Δύσκολο να πεις τι είναι περισσότερο αποπροσανατολιστικό στη «διαδραστική performance» με τον τίτλο "Ivanka Vacuuming" που δημιούργησε η εικαστικός Jennifer Rubell – η χαιρεκακία που πυροδοτεί, ο κάπως αναχρονιστικός φεμινισμός που την περιβάλλει ή η εξωφρενική ιδέα ότι κάποτε σε ολόκληρης τη ζωή της η Ιβάνκα Τραμπ χρησιμοποίησε ηλεκτρική σκούπα ή έκανε κάποια φασίνα του σπιτιού.
Στην παράσταση, που παίζεται καθημερινά 6 με 8 το βράδυ και μέχρι τις 17 Φεβρουαρίου στη Flashpoint Gallery της Ουάσιγκτον, πρωταγωνιστεί μια σωσίας της κόρης του Προέδρου Τραμπ, η οποία φορά ροζ "power" φόρεμα και γόβα stiletto καθώς ξεσκονίζει μια ροζ μοκέτα με μια ροζ ηλεκτρική σκούπα.
Πιο πέρα, ένα βουνό από ψίχουλα στέκεται σε ένα βάθρο προσκαλώντας τους θεατές να αδράξουν μερικά και να τα πετάξουν στη μοκέτα της εγκατάστασης για να τα καθαρίσει η Ιβάνκα Τραμπ. Ωραίο πράγμα ο συμβολισμός, έτσι;
Όχι για όλους. Η (αληθινή) Ιβάνκα Τραμπ απάντησε μέσω του Twitter, τοποθετώντας το έργο στο πλαίσιο μιας κακοποίησης «από γυναίκα προς γυναίκα»: «Οι γυναίκες επιλέγουν είτε να υπονομεύουν είτε να στηρίζουν η μία την άλλη. Εγώ επιλέγω το δεύτερο».
Προφανώς στην κοσμοθεωρία αυτή δεν περιλαμβάνονται οι γυναίκες που υπέφεραν λεκτική κακοποίηση και μισθούς πείνας στα εργοστάσια ενδυμάτων της, όπως είχε γραφτεί σε ρεπορτάζ του Guardian το 2017.
Αν είχαν πάντως κάποιο ενδιαφέρον η Ιβάνκα και οι αδελφοί της - οι οποίοι επίσης «τουίταραν» προς υπεράσπισή της - να ασκήσουν σοβαρή κριτική στο έργο, θα μπορούσαν να επιτεθούν σε κάποιες από τις κοινότοπες επιλογές της καλλιτέχνιδος (Ροζ = γυναίκα, το πιάνεις; Νοικοκυρά με ηλεκτρική σκούπα – το πιάνεις;). Το γεγονός βέβαια ότι αυτή η παράσταση ενόχλησε τα μέλη της ολιγαρχικής δυναστείας που κυβερνά τη χώρα, είναι αρκετό για να συγχωρήσει κανείς τέτοιου είδους εξαντλημένους συμβολισμούς.
Αυτό άλλωστε είναι μάλλον και το πραγματικό νόημα του έργου της Rubell, όπως δήλωσε και η ίδια:
«Το θέμα είναι ότι μας αρέσει η ιδέα να πετάμε ψίχουλα για να τα καθαρίσει με τη σκούπα η Ιβάνκα Τραμπ. Αυτή είναι η φριχτή αλήθεια στο κέντρο του έργου. Είναι αστείο, είναι απολαυστικό, μας κάνει να νιώθουμε ισχυροί, και θέλουμε να το κάνουμε ξανά και ξανά».
Κάπου εδώ όμως εντοπίζεται και το πρόβλημα της μετατροπής των γυναικών σε σύμβολα: όλα ωραία και καλά και διασκεδαστικά, μέχρι να χάσει κάποια πραγματική γυναίκα τα δικαιώματά της, τους μισθούς της, την υπόσταση της ως ισότιμου πολίτη (αν θεωρήσουμε ότι την είχε ποτέ).
Το γεγονός ότι το σκούπισμα «διαβάζεται» εξίσου από την δημιουργό του έργου και από τους επικριτές του (συμπεριλαμβανομένης της οικογένειας Τραμπ) ως υποτιμητική δραστηριότητα φανερώνει ένα ανησυχητικό κοινό πεδίο μεταξύ τους. Η Ιβάνκα μπορεί να δηλώνει είτε ότι ενοχλείται από τον σεξισμό του έργου είτε απλά επειδή της φαίνεται αδιανόητο για την εικόνα της να την παρουσιάζουν να κάνει δουλειές του σπιτιού.
Έχει ενδιαφέρον να υποθέσουμε ποια θα μπορούσε να είναι η «ανάγνωση» αυτής της εγκατάστασης αν ως κεντρική φιγούρα δεν παρουσιαζόταν η απίστευτα φορτισμένη «προσομοίωση» της Ιβάνκα Τραμπ.
Αν δηλαδή είχαμε να κάνουμε με ένα έργο τέχνης το οποίο θα υπογράμμιζε την συλλογική απόλαυση που απολαμβάνουμε παρακολουθώντας τις γυναίκες να αναλαμβάνουν για λογαριασμό μας όλον τον οικιακό και συναισθηματικό μόχθο, αντί για ένα όχημα που επιτρέπει στους φιλελεύθερους πολέμιους του Τραμπ να εκφράζουν εκ του ασφαλούς την οργή τους ενάντια στο σύμβολο της δυσαρέσκεια τους. Αλλά αυτό μάλλον δεν θα ήταν τόσο «απολαυστικό», ούτε θα είχε «τόση πλάκα».
Με στοιχεία από το άρθρο της Sarah Rose Sharp "The Neoliberal Hypocrisies of Ivanka Trump Vacuuming" που δημοσιεύτηκε στο Hyperallergic
σχόλια