Ίσως να ακουστεί κάπως κλισέ και sensational, όμως θαυμάζω και σέβομαι απεριόριστα τους εκπαιδευτικούς που ασχολούνται με παιδιά με αναπηρία. Θεωρώ ότι χρειάζεται τεράστια υπομονή και προσωπική ισορροπία για να αναδείξεις τις ξεχωριστές ικανότητες αυτών των παιδιών, μεγάλη θέληση για να διώχνεις καθημερινά ό,τι άλλο μπορεί να τριβελίζει το μυαλό σου και να βρίσκεσαι αποκλειστικά εκεί, τις ώρες που είσαι μαζί τους.
Η νέα σχολική χρονιά βρίσκει τον Γιώργο Ευγενειάδη να δουλεύει σε ένα ειδικό σχολείο επαγγελματικής δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στο Νέο Ηράκλειο, ως αναπληρωτής καθηγητής σε εργαστήριο μαγειρικής και ζαχαροπλαστικής. Οι μαθητές του είναι άτομα με αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, ηλικίας Γυμνασίου.
Το σχολείο του έχει αρκετά παιδιά, πάνω από 120 και περιλαμβάνει τμήμα αυτόνομης διαβίωσης, όπου τα παιδιά μαθαίνουν πώς να αυτονομούνται μέσα σε συνθήκες ενός διαμερίσματος, κηπουρικής, όπου καλλιεργούν βρώσιμα ή καλλωπιστικά φυτά, γραφειακής όπου μαθαίνουν τη δουλειά του κλητήρα, και μαγειρικής-αρτοποιίας-ζαχαροπλαστικής.
Σε σένα, για παράδειγμα, που δεν μπορείς να φτιάξεις ένα κέικ, θα έρθουν οι μαθητές ενός ειδικού σχολείου και θα σου αποδείξουν ότι εκείνοι μπορούν, άρα θα μπεις στη διαδικασία να φτιάξεις κάτι, πάντα με βάση τα απλά υλικά χαμηλού κόστους.
Στα εργαστήρια εντάσσονται σε ομάδες, ανάλογα με το είδος και τον βαθμό αναπηρίας τους. Οι μαθητές του Γιώργου μπορεί να βρίσκονται στο φάσμα του αυτισμού, να έχουν νοητική υστέρηση, κάποιο άλλο σύνδρομο ή διάσπαση προσοχής, υπερκινητικότητα, σε συνδυασμό με δυσλεξία ή παραβατική συμπεριφορά, χαρακτηριστικά που τους δυσχεραίνουν από το να ενταχθούν σε σχολεία τυπικής εκπαίδευσης. Σε αυτές τις περιπτώσεις το επιστημονικό προσωπικό των ΚΕΔΔΥ κρίνει και επιλέγει ποιο περιβάλλον ειδικά σχεδιασμένης εκπαίδευσης είναι κατάλληλο για κάθε παιδί.
Έχει λοιπόν μαθητές πολύ διαφορετικούς μεταξύ τους ο Γιώργος. Πώς τους προσεγγίζει; «Δημιουργούνται τμήματα κατάλληλα δομημένα από τη διοίκηση του σχολείου, με βάση τον φάκελο του κάθε μαθητή. Μελετούμε ατομικά την κάθε περίπτωση, ενημερωνόμαστε γύρω από αυτή και από εκεί κι έπειτα υπάρχουν διάφοροι τρόποι προσέγγισης για τους οποίους έχουμε εκπαιδευτεί.
»Αρχικά γίνεται ένας τρόπος σύνδεσης της ομάδας μεταξύ των μαθητών και μεταξύ εμού και του μαθητή. Πρέπει να κοιτάμε τον καθένα ως μεμονωμένη περίπτωση, να εστιάζουμε σε αυτή κι έπειτα να τον εντάξουμε στο πλαίσιο της ομάδας, όπου θα μπορεί να αλληλεπιδράσει. Είναι πολύ σημαντικό να κερδίσω την εμπιστοσύνη και την εκτίμησή του, γιατί έχει πλήρη αντίληψη της σημασίας αυτής».
Πώς αποφασίζει όμως ένας τεχνολόγος τροφίμων, που έχει ξεκινήσει την επαγγελματική του πορεία ως υπεύθυνος υγιεινής και ασφάλειας σε εργοστάσιο, να προσανατολιστεί στην ειδική εκπαίδευση; «Γι' αυτό μάλλον ευθύνεται το περιβάλλον που μεγάλωσα» θα μου πει ο Γιώργος.
