Με την υπουργό Πολιτισμού συναντηθήκαμε στις αποθήκες της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πόλης Αθηνών, όπου φιλοξενούνται μοναδικά ευρήματα από τις σωστικές ανασκαφές τα οποία θα εκτεθούν στο Νέο Αρχαιολογικό Μουσείο στην Ακαδημία Πλάτωνος. Όπως αναφέρει, εκεί προστατεύονται –και με τη δημιουργία του μουσείου θα αναδειχθούν– περισσότερες από 300.000 αρχαιότητες, κάποιες από τις οποίες είναι μοναδικές, δεν έχουν εκτεθεί ποτέ, και ορισμένες δεν έχουν καν δημοσιευτεί.
Στη συζήτησή μας η υπουργός Πολιτισμού δίνει αρκετές «αποκλειστικές» ειδήσεις, όπως το πότε θα είναι έτοιμο, ως επισκέψιμος χώρος, το Παλαιό Μουσείο της Ακρόπολης, το οποίο παραμένει κλειστό από το 2009 αλλά και με ποια έκθεση θα εγκαινιαστεί η λειτουργία του. Παράλληλα, ανακοινώνει τη δημιουργία μιας ιστορικής και πολιτιστικής διαδρομής στην Πλάκα, πληροφορώντας μας μάλιστα ότι η «οικία Κοκοβίκου» αναμένεται να αποκατασταθεί και να μετατραπεί σε χώρο προβολής ελληνικών ταινιών.
Επίσης, ξεδιπλώνει το χρονοδιάγραμμα μεγάλων έργων που βρίσκονται σε εξέλιξη, απαντά στις αντιδράσεις που προκάλεσε η νέα τιμολογιακή πολιτική στην Ακρόπολη και στις διαμαρτυρίες του Συλλόγου Αρχαιολόγων αλλά και στα σενάρια που διακινούνται για τα Γλυπτά του Παρθενώνα. Τέλος, παίρνει για πρώτη φορά θέση στο ζήτημα του γάμου των ομόφυλων ζευγαριών και εκφράζει την άποψή της για τον Στέφανο Κασσελάκη και τον Χάρη Δούκα.
«Το μεγάλο μας στοίχημα είναι ο πολιτισμός για όλους. Στρατηγική μας είναι η ισότιμη, η καθολική προσβασιμότητα στα πολιτιστικά αγαθά, πέρα από φυσικά ή υλικά εμπόδια. Ο πολιτισμός οφείλει να μειώνει αποστάσεις, να αίρει ανισότητες, να ενισχύει το αίσθημα του συνανήκειν, να προσκαλεί σε συμμετοχή».
— Θα ήθελα να ξεκινήσουμε με την απεργία που έγινε στην Ακρόπολη από τους αρχαιοφύλακες αλλά και με το θέμα της νέας τιμολογιακής πολιτικής, η οποία προκάλεσε διάφορες αντιδράσεις, όπως ότι «οι νέες τιμές εισόδου είναι βαθύτατα ταξικές και οδηγούν σε αποκλεισμούς». Τι απαντάτε;
Η συγκεκριμένη απεργία των αρχαιοφυλάκων ήταν εντελώς αναίτια και, κατά τη γνώμη μου, παράλογη. Ο Οργανισμός Διαχείρισης και Ανάπτυξης Πολιτιστικών Πόρων είναι, εκ του νόμου, υπεύθυνος για το ηλεκτρονικό εισιτήριο και τις Ζώνες Επισκεψιμότητας. Προκειμένου να βελτιώσει τις υπηρεσίες του προς τους επισκέπτες, ανέθεσε, με διαγωνισμό και με απολύτως διαφανείς διαδικασίες, σε εξωτερικούς συνεργάτες την εξυπηρέτηση όσων δεν προμηθεύονται ηλεκτρονικό εισιτήριο ή, τέλος πάντων, θέλουν κάποια διευκόλυνση στους αυτόματους πωλητές εισιτηρίων.
Παράλληλα, ο ΟΔΑΠ αποφάσισε να αναθέσει επίσης σε εξωτερικούς συνεργάτες την καλύτερη εξυπηρέτηση των επισκεπτών την ώρα της αναμονής τους στην είσοδο του αρχαιολογικού χώρου. Συγχρόνως, οι αρχαιοφύλακες και το συνδικαλιστικό τους όργανο ζητούσαν επιπλέον προσωπικό για τη φύλαξη της Ακρόπολης. Με την πρωτοβουλία του ΟΔΑΠ απελευθερώνεται σημαντικός αριθμός αρχαιοφυλάκων, ώστε να εξυπηρετηθεί η φύλαξη του αρχαιολογικού χώρου. Παρά ταύτα, και εδώ είναι ο παραλογισμός, οι αρχαιοφύλακες δυσαρεστήθηκαν. Ήθελαν οι ίδιοι να κάνουν και χρέη ταμιών και να ασχολούνται με τη διευθέτηση των επισκεπτών. Είναι απορίας άξιον γιατί το φυλακτικό προσωπικό επιθυμεί να κάνει και χρέη ταμιών.
