Η περιήγηση της σειράς «Ο Κύκλος των Μουσείων» στους χώρους που αναδεικνύουν τον ελληνικό πολιτισμό συνεχίζεται αδιάλειπτα από το Ίδρυμα Λάτση, εδώ και δεκατέσσερα χρόνια. Ο φετινός σταθμός είναι ο Κεραμεικός. Ένας τόπος κομβικός, πολυσύχναστος και αιωνόβιος.Ο τόμος ο οποίος μόλις κυκλοφόρησε δεν είναι ένας οδηγός του Κεραμεικού. Οι συγγραφείς, αρχαιολόγοι Ελένη Μπάνου και Λεωνίδας Μπουρνιάς παρουσιάζουν ένα έργο που ενώ βασίζεται στην πρόσφατη επιστημονική έρευνα είναι προϊόν συνεργασίας δύο συγγραφέων - αρχαιολόγων με διαφορετικές ειδικεύσεις, ο καθένας από τους οποίους έγραψε με το δικό του ύφος, γεγονός που χαρίζει χρώμα στα κείμενα και τους προσθέτει ζωντάνια και ενδιαφέρον. «Καταβάλαμε κάθε προσπάθεια να φωτίσουμε τα μνημεία σε σχέση με το ευρύτερο ιστορικό πλαίσιο της εποχής και της κοινωνίας που τα δημιούργησε. Η διάρθρωση των κεφαλαίων του βιβλίου είναι χρονολογική, με σημείο καμπής τα Περσικά και την κατασκευή της Θεμιστόκλειας οχύρωσης, ενώ ταυτόχρονα γίνεται συζήτηση και μνημείο προς μνημείο. Επιδίωξή μας ήταν να προβάλουμε κατά το δυνατόν μνημεία όχι πολύ γνωστά. Έτσι εκτός από όσα γνωστά και πολυφωτογραφημένα μπορεί ο επισκέπτης να απολαύσει στη μόνιμη έκθεση του μουσείου, επιλέξαμε να περιλάβουμε και ορισμένα ευρήματα που λόγω έλλειψης χώρου και παρά τη σημασία τους, δεν εκτίθενται. Ακόμη και στα πιο γνωστά μνημεία όμως, η εξαιρετική τέχνη του φωτογράφου Σωκράτη Μαυρομμάτη, μπόρεσε να εστιάσει στα ουσιώδη και να απομονώσει τις λεπτομέρειες εκείνες που συνήθως ξεφεύγουν από τον βιαστικό ή απρόσεκτο επισκέπτη", είπε ο δρ. Λεωνίδας Μπουρνιάς.
Με το όνομα Κεραμεικός φέρονταν στην Αρχαία Αθήνα δύο συνοικίες που βρίσκονταν στο βορειοδυτικό άκρο της τότε Αθήνας οι λεγόμενοι "Έξω Κεραμεικός" και ο "Έσω Κεραμεικός". Δηλαδή δύο Κεραμεικοί όπως λέει και ο Ησύχιος, ο μέν εκτός του τείχους, ο δε εντός. Την διάκριση αυτή μνημονεύουν επίσης ο Πλάτων, ο Θουκυδίδης και ο Πλούταρχος.Ο Κεραμεικός ήταν το πρώτο δημόσιο νεκροταφείο της αρχαίας Αθήνας.
Οι δύο αυτές αρχαίες συνοικίες αποτελούσαν τον δήμο των Κεραμέων, από την Ακαμαντίδα φυλή. Το όνομα του δήμου αυτού προήλθε κατ΄ άλλους από τον επώνυμο ήρωα Κέραμο ενώ κατ΄ άλλους από τους τεχνίτες κεραμείς (αγγειοπλάστες - αγγειογράφοι) και από τα εργαστήριά τους που ήταν αρχικά στη περιοχή αυτή. Οι δύο Κεραμεικοί χωρίζονταν μεταξύ τους από το Θεμιστόκλειο τείχος (478 π.Χ.), και συνδέονταν από τη μεγάλη διπλή πύλη λεγόμενη "Δίπυλο" στην οποία εξωτερικά κατέληγαν η αρχαία οδός Πειραιώς, η Ιερά οδός, από και προς την αρχαία Ελευσίνα και η οδός προς την Ακαδημία Πλάτωνος. Εσωτερικά του Διπύλου ξεκίναγε μεγάλη λεωφόρος που διαμέσου της αρχαίας αγοράς και μεταξύ των λόφων της Πνύκας και του Αρείου Πάγου κατέληγε στην είσοδο της Ακρόπολης. Έτσι ο μεν Έξω Κεραμεικός είχε ταφικό χαρακτήρα, ενώ ο Έσω Κεραμεικός οικιστικό χαρακτήρα.
Οι αρχαιότεροι τάφοι χρονολογούνται στην Πρώιμη Εποχή του Χαλκού(2700-2000 π.Χ.). Από την υπομυκηναϊκή περίοδο (1100-1000 π.Χ.) και εξής το νεκροταφείο αναπτύσσεται συνεχώς. Κατά τη γεωμετρική (1000-700 π.Χ.) και αρχαϊκή (700-480 π.Χ.) περίοδο οι τάφοι πληθαίνουν, εντάσσονται σε ταφικούς τύμβους ή σημαίνονται με επιτάφια μνημεία. Από την ελληνιστική περίοδο έως τους παλαιοχριστιανικούς χρόνους (Από το 338 π.Χ. έως περίπου τον 6ο αι. μ.Χ.) συνεχίστηκε αδιάκοπα η λειτουργία του νεκροταφείου στον ίδιο χώρο.
Τα σημαντικότερα αθηναϊκά αγγεία της εποχής έχουν βρεθεί σε τάφους του Κεραμεικού. Μεταξύ αυτών και η περίφημη «οινοχόη του Διπύλου", με την αρχαιότερη ελληνική αλφαβητική επιγραφή (δεύτερο ήμισυ του 8ου π.Χ. αι.). Οι ανασκαφές στον Κεραμεικό άρχισαν από την εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία το 1870 με διευθυντή τον Στ. Κουμανούδη. Κατά τις επόμενες δεκαετίες οι ανασκαφές συνεχίστηκαν σε συνεργασία με τους Γερμανούς A. Brueckner και F. Noack ενώ από το 1913 μέχρι σήμερα συνεχίζονται από το Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο.
Info:
«ΚΕΡΑΜΕΙΚΟΣ»των Ελένη Σ. Μπάνου - Λεωνίδα Κ. Μπουρνιά. Τυπώθηκε σε 2.000 αντίτυπα (στην ελληνική και αγγλική γλώσσα) το Νοέμβριο του 2014 στην Αθήνα. Κοινωφελές Ίδρυμα Ιωάννη Σ. Λάτση.
Δείτε εδώ το συγκεκριμένο βιβλίο, καθώς και τα υπόλοιπα της σειράς, σε ηλεκτρονική μορφή
σχόλια