Η Μαδρίτη είναι μια πόλη ενδιαφέρουσα, δύσκολα όμως θα σας μαγέψει με την ομορφιά της. Όταν συζητάμε γι΄αυτήν με φίλους, λέω πάντα την ίδια ατάκα: Θα περάσετε καλά, θα φάτε τέλεια, δεν είναι τίποτα το συγκλονιστικό αλλά πρέπει κανείς να πάει έστω για μια φορά στη ζωή του, για να επισκεφθεί τα καταπληκτικά της μουσεία. Το Πράδο, το Μουσείο Thyssen-Bornemisza και το Centro de Arte Reina Sofia είναι ένα σύνολο μουσείων που αλληλοσυμπληρώνονται και μπορούν να ανταγωνιστούν άφοβα μουσεία όπως αυτά του Παρισιού, του Λονδίνου και της Φλωρεντίας, ενώ η πόλη είναι αρκετά οικονομική, φιλική και εξωστρεφής, με κατοίκους πολύ κοντά στη δική μας ιδιοσυγκρασία. Η Plaza Mayor είναι η πιο διάσημη πλατεία της Μαδρίτης, τεράστια και δημοφιλής καθώς προσφέρεται για ποτό και χάζι –εδώ θα βρείτε και τα νόστιμα bocadillo de calamares (τηγανιτά καλαμάρια σε ψωμάκια). Τα Βασιλικά Ανάκτορα και το Βασιλικό Μοναστήρι Εσκοριάλ είναι πόλος έλξης για τους τουρίστες, ενώ θα απολαύσετε μια βόλτα στο Πάρκο del Retiro με τη λίμνη όπου μπορείς να κάνεις βαρκάδα και το Κρυστάλλινο Παλάτι.
Περπατήστε στην πόλη, φάτε παέγια και χαμόν σε όλες τις εκδοχές και πιείτε το κλασικό ισπανικό κρασί rioja και το διάσημο sherry Tio Pepe –εμείς κουβαλήσαμε στο αεροπλάνο και ένα μεγάλο μπουκάλι που ακόμα χρησιμοποιούμε για το νερό. Tapas bar υπάρχουν παντού, ωστόσο συχνάζαμε στην Chueca, μια πρώην υποβαθμισμένη και νυν «εναλλακτική» περιοχή με ενδιαφέροντα στέκια και ανθρώπους. Αν και έχουν περάσει μερικά χρόνια από την επίσκεψή μου στην πρωτεύουσα της Ισπανίας, έχω ακόμα μπροστά στα μάτια μου τους πίνακες που με εντυπωσίασαν περισσότερο –η επιλογή εννοείται ότι είναι καθαρά υποκειμενική.
Πράδο
Το Πράδο στεγάζει μία από τις σπουδαιότερες συλλογές τέχνης στον κόσμο, με πυρήνα τη Βασιλική Συλλογή με πίνακες κυρίως του 16ου και 17ου αιώνα. Η ισπανική ζωγραφική κυριαρχεί, καθώς του μουσείο διαθέτει 140 έργα του Γκόγια και 50 του Βελάθκεθ. Οι Ιταλοί, οι Ολλανδοί και οι Φλαμανδοί δε λείπουν, ούτε φυσικά ο «δικός μας» Δομήνικος Θεοτοκόπουλος.
Las Meninas (Οι Δεσποινίδες των Τιμών)
Ντιέγο Βελάθκεθ
Οι «Las Meninas» (1656) του Ντιέγο Βελάθκεθ θεωρούνται ένα από τα σημαντικότερα έργα στην ιστορία της Δυτικής τέχνης και είναι σίγουρα και από τα πλέον πολυσυζητημένα, καθώς μέχρι σήμερα εξακολουθούν να προτείνονται νέες αναλύσεις για την αινιγματική αυτή σύνθεση. Η Ινφάντα Μαργαρίτα βρίσκεται στο Βασιλικό Αλκάθαρ της Μαδρίτης περιτριγυρισμένη από δύο δεσποινίδες επί των τιμών, ενώ στο χώρο υπάρχουν και άλλα πρόσωπα, ανάμεσά τους δύο νάνοι αλλά και ο ίδιος ο ζωγράφος εν ώρα εργασίας. Το ιδιαίτερο ενδιαφέρον του πίνακα είναι ότι αλληλεπιδρά με τον θεατή: ο Βελάθκεθ μοιάζει να μας κοιτά, ενώ σε έναν καθρέπτη διακρίνονται οι φιγούρες του βασιλιά και τις βασίλισσας που, λόγω της θέσης του, θεωρητικά στέκονται ...δίπλα μας.