Η τιμολογιακή πολιτική είναι κάθε άλλο παρά ταξική, όπως ισχυρίζονται αδαείς και αντιπολιτευόμενοι. Εκσυγχρονίζεται, ακολουθώντας τα ευρωπαϊκά πρότυπα, χωρίς να αποκλείεται καμία κατηγορία επισκεπτών που σήμερα δικαιούται δωρεάν εισιτήριο. Αντίθετα, προστίθεται μία ακόμη Κυριακή δωρεάν επίσκεψης –δύο μηνιαίως– σε όλους τους αρχαιολογικούς χώρους, από 1η Νοεμβρίου έως και 31 Μαρτίου, ενώ επεκτείνεται το δικαίωμα ελευθέρας εισόδου για πολίτες εκτός Ε.Ε. έως την ηλικία των 18 ετών, αντί έως 5 ετών που ισχύει τώρα.
— Βρισκόμαστε στις αποθήκες της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πόλης Αθηνών όπου φιλοξενούνται μοναδικά ευρήματα από τις σωστικές ανασκαφές, τα οποία θα εκτεθούν στο Νέο Αρχαιολογικό Μουσείο στην Ακαδημία Πλάτωνος. Πότε θα ξεκινήσουν οι εργασίες υλοποίησής του και τι προβλέπει το μουσειολογικό πρόγραμμα;
Η ανέγερση του Αρχαιολογικού Μουσείου της Αθήνας στην Ακαδημία Πλάτωνος είναι ένα σχέδιο του υπουργείου Πολιτισμού που χρονολογείται τουλάχιστον από τη δεκαετία του 1980. Η ακριβής θέση του μουσείου εντός του απαλλοτριωμένου αρχαιολογικού χώρου έχει θεσμοθετηθεί από το 2001. Σήμερα, έχει ολοκληρωθεί ο αρχιτεκτονικός διαγωνισμός, σε συνεργασία του ΥΠΠΟ με τον δήμο Αθηναίων. Ακολουθούν οι αναγκαίες μελέτες, για τις οποίες απαιτούνται τουλάχιστον 30 μήνες από την έναρξή τους. Σύμφωνα με το μουσειολογικό πρόγραμμα, στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας θα εκτεθούν μερικές χιλιάδες μοναδικά ευρήματα από την ανασκαφική δραστηριότητα στην πρωτεύουσα για περισσότερα από 60 χρόνια.
— Έχετε ήδη αποφασίσει και την απαλλοτρίωση μιας επιπλέον έκτασης για τις ανάγκες του μουσείου. Επίσης, πότε να αναμένουμε τη λειτουργία του Παλαιού Μουσείου της Ακρόπολης και με ποια έκθεση θα εγκαινιαστεί;
Ο απαλλοτριωμένος χώρος στην Ακαδημία Πλάτωνος ξεπερνά τα 150 στρέμματα. Αποφασίσαμε την απαλλοτρίωση άλλων έξι περίπου στρεμμάτων, προκειμένου να εξυπηρετηθούν καλύτερα οι ανάγκες του μουσείου, του υπόγειου χώρου στάθμευσης, οι ηλεκτρομηχανολογικές εγκαταστάσεις κ.λπ. Εν τω μεταξύ, μέχρι την ανέγερση του μουσείου, κάποια από αυτά τα εξαιρετικά και σημαντικά ευρήματα θα φιλοξενηθούν πράγματι στο Παλαιό Μουσείο της Ακρόπολης, καθώς ολοκληρώνονται το 2025 οι εργασίες αποκατάστασής του.