«Ο πατέρας μου και ο θείος μου είναι καθηγητές τριτοβάθμιας. Είμαστε τρία αδέρφια και ο καθένας είχε το δικό του γραφείο μέσα στο σπίτι. Βιβλιοθήκη και γραφείο ήταν απαραίτητα για εμάς και παράλληλα θυμάμαι τον πατέρα μου να κάνει φροντιστηριακά μαθήματα και στους τρεις μας ξεχωριστά.
»Μεγαλώνοντας, παρατηρούσα την αλληλεπίδραση του πατέρα μου με τους μαθητές του στη μικρή κοινωνία των Σερρών, τον ζήλο που έδειχνε κάθε φορά και τον τρόπο που τους προσέγγιζε, το πώς μπορούσε να κατευθύνει το μέλλον ενός ατόμου.
»Η θέση μου λοιπόν στο εργοστάσιο ήταν πολύ καλή αλλά έπρεπε να τρέχω πίσω από μηχανές. Εγώ ήθελα την αλληλεπίδραση με τους ανθρώπους που είχα λάβει από το οικογενειακό μου περιβάλλον. Προσπάθησα να κατευθύνω το αντικείμενο των σπουδών μου στο εκπαιδευτικό κομμάτι. Ξεκίνησα να παραδίδω μαθήματα σε ΙΕΚ και στη συνέχεια έμαθα για την ειδική εκπαίδευση, δεν είχα καμία επαφή μέχρι τότε, δεν είχα κάποιο άτομο με αναπηρία στο περιβάλλον μου.
»Έτσι έκανα το δεύτερο μου μεταπτυχιακό σε αυτό τον κλάδο και όταν μπήκα εκεί, συνειδητοποίησα ότι η επικοινωνία ανάμεσα σε καθηγητή και μαθητή είναι ακόμα πιο έντονη, πράγμα που με ώθησε να παραμείνω και να επενδύσω εκεί. Είμαι 11 χρόνια γενικά στην εκπαίδευση και 7 στην ειδική, πλέον δεν θέλω να φύγω.
Στα δημόσια ειδικά εκπαιδευτήρια με τμήμα μαγειρικής, ο κάθε τεχνολόγος τροφίμων ή διατροφολόγος μεταφέρει τις γνώσεις του μέσα από τις παρασκευές για να δημιουργήσει ένα επιστημονικό υπόβαθρο στο παιδί ώστε αυτό να πάρει εφόδια, από βασικά για το σπίτι, έως και επαγγελματικά για να συνεχίσει τις σπουδές του σε κάποιο ΙΕΚ, με στόχο να εργαστεί.
«Η διαδικασία της παρασκευής, είτε στη μαγειρική είτε στην αρτοποιία και τη ζαχαροπλαστική είναι κίνητρο. Πρέπει να εντάξουμε όμως και θεωρητικό υπόβαθρο – δεν μπορούμε απλά να κάνουμε μια ζύμη, πρέπει να εξηγήσουμε τα συστατικά της, γιατί φουσκώνει, ποιος είναι ο μύκητας, τι είναι η γλουτένη...» εξηγεί ο Γιώργος.
Για όλη την παραπάνω διαδικασία όμως χρειάζονται χρήματα για τις πρώτες ύλες και όταν μιλάμε για δημόσιο, τα κονδύλια, ως γνωστόν, είναι συχνά περιορισμένα και αργούν, οπότε ο Γιώργος τρέχει δωρεές. Έχοντας δημιουργήσει τη δική του καθηγητική σελίδα και αναδεικνύοντας τη δουλειά των μαθητών μέσα από τα social media, Facebook και Instagram, ανεβάζει τις συνταγές που δουλεύουν στο μάθημα, καθώς και άρθρα για διάφορα άλλα θέματα που άπτονται της ειδικής εκπαίδευσης.
Κάπως έτσι έχει καταφέρει να εξασφαλίσει αρκετά μεγάλη προβολή στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, με αποκορύφωμα μια δράση του την περσινή σχολική χρονιά που ακούστηκε πολύ και θα επαναληφθεί φέτος: «Στο δημόσιο υπάρχουν άτομα που πραγματικά δημιουργούν» μου λέει με υπερηφάνεια.
