ΜΕΣΑ ΣΕ ΟΛΟ το σκοτάδι των ημερών μας και όλον τον θόρυβο αντι-εμβολιαστών και λοιπών διχασμένων, έφυγε αθόρυβα μία σπουδαία ψυχή, που το όνομά της έλεγε πολλά σε λίγους, συγκριτικά με το πόσοι γνωρίζουν τους influencers των social media και τους τεμπέληδες των καιρών μας.
Λεγόταν Jean Graetz. Έφτασε τα 90. Υπήρξε γειτόνισσα της Rosa Parks, μαχήτρια εναντίον του ρατσισμού σε μια εποχή που το να χαιρετάς ακόμη τον μαύρο γείτονά σου ισοδυναμούσε με ισόβια προβλήματα και κίνδυνο της δικής σου ζωής και της οικογένειάς σου.
Την απείλησαν, την τρομοκράτησαν και όταν τίποτα από αυτά δεν έπιασε, την βομβάρδισαν. Την στοχοποίησαν, τη χλεύασαν, αλλά το μόνο που κατάφεραν ήταν να γίνει σαφές γιατί φωνές σαν της Jean και του συζύγου της έπρεπε να ακούγονται στη διαπασών.
H Jean πέθανε την Τετάρτη στο σπίτι της, στο Μοντγκόμερι, από καρκίνο του πνεύμονα. Πέθανε μόλις τρεις μήνες μετά τον σύζυγό της, Rober, τον ακούραστο συνεργάτη της στους αγώνες για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Για όσους γνώριζαν το ζευγάρι ήταν μια αξεπέραστη ομάδα, ένα δίδυμο που ο ένας δεν επιβίωνε χωρίς τον άλλο.
Στην Αλαμπάμα βρέθηκαν το 1955, όταν ο Bob, ο σύζυγος της, είχε πρωτο-αναλάβει ως Λουθηρανός ιερέας την "Μαύρη Εκκλησία" του Μοντγκόμερι. Αυτό και μόνο ήταν σκανδαλώδες για τους εχθρούς των Μαύρων. Λευκός σε Λουθηρανή Εκκλησία για Μαύρους; Και απολύτως φιλικός προς αυτούς; Λάθος και πάλι λάθος.
Ο Bob φαινομενικά ήταν το πρώτο βιολί, ο "σταρ" της υπόθεσης. Με τα φλογισμένα κηρύγματα κάθε Κυριακή δημιουργούσε προβλήματα, καθώς εκεί που οι μαύροι του ποίμνιου του συνήθως δεν πατούσαν στον Ναό, φοβισμένοι κυρίως για το τι θα τους συνέβαινε μετά, τώρα κατέφθαναν σε παρέες.
Στη σκιά, η Jean οργάνωνε τα δικά της κηρύγματα. Με βραδιές για ομιλίες υπέρ της ισότητας, με βραδιές αγάπης και μπαζάρ, με κοινωνικές κουζίνες και έξτρα ώρες διδασκαλίας απ' όποιον ήθελε κάτι περισσότερο να προσφέρει στις οικογένειες των μαύρων της Αλαμπάμα.
Γειτόνισσα του ζευγαριού ήταν η θρυλική Rosa Parks, η γυναίκα που αρνήθηκε να παραχωρήσει τη θέση της στο λεωφορείο σε έναν λευκό. Σ' αυτή τη γενναία φίλη η Jean από την πρώτη μέρα που βρέθηκε στο εχθρικό έδαφος της Αλαμπάμα, παραχωρούσε ένα δωμάτιο για να οργανώνει την αντιρατσιστική δράση στο Μοντγκόμερι. Όταν η Parks συνελήφθη το 1955, η Jean ήταν εκείνη που θα συντόνιζε αυτό που θα κατέληγε όχι σε ένα απλό, μακροχρόνιο μποϊκοτάζ των δημόσιων συγκοινωνιών της Αλαμπάμα, αλλά στην ανάδειξη του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ ως ηγέτη.
Όσο ο Bob από άμβωνος κήρυττε τον λόγο του Θεού μαζί με την ανάγκη για μποϊκοτάζ, η Jean οργάνωνε συνεντεύξεις Τύπου, ομιλίες για τους αρχηγούς του μποϊκοτάζ, τρόπους για να πηγαίνουν οι άνθρωποι στις δουλειές τους, αφού δεν επέλεγαν τις συγκοινωνίες της εποχής, ειδική διδασκαλία για παιδιά που έχαναν τα μαθήματα του σχολείου τους, σταθερά γεύματα και στήριξη για όσους έχασαν τη δουλειά τους κατά τη διάρκεια αυτού του δύσκολου αγώνα.
Το σπίτι του ζευγαριού στο Μοντγκόμερι είχε γίνει κέντρο και καταφύγιο κάθε κατατρεγμένου, αλλά κυρίως κάθε μαύρου της Πολιτείας που είχε ζήσει την απρόκλητη ρατσιστική βία στο κορμί του. Φυσικά και το ζευγάρι όλες αυτές τις επιλογές τις πλήρωσε μία προς μία. Το τηλέφωνο τους δεν χτυπούσε μόνο για να τους ζητήσουν βοήθεια. Απειλές εναντίον της Jean αλλά και του Bob εκτοξεύονταν σε ημερήσια βάση.
