Το έγραψαν οι «New York Times», το έγραψε πρόσφατα η «Süddeutsche Zeitung» του Μονάχου και το ακούς συχνά τελευταία, ότι η Αθήνα είναι το νέο Βερολίνο. Η αλήθεια είναι ότι η πόλη είναι τόσο δραστήρια πολιτιστικά, που αποτελεί πόλο έλξης πολλών ξένων καλλιτεχνών και σε αυτό έχει συντελέσει η επικείμενη φιλοξενία της documenta14 το 2017. Ο 20χρονος Lucas Panek και 22χρονος Paul Makowsky είναι δύο νεαροί καλλιτέχνες που αποφάσισαν να αφήσουν το Βερολίνο και να κάνουν έδρα τους την Αθήνα. Μόλις αποφοίτησαν από τη σχολή τους στο Κάσελ της Γερμανίας, ήρθαν εδώ και άνοιξαν ένα στούντιο. Πιστεύουν ότι η Αθήνα είναι το κατάλληλο μέρος για να κυνηγήσουν τα καλλιτεχνικά τους όνειρα – κάτι που είναι δύσκολο αυτήν τη στιγμή στο Βερολίνο για έναν νέο καλλιτέχνη.
«Η Αθήνα δεν είναι το νέο Βερολίνο», λέει ο Lucas. «Αν πας τώρα στη Γερμανία, θα ακούσεις να λένε ότι η Λειψία είναι το νέο Βερολίνο. Πάντοτε λένε κάτι τέτοια, όταν υπάρχει κάπου ένα κενό κι έρχονται νέες δυνάμεις να το γεμίσουν. Οι ιστορικές και πολιτισμικές παράμετροι που έχει κανείς ως μέτρο σύγκρισης είναι πάντοτε εντελώς διαφορετικές, οπότε πιστεύω ότι η Αθήνα είναι απλώς η νέα Αθήνα».
«Γνωρίζουμε το Βερολίνο πολύ καλά. Εκεί μεγαλώσαμε. Ξέρουμε πως έχει αλλάξει όλα αυτά τα χρόνια. Δεν μπορείς πια να βρεις ένα μέρος για να δουλέψεις. Είναι πολύ δύσκολο. Η Αθήνα μάς δίνει τη δυνατότητα να έχουμε έναν χώρο δικό μας και για έναν καλλιτέχνη αυτό είναι το πιο σημαντικό, να έχει έναν χώρο για να δουλέψει και να δείξει διάφορα πράγματα. Έτσι έχει τη δυνατότητα να προσκαλέσει κόσμο, να γνωρίσει ανθρώπους και να συνεργαστεί μαζί τους. Βρίσκεις πολλούς άδειους χώρους εδώ αυτήν τη στιγμή, περισσότερους από οποιαδήποτε άλλη χώρα στον κόσμο, και αν έχεις ιδέες, μπορείς να κάνεις πράγματα» λένε.
Μας αρέσει ο πολιτικός ιδεαλισμός που έχουν οι νέοι εδώ. Είναι υπέροχο όταν οι άνθρωποι θέλουν κάτι. Δεν μας αρέσει, βέβαια, που οι Έλληνες ζορίζονται τόσο πολύ λόγω της κατάστασης. Ο περισσότερος κόσμος εδώ είναι γενναιόδωρος και προσπαθεί να κάνει το καλύτερο που μπορεί.
Έτσι κι έγινε. Μόλις έφτασαν, τον Σεπτέμβριο, βρήκαν αμέσως χώρο, ένα εγκαταλελειμμένο πάρκινγκ στον Βοτανικό, που παλιά ήταν και συνεργείο αυτοκινήτων. Τους πήρε περίπου δύο βδομάδες να το βρουν.
