Γαστρονομική πολυτέλεια ή συνοικιακή ταβέρνα; Δημιουργική κουζίνα ή φολκλόρ τουριστικά εστιατόρια; Επιχειρήσεις εστίασης με πλούσια ιστορία και υψηλό επίπεδο εξυπηρέτησης ή οινομαγειρεία με χορταστικά και πλήρη γεύματα; Πρόκειται για απορίες που δημιουργούνται αυθόρμητα όταν διαβάζεις προσεκτικά τη λίστα του TripAdvisor με τα δέκα καλύτερα εστιατόρια της Αθήνας και ανάμεσα σε αυτά διακρίνεις από διακεκριμένα εστιατόρια με αστέρια Michelin μέχρι συνοικιακά μεζεδοπωλεία. Επομένως, με τι κριτήρια διαμορφώνεται η λίστα του TripAdvisor; Είναι επιλογές που προέρχονται από γαστρονομικές εμπειρίες ή καθορίζονται βάσει τουριστικών παραμέτρων, όπως οι ταξιδιωτικοί οδηγοί και τα sites;
Ας δούμε, όμως, κάποια χαρακτηριστικά παραδείγματα, όπως το συνοικιακό μεζεδοπωλείο στην περιοχή του Κουκακίου. Αν παρατηρήσουμε ευκρινώς τις ερωτήσεις που έχουν καταχωριστεί στο TripAdvisor προς το συγκεκριμένο εστιατόριο, αφορούν το «πόσο μακριά βρίσκεται από το Χίλτον». Από τις 227 κριτικές που έχουν υποβληθεί, οι 186 γράφουν ότι είναι εξαιρετικό, με σχόλια που μιλούν για χορταστικές μερίδες, ύφος κουτουκιού, ωραία μουσική και γνήσια, ελληνική, παραδοσιακή κουζίνα. Παράλληλα, ένα άλλο εστιατόριο που συναντάμε σε υψηλή θέση τυχαίνει να είναι ακριβώς δίπλα σε ένα από τα μεγαλύτερα ξενοδοχεία της Αθήνας. «Μιλάμε για μαγαζιά που δουλεύουν μόνο με τουρίστες. Υπάρχουν πολλά καλύτερα εστιατόρια στην περιοχή, τα οποία όμως δεν λειτουργούν με τη λογική του πούλμαν» θα μου πει κάτοικος της περιοχής. Στην ίδια κατηγορία ανήκει και το cult οινομαγειρείο που βρίσκεται στην κεντρική Αγορά Αθηνών, με τον πατσά να αποτελεί το δυνατό του χαρτί και να εντοπίζεται και αυτό στις πρώτες δέκα θέσεις.
Υπάρχουν κάποιοι λόγοι που εξηγούν γιατί δημιουργήθηκε η έκφραση "τουριστικό εστιατόριο". Απευθύνεται στη λογική του τουρίστα που θέλει μέσα σε λίγες ημέρες να βιώσει το κλίμα μιας πόλης.
Επιπρόσθετα, πολλές φορές, στα κριτήρια επιλογής ενός εστιατορίου, σημαντικό ρόλο καταλαμβάνει το σημείο στο οποίο βρίσκεται. «Αλλιώς είναι να τρως με θέα την Ακρόπολη ή τη θάλασσα και αλλιώς σε έναν κλειστό χώρο. Οι εντυπώσεις που σου μένουν είναι καλύτερες και η ποιότητα του φαγητού ακολουθεί σε δεύτερο επίπεδο» λέει ιδιοκτήτης εστιατορίου.
Συνεπώς, θα διαπιστώσουμε ότι η σύσταση, τα σχόλια και η θέση διαμορφώνουν σε πολύ μεγάλο ποσοστό τη λίστα με τα καλύτερα εστιατόρια. Οι άνθρωποι που θα μπουν στη διαδικασία του να γράψουν μια κριτική, θετική ή αρνητική, θα συμπεριλάβουν στα κριτήριά τους την αναζήτηση ταυτότητας ενός εστιατορίου (παράδοση - εθνική κουζίνα), τη διεύρυνση της επικοινωνίας (φιλικό σέρβις - παρεΐστικο προφίλ - ζωντανή μουσική), καθώς και τη δυνατότητα να μεταφέρουν τη δική τους εμπειρία.
