Οι πρωτομάστορες
της γενιάς μου
Isaac (Isy) Johsua (1939 -2023)
Δεν ήξερα το όνομά του, αλλά η φωτογραφία μού τον θύμισε αμέσως
Ο Isy Johsua έφυγε από τη ζωή.
Ο Isy Johsua έφυγε από τη ζωή. Αποκλείεται να γίνει η είδηση αυτή πρωτοσέλιδο! Ωστόσο, μια ολόκληρη ζωή συνεισφοράς για μια καλύτερη κοινωνία εμπνέει σεβασμό. Ο αδελφός μου, o Isy (Isaac), απεβίωσε στα τέλη Δεκεμβρίου. Ακολουθεί το κείμενο που εκφώνησε στην κηδεία η κόρη του, η πολιτολόγος Florence Johsua.
Samy Johsua
Mediapart - Blog - 15.01.2023
Ο πατέρας μου, ο Isaac Johsua, γεννήθηκε σε μια εβραϊκή οικογένεια στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου το 1939. Πρέπει να προσθέσουμε ότι ήταν μια φτωχή οικογένεια, επειδή αυτή η καταγωγή υπήρξε τόσο δομική για τον ίδιο, επηρεάζοντας όλη την υπόλοιπη ζωή του. Ο πατέρας του, ο Clément, συντηρούσε την οικογένεια με περιστασιακές δουλειές, τις οποίες διατηρούσε με δυσκολία. Η μητέρα του, Louise, φρόντιζε τα παιδιά. Παρά τις ευτυχισμένες αναμνήσεις της παιδικής ηλικίας, όταν ο πατέρας μου μιλούσε γι' αυτήν θυμόταν μια ζωή υπό τη συνεχή απειλή της στέρησης και της δυστυχίας. Η πρώιμη εμπειρία της κοινωνικής ανισότητας συνέβαλε ουσιαστικά στην πολιτικοποίησή του, η οποία πηγάζει κι από τη γαλλική σχολή Jabès, όπως και από την παρέα με τους φίλους του Joe, Dario, Jacques Hassoun, οι οποίοι ήταν λίγα χρόνια μεγαλύτεροι και είχαν ήδη σχέσεις με το Αιγυπτιακό Κομμουνιστικό Κόμμα.
Στο σχολείο Jabès, οι μαθητές γαλουχήθηκαν με τη γαλλική κουλτούρα. Ο πατέρας μου είχε ζωντανές αναμνήσεις από τη διδασκαλία που έλαβε σχετικά με το 1789 και τον Διαφωτισμό. Το σύνθημα "Liberté, Égalité, Fraternité" (Ελευθερία, Ισότητα, Αδελφοσύνη) είχε γεννήσει μέσα του μια απίστευτη φιλοδοξία, που θα την έλεγες και τρομερή λαμβάνοντας υπόψη την πραγματικότητα στην οποία αισθανόταν καθηλωμένος. Η αναντιστοιχία μεταξύ αυτών των μεγάλων προσδοκιών και της κοινωνικής κατάστασης της οικογένειάς γέννησε μέσα του ένα βαθύ θυμό, μια εξέγερση που οδήγησε αρχικά σε μαθησιακές δυσκολίες μέχρι την εφηβεία του. Τότε ήταν που αποφάσισε ότι ο μόνος τρόπος σωτηρίας του θα ήταν το σχολείο και η γνώση. 'Υστερα ήρθε η κρίση του Σουέζ το 1956. Οι αιγυπτιακές αρχές ζήτησαν από τους ξένους υπηκόους να δηλωθούν στις διοικητικές αρχές. Ο πατέρας του, ο Clément, ο οποίος είχε αποκτήσει τη γαλλική υπηκοότητα μετά το διάταγμα Crémieux, ζήτησε τη συμβουλή του Isaac: έπρεπε να δηλωθούν ή όχι; Ο Isy, 17 ετών, αποφάσισε, με βάση τις πληροφορίες που υπήρχαν στον Τύπο, αλλά πιθανώς και με γνώμονα την επιθυμία του να φύγει, ότι ήταν απαραίτητο να το κάνουν· και αυτό προκάλεσε την απέλαση από την Αίγυπτο και την άφιξη στη Γαλλία.
Με μοναδική αποσκευή μια μικρή βαλίτσα, η οικογένεια μπαίνει στο πρόγραμμα της βοήθειας για τον επαναπατρισμό. Ο πατέρας μου πέρασε το μπακαλωρεά του και μπήκε στο Sciences Po στην Aix. Τέλειωσε τη σχολή πρώτος από την τάξη του. Ο διευθυντής του Ινστιτούτου του τηλεφώνησε και, όπως συνηθιζόταν, τον ρώτησε τι θα μπορούσε να κάνει γι' αυτόν. Ο Isy ζήτησε να του επιτραπεί να συνεχίσει τις σπουδές του στο Sciences Po του Παρισιού χωρίς να πληρώσει τέλη εγγραφής: το αίτημά του έγινε δεκτό! Το Παρίσι τού άνοιξε τις πόρτες του και μπόρεσε έτσι να ολοκληρώσει εκεί με υποτροφία τις τριτοβάθμιες σπουδές μετά την άφιξή του στη Γαλλία, μέχρι την πρώτη του δουλειά. Και τότε τα πράγματα επιταχύνθηκαν γιατί η εποχή αντίθετα με ό,τι έγραφαν κάποιοι, δεν άφηνε πολλά περιθώρια για πλήξη.
