ΕΚΛΟΓΕΣ ΗΠΑ

Στην επικράτεια του «όχι»

Στην επικράτεια του «όχι» Facebook Twitter
Φωτό: Nikos Libertas / SOOC
3

Η πολιτική δεν είναι μόνο τα συμφέροντα αλλά και τα πάθη. Η άρνηση των άλλων, όσων θεωρούνται ένοχοι, συνένοχοι ή βουτηγμένοι στον «κόσμο της διαπλοκής», αυτό είναι το πάθος που σφράγισε ανεξίτηλα τη νικητήρια πορεία του «όχι».

Από την Κυριακή το βράδυ ακούμε και διαβάζουμε για το «όχι». Για τις παραμέτρους, τη σύνθεση, τα νοήματά του. Όλοι αποδέχονται φαινομενικά την ανομοιογένεια και την ποικιλομορφία του. Ξέρουμε όμως καλά ότι κάθε πολιτική ανάλυση χτίζει το αγαπημένο της σενάριο, καλλιεργώντας πολύ συγκεκριμένες προσδοκίες. Και η πλειοψηφική επικράτεια του «όχι» ερεθίζει την πολιτική φαντασία των ικανοποιημένων και των πικραμένων της Κυριακής.

Συμπέρασμα: το «όχι» του συμφέροντος έσμιξε με τον βαθύ ελληνικό εθνικό ρομαντισμό, φτιάχνοντας ένα κύμα που υπερβαίνει τη διαίρεση Αριστεράς και Δεξιάς.

Σε όλο τον ριζοσπαστικό και αριστερό χώρο έχει στηθεί εορτασμός για τον «βαθιά ταξικό» χαρακτήρα του «όχι». Βλέποντας προσεκτικά το αποτέλεσμα, πρέπει να αναγνωρίσει κανείς πως έχουν ένα δίκιο. Αρκεί να ρίξει κανείς μια πρόχειρη ματιά στην κατανομή του «όχι» και του «ναι», στον Άγιο Ιωάννη Ρέντη, στη Νίκαια ή στη Δραπετσώνα και αντίστοιχα στις εύπορες περιοχές. Δεν είναι όμως αλάθητος κανόνας αυτή η ταξική αντιστοίχιση. Η Κρήτη, η Κέρκυρα, η δική μου Σάμος, όπου θριάμβευσε το «όχι», δεν είναι «λαϊκά προάστια» της χώρας αλλά τόποι όπου επιδρούν άλλες ιστορικές μνήμες και φορτία.


Ας παραδεχτούμε, ωστόσο, για την οικονομία της ανάλυσης πως το κοινωνικό προφίλ της ψήφου επιβεβαιώνει την ισχυρή του εδραίωση του «όχι» στα μικροαστικά και λαϊκά περιβάλλοντα.


Δίπλα σε αυτήν τη διάσταση υπάρχει, ωστόσο, η μαγική δύναμη της απόρριψης. Η πολιτική δεν είναι μόνο τα συμφέροντα αλλά και τα πάθη. Η άρνηση των άλλων, όσων θεωρούνται ένοχοι, συνένοχοι ή βουτηγμένοι στον «κόσμο της διαπλοκής», αυτό είναι το πάθος που σφράγισε ανεξίτηλα τη νικητήρια πορεία του «όχι». Το «ναι» συνδέθηκε μοιραία με τον παλιό κόσμο, τους πλούσιους, τους ξένους. Από κει και πέρα, σύμφωνα με την ελληνική ιδεολογία του «όχι», οι αντίπαλοί του, όποιο φιλοευρωπαϊσμό και αν είχαν, βρέθηκαν να εκπροσωπούν «χαμηλές» ηθικές ποιότητες. Τη δειλία, όχι το θάρρος. Τον φόβο, όχι την ευτολμία. Την ηλικιακή γήρανση, όχι τη νεανικότητα. Τον ξερό ρεαλισμό, όχι τους χυμούς της ζωής που διεκδικεί τη δικαίωσή της. Το «ναι» χρεώθηκε συνολικά στους κερδισμένους ή στους αδιάφορους για την κοινωνική οδύνη.

