Πριν από δέκα χρόνια, μία φωτογραφία άλλαξε τον ρου της ενημέρωσης
*
Με τη φωτογραφία του της προσθαλάσσωσης του Airbus στον ποταμό Hudson, που μεταδόθηκε από το Twitter, ο Janis Krums έφερε μια νέα εποχή στη διαχείρηση της είδησης
"Υπάρχει ένα αεροπλάνο στο Χάντσον": πριν από δέκα χρόνια, ένα tweet έφερνε την επανάσταση στον τρόπο μετάδοσης της ενημέρωσης.
Morgane Tual
Le Monde, 15.01.2019
*
"Υπάρχει ένα αεροπλάνο στο Χάντσον. Βρίσκομαι στο φέρυ που πάει να μαζέψει τους επιβάτες. Είναι τρελό." Ο Janis Krums ήξερε όταν έγραφε το μήνυμα αυτό πριν από ακριβώς δέκα χρόνια ότι ήταν θεατής ενός πολύ έκτακτου γεγονότος. Αυτό που αγνοούσε ήταν ότι το δικό του μήνυμα θα σηματοδοτούσε την αρχή μιας επανάστασης στον κόσμο της ενημέρωσης: της επανάστασης του Twitter.
Εκείνο το ηλιόλουστο απόγευμα της 15 Ιανουαρίου του 2009, ο 23χρονος Αμερικανός ταξίδευε πάνω σε ένα φέρυ όταν είδε ένα Airbus A320 να κάνει αναγκαστική προσθαλάσσωση στον ποταμό Χάντσον, στην καρδιά της Νέας Υόρκης. Η αντανακλαστική του κίνηση θα φαινόταν σήμερα κοινότοπη, αλλά την εποχή εκείνη ήταν σπάνια: σήκωσε το κινητό του, φωτογράφισε το αεροπλάνο και δημοσίευσε τη φωτογραφία στο Twitter. Το iPhone μετρούσε τότε μόνο δύο χρόνια ύπαρξης και το Twitter, με τους λίγους επιπρόσθετους μήνες, ήταν ακόμη ένα κοινωνικό δίκτυο σχετικά επμιστευτικό.
Η φωτογραφία αυτή υπήρξε η πρώτη του μοναδικού εκείνου γεγονότος (το οποίο έκτοτε ενέπνευσε την ταινία του Clint Eastwood με τον Tom Hanks). Και σήμανε μία τομή: αυτή τη φορά, δεν ήταν τα παραδοσιακά μέσα που ανέφεραν πρώτα την είδηση, αλλά ένας πολίτης εφοδιασμένος με ένα απλό κινητό.
Παρά το σχετικά μικρό αριθμό συνδρομητών -170 περίπου-. η φωτογραφία του Janis Krums έκανε το γύρο του Twitter, πριν την εντοπίσουν κάποιοι δημοσιογράφοι. Τριάντα λεπτά αφότου δημοσιεύτηκε η λήψη, ο νεαρός άνδρας μιλούσε σε ζωντανή σύνεδεση στο κανάλι MSNBC: η αρχή μιας μακράς σειράς συνεντεύξεων.
"Η στιγμή αυτή άλλαξε τα πάντα", είχε δηλώσει ο Biz Stone, ένας από τους ιδρυτές του Twitter, στο κανάλι CNBC το 2013. "Ξαφνικά, ο κόσμος άρχισε να μας προσέχει επειδή ήμασταν η πηγή μιας είδησης -και δεν ήμασταν καν εμείς, ήταν ο χρήστης πάνω στο πλοίο, κάτι ακόμη πιο απίστευτο." Η φωτογραφία αυτή αναπαρήχθηκε από πολλά μέσα, και μέσα απ' αυτό το παραδοσιακό κανάλι εξάλλου ο περισσότερος κόσμος ανακάλυψε τότε τόσο τη φωτογραφία όσο και την ίδια την είδηση.
Σήμερα, αν επαναλαμβανόταν, η προσθαλάσσωση στο Χάντσον θα είχε καταγραφεί και αναπαραχθεί άμεσα στο Facebook, στο Twitter, στο YouTube, στο Instagram, στο Snapchat από δεκάδες ή και εκατοντάδες άτομα. Οι τουρίστες πάνω στα πλοία. Οι κάτοικοι των γύρω κτηρίων. Οι ίδιοι οι επιβάτες του αεροπλάνου. Εκατομμύρια χρήστες του Διαδικτύου σε όλο τον κόσμο θα είχαν δει απευθείας τις εικόνες, και θα σχολίαζαν τη διάσωση των ταξιδιωτών, ενώ τα ενημερωτικά κανάλια θα αναμετέδιδαν συνεχώς το οπτικό αυτό υλικό.
Τον Ιανουάριο του 2009, ο Τύπος ανακάλυπτε τότε την ευκολία, χάρη στα smartphones και στο Twitter, της γρήγορης εύρεσης αυτόπτων μαρτύρων ενός γεγονότος. Αλλά επίσης, και κυρίως, διαπίστωνε ότι έπρεπε να αποχωριστεί ένα από τα προνόμιά του και έναν από τους λόγους υπαρξής του: την πρωτιά στην ενημέρωση.
