Ένας σπουδαίος, όσο και άγνωστος, επτανήσιος αρχιτέκτονας και ζωγράφος των αρχών του 19ου αιώνα, ο Γεράσιμος Πιτζαμάνος, παρουσιάζεται για πρώτη φορά στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, στην έκθεση με τίτλο «Pizzamano fecit. Ένας επτανήσιος καλλιτέχνης στην αυγή μιας νέας εποχής», που θα διαρκέσει έως τις 31 Ιουλίου 2019.
Στην έκθεση, που έχει ήδη «ταξιδέψει» στη Δημοτική Πινακοθήκη Κέρκυρας, φιλοξενείται το σύνολο του γνωστού έργου του Πιτζαμάνου, μέσα από 100 και πλέον έργα από τις συλλογές του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου.
Μαζί, εκτίθενται έργα από την Εθνική Πινακοθήκη-Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτσου και από ιδιωτικές συλλογές.
Ο Γεράσιμος Πιτζαμάνος γεννήθηκε στο Αργοστόλι, στις 6 Μαρτίου 1787. Υπήρξε ένας καλλιτέχνης και διανοούμενος ισάξιος των κορυφαίων της ευρωπαϊκής σκηνής.
«Ζωγράφος κι Αρχιτέκτονας», υπέγραφε κάποτε κι ως «Μηχανικός κι Αρχαιολόγος». «Οι Επιστήμες και οι Τέχνες σχηματίζουν τους κρίκους μιας αλυσίδας χωρίς τέλος» έλεγε χαρακτηριστικά.
Με την έκθεση αυτή θέλουμε να ξανασυστήσουμε τον Πιτζαμάνο στο ευρύτερο κοινό. Έναν καλλιτέχνη που αποτελεί «φαινόμενο» καταρχάς για τις σπουδές του αλλά το πιο σημαντικό είναι η ειδική ποιότητα της καλλιτεχνικής του ταυτότητας που τον έθεσε στην πρωτοπορία.
Η μυθιστορηματική του ζωή διανύει την εκρηκτική για τους Έλληνες πρώτη εικοσιπενταετία του 19ου αιώνα. Ο ίδιος δεν αποτελεί πολύτιμη πηγή πληροφόρησης για τον Αγώνα της Παλιγγενεσίας μόνο εξαιτίας των πληροφοριών και εικόνων που μας δίνει στα έργα και τα γραπτά του, αλλά και με την συνολική δράση του, καθώς δεν θα διστάσει να γίνει μέλος της Φιλικής Εταιρείας.
Ο Γεράσιμος Πιτζαμάνος ήταν ο πρώτος καθηγητής αρχιτεκτονικής και εξέδωσε το πρώτο βιβλίο αρχιτεκτονικής στον ελληνικό χώρο, εισήγαγε την κοσμική χαρακτική στα Επτάνησα, δημιούργησε τα ιονικά σύμβολα και αγαπήθηκε ως προσωπογράφος που αναζήτησε να εκφράσει κάτι πέρα από τα αναμενόμενα – υπήρξε προάγγελος του ευρωπαϊκού ρομαντισμού.
Αντάξιος σχεδιαστής των καλύτερων δυτικών περιηγητών και με μάτι σπάνιας ευαισθησίας, μας άφησε απεικονίσεις ανθρώπων, φορεσιών, τοπίων και μνημείων από τα Επτάνησα, την Οθωμανική Ελλάδα και την Κωνσταντινούπολη.
Είναι ο πρώτος αρχιτέκτονας που άρχισε να μελετά με ενδιαφέρον και αντικειμενικότητα την οθωμανική αρχιτεκτονική, που λίγο μετά θα αποτελέσει στυλιστική πρόταση για κάποιους πρωτοπόρους Ευρωπαίους αρχιτέκτονες.
Υπήρξε ο πρώτος Έλληνας που, με υποστήριξη του Ναπολέοντα, μελέτησε ζωγραφική και αρχιτεκτονική στις σπουδαιότερες σχολές της Ευρώπης.
Στην Κέρκυρα επί βρετανικής προστασίας, εργάστηκε για όλα τα μεγάλα ζητούμενα των φιλελευθέρων Επτανησίων. Μυημένος από το 1820 στη Φιλική Εταιρεία, έζησε από κοντά το ξέσπασμα της Επανάστασης στην Κωνσταντινούπολη.
Τον Μάρτιο του 1821, ανεβαίνει στο Πέρα θεατρική παράσταση με θέμα τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο και ο Γεράσιμος Πιτζαμάνος αναλαμβάνει τα σκηνικά και τα κοστούμια. Οι Τούρκοι των καταδιώκουν ως «μεγάλο προπαγανδιστή επαναστατικών ιδεών» και καταφεύγει στη βρετανική πρεσβεία.