Το 1968 δεν προέκυψε από το πουθενά- η υποστήριξη στους εθνικοαπελευθερωτικούς αγώνες είχε διαμορφώσει μια νέα γενιά αγωνιστών, οι οποίοι αντιτάχθηκε στη γραμμή του Γαλλικού Κομμουνιστικού Κόμματος και σύντομα σχημάτισε μια αριστερή αντιπολίτευση μέσα στην Ένωση Κομμουνιστών Φοιτητών. Ο πατέρας μου συμμετέχει σε αυτή την κίνηση. Παρακολουθεί τότε το σεμινάριο του Charles Bettelheim στην École pratique des hautes études. Για τους νέους αυτούς, που ήταν πολιτικοποιημένοι και επικριτικοί απέναντι στον σταλινισμό, η κουβανική επανάσταση προκάλεσε έναν ενθουσιασμό και μία ελπίδα για έναν εναλλακτικό δρόμο σε σχέση με την ΕΣΣΔ. Ο Bettelheim, ο οποίος επισκεπτόταν συχνά την Κούβα, του βρήκε δουλειά στο Υπουργείο Βιομηχανίας, του οποίου προΐστατο ο Τσε Γκεβάρα, και σ' αυτό εργάστηκε από το 1963 έως το 1967, διδάσκοντας επίσης στο Πανεπιστήμιο της Αβάνας. Τα χρόνια της Κούβας υπήρξαν καθοριστικά για τη ζωή του. Σύντομα, όμως, γίνεται επικριτικός απέναντι στην αυταρχική στροφή που έπαιρνε το νησί, και αποφασίζει να φύγει το 1967, συνεχίζοντας ωστόσο την πολιτική του δραστηριότητα μέσα από τη Jeunesse communiste révolutionnaire (JCR), η οποία είχε δημιουργηθεί την προηγούμενη χρονιά από συντρόφους που διαγράφτηκαν από την UEC. Τη συνέχεια την ξέρετε, τα γεγονότα του Μαΐου-Ιουνίου του '68 ξεσπούν και η JCR παίρνει μέρος σε αυτά. Οι γονείς μου, που είχαν γνωριστεί στη JCR λίγα χρόνια νωρίτερα, ήταν μαζί τη νύχτα των οδοφραγμάτων και καθ' όλη τη διάρκεια όλων εκείνων των λαμπρών εβδομάδων, όταν φαινόταν δυνατό να αλλάξει η βάση του κόσμου. Ο πατέρας μου, ο οποίος ήταν τότε στην ηγεσία της JCR, συμμετείχε πλήρως σε αυτή την κινητοποίηση, η οποία άφησε ανεξίτηλο σημάδι στη ζωή του. Στις 12 Ιουνίου 1968, ένα διάταγμα απαγορεύει τις ακροαριστερές οργανώσεις και ο ίδιος συλλαμβάνεται σε μια συνάντηση, μαζί με άλλους συντρόφους, με την κατηγορία της ανασύστασης απαγορευμένης οργάνωσης.
Από το καλοκαίρι του 1968 στη φυλακή Santé, όπου ήταν φυλακισμένοι ο ίδιος, ο Alain Krivine, ο Pierre Rousset και άλλοι σύντροφοι, ο πατέρας μου θυμόταν πάνω απ' όλα τα γέλια που έκαναν, και τις αναπάντεχες συναντήσεις τους στις ώρες του προαυλισμού με τους "ποινικούς" που έδειχναν ένα είδος σεβασμού γι' αυτούς τους φοιτητές που είχαν γονατίσει την κυβέρνηση. Ευτυχώς, η προσωρινή κράτησή τους διήρκεσε μόνο ένα καλοκαίρι και στη συνέχεια ο ακτιβισμός συνεχίστηκε με φρενήρεις ρυθμούς. Μετά τη διάλυση της JCR δημιουργήθηκε η Ligue communiste, αλλά πολύ γρήγορα προέκυψαν διαφωνίες σχετικά με τον τύπο του κόμματος που έπρεπε να οικοδομηθεί. Ο Isy θεώρησε ότι το λενινιστικό-τροτσκιστικό πλαίσιο στο οποίο ήταν προσκολλημένη η Ligue communiste ήταν πολύ στενό, πολύ περιορισμένο για να χωρέσει όλες τις δυνατότητες των αγώνων στην περίοδο που άνοιξε το 1968. Με περίπου εκατό συντρόφους, ιδρύουν την Révolution !, μια οργάνωση που ήταν στο ίδιο μήκος κύματος με τις κινητοποιήσεις που σημάδεψαν τη δεκαετία του 1970, το Lip, το Larzac, τους αγώνες των εργατών και των φεμινιστριών κ.ά. Οι γονείς μου συμμετείχαν ενεργά σε αυτήν μέχρι που διαλύθηκε το 1979 και ένα μέρος αυτής της οργάνωσης (που έγινε η Organisation communiste des travailleurs, OCT) συγχωνεύτηκε στη Ligue communiste révolutionnaire (LCR)), προκειμένου να διατηρήσει τις μαχητικές της δυνάμεις και να συνεχίσει τον αγώνα.