Εδώ πρέπει να παραδεχτούμε ότι κινητοποιήθηκαν πολύ σκληροί ιδεολογικοί μηχανισμοί στιγματισμού. Στον «καθεστωτικό» χρηματοπιστωτικό πανικό των ιδιωτικών καναλιών αντιπαρατέθηκε μια διάχυτη ηθική βία. Και αυτή νίκησε. Στα κοινωνικά μέσα δεν κυκλοφορούσαν τόσο σχέδια για δραχμή όσο μια μεταφυσική της ελληνικής λαϊκής ψυχής, η οποία ορθώνεται μάχιμη απέναντι στις απρόσωπες μάσκες των εχθρών της. Το Διαδίκτυο έγινε απέραντο σκηνικό για πολέμους λέξεων και συναισθημάτων: ανάμεσα στην πολιτική της ψυχής και στην άψυχη λογιστική, ανάμεσα στην «καρδιά του Έλληνα» και στο τέρας της «χρεοδουλοπαροικίας», κατά τον νεολογισμό του Γιάνη Βαρουφάκη.

Από τη στιγμή που κάτω από την επιφάνεια της θεσμικής σκηνής και των ατέλειωτων συνεδριάσεών της διακινούνται διαιρέσεις ψυχοφθόρες και παραπλανητικές, η πολιτική θα κινδυνεύει να υποκύψει στους επηρμένους ηθικολόγους και στους φανατικούς.


Συμπέρασμα: το «όχι» του συμφέροντος έσμιξε με τον βαθύ ελληνικό εθνικό ρομαντισμό, φτιάχνοντας ένα κύμα που υπερβαίνει τη διαίρεση Αριστεράς και Δεξιάς.

Τι σημαίνει, όμως, αυτή η στιγμή, αν φύγουμε για λίγο από την εξέλιξη της διαπραγμάτευσης και τους κινδύνους της οικονομικής κατάρρευσης, είτε εντός είτε εκτός ευρώ;


Για μένα, το μεγάλο πρόβλημα είναι πως βλέπει κανείς να επαναλαμβάνεται η ιδέα της Αγανάκτησης των προηγούμενων χρόνων, έστω με όρους της «ανάθεσης» στον Τσίπρα και στην παρούσα κυβέρνηση. Το «όχι» αγκιστρώνεται σε μια Αριστερά της αντιδραστικής αοριστίας που την κάνει πολιτικά κυρίαρχη, αλλά σε καμιά περίπτωση δεν αλλάζει την κοινωνία και δεν θεραπεύει την κρίση.


Ποιο είναι το βασικό χαρακτηριστικό αυτής της αντιδραστικής αοριστίας; Θα έλεγε κανείς ότι είναι η συνεχής υποκατάσταση της πολιτικής με ισχυρές δόσεις ηθικού συναισθηματισμού. Εδώ εμφανίζεται, ας πούμε, εκείνος που πιστεύει πως δικαιώνεται η θέση του για τα πράγματα επειδή αποδείχτηκαν «λίγοι» ή κακοί οι κομματικοί ή μιντιακοί του εχθροί.


Φυσικά, ούτε η πλειονότητα είναι αφώτιστη ούτε οι μειονότητες φωτισμένες. Το πρόβλημα που διακρίνω εδώ είναι η άνοδος μιας ηθικής υπεροψίας που πατάει στο γλιστερό έδαφος του εθνικού μας ρομαντισμού. Αυτό το χαρμάνι ιδεολογίας και παθών εμποδίζει τη συνεννόηση και ματαιώνει την αναγκαία τέχνη των συμβιβασμών.


Πώς θα μπορούσε να στηθεί είτε πολιτική συνεννόηση είτε και αυθεντική δημοκρατική διαφωνία πάνω στην κινούμενη άμμο μιας χώρας που αποτελείται από λιπόψυχους, κότες, ταξικούς αποστάτες ή κατά φαντασίαν αντιστασιακούς;


Από τη στιγμή που κάτω από την επιφάνεια της θεσμικής σκηνής και των ατέλειωτων συνεδριάσεών της διακινούνται διαιρέσεις ψυχοφθόρες και παραπλανητικές, η πολιτική θα κινδυνεύει να υποκύψει στους επηρμένους ηθικολόγους και στους φανατικούς.

