Σας λείπει κάτι από την παλιά, γλεντζέδικη Βηρυτό;
Φυσικά μου λείπει! Πολλά.
Τι;
Η ειρήνη, η ομορφιά -σε όλα τα επίπεδα-, η ηρεμία. Όλα αυτά που τότε ήταν παντού όπου κοίταζες και έχουν εξαφανιστεί στις μέρες μας. Η ζωή ήταν ευχάριστη, χαρούμενη και γεμάτη από απλά πράγματα που δεν μπορείς να προσδιορίσεις ή να ερμηνεύσεις, γιατί τα ζεις έτσι όπως ανασαίνεις. Υπάρχουν πράγματα που μπορείς μόνο να νιώσεις και όχι να περιγράψεις.
Τα δυτικά στοιχεία που εισήγαγε η μουσική σας στην Ανατολή, γιατί είχαν ανταπόκριση κατά τη γνώμη σας;
Γιατί ο λαός μας είναι ανοιχτός σε όλα τα έθνη και όλους τους πολιτισμούς και η καλλιτεχνική ομορφιά δεν έχει μία μόνο αλλά πολλές όψεις.
Αυτό που νιώθω ως Έλληνας είναι μια έντονη μελαγχολία στον τόνο της φωνής σας -ακόμα και στα πατριωτικά τραγούδια σας. Ισχύει αυτό που λέω ή κάτι δεν καταλαβαίνω καλά;
Ισχύει, έχετε απόλυτο δίκιο.
Γιατί συμβαίνει αυτό;
Η κορύφωση της ευτυχίας είναι η θλίψη. Είναι κάτι που το πιστεύω πολύ και είναι φυσικό να βγαίνει και όταν τραγουδάω. Το τραγούδι μου δεν καθρεφτίζει τα όμορφα και ακαθόριστα στοιχεία που σας είπα πριν. Η πατρίδα που αγάπησα υπάρχει πια μόνο στα τραγούδια μου, δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα που ζω.
Αυτός είναι ο λόγος που γελάτε σπάνια;
Και αυτός! Είναι και τα τραγούδια μου που φταίνε, που δεν μιλάνε για χαρούμενα πράγματα. Το να γελούσα τραγουδώντας τα, θα ήταν παράξενο.
Είναι κάτι που σας κάνει ευτυχισμένη σήμερα;
Το γεγονός ότι δεν υπάρχει πόλεμος και αδικία σε πολλά σημεία του κόσμου. Για να μπορέσει το μυαλό σου να σκεφτεί δημιουργικά, πρέπει να ζεις με ειρήνη και ασφάλεια και ηρεμία και να μην έχεις να νοιάζεσαι διαρκώς για τέτοια πράγματα.
Πώς να αποτραβηχτείς από την πραγματικότητά σου; Όπου κι αν πας, σε ακολουθεί.
Τι θα θέλατε να αλλάξει πάνω απ' όλα στην κατάσταση της χώρας σας;
Η μετανάστευση του κόσμου. Αν μπορούσα, θα σταματούσα τη μετανάστευση.
Πώς περνάτε τα καλοκαίρια σας;
Εξαρτάται τι κρύβει το κάθε καλοκαίρι. Μπορεί να εμφανίζομαι σε κάποιο φεστιβάλ, ή να προετοιμάζομαι για κάποιο φεστιβάλ που τελικά δεν θα γίνει, ή να κρύβομαι σε ένα καταφύγιο. Δεν υπάρχουν προκαθορισμένα προγράμματα. Είμαστε έρμαια των καταστάσεων.
Τα καλοκαίρια συνήθως τραγουδάτε και στο αρχαίο θέατρο του Μπααλμπέκ. Πώς και διαλέξατε αυτό το μυστηριακό μέρος;
Το μέρος με διάλεξε κι εγώ το ακολούθησα.