— Πάντως, κι εδώ υπήρξαν διαφωνίες αρκετών συλλογικοτήτων που αντιστέκονται σθεναρά στην ανέγερση ενός μουσείου εντός του συγκεκριμένου χώρου. Πώς το σχολιάζετε;
Καταρχάς να σημειώσω ότι η ανέγερση του Αρχαιολογικού Μουσείου της Αθήνας, εντός του οποίου θα στεγάζεται και το Διεθνές Ίδρυμα των Ακαδημιών –με τη φροντίδα δηλαδή της Ακαδημίας Αθηνών– είναι βέβαιο ότι θα δώσει τεράστια αναπτυξιακή ώθηση σε μια περιοχή της πρωτεύουσας που παραμένει υποβαθμισμένη. Από κει και πέρα, δυστυχώς οτιδήποτε νέο σχεδιάζεται στον τόπο μας, ακόμη και αν είναι κοινωφελούς και δημόσιου χαρακτήρα, προκαλεί αντιδράσεις διαφόρων μονάδων ή συλλογικοτήτων. Σας θυμίζω τις αντιδράσεις για την ανέγερση του Μουσείου της Ακρόπολης, για το οποίο σήμερα όλοι οι Αθηναίοι και όλοι οι Έλληνες είμαστε υπερήφανοι. Προφανώς, θα προσπαθήσουμε να εξηγήσουμε στους καλοπροαίρετους. Από κει και πέρα, ο καθένας –σύμφωνα με τον ρόλο και την αρμοδιότητά του– θα κάνει τη δουλειά του.
— Όσον αφορά το θέμα των Γλυπτών του Παρθενώνα, θα μπορούσε να δεχθεί η ελληνική κυβέρνηση μια συμφωνία για «δανεισμό»; Και, αν ναι, πώς μπορεί να γίνει αυτό; Το ρωτώ με την έννοια ότι θα είναι σαν να αναγνωρίζουμε ότι τελικά τους ανήκουν, αφού θα μας ζητήσουν να τους τα επιστρέψουμε.
Η θέση της Ελλάδας παραμένει σταθερή. Πάγιο αίτημά μας είναι η οριστική επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα στην Αθήνα, στο Μουσείο της Ακρόπολης. Αυτό απαιτεί το ίδιο το χάσκον και ακρωτηριασμένο μνημείο. Τα Γλυπτά βανδαλίστηκαν, πριονίστηκαν, εκλάπησαν για να φτάσουν στη Βρετανία. Η Ελλάδα δεν μπορεί να αναγνωρίσει νομή, κατοχή και κυριότητα στο Βρετανικό Μουσείο. Επομένως, δεν υπάρχει περίπτωση να δεχθεί κανενός είδους δανεισμό. Ο Παρθενώνας, μνημείο οικουμενικό, σύμβολο του δυτικού πολιτισμού, ζητά πίσω τα βιαίως αποσπασθέντα μέλη του. Εμείς, σήμερα, ως διαχειριστές αυτού του μνημείου, οφείλουμε με κάθε τρόπο να διεκδικούμε την επανένωση των Γλυπτών, εν ονόματι της ακεραιότητας του ίδιου του μνημείου.
— Ωστόσο, κυκλοφορεί ευρέως ένα σενάριο, και στον βρετανικό Τύπο, ότι η συζήτηση για τον ενδεχόμενο δανεισμό έχει ανοίξει επειδή το Βρετανικό Μουσείο θα κλείσει για κάποιες απαραίτητες εργασίες ανακαίνισης, που θα διαρκέσουν αρκετά μεγάλο διάστημα. Ευσταθεί κάτι τέτοιο;
Το αίτημα της επανένωσης των Γλυπτών εκ μέρους της Ελλάδας είναι μόνιμο, διαρκές και ενεργό εδώ και δύο αιώνες. Δεν συναρτάται με συγκυριακά περιστατικά, όπως μια χρονοβόρα ανακαίνιση του Βρετανικού Μουσείου, που πράγματι είναι απολύτως αναγκαία. Σας επαναλαμβάνω, λοιπόν, ότι ο δανεισμός προσκρούει στις κόκκινες γραμμές μας και ως εκ τούτου δεν μπορεί να γίνει δεκτός.
— Ποιο είναι το μεγάλο στοίχημα για σας τα επόμενα τέσσερα χρόνια;
Το μεγάλο μας στοίχημα είναι ο πολιτισμός για όλους. Στρατηγική μας είναι η ισότιμη, η καθολική προσβασιμότητα στα πολιτιστικά αγαθά, πέρα από φυσικά ή υλικά εμπόδια. Ο πολιτισμός οφείλει να μειώνει αποστάσεις, να αίρει ανισότητες, να ενισχύει το αίσθημα του συνανήκειν, να προσκαλεί σε συμμετοχή. Παράλληλα, μέσω της «Πολιτιστικής Χάρτας Ανάπτυξης και Ευημερίας» για κάθε περιφέρεια της χώρας μας δημιουργούμε κρίσιμες πολιτιστικές υποδομές και αναπτύσσουμε δράσεις που ενδυναμώνουν τη σύγχρονη καλλιτεχνική δημιουργία και ενισχύουν τον πολιτιστικό τουρισμό.