3

ΕΚΛΟΓΕΣ ΗΠΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

«Η ζωή στην Ευρώπη εξαρτάται από τους ψηφοφόρους στη Βόρεια Καρολίνα και την Αριζόνα»

Διεθνή / «Η ζωή στην Ευρώπη εξαρτάται από τους ψηφοφόρους στη Βόρεια Καρολίνα και την Αριζόνα»

Ο παγκοσμίου φήμης ιστορικός Πίτερ Φράνκοπαν και ο επικεφαλής διπλωματικός ανταποκριτής και βετεράνος των «New York Times» Στίβεν Ερλάνγκερ σχολιάζουν τη σημερινή εκλογική μάχη στις ΗΠΑ και τη σημασία της για τον υπόλοιπο κόσμο.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Η αμερικάνικη μάχη, ο τραμπικός λαός και τα βαθιά διλήμματα

Οπτική Γωνία / Η αμερικανική μάχη, ο τραμπικός λαός και τα βαθιά διλήμματα

Τα διλήμματα που εμμένουν και θα έχουν καταλυτικό ρόλο είτε υπερισχύσει ο Τραμπ είτε η Χάρις αφορούν πια την ίδια τη συνθήκη της λεγόμενης «φιλελεύθερης δημοκρατίας» στην αμερικανική της εκδοχή.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Γιατί μια νίκη του Τραμπ θα είναι καταστροφική;

Οπτική Γωνία / Γιατί μια νίκη του Τραμπ θα είναι καταστροφική

Τα ρατσιστικά και σεξιστικά σχόλια, τα φαινόμενα αυτολογοκρισίας και το κλίμα που επικρατεί. Μιλά στη LiFO η Νένη Πανουργιά, αναπληρώτρια καθηγήτρια Ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΠΕΞ Λευτέρης Αναγνώστου, ένας μεταφραστής

Λοξή Ματιά / Λευτέρης Αναγνώστου (1941-2024): Ένας ορατός και συγχρόνως αόρατος πνευματικός μεσολαβητής

Ο Λευτέρης Αναγνώστου, που έτυχε να πεθάνει την ίδια μέρα με τον Θανάση Βαλτινό, ήταν μεταφραστής δύσκολων και σημαντικών κειμένων από τη γερμανική και αυστριακή παράδοση.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Οι παράνομες πισίνες των Κυκλάδων και το λιγοστό νερό που έχει απομείνει

Ρεπορτάζ / Οι παράνομες πισίνες των Κυκλάδων και το λιγοστό νερό που έχει απομείνει

Οι πισίνες, παράταιρες με το κυκλαδικό τοπίο και αρκετές από αυτές παράνομες, προκαλούν πια αντιδράσεις στις τοπικές κοινωνίες, που τις βλέπουν να γεμίζουν ενώ η παρατεταμένη λειψυδρία φέρνει στις βρύσες τους βιομηχανικό, πανάκριβο νερό.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Ο Ζίζεκ στα 75: «Είναι ηλίθιο και ταπεινωτικό να είσαι γέρος»

Οπτική Γωνία / Ο Ζίζεκ στα 75: «Μην κοιτάς βαθιά μέσα σου, θα ανακαλύψεις μόνο σκατά»

«Είναι ηλίθιο και ταπεινωτικό να είσαι γέρος» δηλώνει σε συνέντευξή του στον Telegraph ο διάσημος Σλοβένος φιλόσοφος, ο οποίος πιστεύει επίσης ότι είμαστε πλέον πολύ κοντά σε ένα είδος «ήπιου φασισμού», όπως γράφει στο νέο βιβλίο του.
THE LIFO TEAM
Γιατί να μη λιντσάρουμε τους ανήλικους δράστες;

Explainer / Το ποινικό δίκαιο ανηλίκων και η δίψα του κοινού για λιντσάρισμα

Τις τελευταίες εβδομάδες, μετά την υπόθεση ξυλοδαρμού μιας ανήλικης στη Γλυφάδα, η συζήτηση για τη βία μεταξύ ανηλίκων έχει αναζωπυρωθεί, ενώ παράλληλα η κυβέρνηση εξήγγειλε κάποια μέτρα για την αντιμετώπιση του ζητήματος.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
ΑΝΤΩΝΗΣ ΣΑΜΑΡΑΣ

Βασιλική Σιούτη / Η Τουρκία απαιτεί, ο Σαμαράς πιέζει, η αντιπολίτευση κρατά χαμηλούς τόνους

Η κυβέρνηση επιθυμεί την εξομάλυνση των ελληνοτουρκικών σχέσεων, αλλά δέχεται πιέσεις από την Άγκυρα, η οποία εγείρει διαρκώς νέες αξιώσεις, και από τους πρώην πρωθυπουργούς Αντώνη Σαμαρά και Κώστα Καραμανλή, που εκφράζουν επιφυλάξεις. 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Ηοw much is too much?

