Η Ελλάδα είναι η χώρα που βρίσκεται ανατολικά της Ιταλίας, δυτικά της Τουρκίας, νότια της Βουλγαρίας και βόρεια της Αιγύπτου (της Λιβύης κυρίως, αλλά ο σύνδεσμος με την Αίγυπτο είναι πιο παραδοσιακός). Η υπενθύμιση της γεωγραφικής μας θέσης στον παγκόσμιο, αλλά ειδικότερα στον ευρωπαϊκό χάρτη μπορεί να μοιάζει περιττή, μπορεί όμως και να είναι χρήσιμη στους κρίσιμους και ζόρικους καιρούς που ζούμε, έτσι, για να σκεφτόμαστε ότι ίσως τα πράγματα δεν θα μπορούσαν να είναι και τόσο διαφορετικά, ακόμα κι αν μας είχαν ευνοήσει περισσότερο οι περιστάσεις. Δεν πρόκειται για μοιρολατρία, ούτε για αποδοχή μιας εγγενούς παθογένειας, ούτε για χορήγηση αμνηστίας σ' ένα μονίμως κατώτερο των περιστάσεων πολιτικό/διαχειριστικό προσωπικό. Είμαστε, όμως, Νοτιοευρωπαίοι, Ανατολίτες και εν μέρει, τουλάχιστον, Βαλκάνιοι (επ' αυτού επικρατεί μια άρνηση). Και η σχέση μας με τη (δυτική) Ευρώπη ή την αφηρημένη ιδέα μιας πολιτισμένης Ευρώπης φιλελεύθερων αξιών είναι πιο προβληματική από ποτέ. Η λέξη «Ευρώπη» εκφέρεται με δαγκωμένο χείλος, από ανθρώπους που νιώθουν πανταχόθεν βαλλόμενοι και έχουν βάλει να παίζει μοιρολόι και σιχτίρισμα στη λούπα. Ακόμα και οι πιο θερμοί υπέρμαχοι της «ευρωπαϊκής ιδέας» αναγνωρίζουν ότι η επίκλησή της είναι σαν άσκηση νοσταλγίας, σαν να επιμένεις να χρησιμοποιείς γραφομηχανή, ενώ όλοι γράφουν προ πολλού σε υπολογιστή.
Η εισροή ξένων μεταναστών στα εύρωστα δυτικοευρωπαϊκά κράτη αναπόφευκτα θα καταστήσει ξανά δηλητηριώδες και κακόβουλο το σλόγκαν "Ευρώπη"»...
Επιχειρώντας να βγάλουμε άκρη για τα δεινά που μας περιβάλλουν, προσδίδουμε διαστάσεις προφητείας ακόμα και στα πιο άσχετα κείμενα που γράφτηκαν προ κρίσης (ελληνικής και ευρωπαϊκής). Κάποια, όμως, μοιάζουν πραγματικά να απηχούν μια σαφή προειδοποίηση που δεν θέλαμε να ακούσουμε. Όπως το δοκίμιο που είχε γράψει η Σούζαν Σόνταγκ το 1988 –την ώρα που κατέρρεαν τα καθεστώτα του Υπαρκτού και πριν από την κατοχύρωση της Ευρωπαϊκή Ένωσης το 1992 με τη συνθήκη του Μάαστριχτ– με τίτλο «Η ιδέα της Ευρώπης (άλλη μια ελεγεία)»: «... Η νέα αντίληψη της Ευρώπης δεν έχει να κάνει με επέκταση αλλά με περιχαράκωση: εξευρωπαϊσμός όχι του υπόλοιπου κόσμου αλλά της ίδιας της Ευρώπης. Μεταξύ των Πολωνών, των Ούγγρων και των Τσέχων, η "Ευρώπη" δεν είναι παρά ένα όχι και τόσο διακριτικό σλόγκαν υπέρ του περιορισμού της εξουσίας και της πολιτισμικής ηγεμονίας των Ρώσων κατακτητών. Στην πλούσια Δυτική Ευρώπη επικρατεί μια διαφορετικού τύπου αγωνία. Να παραμείνει η Ευρώπη, Ευρώπη. Προφανώς, πρόκειται για χαμένη μάχη. Ενώ οι μορφωμένοι πληθυσμοί της Κεντρικής (πρώην σοσιαλιστικής) Ευρώπης σφαδάζουν ακόμα υπό το βάρος της απομόνωσης και του περιορισμού των πολιτισμικών επαφών, αυτοί της Δύσης θεωρούν ότι πλήττονται από τις επιμειξίες πολιτισμικής πρακτικής με την είσοδο όλο και περισσότερων μεταναστών εκτός της ηπείρου. Οι μόνες ομοιογενείς χώρες είναι οι πιο φτωχές, όπως η Πορτογαλία και η Ελλάδα. Η εισροή ξένων μεταναστών στα εύρωστα δυτικοευρωπαϊκά κράτη αναπόφευκτα θα καταστήσει ξανά δηλητηριώδες και κακόβουλο το σλόγκαν "Ευρώπη"»...