Η Πολιτιστική Χάρτα αποτελεί τον οδικό χάρτη για την αναγέννηση και ανάδειξη του πολιτισμού ως στρατηγικού αναπτυξιακού πόρου και ως σημαντικού παράγοντα κοινωνικής συνοχής και ευημερίας. Έτσι, συμβάλλουμε στην ανάπτυξη και τη δίκαιη αναδιανομή του εθνικού πλούτου, σε τοπικό και υπερτοπικό επίπεδο. Είναι ένα στοίχημα που κερδίζουμε μέρα με την ημέρα.
— Ποια έργα αναμένεται να ολοκληρωθούν το επόμενο χρονικό διάστημα; Να αναφέρω ενδεικτικά ότι βρίσκονται σε εκκρεμότητα το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, το Τατόι και το Μουσείο Εναλίων Αρχαιοτήτων.
Το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο βρίσκεται σε πολύ καλό δρόμο, μετά και την επιλογή της πρότασης του David Chipperfield. Σήμερα, συζητάμε την εξειδίκευση μιας σειράς δύσκολων μελετών, που απαιτούν χρόνο. Αυτήν τη στιγμή το πρόγραμμα της ανάθεσης των μελετών προχωρά σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα. Το πρόγραμμα της συντήρησης, αποκατάστασης, ανάπλασης και απόδοσης στο κοινό του πρώην βασιλικού κτήματος στο Τατόι βρίσκεται σε πλήρη ανάπτυξη, προχωρεί σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμά μας. Στόχος μας η ολοκλήρωση των μουσειακών υποδομών το 2025 και η απόδοση του συνολικού έργου του υπουργείου Πολιτισμού ως το 2027.
Πριν λίγες μέρες υπογράψαμε τη σύμβαση με τον ανάδοχο για την κατασκευή του Μουσείου Εναλίων Αρχαιοτήτων, στο κτίριο του «Σιλό», στο λιμάνι του Πειραιά. Μόλις προχθές εγκαινιάσαμε το 17ο μουσείο από τον Ιούλιο του 2019, το Μουσείο Νεότερου Ελληνικού Πολιτισμού, που στεγάζεται σε δεκαοκτώ κτίρια στην καρδιά του ιστορικού κέντρου, στο Μοναστηράκι. Όπως είδατε και μόνος σας, αποτελεί μια «γειτονιά» της παλιάς Αθήνας, στις υπώρειες της Ακρόπολης, στο μεταίχμιο των μνημειακών και συμβολικών ορίων της αρχαίας και της μεταβυζαντινής Αθήνας. Πρόκειται για το πανόραμα μιας παράδοσης που διατηρείται ζωντανή. Αξίζει να το επισκεφθούν όλοι.
— Το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο έχει στις αποθήκες του περίπου 125.000 αρχαιότητες. Πώς σκοπεύετε να τις αξιοποιήσετε;
Η συνολική ανάπλαση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου και η εν υπογείω επέκτασή του προφανώς επιτρέπει να συμπεριληφθεί στο μόνιμο εκθεσιακό του πρόγραμμα μεγαλύτερος αριθμός εκθεμάτων από όσα περιλαμβάνει σήμερα η έκθεση. Όμως, επισημαίνω ότι τα μεγάλα και δημοφιλή μουσεία στον κόσμο εκθέτουν μόνιμα ένα μικρό ποσοστό των αποκτημάτων τους. Τα μη μονίμως εκτεθειμένα έργα τους μπορούν να αξιοποιούνται με περιοδικές εκθέσεις, που πάντα ανανεώνουν το ενδιαφέρον του κοινού.
Σήμερα, άλλωστε, η χρήση των πλέον προηγμένων τεχνολογιών επιτρέπει τη συμπερίληψη και στην ψηφιακή έκθεση πολύ μεγάλου αριθμού έργων κάθε μουσείου. Ο ψηφιακός μετασχηματισμός του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου είναι σε πλήρη εξέλιξη. Στην επόμενη επίσκεψή σας στο Εθνικό Αρχαιολογικό μπορείτε να έχετε την εμπειρία και της ψηφιακής περιήγησης.