«Κορύφωση της δουλειάς μας ήταν η εικονική επιχείρηση που δημιουργήσαμε πέρσι, τα Special Sticks, σε συνεργασία με το Σωματείο Επιχειρηματικότητας Νέων και δύο σχολεία τυπικής εκπαίδευσης. Παράγαμε κριτσίνια σφολιάτας, τα πουλούσαμε και συμμετείχαμε στην εμπορική μαθητική έκθεση στο Mall τον περασμένο Απρίλιο. Με τα χρήματα που βγάλαμε αγοράσαμε εξοπλισμό για το σχολείο, πάγκο, κουζίνα, φούρνους – βέβαια στέκονται εκεί που τα αφήσαμε γιατί ακόμα δεν έχουμε ρεύμα να τα χρησιμοποιήσουμε. Δυστυχώς το δημόσιο είναι έτσι, υπάρχουν κάποια γραφειοκρατικά κωλύματα τεχνικής φύσης: θα πρέπει να εγκριθεί η άδεια για πράγματα που δεν είχαν προβλεφθεί.
»Όλη η γραμμή παραγωγής ήταν από τα παιδιά, διαδικασία που τους έδωσε ιδιαίτερη αυτοπεποίηθηση και χαρά στους γονείς. Εντάξαμε και μαθητές που στην αρχή λέγαμε ότι δεν μπορούν να ενταχθούν, όπως παιδιά με δύσκολο αυτισμό. Έτσι πλέον έρχονται εύκολα οι δωρεές, που είναι περισσότερο υλικές, γιατί μπορούμε να πείσουμε τον κάθε επιχειρηματία ότι είμαστε ικανοί να παράγουμε και να δουλέψουμε στο σχολείο. Ανταποκρίνονται μεγάλες γνωστές επιχειρήσεις. Αν με ρωτάς, είναι καλύτερα να μην επιβαρύνεται ο προϋπολογισμός του σχολείου».
Φέτος ο Γιώργος και οι μαθητές τους βρίσκονται σε στάδιο έρευνας και ανάπτυξης ενός προϊόντος για μια νέα εικονική επιχείρηση, τη Healthy Bites, με στόχο να επαναλάβουν την περσινή επιτυχία. Το προϊόν θα έχει ως βάση του το ρεβίθι, τη βρόμη και το μέλι. «Θα φτιάξουμε κουλουράκια, αλμυρά και γλυκά, με προσθήκη ή όχι φιστικοβούτυρου, στο εργαστήριο. Με βάση τα νέα διατροφικά δεδομένα δεν θέλουμε να περιέχουν ζάχαρη και αλεύρι. Όχι ότι είμαι βέβαια εναντίον στην κατανάλωσή τους...».
«... απλά, όπως όλοι οι σεφ θέλεις κι εσύ να ακολουθείς τις τάσεις» τον διακόπτω και μου απαντά κατηγορηματικά: «Πρώτον δεν είμαι σεφ! Ο λόγος που θέλω να χρησιμοποιήσω ως πρώτη ύλη το ρεβίθι είναι ότι δεν καταναλώνεται εύκολα οπότε θέλω να το συνηθίσουν οι μαθητές και οι μικρότερες ηλικίες. Με βάση τα πρώτα πειράματα έχουμε επιτυχία, το τρώνε και παιδιά που μου έλεγαν "κύριε, είναι δυνατόν, ρεβίθια με μέλι;".
»Κάναμε δοκιμές και τώρα προχωράμε το πρότζεκτ. Θα δημιουργήσουμε και μια συσκευασία με ένα παιχνίδι διατροφής. Έτσι θα έχουμε ένα ολοκληρωμένο προϊόν υψηλής διατροφικής αξίας μέσα από το οποίο θα προκύπτει κι ένα διαδραστικό παιχνίδι που θα σχετίζεται με τα θρεπτικά συστατικά».
Παρόλο που δεν δηλώνει σεφ, ο Γιώργος έχει όλο το πακέτο και τις γνώσεις ενός σύγχρονου δημιουργικού μάγειρα και πλέον θα μπορούσε να εξαργυρώσει την προβολή του ακόμα και τηλεοπτικά, ειδικά σε κάποια εκπομπή με παιδιά. «Δεν παρακολουθώ τα τηλεοπτικά. Με στεναχωρούν» θα μου αντιτείνει.
«Δεν μπορούμε να βάζουμε τις μικρές ηλικίες στο πνεύμα του ανταγωνισμού, το θεωρώ αντιπαιδαγωγικό. Οι μαθητές μας, λόγω της φύσης τους, δεν μπορούν να αντιληφθούν τον ανταγωνισμό. Υπάρχει ομαδικότητα και άμεση έκφραση των συναισθημάτων τους. Αυτά πρέπει να ενισχύουμε. Σε ένα παιχνίδι επιβράβευσης δεν παύει να υπάρχει ο ανταγωνισμός. Δεν είμαι καθόλου υπέρ της αυστηρής κριτικής και της βαθμολογίας. Πρέπει να τονίζουμε τις όποιες αδυναμίες με στόχο τη βελτίωση μέσω της ομαδικότητας».