Η Γυμνή Μάγια (Μάχα)
Φρανθίσκο Γκόγια
Ο Φρανθίσκο Γκόγια κλήθηκε σε απολογία από την Ιερά Εξέταση για τον πίνακα «Η Γυμνή Μάχα» που ζωγράφισε γύρω στα 1800 και θεωρείται ένα από τα σπουδαιότερα γυμνά της ισπανικής τέχνης. «Μάχας» αποκαλούσαν στην Ισπανία όσες ανήκαν στα κατώτερα κοινωνικά στρώματα και το έργο απεικονίζει την πρώτη ολόγυμνη γυναίκα στην ιστορία της δυτικής τέχνης που δεν είναι μυθολογικό πρόσωπο. Εικάζεται ότι τον πίνακα είχε παραγγείλει ο υπουργός Μάνουελ Γκοντόι, ο οποίος είχε την απαραίτητη ισχύ ώστε να παρακάμψει την απαγόρευση του γυναικείου γυμνού που ίσχυε τότε στην Ισπανία – αργότερα ο Γκόγια θα ζωγραφίσει και μια πανομοιότυπη «Ντυμένη Μάχα», η οποία βρίσκεται στην ίδια αίθουσα του Μουσείου. Ο ζωγράφος θα γλιτώσει την τιμωρία από την Ιερά Εξέταση, καθώς θα τον υποστηρίξει με ένταση ο Antonio Maria Galarza που ήταν μέλος της και συγγενής της πεθεράς του γιου του Χαβιέ. Το μοντέλο του πίνακα παραμένει άγνωστο μέχρι σήμερα, με ένα από τα δημοφιλέστερα σενάρια να υποστηρίζει ότι πρόκειται για την εκκεντρική Δούκισσα της Άλμπα, την οποία είχε ζωγραφίσει επανειλημμένως ο Γκόγια, ενώ κατ' άλλους ήταν και μυστική ερωμένη του – σε ένα ολόσωμο πορτρέτο της, εξάλλου, η γυναίκα δείχνει χαραγμένη στην άμμο μπροστά της τη φράση «Solo Goya» (Μόνο ο Γκόγια).
Η Προσκύνηση των Ποιμένων
Δομήνικος Θεοτοκόπουλος
«Η Προσκύνηση των Ποιμένων» (1612-1614) είναι το τελευταίο έργο του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου και ο ζωγράφος δούλευε πάνω σε αυτό μέχρι την ημέρα του θανάτου του. Ο Ελ Γκρέκο ετάφη στον οικογενειακό τάφο στην εκκλησία Σάντο Ντομίνγκο ντε Αντίκγουο κάτω από το αριστούργημά του με τα έντονα χρώματα, την εντυπωσιακή χρήση του φωτός και τις χαρακτηριστικές ρευστές, εξαϋλωμένες μορφές. Ο πίνακας που θεωρείται από τους ωραιότερους του καλλιτέχνη, χάρη και στην έντονη πνευματικότητα που τον διακρίνει, είναι από εκείνους που δύσκολα ξεχνά όποιος τον δει από κοντά.
Μουσείο Thyssen-Bornemisza
Το Μουσείο Thyssen-Bornemisza στεγάζει την πολύ σημαντική συλλογή του βαρόνου Χένριχ Τίσεν-Μπορνεμίσθα, η οποία έχει επίκεντρο τη ζωγραφική από τον 13ο μέχρι τον 20ο αιώνα. Μετά το θάνατό του το 1947, ο γιος του Χανς Χένριχ συμπλήρωσε τη συλλογή με αριστουργήματα του Μοντερνισμού –αυτά ακριβώς λάτρεψα εγώ. Η βαρόνη Κάρμεν Τίσεν-Μπορνεμίσθα ασχολήθηκε κυρίως με τον ιμπρεσιονισμό, ενώ το ισπανικό κράτος αγόρασε το 1993 την οικογενειακή συλλογή σε ...φιλική τιμή.