— Η δημιουργία του Μουσείου Οδυσσέα Ελύτη στην Πλάκα, η αξιοποίηση της οικίας Παλαμά, το Μουσείο «Κάρολος Κουν», η αποκατάσταση της οικίας Κωλέττη, σε τι στάδιο βρίσκονται; Έχετε σκοπό να πράξετε το ίδιο και σε άλλα ιστορικά κτίρια της περιοχής, όπως για παράδειγμα στην κινηματογραφική «οικία Κοκοβίκου» από την ελληνική ταινία «Η γυνή να φοβήται τον άνδρα»; Πρόκειται για ένα από τα πιο παλιά αθηναϊκά σπίτια. Και αν ναι, με ποιον τρόπο;
Τα κτίρια που αναφέρετε έχουν ασφαλώς αυτοτελή αξία, αλλά συγκροτούν ταυτόχρονα μια ιστορική και πολιτιστική διαδρομή στην Πλάκα, στο ιστορικό κέντρο της Αθήνας. Σε ορισμένα από τα κτίρια εκτελούνται ήδη εργασίες, ενώ για άλλα εκπονούνται οι σχετικές μελέτες για την αποκατάστασή τους. Αποτελεί πολιτική μας κτίρια που ανήκουν στο υπουργείο Πολιτισμού και τα οποία δεν είναι στην καλύτερη δυνατή κατάσταση να διασωθούν, να αποκατασταθούν, να αναδειχθούν, να διασυνδεθούν με μια πολιτιστική διαδρομή η οποία να αναφέρεται στους δημιουργούς που άφησαν βαθύ το αποτύπωμά τους στη νεότερη Ελλάδα.
Το Μουσείο Ελύτη έχει σχεδόν ολοκληρωθεί. Οι εργασίες στην οικία Κωλέττη επί της οδού Πολυγνώτου εξελίσσονται ικανοποιητικά, προκειμένου να στεγαστεί εκεί το Κέντρο Τεκμηρίωσης Έργων Ακροπόλεως «Χαράλαμπος Μπούρας». Σε εξέλιξη βρίσκονται οι μελέτες για την αποκατάσταση του κτιρίου που θα στεγάσει το Μουσείο Καρόλου Κουν, ενώ ολοκληρώνονται σε λίγες μέρες οι μελέτες για την αποκατάσταση της τελευταίας κατοικίας του Κωστή Παλαμά. Όσο για την «οικία Κοκοβίκου», προγραμματίζουμε να την αποκαταστήσουμε και να τη χρησιμοποιήσουμε ως χώρο προβολής ελληνικών ταινιών.
— Στο Ελληνικό Ωδείο στην οδό Φειδίου, ένα από τα σημαντικότερα νεοκλασικά μνημεία στην Ευρώπη, προχωρούν οι εργασίες αποκατάστασης;
Η οικία του Αυστριακού πρεσβευτή Πρόκες-Όστεν είναι ένα από τα ελάχιστα διασωζόμενα δείγματα αρχιτεκτονικής της πρώιμης οθωνικής περιόδου. Είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το οικιστικό τοπίο της πρωτεύουσας, αλλά και με την ιστορία της, καθώς στέγασε επί σειρά ετών το Ελληνικό Ωδείο. Το υπουργείο Πολιτισμού, σε συνεργασία με τον ΕΦΚΑ, στον οποίο ανήκει το κτίριο, ανέλαβε τη διαχείρισή του. Εκπονήσαμε με χορηγία ιδιώτη τις μελέτες, εντάξαμε την αποκατάσταση του κτιρίου στο ΤΑΑ με προϋπολογισμό περίπου 6.000.000 ευρώ και εντός των επομένων ημερών υπογράφουμε με τον ανάδοχο τη σύμβαση για την υλοποίηση του έργου. Το κτίριο θα φιλοξενήσει το αρχείο του Χορού, τη Βιβλιοθήκη της Κρατικής Σχολής Ορχηστικής Τέχνης, μαζί με επιλεγμένες δράσεις της Σχολής.
— Το Ακροπόλ, αν και είναι πλήρως ανακαινισμένο και αποκατεστημένο, παραμένει κλειστό. Γιατί συμβαίνει αυτό και πότε προβλέπεται η λειτουργία του; Είχατε πει μάλιστα ότι «μέχρι το τέλος του 2023 θα έχει απορροφηθεί το ποσό των 3.600.000 ευρώ, για να ολοκληρωθεί το έργο».
Οι καθυστερήσεις στη λειτουργία του Ακροπόλ, σύμφωνα με το θεσμικό πλαίσιο που δημιουργήσαμε το 2020, που θα αποτελέσει τόπο συνάντησης και διευκόλυνσης της σύγχρονης δημιουργίας, είναι ομολογουμένως μεγάλες. Το ποσόν του τρέχοντος ΕΣΠΑ δεν μπορεί να απορροφηθεί εντός του 2023, αλλά δεν έχει χαθεί. Πέρασε στην επόμενη χρηματοδοτική περίοδο. Ως δράση σύγχρονου πολιτισμού, είναι αρμοδιότητα του υφυπουργού, ο οποίος ήδη εργάζεται για τη δημιουργία αυτού του hub σύγχρονης τέχνης και έκφρασης.
