Υπήρξαν εποχές που οι πρόσφυγες, οι κυνηγημένοι, οι άστεγοι, οι κουρελήδες και οι πεινασμένοι δεν ήταν μία ακόμα εικόνα στις ειδήσεις που αφορούσε κάποιους μακρινούς, «εξωτικούς» λαούς, αλλά μια σκληρή πραγματικότητα για εκατοντάδες χιλιάδες ομοεθνείς μας. Από την αυγή του 20ού αιώνα η χώρα αυτή γνώρισε πολλά δεινά: πολέμους, προσφυγιά, κατοχή, Εμφύλιο, πραξικοπήματα, εκτεταμένες φυσικές καταστροφές, όπως σεισμοί και πλημμύρες, αλλά και βαθιές οικονομικές κρίσεις, με πιο πρόσφατη αυτή του 2009.
Η τρισδιάσταστη ψηφιακή έκθεση που αφορά την παρουσία και την προσφορά του εθελοντικού κινήματος του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού και της Ερυθράς Ημισελήνου, συμπεριλαμβανομένου βέβαια και του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού (ΕΕΣ) στην Ελλάδα τα τελευταία 100 χρόνια, περιλαμβάνει μια σειρά από σπάνιες φωτογραφίες από τα αρχεία της Διεθνούς Επιτροπής του Ερυθρού Σταυρού (ICRC), μέσα από τις οποίες ξετυλίγεται παράλληλα η νεοελληνική ιστορία από το 1923 μέχρι σήμερα.
Ξεκινά από την έλευση των πρώτων προσφύγων από τη Μικρασία, τους οποίους υποδέχτηκε η Διεθνής Επιτροπή του Ερυθρού Σταυρού (ICRC), η ίδια που ουσιαστικά οργάνωσε και τις ανταλλαγές πληθυσμών που είχαν αποφασιστεί. Μαζί με τον ΕΕΣ έστησαν κέντρα υποδοχής, μοίρασαν ρούχα και τρόφιμα σε 2 εκατ. ανθρώπους συνολικά, ίδρυσαν «σταθμούς γάλακτος» για τα παιδιά, αναζήτησαν αγνοούμενους επίσης – ένα τιτάνιο στην κυριολεξία έργο, αν αναλογιστεί κανείς και τις συνθήκες στις οποίες υλοποιήθηκε.
Ακολουθεί η τεράστια επισιτιστική βοήθεια του ICRC στην Ελλάδα στη διάρκεια της Κατοχής, οπότε υπολογίζεται ότι σώθηκαν από τον φονικό λιμό του '41-'42 κάπου 4 εκατ. άνθρωποι. Η ICRC έφερε στη χώρα μέσα σε δύο χρόνια 712.000 τόνους σιτηρά, από τον Καναδά κυρίως, οργάνωσε τα περισσότερα κατοχικά συσσίτια, έφτιαξε εργοστάσιο παραγωγής γάλακτος εβαπορέ στη Θεσσαλονίκη, μοίρασε ξανά τόνους ρούχα (900 τόνοι ύφασμα, τρόφιμα, ιατροφαρμακευτικό υλικό και άλλα εφόδια).
Μάλιστα, ο διευθυντής της Αποστολής της ICRC στην Ελλάδα Robert Brunei προσβλήθηκε και ο ίδιος από την επιδημία τύφου που είχε ενσκήψει τότε μαζί με άλλες μολυσματικές ασθένειες, υποκύπτοντας εν τέλει.
Η φωτογραφική ξενάγηση συνεχίζεται με τoν επαναπατρισμό και τις κάπου 40.000 οικογενειακές επανενώσεις που πραγματοποιήθηκαν –αν και όχι για όλους– μετά τον Εμφύλιο, μια περίοδο ιδιαίτερα φορτισμένη πολιτικά. Οι μεγαλύτεροι θα θυμούνται τις αναζητήσεις του Ερυθρού Σταυρού μεταπολεμικά να αναγγέλλονται και από ραδιοφώνου μέχρι και τη δεκαετία του '70.
Σειρά παίρνουν οι καταστροφικοί σεισμοί του 1953 στο Ιόνιο, όπου η συνδρομή της οργάνωσης στους πληγέντες υπήρξε αποφασιστικής σημασίας, με την «τελική ευθεία» να αφορά τη μεγάλη προσφυγική κρίση τού σήμερα, με λήψεις και στιγμιότυπα από την πολύπλευρη δραστηριοποίηση και προσφορά τόσο του Διεθνούς όσο και του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού στο πεδίο.
Είναι συχνά συγκλονιστικές οι ομοιότητες του χτες με το σήμερα, και όχι μόνο οι φωτογραφικές: τα γαλλικά κινηματογραφικά στιγμιότυπα εποχής στην εισαγωγή, με τα πλήθη των Μικρασιατών προσφύγων να αποβιβάζονται ταλαίπωρα στον Πειραιά και να κατασκηνώνουν στο λιμάνι, στο Δημοτικό Θέατρο, όπου έβρισκαν, έχει πολλές αναλογίες –ακόμα και ενδυματολογικές, αν ταξιδεύαμε πίσω στον χρόνο– με εκείνη των Σύρων και των λοιπών προσφύγων που έφταναν κατά κύματα από την Ανατολή μέσω Τουρκίας και νησιών ιδίως την περίοδο 2015-6, απλώνοντας μπόγους και στήνοντας κι αυτοί με τη σειρά τους πρόχειρα αντίσκηνα στο επίνειο της πρωτεύουσας, προτού μεταφερθούν στα ενδότερα. Γιατί τα έθνη, οι φυλές, οι θρησκείες και οι κουλτούρες μπορεί να διαφέρουν, η μοίρα όμως των ανθρώπινων πλασμάτων, όταν σκοντάφτουν στο απρόβλεπτο, αποδεικνύονται δραματικά κοινές, όπως κοινοί είναι οι φόβοι, οι αγωνίες, οι χαρές και οι προσδοκίες τους.
Περιηγηθείτε την έκθεση της ICRC εδώ.
Η σύλληψη και τα κείμενα που συνοδεύουν την έκθεση είναι της υπεύθυνης Επικοινωνίας της ICRC στην Ελλάδα Φραγκίσκας Μεγαλούδη, την πλατφόρμα και το στήσιμο επιμελήθηκε ο φωτογράφος Στυλιανός Παπαρδέλας
