ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΟΡΙΝΑ ΦΑΡΜΑΚΟΡΗ
Η Άλις Μονρό, στην οποία απονεμήθηκε το Νόμπελ Λογοτεχνίας 2013, δεν είναι ιδιαίτερα γνωστή στην Ελλάδα. Αν και ήταν υποψήφια για το Man Booker International το 2007, βραβείο που της απονεμήθηκε τελικά το 2009, μόλις δύο από τις δεκατέσσερις συλλογές διηγημάτων της κυκλοφορούν στην Ελλάδα, από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο. Πρόκειται για τα έργα της «Μ΄αγαπάει δεν μ΄αγαπάει» και «Πάρα πολλή ευτυχία». Ένα διήγημά της με τίτλο «Η αρκούδα» συμπεριλαμβάνεται στην ανθολογία «Της αγάπης μου ο σπουργίτης πέταξε» που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Libro.
Γεννήθηκε το 1931 στο Οντάριο του Καναδά, όπου και μεγάλωσε. Στη χώρα της έχει βραβευτεί τρεις φορές με τη σημαντικότερη λογοτεχνική διάκριση, το Governos General΄s Literature Award. Η κριτική επιτροπή που της απένειμε το Booker το 2009 ανέφερε: «Με κάθε διήγημά της η Μονρό καταφέρνει να φτάσει το βάθος και την ακρίβεια που οι περισσότεροι μυθιστοριογράφοι πετυχαίνουν με το σύνολο του έργου τους. Διαβάζοντας τη Μονρό μαθαίνεις πάντα κάτι που δεν έχεις σκεφτεί ποτέ». Η Μάργκαρετ Άτγουντ, η Καναδή, βραβευμένη με Booker το 2000, συγγραφέας, ποιήτρια και κριτικός λογοτεχνίας, τοποθετεί τη Μονρό «ανάμεσα στις σπουδαιότερες λογοτεχνικές φωνές της εποχής μας».
Η Μονρό έχει επανειλημμένα συγκριθεί με τον Τσέχωφ, συγγραφέα που υπήρξε γι΄αυτήν πρότυπο και με τον οποίο έχει κοινά γνωρίσματα. Τα διηγήματά της περιγράφουν μικρά δράματα της καθημερινότητας και οι ήρωές της -κυρίως γυναίκες- αναζητούν την ευτυχία, η οποία είναι άπιαστο όνειρο. Το παρελθόν πρωταγωνιστεί και, κάποτε, λειτουργεί σα σανίδα σωτηρίας για τους χαρακτήρες βοηθώντας τους να βιώσουν και να ερμηνεύσουν το παρόν, ή, άλλες φορές, σαν παγίδα απ΄την οποία προσπαθούν να διαφύγουν.
Τα περισσότερα διηγήματά της διαδραματίζονται στο Οντάριο του Καναδά και το περιβάλλον αναδεικνύεται κι αυτό σε πρωταγωνιστή, μέσα από λεπταίσθητες περιγραφές που εντάσσουν τον αναγνώστη στη ζωή του ήρωα. Τα κείμενά της έχουν την πληρότητα μυθιστορήματος και μας δίνουν ολοκληρωμένα πορτρέτα των ανθρώπων με τους οποίους καταπιάνονται. Οι ιστορίες της είναι απλές, όπως απλοί είναι και οι άνθρωποι που συναντάμε σε αυτές. Οι απογοητεύσεις και οι διαψεύσεις τους, η λαχτάρα τους για αγάπη και ευτυχία είναι σε όλους μας οικεία συναισθήματα.
Η Μονρό συμπονά τους ήρωές της και τους κοιτά με τρυφερότητα. Από τη θλιβερή τους ζωή, που εγκλωβίζεται μέσα σε ένα μικροαστικό και σεμνότυφο περιβάλλον, δεν απουσιάζει η ελπίδα. Κάποιες φορές τους χαρίζει την ευτυχία, ενάντια σε όλες τις προβλέψεις και τα δεδομένα, όπως συμβαίνει στο διήγημα «Μ΄αγαπάει δεν μ΄αγαπάει». κό και σεμνότυφο περιββΗ συγγραφέας συχνά ξεκινά τις ιστορίες της από το τέλος, μια και αυτό που την ενδιαφέρει πρωτίστως είναι ο τρόπος με τον οποίο οδηγούνται οι ήρωες σε αυτό. Πολλές φορές μια λεπτομέρεια έρχεται να ανατρέψει τα δεδομένα, αιφνιδιάζοντας τον αναγνώστη.
Πολλά από τα διηγήματά της έχουν αυτοβιογραφικά στοιχεία και η θεματολογία τους ακολουθεί τις αλλαγές στην προσωπική της ζωή. Το διαζύγιο, το οποίο έχει βιώσει, περιγράφεται στα κείμενά της περισσότερο σαν μετάβαση σε μια διαφορετική ζωή, παρά σαν ένα δραματικό γεγονός. Παρούσα είναι και η μητρότητα, η οποία δεν ωραιοποιείται, αλλά συχνά συνοδεύεται από ενοχές και αμηχανία.