Αν υπάρχει, πάντως, ένας αδιαμφισβήτητος προφήτης της σύγχρονης ανθρώπινης κατάστασης, αυτός είναι ο Ντον Ντελίλλο, ο οποίος επέστρεψε στη χώρα μας για μια δημόσια συζήτηση στη Στέγη Γραμμάτων & Τεχνών. Ο σπουδαίος Αμερικανός συγγραφέας είναι από τους ελάχιστους ξένους που έχουν καταφέρει ως παρατηρητές να συλλάβουν και να αποδώσουν τις λεπτές αποχρώσεις μιας βαθιάς, αντιφατικής και εμμονικής σχέσης που διέκρινε να έχουμε με τα φολκλόρ στερεότυπα που οι ίδιοι έχουμε κατασκευάσει, ειδικά στο μυθιστόρημά του Τα Ονόματα που διαδραματίζεται κυρίως στην Αθήνα και σ' ένα νησί άγονης γραμμής. Ιδού ένα απόσπασμα: «.. .Οδηγούσα με φίλους επιστρέφοντας στην Αθήνα έπειτα από ένα θορυβώδες δείπνο στον Πειραιά, και βρέθηκα χαμένος σε μια άμορφη ζώνη, όταν μπήκα ανάποδα σ' έναν στενό μονόδρομο, και τότε τον είδα ξαφνικά πάλι στο βάθος μπροστά μου τον Παρθενώνα, φωταγωγημένο, να πλέει στο σκοτάδι, μια λευκή φωτιά τέτοιας καθαρότητας και ακρίβειας, που αναγκάστηκα να φρενάρω απότομα, στέλνοντας τους συνεπιβάτες μου να κουτουλήσουν στο ταμπλό και τα καθίσματα. Μείναμε εκεί ακίνητοι για μια στιγμή, παρατηρώντας αυτό το όραμα. Το δρομάκι βρισκόταν σε παρακμή, κλειστά μαγαζιά και ίχνη κατεδάφισης, τα κτίρια στο βάθος όμως πλαισίωναν ιδανικά τον ναό. Κάποιος από το πίσω κάθισμα είπε κάτι και αμέσως μετά εμφανίστηκε ένα αυτοκίνητο από την αντίθετη κατεύθυνση, κορνάροντας. Ο οδηγός τού έβγαλε έξω το χέρι, έκανε μια χειρονομία και φώναξε κάτι πριν απομακρυνθεί. Το αρχαίο οικοδόμημα κρεμόταν από πάνω μας σαν αστρική λάμπα. Έμεινα να κοιτάζω μια στιγμή ακόμα πριν κάνω όπισθεν και ρώτησα την Αν Μέιτλαντ που καθόταν δίπλα μου τι με αποκάλεσε ο οδηγός του αυτοκινήτου. "Μαλάκα" είπε. Σημαίνει αυτός που αυνανίζεται. Είναι πολύ συνηθισμένο. Ένας Έλληνας δεν λέει ποτέ κάτι που δεν έχει πει ήδη χιλιάδες φορές...».
σχόλια