«Την πρώτη εβδομάδα περπατούσαμε σε όλη την πόλη για να δούμε ποια περιοχή θα ήταν ιδανική γι' αυτό που θέλαμε να κάνουμε. Προσπαθήσαμε να έρθουμε σε επικοινωνία με τους ιδιοκτήτες αρκετών ακινήτων. Κάποιες φορές υπήρχε πρόβλημα στην επικοινωνία εξαιτίας της γλώσσας, κυρίως από το τηλέφωνο. Όλα, όμως, έγιναν αρκετά γρήγορα. Μέσα σε 14 μέρες βρήκαμε τον χώρο, και είναι καταπληκτικός. Όλη η περιοχή έχει ένα βιομηχανικό στυλ. Στο Βερολίνο δεν το συναντάς αυτό τόσο συχνά, δεν βρίσκεις εύκολα τόσο μεγάλα και ανοιχτά παράθυρα, αυτή την αντίθεση. Επίσης, μας άρεσε που το κτίριο από πάνω μας είναι ακόμη οικοδομή και άδειο».
Το Super, όπως βάφτισαν τον χώρο, είναι ένα δωμάτιο τέχνης, έτσι τουλάχιστον το χαρακτηρίζουν. Έχουν κάνει ήδη δύο εκθέσεις. Αυτό το διάστημα διοργανώνουν την τρίτη τους με τίτλο «01 time is only movement» των Timon και Melchior Grau, ενός καλλιτεχνικού ντουέτου από το Βερολίνο.
— Η γειτονιά πώς τους αντιμετωπίζει;
«Οι κάτοικοι τριγύρω χάρηκαν, επειδή είναι μια όμορφη αλλαγή. Φυσικά, δεν έχουν καταλάβει τι ακριβώς κάνουμε. Είναι κάπως μπερδεμένοι, το εκτιμούν όμως. Η γειτονιά μας είναι αρκετά περίεργη. Από τη μια έχει κλαμπ και έντονη νυχτερινή ζωή και από την άλλη είναι γεμάτη φωτογράφους και πρακτορεία μόδας. Βλέπεις όλα αυτά τα μοντέλα να τριγυρνούν έξω από τα συνεργεία όπου δουλεύουν οι μηχανικοί αυτοκινήτων. Σίγουρα ήταν κάτι που δεν περιμέναμε να βρούμε».
— Μιλούν επίσης με ενθουσιασμό για την εικαστική σκηνή στην Ελλάδα και για χώρους παρόμοιους με τον δικό τους, π.χ. το Enterprise Projects που το έχουν δύο επίσης νέα παιδιά, Έλληνες, που ξεκινάνε τώρα.
«Έχουμε δει αρκετά πράγματα όσο είμαστε εδώ: μεγάλες εκθέσεις, όπως αυτές που κάνει το Μπενάκη, γκαλερί σαν την Breeder ή η έκθεση του Ai Wei Wei, αλλά και μικρότερες. Μας αρέσει που η εικαστική σκηνή είναι γεμάτη νέους ανθρώπους. Από τη μια βλέπεις αυτό και από την άλλη όλες τις καθιερωμένες γκαλερί και τα μουσεία, και από κοντά τον διαφορετικό κόσμο που τα επισκέπτεται. Έχεις, έπειτα, διεθνείς οργανισμούς, όπως η documenta, των οποίων τις διοργανώσεις παρακολουθεί συγκεκριμένο κοινό, που θα έρθει εδώ μόνο και μόνο γι' αυτό. H καλλιτεχνική κοινότητα είναι αρκετά διαιρεμένη στην Αθήνα. Μπορεί να είναι αρκετά μεγάλη, αλλά στις μικρότερες ομάδες βλέπεις συνέχεια τον ίδιο κόσμο, πράγμα που σημαίνει ότι είναι αρκετά υποστηρικτική, ειδικότερα στα πιο ανεξάρτητα πράγματα. Στο Κάσελ, όπου σπουδάζαμε, υπήρχαν π.χ. παντού καλλιτεχνικοί χώροι και όταν είσαι νέος, μπορείς βασικά να κάνεις ό,τι θέλεις, αλλά στην Αθήνα υπάρχει αυτή η αίσθηση της συνεχούς αλλαγής. Δεν χρειάζεται να δουλεύεις σε μια συγκεκριμένη ιδέα για δέκα χρόνια. Μπορείς να αλλάξεις πρότζεκτ πιο εύκολα και να γνωρίζεις συνέχεια καινούργιο κόσμο».