Όταν έμαθε ότι κέρδισε το Νόμπελ, δήλωσε πως αυτό είναι υπέροχο και για εκείνη και για το διήγημα, ως είδος. «Τις σύντομες ιστορίες συχνά τις προσπερνάμε, ως ένα στάδιο που περνούν οι συγγραφείς, πριν γράψουν μυθιστόρημα. Θα ήθελα να βρεθούν στο προσκήνιο αυθύπαρκτες και απελευθερωμένες». Με τη βράβευσή της έγινε ένα ακόμα βήμα προς αυτήν την κατεύθυνση.
Το βιβλίο της Άλις Μονρό «Μ΄αγαπάει δεν μ΄αγαπάει» κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο (σελ. 448, ευρώ 17.70) και περιλαμβάνει εννέα διηγήματα:
Μ΄αγαπάει δεν μ΄αγαπάει
Η Τζοάνα, μια ώριμη γυναίκα που δεν έχει αγαπηθεί ποτέ, παρασύρεται σε μια ερωτική αλληλογραφία με τον Κεν Μπουντρό κι αρχίζει να κάνει όνειρα για γάμο και μια διαφορετική ζωή. Υπάρχει κάτι που αγνοεί, τα γράμματα δεν είναι παρά μια φάρσα, όμως «απαγορεύεται να γνωρίζουμε… τι επιφυλάσσει η μοίρα σε μένα -ή σε σένα».
Πλωτή γέφυρα
Η Τζίνι προσπαθεί να κρατήσει την ψυχραιμία της και να αντιμετωπίσει τον καρκίνο, επιλέγοντας να μην εμπλακεί συναισθηματικά και να κρατήσει ρόλο «παρατηρητή». Η απροσδόκητη ελαφριά βελτίωση της κατάστασής της «γκρεμίζει» την άμυνά της και την καθιστά ευάλωτη απέναντι στον έφηβο Ρίκι και τον αυθορμητισμό της νιότης. «Ένα αεράκι γλυκιάς ευθυμίας… έπαιρνε τους χειρότερους πόνους και τα κενά της, τουλάχιστον εκείνη τη στιγμή».
Οικογενειακά έπιπλα
Μια φοιτήτρια επισκέπτεται τη θεία της Αλφρίντα μετά από χρόνια και μαθαίνει ένα κομμάτι της οικογενειακής ιστορίας, το οποίο αγνοούσε. Το βάρος του παρελθόντος και όσα διαισθάνθηκε κατά την παρουσία της στο διαμέρισμα λειτουργούν σαν έναυσμα για να πάρει αποφάσεις για το μέλλον της. «Αυτό ήθελα, αυτό πίστευα πως έπρεπε να προσέξω, έτσι ήθελα να είναι η ζωή μου». Ωστόσο η αλήθεια εξακολουθεί να της διαφεύγει…
Παρηγοριά
Ο Λιούις, συνταξιούχους δάσκαλος, πάσχει από ανίατη ασθένεια και αυτοκτονεί. Η σύζυγός του Νίνα ψάχνει απελπισμένα να βρει ένα μήνυμά του, που να αποδεικνύει ότι ο ευφυής και ισχυρογνώμων σύντροφός της έφυγε με τη σκέψη της. Το σημείωμα που βρίσκει ο νεκροθάφτης, με τον οποίο τους συνδέει μία στιγμή από το παρελθόν, δεν ανταποκρίνεται στις προσδοκίες της. Η Νίνα σκορπίζει τις στάχτες και συνεχίζει τη ζωή της ανακαλύπτοντας έκπληκτη τη δύναμη του ανθρώπου να επιβιώνει, «παρόλο που ο πόνος από το παγερό κρύο περονιάζει ακόμη το κορμί…».
Τσουκνίδες
Μια γυναίκα, μετά από έναν διαλυμένο γάμο και την αποτυχημένη προσπάθεια να επικοινωνήσει με τις κόρες της, επισκέπτεται την καλύτερή της φίλη και την οικογένειά της. Εκεί θα συναντήσει τυχαία τον πλατωνικό έρωτα των παιδικών της χρόνων, με τον οποίο είχαν χαθεί ξαφνικά. Η πραγματικότητα θα την κάνει να συνειδητοποιήσει πως «πρόκειται για έναν έρωτα που δεν ήταν για χρήση, που ήξερε τη θέση του. … Να μην ρισκάρει τίποτα, κι όμως να μένει ζωντανός σαν γλυκό ρυάκι, σαν υπόγεια πηγή».