— Η Ανώτατη Σχολή Παραστατικών Τεχνών θα υλοποιηθεί;
Σύμφωνα με το προεκλογικό πρόγραμμα της ΝΔ, η Ανώτατη Σχολή Παραστατικών Τεχνών ξεκινά τη λειτουργία της το 2025. Πριν τις εκλογές, κοινή επιτροπή των υπουργείων Πολιτισμού και Παιδείας, υπό την προεδρία της Γενικής Γραμματείας Σύγχρονου Πολιτισμού, δημιούργησε έναν οδικό χάρτη. Βάσει αυτού, σήμερα εργάζεται συστηματικά για την ίδρυση της σχολής κοινή ομάδα των δύο υπουργείων. Δέσμευσή μας είναι η σχολή τριτοβάθμιας εκπαίδευσης να λειτουργήσει σε δύο χρόνια και γι’ αυτό εργαζόμαστε εντατικά και συστηματικά.
— Στον σταθμό Βενιζέλου πότε αναμένεται να ολοκληρωθούν οι διαδικασίες επανατοποθέτησης των αρχαιοτήτων;
Στον σταθμό Βενιζέλου δημιουργείται ο μεγαλύτερος διεθνώς αρχαιολογικός χώρος, ενταγμένος εντός μείζονος τεχνικού έργου. Ήταν ένα τεράστιο στοίχημα που κερδήθηκε, χάρη στην εργώδη προσπάθεια, τη συστηματική δουλειά και την επιστημονική κατάρτιση των αρμοδίων στελεχών του υπουργείου, αλλά και στην εξαιρετική μας συνεργασία με το υπουργείο Υποδομών και την Ελληνικό Μετρό. Οι προσωρινά αποσπασθείσες αρχαιότητες έχουν επανέλθει και η τελική συντήρησή τους ολοκληρώνεται εντός του πρώτου τετράμηνου του 2024.
— Γιατί απ' όλες τις αρχαιότητες που ήρθαν στο φως κατά τις ανασκαφές για την κατασκευή του μετρό και αποδομήθηκαν για τις ανάγκες του μεγάλου τεχνικού έργου ή σε κάποιες περιπτώσεις αποσπάστηκαν, το μνημειακό σύνολο του σταθμού Βενιζέλου ξεσήκωσε τέτοια θύελλα αντιδράσεων;
Οι αρχαιότητες που αποκαλύφθηκαν στον σταθμό Βενιζέλου εργαλειοποιήθηκαν με τρόπο πρωτοφανή και επιζήμιο για τα ίδια τα αρχαία, αλλά κυρίως για τη Θεσσαλονίκη και τους κατοίκους της. Τα fake news χρησιμοποιήθηκαν από συγκεκριμένους κύκλους, κατά κόρον. Εν τέλει, αποδομήθηκαν και αποδομούνται όλες οι κατηγορίες και οι αιτιάσεις περί της καταστροφής των αρχαιοτήτων. Έχει γίνει μια υποδειγματική εργασία, έχει δημιουργηθεί μια σχολή στη Θεσσαλονίκη.
Να θυμίσω ότι το 2017 και το 2018 αποσπάστηκαν πολύ σημαντικές αρχαιότητες από τον γειτονικό σταθμό της Αγίας Σοφίας, χωρίς να υπάρχει καμία ουσιαστική μελέτη. Θα ήθελα να αποδώσω τη «θύελλα των αντιδράσεων» σε άγνοια, όμως πλέον είναι σαφής η αντίστιξη μεταξύ του πώς υλοποιείτο το αρχαιολογικό έργο τότε και πώς ολοκληρώνεται τώρα. Δεν άξιζε η πόλη αυτή την κραυγαλέα μικροκομματική εκμετάλλευση, που καθυστέρησε την ολοκλήρωσή του μετρό τουλάχιστον μια πενταετία.
Ο γάμος των ομόφυλων ζευγαριών απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή και ενσυναίσθηση. Ιδιαίτερα αν λάβουμε υπόψη ότι ομόφυλα ζευγάρια σήμερα έχουν παιδιά τα οποία στερούνται δικαιωμάτων που έχουν τα υπόλοιπα παιδιά. Αυτό για μένα συνιστά αδικία, την οποία δεν μπορώ να αποδεχθώ.
— Θέλω να σταθώ στις έντονες αντιδράσεις που υπήρξαν από τον Σύλλογο Αρχαιολόγων για την έξωση από το κτίριό τους. Αναρωτιέμαι, δεν σας απασχολεί το γεγονός ότι άνθρωποι καταξιωμένοι στον χώρο αυτόν δηλώνουν για σας ότι «για άλλη μια φορά δείχνετε ένα αυταρχικό πρόσωπο στον πολιτισμό»;
Δεν υπήρξε καμία έξωση. Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων κατ' επανάληψη παραβίασε τους όρους παραχώρησης ενός δημοσίου κτιρίου χαρακτηρισμένου ως μνημείου. Ο ΣΕΑ παραχωρούσε το κτίριο σε τρίτους για ποικίλης φύσεως εκδηλώσεις, ενώ κάτι τέτοιο δεν προβλεπόταν στους όρους παραχώρησης. Τώρα, όσο για το «αυταρχικό πρόσωπο» στον πολιτισμό, επαναλαμβάνεται μονότονα από συγκεκριμένες και μεμονωμένες φωνές, ώστε δεν έχει νόημα.