Τον Απρίλιο της ίδιας χρονιάς, με τη βοήθεια Φιλικών, φυγαδεύεται στην Οδησσό με το πλοίο Κεφαλονίτη εμπόρου, που περισυλλέγει και το σκήνωμα του απαγχονισμένου Πατριάρχη Γρηγορίου Ε'. Μετά την επεισοδιακή διαφυγή του, τίθεται στην υπηρεσία του Τσάρου της Ρωσίας, συστημένος από τον Ιωάννη Καποδίστρια.
Πεθαίνει στην Κέρκυρα, πιθανόν από φυματίωση, στις 4/16 Δεκεμβρίου 1825. Ο πρόωρος θάνατός του σε ηλικία μόλις 38 ετών, το σκορπισμένο σε όλη την Ευρώπη έργο του, ακόμα και ο σεισμός του 1953 που ισοπέδωσε το Αργοστόλι, δεν επέτρεψαν να αναδειχθεί η μεγάλη σημασία της τέχνης και της ιστορικής μαρτυρίας του Πιτζαμάνου.
Η επιμελήτρια της έκθεσης Αναστασία Ρ. Κούλη σημειώνει: «Ο Πιτζαμάνος, εν πολλοίς άγνωστος σήμερα, αποτελεί μία πολύ σπουδαία μορφή για τα Επτάνησα και το σύνολο του ελληνισμού.
Ιδανικός εκπρόσωπος του νεοελληνικού διαφωτισμού, εργάστηκε για την πρόοδο και την ελευθερία, στην αυγή μιας νέας εποχής γεμάτης ελπίδες και κινδύνους, πάντα στο πλευρό του Ιωάννη Καποδίστρια και των φιλελευθέρων Επτανησίων.
Δίδαξε με την τέχνη του την ιδέα της πνευματικής ελευθερίας αλλά αγωνίστηκε κι έμπρακτα για την ελευθερία από τις επάλξεις της Φιλικής Εταιρείας.
Με την έκθεση αυτή θέλουμε να ξανασυστήσουμε τον Πιτζαμάνο στο ευρύτερο κοινό. Έναν καλλιτέχνη που αποτελεί «φαινόμενο» καταρχάς για τις σπουδές του: τη στερεότητα, την ποιότητα και το εύρος των σπουδών στην πολιτική αρχιτεκτονική, τη ζωγραφική και τη χαρακτική, στη Γαλλική Σχολή της Ρώμης για σχεδόν 7 χρόνια.
Αλλά το πιο σημαντικό είναι η ειδική ποιότητα της καλλιτεχνικής του ταυτότητας που τον έθεσε στην πρωτοπορία».
Ο επισκέπτης της έκθεσης θα έχει τη δυνατότητα να δει τον μοναδικό σωζόμενο χάρτη του Πιτζαμάνο, προσωπογραφίες από το προσωπικό του αρχείο, να ακούσει αποσπάσματα από το περιηγητικό του κείμενο για την Κωνσταντινούπολη και τους ανθρώπους της το 1818, να δει τη περγαμηνή με την οποία γίνεται επίτιμο μέλος της Ακαδημίας του Αγίου Λουκά, καθώς και τα εμβληματικά επτανησιακά χαρακτικά του.
Θα μπορέσει, επίσης, να ξεφυλλίσει το τελευταίο και πιο πολύτιμο λεύκωμά του, όπως ο ίδιος το συνέταξε στο τέλος της ζωής του: Το μικρό πράσινο λεύκωμα με τα χαρακτικά και τις εικόνες του από τα Επτάνησα, την Αθήνα και την Κωνσταντινούπολη, σχολιασμένες με ύφος προσωπικού ημερολογίου.
To βίντεο της έκθεσης
Info
Pizzamano fecit. Ένας επτανήσιος καλλιτέχνης στην αυγή μιας νέας εποχής
Εθνικό Ιστορικό Μουσείο
Μέγαρο Παλαιάς Βουλής, Σταδίου 13, Αθήνα
Διάρκεια έκθεσης: 8 Μαρτίου 2019 - 31 Ιουλίου 2019
Θαυμάσια έκθεση με πολλές πληροφορίες στα ενδελεχή δίγλωσσα (Ελληνικά-Αγγλικά) κείμενα που συνοδεύουν τα έργα του ζωγράφου και τα άλλα εκθέματα. Περιγράφονται οι πολύπλευρες δραστηριότητες του κοσμοπολίτη Επτανήσιου καλλιτέχνη, οι επαφές του με διανοούμενους και αξιωματούχους πολλών κρατών με λεπτομερή, κάπου ποιητικό τρόπο. Ιδιαίτερης ευαισθησίας οι ενδυματολογικές και κοινωνιολογικές παρατηρήσεις με αφορμή τα έργα.Η έκθεση συνοδεύεται από δίτομη πολυτελή έκδοση και οικονομικότερα θεματικά φόλιο. Η σχέση ποιότητας( υψηλότατη) και τιμής άνιση...
σχόλια