Ποστ εντ Μπιμ
Η δεκαοχτάχρονη Λόρνα παντρεύεται τον μεγαλύτερό της Μπρένταν, καθηγητή Πανεπιστημίου, και μετακομίζει στο βόρειο Βανκούβερ, σε ένα σπίτι σε ρυθμό Ποστ εντ Μπιμ. Αποκτά παιδιά και «καθώς πρέπει» καθημερινότητα, αλλά κάποια στιγμή αρχίζει να ενδιαφέρεται για τον Λάιονελ, έναν ιδιόρρυθμο, πρώην φοιτητή του Μπρένταν, ο οποίος της στέλνει παράξενα ποιήματα. Τις ισορροπίες έρχεται να διαταράξει η επίσκεψη της ξαδέλφης της , που ζει εγκλωβισμένη στη γενέθλια πόλη. Η Λόρνα αισθάνεται να απειλείται από τη ματαιωμένη ζωή της Πόλι και γίνεται σκληρή. Οι ενοχές την οδηγούν σε μια συμφωνία, «όταν ήταν είκοσι τεσσάρων χρονών και πρωτάρα στα παζάρια».
Αυτό που μένει
Η νεαρή Μέριελ, κατά τη διάρκεια της κηδείας του αγαπημένου φίλου του άντρα της, γνωρίζει έναν γιατρό και περνά μαζί του λίγες ώρες πάθους. Δεν τον ξαναβλέπει ποτέ. Τριάντα χρόνια μετά ανακαλεί στη μνήμη της αυτήν τη συνάντηση κι ανακαλύπτει κάτι καινούριο. «Δεν αμφέβαλλε πως αυτή η ανάμνηση ήταν σωστή… Της πέρασε απ΄το μυαλό πως, αν δεν είχε καταφέρει να την απωθήσει, η ζωή της μπορεί να ήταν διαφορετική».
Κουίνι
Η Κρίσι επισκέπτεται την Κουίνι, κόρη της μητριάς της, που ζει παντρεμένη με τον κύριο Βοργκίλα, χήρο δάσκαλο μουσικής. Σκοπός της είναι να γίνει «ένα κομμάτι της ζωής της Κουίνι». Αποθαρρυμένη από τη θλιβερή πραγματικότητα που συναντά, επιστρέφει στο πατρικό της. Πολλά χρόνια μετά κι έχοντας αποτύχει να την εντοπίσει, μια και η Κουίνι «δραπέτευσε» από τα γάμο της, η Κρίσι έχει την αίσθηση ότι μερικές φορές την βλέπει.
Πέρασε η αρκούδα το βουνό
Η Φιόνα και ο Γκραντ είναι παντρεμένοι πάνω από σαράντα χρόνια. Όταν η Φιόνα χάνει σταδιακά τη μνήμη της, ο Γκραντ αναγκάζεται να την πάει σε ίδρυμα. Αν και κατά το παρελθόν εκείνος είχε διάφορες ερωτικές περιπέτειες, πληγώνεται βαθιά όταν συνειδητοποιεί πως η γυναίκα του δεν τον θυμάται πια και είναι αφοσιωμένη στον Όμπρι, τον οποίο έχει γνωρίσει στο νέο της «σπίτι». Όταν αυτός φεύγει, ο Γκραντ, στην προσπάθειά του να βοηθήσει τη βυθισμένη στην απελπισία Φιόνα, τον φέρνει κοντά της. Αυτήν την ύστατη στιγμή, η Φιόνα θα αναγνωρίσει τον ταπεινωμένο σύζυγό της.
Στο διήγημα αυτό βασίστηκε η ταινία της Σάρα Πόλεϊ «Το υστερόγραφο μιας σχέσης» που προβλήθηκε το 2006, με τη Τζούλι Κρίστι στο ρόλο της Φιόνα.
Το ΟΞΥΓΟΝΟ (Ολύμπου 81, Θεσσαλονίκη) και οι εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ γιορτάζουν την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας (8 Μαρτίου) και σας καλούν σε μια βραδιά αφιερωμένη στην καναδή συγγραφέα Άλις Μονρό, νικήτρια του Νόμπελ Λογοτεχνίας 2013 και μια από τις σημαντικότερες λογοτεχνικές φωνές της εποχής μας, την Παρασκευή, 7 Μαρτίου 2014, στις 7 το απόγευμα.
«Διαβάζουμε τα Νόμπελ»: Μια βραδιά για την Άλις Μονρό με αφορμή την απονομή του Παυλίνα Εξαδακτύλου, Εύη Καρκίτη, Αγγέλα Μάντζιου και Χάιδω Σκανδύλα μιλούν για τη ζωή και πτυχές του έργου της Άλις Μονρό, συνομιλούν με το κοινό και διαβάζουν αποσπάσματα από αγαπημένα διηγήματά της. Θα διαβαστούν αποσπάσματα από διηγήματα που περιλαμβάνονται στις συλλογές ΠΑΡΑ ΠΟΛΛΗ ΕΥΤΥΧΙΑ και Μ' ΑΓΑΠΑΕΙ ΔΕΝ Μ' ΑΓΑΠΑΕΙ (μετάφραση: Σοφία Σκουλικάρη, εκδ. Μεταίχμιο). Είσοδος ελεύθερη
σχόλια