Τι λένε, όμως, οι ειδικοί της γεύσης και του γαστρονομικού χώρου για το θέμα; «Υπάρχουν κάποιοι λόγοι που εξηγούν γιατί δημιουργήθηκε η έκφραση "τουριστικό εστιατόριο". Απευθύνεται στη λογική του τουρίστα που θέλει μέσα σε λίγες ημέρες να βιώσει το κλίμα μιας πόλης. Επιλέγει, λοιπόν, μαγαζιά με φαγητό που υποτίθεται πως είναι αντιπροσωπευτικό της χώρας και με διακόσμηση couleur locale, κατά προτίμηση σε θέσεις με θέα σε αρχαιολογικά μνημεία, θάλασσα ή οτιδήποτε άλλο εντυπωσιακό. Μπορεί να τον έχει πάει εκεί το ταξιδιωτικό του γραφείο, αν είναι ομαδική η εκδρομή, ή να τον έχει στείλει ο ξενοδόχος, για τους δικούς του, αφιλοκερδείς ή μη, λόγους. Ωστόσο, θα διαβάσει και έναν ταξιδιωτικό οδηγό και αν έχει χρόνο, θα πάει και σε εστιατόρια που είναι γαστρονομικοί προορισμοί. Ο περιηγητής είναι μια άλλη ιστορία. Είναι αυτός που θέλει να γνωρίσει σε βάθος τον πολιτισμό και την κουζίνα ενός τόπου. Είναι ενημερωμένος, έχει ψάξει, έχει πάρει πληροφορίες και είναι επιλεκτικός. Αυτός θα εκτιμήσει το εστιατόριο αξιώσεων. Δεν είναι, πάντως, κάτι περίεργο να ψηφίζονται στα τοπ εστιατόρια πολλά που είναι άνευ αξίας. Όλοι ξέρουμε την αξία του Μότσαρτ, αλλά αν πήγαινε στη Γιουροβίζιον μπορεί να μην είχε φτάσει ούτε μέχρι την τελική βραδιά» μου λέει η Μελίσσα Στοΐλη, αρχισυντάκτρια στο «BHMA Gourmet» και συγγραφέας του βιβλίου Και διηγώντας τα... να τρως.
Για «διαδικτυακή δικτατορία της ανωνυμίας» κάνει λόγο η δημοσιογράφος γεύσης στο «The food and leisure guide» και στο «ΒΗΜagazino» Θάλεια Τσιχλάκη. «Το σχόλιο του Μιχάλη Μιχαήλ στο Facebook σχετικά με την παράδοξη αξιολόγηση από τους χρήστες της εφαρμογής TripΑdvisor, που έφερε το Δυο δεκάρες η οκά, ένα συνοικιακό μαγειρείο στο Κουκάκι, στην 4η θέση των δέκα καλύτερων εστιατορίων της Αθήνας αλλά και στην 9η θέση των 30 καλύτερων, από την ίδια εφαρμογή, χτύπησε καμπανάκι σε όλους όσοι ασχολούμαστε με τη γεύση» θα μου πει. Πώς σχολιάζει την πρώτη δεκάδα; «Θεωρώ την κατάταξη κουκουρούκου, στο πνεύμα του "μπερδεύω τα τρόλεΐ με τα μούσμουλα", καθώς προέρχεται από ένα ετερόκλητο κοινό, χωρίς κοινές προσλαμβάνουσες και, ακόμα χειρότερα, χωρίς κοινώς συμφωνημένα κριτήρια αξιολόγησης. Μια κατάταξη που δεν ελέγχει ούτε την αξιοπιστία αυτού που αξιολογεί, κρυμμένος πίσω από ένα user name, αλλά ούτε και την εμπειρία του ή την ικανότητά του να κρίνει αμερόληπτα. Για παράδειγμα, υπάρχουν πολλοί που συνυπολογίζουν την τιμή και κόβουν μονάδες από τη γεύση, ακόμα και για εστιατόρια που οι ίδιοι θεωρούν πολύ καλά. Διαβάζω από αξιολόγηση "Παρ' όλα αυτά, ετοιμαστείτε να "ξηλωθείτε", είναι πραγματικά πανάκριβο, γι' αυτό και τα 4 αντί 5 αστέρια". Όπως υπάρχουν "αξιολογητές" που προσθέτουν μονάδες γιατί τους κέρασαν ένα "γλυκάκι", σημαντικό κριτήριο για πολλούς, ή γιατί οι μερίδες ήταν μεγάλες και χορταστικές. Γι' αυτό θεωρώ μεγάλο επίτευγμα το ότι, ανάμεσα σε όλους αυτούς που βαθμολογούν με γνώμονα το μέγεθος των μερίδων, υπήρξε ένας ικανός αριθμός αξιολογητών –690 για την ακρίβεια, σήμερα– που ανέβασε στη 2η θέση το Funky Gourmet, όπου τα πάντα έρχονται σε μερίδες-μινιατούρες, δεδομένου ότι αποτελούν μέρος των μενού degustation. Παράλληλα, να επισημάνω πως η τεράστια διαφοροποίηση του πλήθους των αξιολογητών ανά λήμμα ακυρώνει, στατικώς, την αξιοπιστία της κατάταξης. Θα εστιάσω και στο γεγονός ότι στην πρώτη θέση εμφανίζεται το Dinner in the Sky (245 αξιολογητές), το οποίο δεν είναι καν εστιατόριο αλλά ένα δρώμενο-πρόκληση για το ποιος θα αντέξει να ίπταται στα 50 μέτρα πάνω από το έδαφος, δεμένος με ζώνη ασφαλείας, στο κάθισμα μιας πλατφόρμας 22 ατόμων, έχοντας υπογράψει από πριν πως συμμετέχει με δική του ευθύνη, και να απολαμβάνει ένα γεύμα που του σερβίρεται σε αυτές τις αντίξοες συνθήκες, όχι απευθείας από κάποια κουζίνα αλλά εν είδει catering... με τον σεφ στον αέρα – και χωρίς την Ελένη Ψυχούλη να δίνει τον τόνο» υποστηρίζει η κ. Τσιχλάκη.