Για τον πατέρα μου, ωστόσο, οι πικρές συζητήσεις που σηματοδότησαν το τέλος της Revo! ήταν δύσκολες, όπως και η κοινωνική και επαγγελματική του κατάσταση, καθώς είχε βάλει τα πάντα εντός παρενθέσεως για σχεδόν μια δεκαετία. Έπρεπε να τελειώσει τη διατριβή του βιαστικά με την ελπίδα να βρει δουλειά στο πανεπιστήμιο. Η επιθυμία του να προχωρήσει σε άλλα πράγματα, η οποία ίσως ενισχύθηκε κι από το γεγονός ότι ήρθα στον κόσμο το 1978, τον οδήγησε να αποδεσμευτεί από την LCR, χωρίς ωστόσο να αρνηθεί καμία από τις πεποιθήσεις του. Στη συνέχεια αφιέρωσε περισσότερο χρόνο στο ερευνητικό του έργο, το οποίο κατείχε κεντρική θέση στη ζωή του. Ωστόσο, το τέλος της συμμετοχής του στις πολιτικές οργανώσεις δεν σήμαινε και το τέλος της στράτευσής του, εφόσον ο Isy παρέμεινε ένας πιστός συνοδοιπόρος σε όλη του τη ζωή, συμμετέχοντας στην οργάνωση Attac, στο 'Ιδρυμα Copernic, και γενικότερα δήλωνε πάντα παρών προκειμένου να διαφωτίσει τις συζητήσεις με τις αναλύσεις του, να παρέμβει στις εκπαιδευτικές συνεδρίες. Δεν έπαψε ποτέ να στρατεύεται για την αλλαγή της κοινωνίας.
Συγκινήθηκα με τα μηνύματα που έλαβα από τους φίλους και τους συντρόφους του Isy μετά την ανακοίνωση του θανάτου του. Σε αυτά τα λόγια, συχνά έβρισκα τόσα πολλά χαρακτηριστικά του πατέρα μου. Αλλά ο Isy, για μένα, είναι ο λατρεμένος μου πατέρας. Ένας στοργικός και τρυφερός πατέρας που ήταν πάντα παρών, σε κάθε στιγμή της ζωής μου. Συνεννοούμασταν μια χαρά, αγαπιόμασταν στο διηνεκές, και μας άρεσε πολύ να μιλάμε οι τρεις μας με τη μητέρα μου για πολιτική, και όχι μόνο για πολιτική, αλλά και για λογοτεχνία, ποίηση, θέατρο, ζωή. Υπήρξαμε τόσο ευτυχισμένοι μαζί μέχρι τα 83 του χρόνια. Στη ζωή του, είχε σπουδαίους φίλους, πολύτιμους συντρόφους και μια οικογένεια που λάτρευε, την αδελφή του Ethy, τον αδελφό του Samy, την Babette, τον Nicolas, τον Manue και τη Linda, όλη τη φυλή των Johsua, αλλά και την οικογένεια της μητέρας μου, που τον υποδέχτηκε αμέσως σαν έναν δικό της. Είχε την ευκαιρία να ζήσει απίθανες πραγματικά πολιτικές και ανθρώπινες εμπειρίες, από αυτές που σε μεταμορφώνουν για πάντα, επειδή σκιαγραφούν τη δυνατότητα ενός άλλου κόσμου, πιο δίκαιου, πιο συναδελφικού, χειραφετημένου από τις αλυσίδες του· με αυτό το μεθυστικό συναίσθημα ότι, όλοι και όλες μαζί, γράφουμε ιστορία! Αλήθεια, μπορεί κανείς να ονειρευτεί μια πιο όμορφη ανθρώπινη ύπαρξη;
'Οσο για μένα, χαίρομαι που ήμουν η λατρεμένη του κόρη και που έζησα δίπλα του, μαζί με τη μητέρα μου, για 44 υπέροχα χρόνια. Ανάμεσα στα αμέτρητα πράγματα που μου κληροδότησε ο πατέρας μου ήταν η αγάπη του για τη ζωή και τους πολύτιμους ανθρώπους γύρω μας. Μια μέρα μου είπε επίσης: "Αγάπη μου, σου μεταδίδω την ελπίδα".
Αντίο, λατρεμένε μου πατέρα.
Florence Johsua
Δείτε επίσης στο Αλμανάκ:
Τι συμβολίζει ο Αλαίν Κριβίν;
Και από την Florence Johsua:
Για τη χρήση του θυμού στις πολιτικές οργανώσεις της άκρας αριστεράς "στα χρόνια του Μάη του '68".