Οπτική Γωνία / Πόσες λεπτομέρειες αρκούν όταν μιλάμε για σεξουαλική κακοποίηση;

Πώς «καταναλώνουμε» τη σεξουαλική βία σε μια εποχή που ο οποιοσδήποτε μπορεί να μεταδώσει ζωντανά έναν βιασμό από ένα κινητό ή να τον κάνει upload στο youporn, και που το πορνό είναι παντού και πιο βίαιο από ποτέ;
ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΤΡΙΒΟΛΗ
Γιατί οι αμερικανικές εκλογές είναι οι πιο κρίσιμες των τελευταίων ετών;

Διεθνή / Γιατί οι αμερικανικές εκλογές είναι οι πιο κρίσιμες των τελευταίων ετών;

Τι θα σημάνει μια πιθανή νίκη του Τραμπ; Πώς το αποτέλεσμα θα επηρεάσει την Ελλάδα και τις σχέσεις μας με την Τουρκία; Μιλά στη LIFO ο δρ. Ευρωπαϊκής Ασφάλειας και Νέων Απειλών και κύριος ερευνητής ΕΛΙΑΜΕΠ, Τριαντάφυλλος Καρατράντος.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Χρυσέλλα Λαγαρία: «Δεν είναι τόσο τρομακτικό το να είσαι τυφλός»

Οι Αθηναίοι / Χρυσέλλα Λαγαρία: «Δεν είναι τόσο τρομακτικό το να είσαι τυφλός»

Η συνιδρύτρια και διευθύντρια της Black Light και συνδημιουργός της σειράς podcast της LiFO «Ζούμε ρε» δραστηριοποιείται ώστε οι ΑμεΑ να διαθέτουν ίσες ευκαιρίες και απεριόριστη πρόσβαση, δίχως στιγματισμούς και διακρίσεις. Και είναι η Αθηναία της εβδομάδας.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ

σχόλια

3 σχόλια
Είτε σε κρίση είτε σε ευρυθμία κάθε κοινωνία δομείται σε δίπολα των οποίων η ρητορική αρθρώνεται αφενός ως ηθική υπεροψία και αφετέρου ως υπεροψία της ισχύος. Η δεύτερη, σαν κοινωνική συμπεριφορά που εκπορεύεται από - και ακολουθεί - τη στερούμενη ηθικής φυσική τάξη δεν χρήζει προσφυγής σε ηθικολογικά συστήματα. Η πρώτη, παρεμβαίνοντας διορθωτικά στη φυσική τάξη επιχειρεί να εισαγάγει στην κοινωνική αλληλεπίδραση την από τον κοινωνικό άνθρωπο επινοημένη έννοια του Δικαίου. Αν η υπεροψία εν γένει είναι αμάρτημα, η υπεροψία της ισχύος αγνοεί επιδεικτικά την αυτοκριτική επειδή η επικράτηση των ολίγων ισχυρών σε όλες τις ιστορικές κοινωνίες δικαιώνει τις προθέσεις της. Κατανοώ πως η ουσία του άρθρου αφορά την ελπίδα να μην αναλωθεί ο λόγος της πλειοψηφίας που επικαλείται ηθικές αξίες και συναισθηματισμό σε στείρα ηθικολογία εμποτισμένη με επικίνδυνο και διχαστικό εθνικό ρομαντισμό, αλλά να μετουσιωθεί σε γόνιμη διπλωματία απέναντι στην ισχυρή Ευρώπη, σε συνδυασμό με άσκηση μεταρρυθμιστικής πολιτικής. Όμως στην παρούσα κοινωνική και ανθρωπιστική κρίση, ο λόγος για την υπεροψία θα είναι ελλιπής, αν δεν περιλαμβάνει την υπεροψία που γεννά και αναπαράγει τα κοινωνικά προβλήματα και τους συλλογικούς μύθους που τα πλαισιώνουν.