Το γεγονός ότι ενώνετε και συγκινείτε ολόκληρο τον αραβικό κόσμο, σας κάνει να αισθάνεστε κάποιο είδος ευθύνης;
Φυσικά.
Και πώς την εκφράζετε;
Με μεγάλο φόβο, ώστε να φανώ αντάξια των προσδοκιών του. Αν δεν μπορέσω να κάνω κάτι καλύτερο, τουλάχιστον να μην τον απογοητεύσω.
Σε αυτό τον κόσμο, τον αραβικό, ο εθνικισμός είναι ευλογία ή κατάρα;
Όπως κι αν τον λένε, ο εθνικισμός είναι κάτι σημαντικό και αναγκαίο. Η πατρίδα είναι το μεγάλο μας σπίτι. Το δέχεσαι έτσι όπως είναι.
Τι κάνατε κατά τη διάρκεια της ισραηλινής πολιορκίας της Βηρυτού;
Ο πόλεμος ξεκίνησε το ίδιο βράδυ που θα ξεκίναγε η συναυλία μου στο Μπααλμπέκ, τον Ιούλιο του 2006. Ακυρώθηκε αμέσως. Γυρίσαμε σπίτι τρέχοντας, κάτω από τις αεροπορικές επιδρομές, κρυφτήκαμε και περιμέναμε μέχρι να τελειώσει η επίθεση.
Σήμερα που δεν υπάρχει πόλεμος, ποιος είναι ο μεγαλύτερος φόβος σας;
Ανησυχώ πολύ για τη δουλειά μου, τα παιδιά μου, τις ζωές μας, την υγεία μας. Ανησυχώ για τα πάντα.
Τι σας αρέσει περισσότερο στο χαρακτήρα ενός ανθρώπου;
Η τιμιότητα και η γενναιοδωρία του.
Γιατί πάψατε τόσο νωρίς να κάνετε κινηματογράφο;
Στην πραγματικότητα δεν είμαι εγώ αυτή που σταμάτησε. Απλώς οι περιστάσεις δεν βοήθησαν.
Τι ξέρετε από τη σημερινή Ελλάδα;
Δυστυχώς όχι πολλά. Η Ελλάδα που ξέρω είναι η χώρα της αρχαίας ιστορίας και της μυθολογίας. Θαυμάζω πολύ την Μαρία Κάλλας. Μ' αρέσει η φωνή της και εκτιμώ την προσωπικότητά της. Τη θεωρώ συνώνυμο της Ελλάδας. Με συγκινούν επίσης τα τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη και του Μάνου Χατζιδάκι.
Την Αθήνα την ξέρετε;
Όχι. Είναι η πρώτη φορά που έρχομαι.
Δεν σας αρέσουν τα ταξίδια;
Όχι.
Δεν υπάρχει κάποιο ταξίδι που θέλετε να κάνετε;
Το καλύτερο ταξίδι είναι τα τραγούδια μου, όπου κι αν με πηγαίνουν, ασχέτως του πραγματικού μέρους που βρίσκομαι.
Κι αν επιβαλλόταν να ζήσετε κάπου έξω απ' το Λίβανο, πού θα διαλέγατε να πάτε;
Στη Τζιμπάλ Αλ Σαουάν.
Πώς σας φαίνεται η Νέα Υόρκη;
Η Νέα Υόρκη δεν περιμένει ν' ακούσει τι γνώμη έχω εγώ γι' αυτήν!
Ακόμα κι όταν ταξιδεύετε στις Αραβικές χώρες, δεν βρίσκετε πράγματα που σας αρέσουν;
Μα ναι, μ' αρέσει η γενναιοδωρία και η καλοσύνη τους, αυτά που είναι και τα πιο βασικά χαρακτηριστικά της Μέσης Ανατολής. Οι μεσανατολίτες είναι πολύ συναισθηματικοί άνθρωποι και αυτό είναι ίσως και το μεγάλο μας πρόβλημα.