Τον Αύγουστο του 1956 τους έριξαν ζάχαρη στο ντεπόζιτο του αυτοκινήτου τους. Και λίγες μέρες αργότερα ένας εκρηκτικός μηχανισμός εξερρράγη προειδοποιητικά στην αυλή τους. Τότε οι δυο τους βρίσκονταν μαζί με τη Rosa Parks στο Τενεσί για να οργανώσουν εκεί ένα κέντρο για τα δικαιώματα των νέων μαύρων. Τη δεύτερη φορά, ο εκρηκτικός μηχανισμός θα τοποθετηθεί ενώ το ζευγάρι και ο νεογέννητος γιος του κοιμούνται μέσα στο σπίτι. Θα σπάσουν τζάμια, θα καταστραφούν πόρτες και δωμάτια του σπιτιού και η πρώτη που θα τρέξει για να βοηθήσει την Jeane να μαζέψει όλο αυτό το χάος, θα είναι η Rosa Parks.
Θα συλληφθούν ένα μάτσο λευκά καλόπαιδα, τα οποία θα αφεθούν ελεύθερα μετά από τα κατάλληλα "λευκά" τηλεφωνήματα στους λευκούς επιτελείς της αστυνομίας του Μοντγκόμερι.
Αλλά το αυτί των Graetz δεν ίδρωνε. Όπως πριν από χρόνια είχε παρατηρήσει η καθηγήτρια κοινωνικών επιστημών, Jeanne Theoharis από το Πανεπιστήμιο του Μπρούκλιν, οι Graetz ήταν κίνημα από μόνοι τους. Από τη μία υπήρχαν όλες αυτές οι φιλελεύθερες φωνούλες και από την άλλη υπήρχε αυτό το ζευγάρι με την καθημερινή του δράση υπέρ των δικαιωμάτων των μαύρων.
Δύο εξαιρετικά ενοχλητικοί τύποι που ως ύστατη προσπάθεια στραγγαλισμού τους, κάποιοι αποφάσισαν τη μετάθεση του Bob, το '56 στο Οχάιο. Την πρώτη φορά αρνήθηκε. Τη δεύτερη φορά η απειλή καθαίρεσής του ανάγκασε το ζευγάρι να μετακομίσει στο Οχάιο και από εκεί από εκκλησία σε εκκλησία για να αποφεύγεται ο κίνδυνος του "προσηλυτισμού" στην αλήθεια των μαύρων.
Όμως, οι Graetz επέστρεφαν συνεχώς στην Αλαμπάμα, συνήθως μαζί με τα 7 παιδιά που είχαν αποκτήσει, για να μην αφήσουν στη μέση το έργο τους. Το ίδιο έκαναν και στο Οχάιο, και στην Ιντιανάπολη και όπου πατούσαν το πόδι τους. Συνελήφθησαν αμέτρητες φορές και όλες ήταν γιατί ξεσηκώνονταν οι ίδιοι -και οι γειτονιές στις οποίες βρίσκονταν- για τα δικαιώματα των μειονοτήτων. Τελευταία φορά τους συνέλαβαν το 2000 στο Κλίβελαντ, όπου διαμαρτύρονταν για τα δικαιώματα της LGBTI+ κοινότητας.
Δεν καταλάβαιναν τίποτα. Τα παιδιά τους τα μεγάλωσαν με το δόγμα -όχι της λουθηρανής εκκλησίας- αλλά του ότι πρέπει να προστατεύουν οποιονδήποτε δέχεται μπούλινγκ και τίθεται στο περιθώριο για τους λάθος λόγους.
ΟΙ ΔΥΟ ΤΟΥΣ γνωρίστηκαν στο Πανεπιστήμιο του Columbus. Εκείνη άφησε τις σπουδές της για να τον ακολουθήσει, αλλά δεν το μετάνιωσε -έλεγε- ποτέ. Κάθε μέρα μαζί του ήταν μια μέρα που άξιζε να τη ζήσεις, γιατί πίστευαν και οι δύο στην ελεύθερη ζωή, στα ίσα δικαιώματα όσων ανασαίνουν, στην ομορφιά του να αποκαθιστάς την τάξη, εκεί που ο δικαιωματισμός δεν την άφησε να ανθίσει ποτέ.
Άλλωστε, τις σπουδές της, τις ολοκλήρωσε σε μεγάλη ηλικία το 2005, στο Πανεπιστήμιο της Αλαμπάμα, ένα κατ' εξοχήν "μαύρο" Πανεπιστήμιο, με τις ευλογίες και τη βοήθεια της κοινότητας των μαύρων, κάτι για το οποίο ένιωθε απίστευτα περήφανη.
Πριν από δύο χρόνια, ένα χειρόγραφο σημείωμα της Rosa Parks, ένα γραπτό ντοκουμέντο της μακρόχρονης φιλίας των δύο γυναικών, βγήκε σε δημοπρασία. Οι Graetz που μόνο πλούσιους δεν μπορούσες να τους αποκαλέσεις, το "χτύπησαν" για κάτι περισσότερο από 9.000 δολάρια και με το που το κράτησαν στα χέρια τους το χάρισαν με όλη τους την καρδιά στο Τμήμα Ιστορίας του Πανεπιστημίου της Αλαμπάμα.
Κανείς απ' όσους γνώριζαν τους δύο ηλικιωμένους δεν εξεπλάγη με την κίνησή τους. Έτσι κι αλλιώς έζησαν όλη τους τη ζωή, χαρίζοντας, ό,τι οι ίδιοι είχαν πληρώσει ακριβά και χωρίς να το κάνουν θέμα. Οι δυο τους είναι πλέον κομμάτι της σύγχρονης ιστορίας, δύο άνθρωποι που πάλεψαν τον ρατσισμό στον πιο σκοτεινό πυρήνα του και κατάφεραν πολλά, όταν Black Lives Matter δεν νοούνταν ακόμη και όταν το να σφίγγεις τα χέρια των μαύρων ήταν από μόνη της μία πράξη απερίγραπτου θάρρους.
σχόλια