— Σας κατηγορούν, επίσης, ότι δίνετε προτεραιότητα στην ανάπτυξη του οικονομικού πολιτιστικού μοντέλου και στην εκποίηση της πολιτιστικής κληρονομιάς αλλά όχι τόσο στους ανθρώπους του σύγχρονου πολιτισμού. Πώς το σχολιάζετε;
Ο όρος εκποίηση έχει πολύ συγκεκριμένο νόημα, της πώλησης, της αποξένωσης με υλικό όφελος από ένα αγαθό. Ποιο ακριβώς τμήμα της πολιτιστικής κληρονομιάς εκποιήθηκε; Αν αυτές οι κατηγορίες αφορούν το άνοιγμα της πολιτιστικής κληρονομιάς σε όλο και ευρύτερα κοινά, με την ένωση δυνάμεων και από τον δημόσιο και από τον ιδιωτικό τομέα, τότε, ναι, είναι προτεραιότητά μας η σύνδεση του πολιτισμού με την παραγωγή και την οικονομία.
Φυσικά και αποδίδουμε ιδιαίτερη βαρύτητα στον αναπτυξιακό χαρακτήρα του πολιτισμού, ο οποίος γεννά νέα απασχόληση και συσσωρεύει πόρους που ανακατευθύνονται σε δράσεις και έργα πολιτισμού. Και αυτό ισχύει και για το πολιτιστικό μας απόθεμα και για τη σύγχρονη δημιουργία. Όσοι δεν αντιλαμβάνονται τον πολιτισμό ως μοχλό ανάπτυξης είναι προσκολλημένοι σε στείρα ιδεολογήματα. Ο πολιτισμός αποτελεί δημόσιο κοινωνικό αγαθό άμεσα συνυφασμένο με την ανάπτυξη.
— Κυρία υπουργέ, η κλιματική αλλαγή, όπως είδαμε και πρόσφατα, απειλεί όλες τις μορφές πολιτιστικής κληρονομιάς. Υπάρχει πλέον σχέδιο για να μη δούμε πάλι καταστροφικές εικόνες όπως εκείνες στο Τατόι ή στην αρχαία Ολυμπία ή στη Μονή Οσίου Λουκά;
Από το 2019 έχουμε εστιάσει στο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στην πολιτιστική κληρονομιά, υλική και άυλη. Η Διεπιστημονική Επιτροπή που συνέστησα τον Οκτώβρη του 2019, υπό την προεδρία του καθηγητή Κώστα Καρτάλη, διαμόρφωσε τον οδικό χάρτη. Από το 2020, ακολουθώντας τις προτάσεις της επιτροπής, συστήσαμε μια κοινή ομάδα εργασίας με το υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και το υπουργείο Περιβάλλοντος, υποστηριζόμενη επιστημονικά από το Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Προχωράμε μεθοδικά με το σχέδιο, που αφορά στην προστασία και την πρόληψη. Παράλληλα, εκπονούμε δύο ερευνητικά προγράμματα σε συνεργασία με τα ερευνητικά κέντρα και τα πανεπιστήμιά μας. Οι πυρκαγιές και οι πλημμύρες απειλούν τους αρχαιολογικούς χώρους. Έχουμε εντάξει στο Ταμείο Ανάκαμψης ένα πρόγραμμα που αυτήν τη στιγμή είναι σε εξέλιξη και αφορά παρεμβάσεις σε μείζονες αρχαιολογικούς χώρους, όπως η αντιμετώπιση βραχοπτώσεων στους Δελφούς –απότοκο πολύ ισχυρών όμβρων– ή των πλημμυρικών φαινομένων στα Μάλια και το Δίον. Στο πεδίο της πυροπροστασίας και της πυρόσβεσης, στο πλαίσιο του ίδιου προγράμματος είναι σε εξέλιξη έργα στον Μυστρά και στους Φιλίππους. Παράλληλα, συστηματικά υλοποιούνται μία σειρά έργων μικρότερου μεγέθους για την πρόληψη πυρκαγιών και πλημμυρών σε άλλους αρχαιολογικούς χώρους
— Αυτές τις μέρες συζητείται πολύ το νομοσχέδιο που πιθανολογείται ότι θα φέρει η κυβέρνηση για τον γάμο των ομόφυλων ζευγαριών. Ποια είναι η δική σας άποψη στο θέμα αυτό; Είστε υπέρ ή κατά; Κάποια κυβερνητικά στελέχη έχουν τοποθετηθεί ξεκάθαρα είτε προς τη μια είτε προς την άλλη πλευρά.