Γυναίκα με Ομπρέλα σε Κήπο
Πιερ-Ογκίστ Ρενουάρ
Στη «Γυναίκα με Ομπρέλα σε Κήπο» (1875) η γλώσσα του Ρενουάρ είναι εντελώς ιμπρεσιονιστική: σε ένα περιβάλλον που δεν έχει ορατό ορίζοντα, τα λουλούδια και οι θάμνοι δημιουργούνται με μικρές χρωματιστές πινελιές, παρέχοντας μια συνεχή συνένωση των υφών γύρω από τις δύο μικρές μορφές. Η γυναίκα, την οποία προστατεύει από τον ήλιο η ομπρέλα, στέκεται κοντά στον άνδρα καθώς αυτός σκύβει, ίσως για να κόψει ένα λουλούδι, υπονοώντας μια στενή σχέση. Σε αντίθεση με ό,τι θα περίμενε κανείς, αυτός ο πίνακας δε ζωγραφίστηκε στην ύπαιθρο αλλά στον κήπο του νέου ατελιέ του ζωγράφου στη Μονμάρτρη. Ο φίλος του George Rivière θυμάται: «Μόλις ο Ρενουάρ μπήκε στο σπίτι, ήταν γοητευμένος από την θέα αυτού του κήπου, που έμοιαζε με ένα όμορφο εγκαταλελειμμένο πάρκο».
Η Χορεύτρια που λικνίζεται
Εντγκάρ Ντεγκά
Ο Ντεγκά σύχναζε στην Όπερα Γκαρνιέ του Παρισιού και λάτρευε τον κόσμο του μπαλέτου, στον οποίο αφιέρωσε μια σειρά από έργα. Στη «Χορεύτρια που λικνίζεται» (1877-1879), μοιάζει να βλέπει από ψηλά τις χορεύτριες κατά τη διάρκεια μιας παράστασης –σα να κάθεται σε πλαϊνό θεωρείο. Η μόνη που απεικονίζεται ολόκληρη να εκτελεί μια γρήγορη, περίπλοκη στροφή είναι η «Χορεύτρια στα πράσινα», όπως είναι ο άλλος τίτλος του πίνακα. Ο Ντεγκά, σε αντίθεση με άλλους ιμπρεσιονιστές, έδινε ιδιαίτερη σημασία στη σχεδιαστική λεπτομέρεια, όπως εύκολα παρατηρεί κανείς βλέποντας από κοντά αυτήν την εξαιρετική μελέτη. Σύμφωνα με μαρτυρία της Louisine Havemeyer, που υπήρξε ενθουσιώδης συλλέκτρια έργων του Ντεγκά, όταν τον ρώτησε γιατί ζωγράφισε τόσες πολλές μπαλαρίνες, ο ζωγράφος της απάντησε: «γιατί, κυρία, μόνο εκεί μπορώ να ανακαλύψω εκ νέου τις κινήσεις των Ελλήνων».
Les Vessenots
Βίνσεντ βαν Γκογκ
Ο Βίνσεντ βαν Γκογκ ζωγράφισε αυτόν τον εκθαμβωτικό πίνακα που απεικονίζει παλιές εξοχικές κατοικίες το 1890, λίγες βδομάδες πριν το θάνατό του, όταν είχε αποσυρθεί στην πόλη Οβέρ, 35 χιλιόμετρα από το Παρίσι. Μέσα σε δύο μόλις μήνες ολοκλήρωσε περισσότερα από 80 έργα, όλα σε εξωτερικούς χώρους καθώς οι τεράστιες εκτάσεις της γόνιμης καλλιεργήσιμης γης του έδιναν μια αίσθηση ελευθερίας. Πρώτος ιδιοκτήτης του πίνακα ήταν ο γιατρός Γκασέ που κατοικούσε στο Λε Βεσενότ. Ο Γκασέ φρόντιζε τον ζωγράφο, ο οποίος ζωγράφισε την προσωπογραφία του, και ήταν εκείνος που έσπευσε κοντά του όταν αυτοπυροβολήθηκε.
Δωμάτιο Ξενοδοχείου
Έντουαρντ Χόπερ
O Έντουαρντ Χόπερ μπορεί να είναι ο σπουδαιότερος εκπρόσωπος του αμερικανικού ρεαλισμού του μεσοπολέμου, ταξίδεψε ωστόσο στην Ευρώπη και επηρεάστηκε από αυτήν αλλά και τους ζωγράφους της, ιδιαίτερα από τον Βελάθκεθ και τον Γκόγια. Το «Δωμάτιο Ξενοδοχείου» (1931) συγκινεί με τη φθορά και την απελπισία που απεικονίζει, αγγίζοντας τις δικές μας καλά κρυμμένες πληγές –η μοναξιά και η μελαγχολία εξάλλου ήταν τα αγαπημένα θέματα του ζωγράφου.