Τουλάχιστον ενός ορισμένου τύπου ενημέρωσης. Αυτής που γίνεται στο δρόμο, μπροστά στα μάτια όλων: η πυρκαγιά, η διαδήλωση, η βόμβα. "Μπορεί ένα tweet να είναι ένα scoop;" αναρωτιόταν λίγο μετά από το μίνι αυτό μήνυμα, σκεπτικός και εμφανώς ανήσυχος, ένας χρονικογράφος των New York Times, μαζί με μερικούς άλλους συναδέλφους του, λιγότερο ή περισσότερο πικραμένους.
Μέσα σε λίγους μήνες, τον Janis Krums τον είχαν πλαισιώσει χιλιάδες, εκατομμύρια νέοι οπαδοί του smartphone και των κοινωνικών δικτύων, έτοιμοι να σηκώσουν το κινητό τους σε κάθε γεγονός. Αυτό που ονομάστηκε τότε "δημοσιογραφία του πολίτη", που ξεκίνησε με την επιτυχία των μπλοκγς στις αρχές της δεκαετίας του 2000, μεταμορφώθηκε σε σαρωτικό κύμα.
Αν και οι πληροφορίες μεταδίδονταν επίσης σε άλλες περισσότερο δημοφιλείς πλατφόρμες όπως το Facebook, το Twitter είχε ως πλεονέκτημα χαρακτηριστικά που το κατέστησαν, από το 2010 και μετά, το κοινωνικό δίκτυο των "breaking news". Μία πλατφόρμα που σχεδιάστηκε από την αρχή για το κινητό. 'Ενα μήνυμα με 140 χαρακτήρες μάξιμουμ, που ευνοεί την ταχύτητα. Ένα σύστημα διαμοιρασμού αποτελεσματικό, διευκολύνοντας το viral των περιεχομένων. Και δημόσιες εξ ορισμού αναρτήσεις. Αποτέλεσμα: το Facebook, το οποίο δεν είχε παρόμοιες προδιαγραφές, έπεινε πολύ καιρό πίσω σε ό,τι αφορά την καυτή επικαιρότητα.
Το Twitter βίωνε τότε μία κάποια χρυσή εποχή και έφερνε με αυθάδεια τα πάνω κάτω στο κύκλωμα της ενημέρωσης. Ο λόγος του πολίτη, που ήταν ώς τότε περιορισμένος σε μπλογκς με συχνά ισχνό κοινό, μπορούσε να διαδοθεί εν ριπή οφθαλμού. Οι πολιτικοί και οι ισχυροί επωφελήθηκαν της ευκαιρίας για να παραμερίσουν τα πρακτορεία ειδήσεων και να μεταδίδουν οι ίδιοι τα μηνύματά τους. Και τα μέσα αναγκάστηκαν να προσαρμοστούν στις νέες αυτές πηγές και στο νέα αυτό ρυθμό ενημέρωσης.
Να όμως που μετά από δέκα χρόνια το ωραίο όνειρο μετατράπηκε, από ορισμένες απόψεις, σε εφιάλτη. Στο Twitter, όπως και στα άλλα κοινωνικά δίκτυα, οι αξιόπιστες πληροφορίες αναμιγνύονται με τις ψευδείς ειδήσεις, οι οποίες διαδίδονται με την ίδια αποτελεσματικότητα -κάποιες φορές και καλύτερα.
Οι 280 πλέον χαρκτήρες ενός tweet πολώνουν τις συζητήσεις και τις καθιστούν συχνά στείρες. Κι αν συμβαίνει ακόμη να απηχεί το Twitter μεγάλα κινήματα όπως το #metoo, οι ψεύτικοι λογαριασμοί και τα αυτοματοποιημένα tweets δηλητηριάζουν την πλατφόρμα, όπως και οι ύβρεις, τα μηνύματα μίσους και οι καμπάνιες εκφοβισμού που έχουν γίνει πια συνηθισμένο φαινόμενο στο κοινωνικό δίκτυο.
Παράλληλα, μετά από την ραγδαία επιτυχία της, η "χρυσή συνταγή" εξ Αμερικής είδε τον αριθμό των χρηστών της να παραμένει στάσιμο. Θύμα της δύσκολης εφαρμογής του, η οποία αποθαρρύνει πολλούς περίεργους, το Twitter δοκιμάστηκε κι από τον ανταγωνισμό άλλων πλατφόρμων, όπως το Facebook -που αντέγραψε πολλές λειτουργίες για να επανέλθει στην κούρσα της καυτής επικαιρότητας και του ζωντανού βίντεο.
Πολλές προσωπικότητες, που υπήρξαν θύματα παρενόχλησης, του γύρισαν επίσης απότομα την πλάτη. Σαν να μην έφταναν όλα αυτά, το Twitter αναγκάστηκε να ανακοινώσει τον Οκτώβρη του 2018 μία απώλεια 9 εκατομμυρίων χρηστών, κατά κύριο λόγο ρομπότ που εκδιώχθηκαν από την πλατφόρμα. Χάνοντας αρκετή από τη συμπάθεια του κόσμου, το Twitter έχασε και την υπεροψία και το hype του: δεν είναι πια μόνο εδώ που τα πράγματα συμβαίνουν.
Morgane Tual
Μτφ. Σ.Σ.