Ο γάμος των ομόφυλων ζευγαριών θεσμοθετείται σε όλο και περισσότερες χώρες και είναι φυσικό να συζητείται η καθιέρωσή του και στην Ελλάδα. Όσο για τις αποκλίνουσες απόψεις, είναι αναμενόμενες σε ένα μεγάλο, πολυσυλλεκτικό και δημοκρατικό κόμμα, όπως η Νέα Δημοκρατία, που καταλαμβάνει και το κέντρο του πολιτικού φάσματος. Είναι ένα θέμα που απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή και ενσυναίσθηση. Ιδιαίτερα αν λάβουμε υπόψη ότι ομόφυλα ζευγάρια σήμερα έχουν παιδιά τα οποία στερούνται δικαιωμάτων που έχουν τα υπόλοιπα παιδιά. Αυτό για μένα συνιστά αδικία, την οποία δεν μπορώ να αποδεχθώ.
— Για τον νέο αρχηγό του ΣΥΡΙΖΑ, Στέφανο Κασσελάκη, τι γνώμη έχετε;
O Στέφανος Κασσελάκης είναι νεοφώτιστος στον στίβο της πολιτικής. Υποβάλλεται πλέον στη βάσανό της και θα κρίνεται. Την εκλογή του ακολούθησε η διάσπαση του κόμματός του και η μεγάλη δημοσκοπική του υποχώρηση. Για την ώρα, δεν νομίζω ότι τα καταφέρνει και τόσο καλά.
— Με τον νέο δήμαρχο της Αθήνας, Χάρη Δούκα, πάντως, δεν ξεκίνησε καλά η σχέση σας.
Απάντησα δημοσίως, ως όφειλα, σε όσα ανακοίνωσε ότι σχεδιάζει ο εκλεγμένος δήμαρχος. Μια διαφωνία δεν προοικονομεί την εξέλιξη της αναγκαίας συνεργασίας μας. Δεν έχω κανέναν λόγο να μην προσβλέπω σε μια εποικοδομητική συνεργασία με τον Χ. Δούκα, όπως άλλωστε με κάθε εκλεγμένο εκπρόσωπο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Ελπίζω ότι θα βρω αντίστοιχη διάθεση.
— Τι σημαίνει για σας, προσωπικά, η ανανέωση της θητείας σας στο υπουργείο Πολιτισμού; Αρχικά, το περιμένατε; Γιατί είχατε βρεθεί πολλές φορές στο στόχαστρο της κριτικής κατά τη διάρκεια της πρώτης τετραετίας.
Η ανανέωση της εμπιστοσύνης του πρωθυπουργού στο πρόσωπό μου αποτελεί μοναδική τιμή, που μεταφράζεται αμέσως σε μεγάλη ευθύνη. Ουσιαστικά, πρόκειται για την εντολή του να συνεχίσουμε, χωρίς καθυστερήσεις, τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις στον χώρο του πολιτισμού.
— Δεν υπάρχει κάτι για το οποίο έχετε μετανιώσει;
Ανήκω σε αυτούς που αναγνωρίζουν τα λάθη τους, που κάνουν την αυτοκριτική τους. Προφανώς, όποιος παράγει έργο, κάνει και λάθη. Βασικό για μένα είναι να μη χάνεται η αίσθηση του μέτρου. Γιατί η υπέρβαση του μέτρου, η απώλεια της ενσυναίσθησης οδηγεί σε λάθη.
— Κάποτε σε μια συνέντευξή του ο Μάνος Χατζιδάκις είχε πει: «Απόδειξη ότι δεν έχουμε πολιτισμό είναι πως έχουμε υπουργό Πολιτισμού». Σήμερα τι θα του απαντούσατε από τη θέση της υπουργού;
Αυτός ο μεγάλος διανοούμενος, που μίλησε με μεγάλη οξυδέρκεια και προσωπικό κόστος για τις κακοδαιμονίες του νεοελληνικού βίου, χρησιμοποίησε ένα καθ’ υπερβολήν σχήμα για να καυτηριάσει την, κατά τον ίδιο, χαμηλή τότε στάθμη των πολιτιστικών μας πραγμάτων. Πιστεύετε ότι ο ίδιος, που ανέλαβε δημόσιες θέσεις, αφήνοντας πίσω του ένα βαθύ πολιτιστικό αποτύπωμα, θα ήθελε να αναγνώσουμε κυριολεκτικά τα λόγια του;