Κέντρο Τέχνης Βασίλισσα Σοφία
Σε ένα παλιό νοσοκομείο στεγάζεται η συλλογή ισπανικής τέχνης του 20ου και 21ου αιώνα, με τον Χουάν Μιρό, τον Πάμπλο Πικάσο και τον Σαλβαδόρ Νταλί να έχουν την τιμητική τους. Υποθέτω ότι δε χρειάζεται να περιγράψω τι γίνεται στην αίθουσα που βρίσκεται η «Γκερνίκα» --νομίζω ότι κανείς δεν είναι πραγματικά έτοιμος γι΄αυτό που θα αντικρίσει.
Γυναίκα με τα Μπλε
Πάμπλο Πικάσο
Η «Γυναίκα με τα Μπλε» ζωγραφίστηκε στη Μαδρίτη κατά τη διάρκεια μίας από της σύντομες επισκέψεις του Πικάσο στην πόλη ανάμεσα στα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ου αιώνα. Όταν το έργο εκτέθηκε το 1901 στην Εθνική Έκθεση Καλών Τεχνών και δεν απέσπασε κάποιο βραβείο παρά μόνο έναν έπαινο, ο ζωγράφος αποφάσισε να μην τον πάρει πίσω μετά το τέλος της έκθεσης. Μερικές δεκαετίες αργότερα ο πίνακας βρέθηκε από τον Enrique Lafuente Ferrari, διευθυντή από το 1954 του τότε αποκαλούμενου Museo de Arte Contemporáneo, με αποτέλεσμα να συμπεριληφθεί στις κρατικές συλλογές. Η γυναίκα με το επιβλητικό ύφος και την προκλητική ματιά είναι μια ανώνυμη Παριζιάνα πόρνη πολυτελείας, που ο Πικάσο ζωγράφισε από μνήμης στο ατελιέ του κοντά στο Calle Zurbano, έναν από τους πιο διάσημους δρόμους της Μαδρίτης.
Ο Μέγας Αυνανιστής
Σαλβαδόρ Νταλί
Ένα από τα πιο γνωστά έργα του Σαλβαδόρ Νταλί, ο «Μέγας Αυνανιστής» (1929), θεωρείται αυτοπροσωπογραφία του Καταλανού σουρεαλιστή - το πρόσωπό του στηρίζεται σε μια τεράστια μύτη - και ταυτόχρονα μια «αποκάλυψη» της σεξουαλικότητας, των διαστροφών, των φόβων και των φοβιών του ζωγράφου. Χαρακτηριστικό σύμβολο του τρόμου του είναι η ακρίδα σε αποσύνθεση με την κοιλιά γεμάτη μυρμήγκια, που βρίσκεται στη θέση του στόματος του ζωγράφου.
Γκερνίκα
Πάμπλο Πικάσο
Η «Γκερνίκα» (1937) είναι από τα πλέον αναγνωρίσιμα έργα τέχνης στον κόσμο. Κατά τη διάρκεια του Ισπανικού Εμφυλίου, τον Απρίλιο του 1937, γερμανικά βομβαρδιστικά κατέστρεψαν την βασκική πόλη Γκερνίκα, σε μια κίνηση υποστήριξης του Φράνκο που προκάλεσε διεθνή κατακραυγή. Μέσα σε λιγότερο από δύο μήνες, ο Πικάσο ολοκλήρωσε τον τεράστιο σε διαστάσεις πίνακα, ο οποίος εκτέθηκε στη Διεθνή Έκθεση του Παρισιού. Έργο βαθιά συμβολικό, προκάλεσε «τυφώνα» αναλύσεων οι οποίες εν τέλει ενόχλησαν τον καλλιτέχνη. Στο μουσείο μπορείτε να δείτε και τα προκαταρκτικά σχέδια του ζωγράφου, ο οποίος έφτασε στην τελική εκδοχή μετά από οκτώ παραλλαγές. Αξίζει να σημειωθεί πως όταν ξέσπασε ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος, η «Γκερνίκα» μεταφέρθηκε στη Νέα Υόρκη για να διασωθεί, όπου και έμεινε μέχρι 1981, οπότε και επεστράφη στην Ισπανία.
σχόλια