— Η απορία που έχω, όμως, παραμένει: κατά πόσο το γεγονός ότι φέτος θα έχουμε εδώ την documenta επηρέασε την απόφασή τους να έρθουν στην Ελλάδα;
«Όλα είναι αλληλένδετα. Όπου υπάρχουν ευκαιρίες, πάντα συμβαίνει κάτι. Έτσι και η documenta είδε ότι κάτι ανάλογο συμβαίνει εδώ και αποφάσισε να έρθει. Ίσως κάποιοι άλλοι να την ακολουθήσουν. Τα περισσότερα που είχαμε ακούσει για την Ελλάδα, πριν έρθουμε εδώ, ήταν από φίλους μας, οι δικές τους εμπειρίες. Αυτό μας παρακίνησε να έρθουμε. Η ατμόσφαιρα είναι έντονη. Ξέρουμε τι συμβαίνει, πλέον το βλέπουμε κιόλας. Ο κόσμος μάς λέει ότι έχουν αλλάξει δραματικά τα πράγματα τα τελευταία 10 χρόνια στην Ελλάδα, δεν είμαστε όμως σε θέση να το καταλάβουμε αυτό. Ωστόσο έχουμε το πλεονέκτημα της άγνοιας, που μας δίνει τη δυνατότητα να ξεκινήσουμε κάτι αμέσως. Είναι μια ευκαιρία που έχεις μόνο όταν είσαι τελείως ξένος σε ένα μέρος. Αυτή ήταν η βασική μας επιθυμία, να πάμε κάπου όπου θα ήμασταν εντελώς ξένοι και από εκεί να ξεκινήσουμε. Μας αρέσει ο πολιτικός ιδεαλισμός που έχουν οι νέοι εδώ. Είναι υπέροχο όταν οι άνθρωποι θέλουν κάτι. Δεν μας αρέσει, βέβαια, που οι Έλληνες ζορίζονται τόσο πολύ λόγω της κατάστασης. Ο περισσότερος κόσμος εδώ είναι γενναιόδωρος και προσπαθεί να κάνει το καλύτερο που μπορεί. Γενικά, όμως, η επικοινωνία και η μείξη των πολιτισμών είναι κάτι θετικό. Βέβαια, το να αφήνεις κάτι που αγαπάς είναι πάντα πολύ άσχημο. Τα τελευταία χρόνια, αυτό που λένε για τη Δύση, ότι έχει αρχίσει και χάνει σταδιακά το πλεονέκτημα όσον αφορά το βιοτικό επίπεδο, έχει γίνει ακόμη πιο εμφανές. Το αποτέλεσμα είναι ότι δημιουργείται πλέον ένα κύμα προστασίας. Ζούμε σε πιο σκληρές εποχές και ως νεαροί καλλιτέχνες έχουμε περισσότερα να χάσουμε πλέον. Το καλύτερο πράγμα που μπορείς να κάνεις ως άνθρωπος που ασχολείσαι με τον πολιτισμό είναι να δημιουργήσεις κάτι που να είναι ενδιαφέρον για τον κόσμο, να δώσεις κάτι στους ανθρώπους που να μπορέσουν να δεχτούν. Δεν υπήρχε τόσο μονοπώλιο στην τέχνη παλιότερα. Υπήρχαν μεγάλοι καλλιτέχνες που θαύμαζες τη δουλειά τους, αλλά σήμερα διαπιστώνεις πως υπάρχει μια ομάδα καλλιτεχνών που είναι παντού. Ακόμη κι αν πας σε ένα μουσείο στο Λονδίνο ή στο Παρίσι, πάντα βλέπεις τα ίδια ονόματα. Δεν ήταν το ίδιο πριν από 50 χρόνια. Βέβαια, οι νεαροί εικαστικοί έχουν περισσότερες ευκαιρίες να αποκτήσουν κάποια στιγμή κοινό. Πάρε εμάς για παράδειγμα, που έχουμε τη δυνατότητα να έρθουμε στην Ελλάδα, να ζήσουμε και να εργαστούμε εδώ».
Info:
Super, Καστοριάς 52, Αθήνα, supersupersupersupersuper.com
σχόλια