Μέσα από την εκπαιδευτική του πορεία ο Γιώργος γράφει ένα βιβλίο που θα εκδοθεί το 2019 από τις εκδόσεις Πεδίο, με συνταγές που έχουν βγει με πηγή έμπνευση τους μαθητές του. Η βασική ιδέα πίσω από αυτό το βιβλίο είναι να αποτελέσουν οι δημιουργίες των παιδιών αυτών κίνητρο για όλους μας.
«Σε σένα, για παράδειγμα, που δεν μπορείς να φτιάξεις ένα κέικ, θα έρθουν οι μαθητές ενός ειδικού σχολείου και θα σου αποδείξουν ότι εκείνοι μπορούν, άρα θα μπεις στη διαδικασία να φτιάξεις κάτι, πάντα με βάση τα απλά υλικά χαμηλού κόστους».
Επανερχόμαστε στο θέμα τον πρώτων υλών και ο Γιώργος συμπεραίνει πως τελικά η δυσκολία τού να μην έχουν στο σχολείο διαθέσιμα πάντα όλα τα υλικά που χρειάζονται τους βγαίνει σε καλό, γιατί προσπαθούν κάθε φορά να δημιουργήσουν με ό,τι έχουν.
«Δεν έχουμε χρήματα για ακριβές πρώτες ύλες. Επίσης η ειδική αγωγή είναι συνυφασμένη σε κάποιο βαθμό με τα χαμηλά κοινωνικοοικονομικά στρώματα. Αυτό είναι γεγονός στατιστικά τεκμηριωμένο. Δεν θα βάλω κινόα λοιπόν ή chia στις συνταγές. Θέλω να γίνει αντιληπτό από τους food bloggers και τους επαγγελματίες, από τους οποίους πολλές φορές ζητώ συνεργασίες, πως η πραγματικότητα δεν βρίσκεται στην κινόα, αλλά στην απλότητα και τη μεσογειακή διατροφή».
Κλείνοντας την κουβέντα μας κι ενώ ο Γιώργος ετοιμάζεται να μπει στην κουζίνα του προσωπικού του χώρου για να φωτογραφηθεί από τον Πάρι, τον ρωτώ ποια είναι η μεγαλύτερη δυσκολία που έχει αντιμετωπίσει αυτά τα χρόνια που ασχολείται με την ειδική εκπαίδευση, αναζητώντας κάποιον μαθητή που ενδεχομένως να αποτέλεσε πρόκληση για εκείνον.
Όμως η δυσκολία βρίσκεται τελικά αλλού: «Αυτό που με δυσκολεύει είναι το εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας μας, που σε αναγκάζει να είσαι ένα αναλώσιμο προϊόν που δεν ξέρει πού θα βρίσκεται τον Σεπτέμβριο, ποιους μαθητές θα έχει, που θα έχει αναπτύξει ένα εκπαιδευτικό έργο την προηγούμενη χρονιά και θα βρει άλλους μαθητές στην πορεία, οι οποίοι, ειδικά στην ειδική εκπαίδευση, χρειάζονται ένα πρότυπο αναφοράς. Δεν μπορώ να δείξω εμπιστοσύνη προς το κράτος.
»Έρχονται στιγμές που μπορεί να πεις "γιατί να μην κάνω ένα τυπικό μάθημα, αφού δεν ξέρω πώς θα προχωρήσει όλο αυτό;". Το έργο όμως ενός εκπαιδευτικού, το επάγγελμα του παιδαγωγού και του λειτουργού, δεν είναι ποτέ τυπικά. Φεύγοντας από το σχολείο κουβαλάς τη δουλειά σου στο σπίτι όλο το εικοσιτετράωρο.
»Από την άλλη, όταν ένα παιδί με αναπηρία δεν γνωρίζει τον καθηγητή, μπορεί να τον "δοκιμάσει" με διάφορους τρόπους. Συμβαίνει στην αρχή, αλλά επιλύεται και αφού κερδίσεις την εμπιστοσύνη του, υπάρχει μαγική επικοινωνία και ανταμοιβή στη συνέχεια. Ακόμα και αγκαλιά, που όπως είναι γνωστό, τα παιδιά με αυτισμό δεν τη δίνουν καθόλου εύκολα».
Info
instagram.com/evgespecialeducation
σχόλια