Υπάρχουν στιγμές που αισθάνεστε κουρασμένη, μετά από τόσες δεκαετίες εθνικής αναταραχής;
Ναι, είμαι κουρασμένη.
Θα θέλατε να αποτραβηχτείτε;
Πώς να αποτραβηχτείς από την πραγματικότητά σου; Όπου κι αν πας, σε ακολουθεί.
Ποιες διεθνείς προσωπικότητες εκτιμάτε;
Θα έλεγα τον Γκάντι. Ως ανθρώπινη ύπαρξη, για το πάθος του για ειρήνη, για τον τρόπο που το κατόρθωσε: έναν τρόπο μοναδικό που δεν θυμίζει σε τίποτα την ασχήμια του κόσμου μας.
Τι σας έχει δώσει τη μεγαλύτερη λύπη στη ζωή σας;
Ο πρόωρος χαμός του άντρα μου, του Assi. Το κενό που άφησε στις τέχνες, το κενό που άφησε στην οικογένειά μας.
Ποια φράση θα μπορούσε να συνοψίσει τη φιλοσοφία της ζωής σας;
Ό,τι κι αν σου συμβεί, ποτέ δεν πρέπει να απελπίζεσαι και να το βάζεις κάτω. Υπάρχει πάντα ένα φως στο βάθος - κοντά ή μακριά δεν έχει σημασία.
Προσεύχεστε;
Προσεύχομαι συνέχεια.
Και τι λέτε στις προσευχές σας;
Αν σας πω τι λέω στις προσευχές μου, παύουν να είναι προσευχές και γίνονται ειδήσεις.
Ποια είναι η κορυφαία στιγμή της ζωής σας;
Η δουλειά μου. Σχεδόν όλη μου η ζωή είναι η δουλειά μου.
Κάτι πάντως σας απασχολεί, σαν να μην νιώθετε ακόμα πλήρης.
Η λέξη πληρότητα δεν υπάρχει στη ζωή μου. Ο φόβος τα έχει καλύψει όλα, ακόμα και εκείνα που δίνουν στον άνθρωπο χαρά και ικανοποίηση.
Και ο θεός; Σε αυτή την κοινωνία (του Λιβάνου), με τη μεγάλη θρησκευτική ανεκτικότητα, ο δικός σας Θεός σε τι γλώσσα μιλάει;
Ο δικός μου θεός δεν μιλάει... ακούει.
Διαβάσατε ποτέ κάτι, έστω μια φράση, που να σας αλλάξει τη ζωή;
Όχι, η ζωή είναι πολύ πολύπλοκη για να μπορέσει να την αλλάξει μια φράση.
Ποτέ δεν ήταν απλή;
Ίσως κάποτε...
Στα πρώτα χρόνια σας είχατε γνωρίσει την Ουμ Καλσούμ και τη Δαλιδά. Τι θυμάστε από τότε;
Αναμνήσεις ωραίων ημερών σε έναν καιρό ευτυχισμένο. Ένα καιρό που όλοι τον ζούσαμε και που δυστυχώς έχει περάσει δίχως γυρισμό.
Ποιο είναι το πιο πολύτιμο πράγμα που εξακολουθείτε να κατέχετε.
Τη φωνή μου.
Τι έχει αυτή η φωνή και είναι τόσο αγαπημένη στους τέσσερις ορίζοντες;
Αυτό δεν μπορώ να το απαντήσω εγώ. Θα έπρεπε να ρωτήσετε όσους την ακούν.
Υπάρχει κάποιο αγγλικό τραγούδι που τραγουδάτε μόνη σας καμιά φορά;
Όχι ένα τραγούδι, αλλά πολλά ρεφραίν. Το Strangers in the Night, το Silent Night, το I Believe, και θα μπορούσα να προσθέσω και το In The Night (χαμογελά). Γενικώς όλα τα ρεφραίν που αναφέρονται στη νύχτα.
Γιατί ειδικά στη νύχτα;
Η νύχτα χωράει πολλά!
σχόλια