Τι μπορεί να κάνει κάποιος ώστε να ξεχωρίσει μια αναξιόπιστη κριτική; «Αγάπες μου, καθίστε καλά! Ποιον ακριβώς εμπιστεύεστε όταν παίρνετε στα σοβαρά μια κατάταξη που προέρχεται από τον μέσο όρο της βαθμολογίας κάποιων ανώνυμων χρηστών, που κουκιά έφαγαν, κουκιά μολόγησαν; Πώς βγήκε ο μέσος όρος; Προσθέτοντας τη βαθμολογία του Έλληνα και του τουρίστα; Του Κινέζου ή του Αμερικάνου που έλαβαν μέρος στο Athens Food Tour και του Γάλλου ή Γερμανού που πήγαν καρφωτοί, με τον οδηγό Michelin ανά χείρας, στα αστεράτα μας εστιατόρια; Ας μην τρελαθούμε. Καλό είναι να ακούμε και να σεβόμαστε τη γνώμη του κοινού, αλλά δεν πρόκειται να εμπιστευτώ τον απολαυστικό μου χρόνο σε μια αξιολόγηση που υποβιβάζει τη Σπονδή στη 16η θέση, κάτω και από το ψητοπωλείο του τάδε και το μαγέρικο του δείνα. Προτιμώ να διαβάσω τον κριτικό γεύσης που εμπιστεύομαι, που σίγουρα δεν είναι ο ίδιος για τον καθένα μας, ο οποίος έχει και την ευθύνη της γνώμης του» απαντά, ενώ για τη χρησιμότητα του TripAdvisor θα συμπληρώσει «Είναι, τέλος πάντων, χρήσιμος αυτός ο οδηγός; Ε! Όσο περισσότεροι ψηφίζουν για τα πάντα, από παραλίες μέχρι μαγαζιά, δημιουργώντας λίστες με τα καλύτερα στον κόσμο, τόσο ανεβαίνει η τιμή της μετοχής της TripAdvisor, και τα χρηματιστηριακά τους παράγωγα. Όταν εμείς, σήμερα, σχολιάζουμε τις εν λόγω λίστες, η μετοχή της βρίσκεται στα 59,90 δολάρια (NASDAQ). Να πω κι άλλα;».
Τελικά, σε ταβέρνα ή εστιατόριο, είτε έχει θέα είτε όχι, με πολύ ή λίγο φαγητό, ίσως να είχε δίκιο ένας παλιός Γάλλος συγγραφέας που έλεγε «το να τρως είναι αναγκαιότητα, το να τρως έξυπνα είναι τέχνη».
ΤripΑdvisor
Είναι ο μεγαλύτερος ταξιδιωτικός ιστότοπος παγκοσμίως. Λειτουργεί σε 45 χώρες, με 340 εκατ. μοναδικούς επισκέπτες τον μήνα. 250 εκατ. κριτικές για περισσότερα από 4,9 εκατ. καταλύματα, εστιατόρια, αξιοθέατα.
Τα δέκα καλύτερα εστιατόρια στην Αθήνα, σύμφωνα με το ΤripΑdvisor.
1. Dinner in the Sky Greece, Πειραιώς 100 & Περσεφόνης
2. Funky Gourmet, Παραμυθίας 13 & Σαλαμίνος, Κεραμεικός
3. Gostijo, Αισώπου 10, Ψυρρή
4. Δυο δεκάρες η οκά, Δημητρακοπούλου & Αναστασίου Ζίννη 29-31, Κουκάκι
5. Tα Καραμανλίδικα του Φάνη, Σωκράτους 1 / Σωκράτους & Ευριπίδου 52
6. Oineas Restaurant, Aισώπου 9, Ψυρρή
7. Scala Vinoteca, Σίνα 50 & Aναγνωστοπούλου, Koλωνάκι
8. Ήπειρος Ταβέρνα, Φιλοποίμενος 4, Βαρβάκειος Αγορά
9. Αleria, Μεγ. Αλεξάνδρου 57, Μεταξουργείο
10. Λίθος, Αισώπου 17, Ψυρρή-Μοναστηράκι
σχόλια