Η «Νυχτερινή Περίπολος» του Ρέμπραντ, αποκατεστημένη για πρώτη φορά με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης

Νυχτερινή περίπολος: Με τεχνητή νοημοσύνη βλέπουμε τα κομμένα κομμάτια και τον πίνακα σε όλη του την αίγλη Facebook Twitter
Για την αποκατάσταση του έργου οι ειδικοί χρησιμοποίησαν τα «Neural networks» (τεχνητά δίκτυα νευρώνων) που μιμούνται τον τρόπο λειτουργίας των νευρώνων του ανθρώπινου εγκεφάλου. Φωτο: EPA/REMKO DE WAAL
0

Όταν το 2019 το Rijksmuseum στο Άμστερνταμ αποφάσισε να αρχίσει την αποκατάσταση του πιο διάσημου έργου, όχι μόνο του μουσείου αλλά και του Ρέμπραντ, δηλαδή του πιο μεγάλων διαστάσεων πίνακά του, είχε υποσχεθεί στο κοινό μεγάλες εκπλήξεις.

Η μεγάλη επιχείρηση της συντήρησης του πίνακα ξεκίνησε εκείνη τη χρονιά, με το μουσείο να παίρνει την απόφαση ότι το έργο των 363 εκ. x 437 εκ. και των 337 κιλών ανήκει σε όλους και έχουν δικαίωμα να βλέπουν τις εργασίες. Οι εργασίες αποκατάστασης πολλών εκατομμυρίων ευρώ αποτελούν τη μεγαλύτερη επιχείρηση του ολλανδικού μουσείου και την πληρέστερη έρευνα και συντήρηση του αριστουργήματος του Ρέμπραντ στα χρονικά.

Το καλοκαίρι του 2020, ενώ η διαδικασία γινόταν μέσα σε ένα κρυστάλλινο κλωβό που είχε σχεδιάσει ο Γάλλος αρχιτέκτονας Jean-Michel Wilmotte, ο οποίος βρισκόταν πίσω από τις ανακαινίσεις τόσο του Rijksmuseum όσο και του Λούβρου στο Παρίσι, με τον κορωνοϊό ήδη να έχει κλείσει το μουσείο και τον κόσμο να παρακολουθεί τις εργασίες όχι ζωντανά αλλά από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, το μουσείο έκανε άλλο ένα δώρο στο κοινό. Ανέβασε στο διαδίκτυο τη «Νυχτερινή Περίπολο» με την πιο λεπτομερή φωτογραφία του έργου του Ρέμπραντ που έχει τραβηχτεί ποτέ, αποκαλύπτοντας κάθε πινελιά του πίνακα.

Η εικόνα που έδωσε το μουσείο είναι μεγέθους 44,8 Gigapixel, φτιαγμένη από 528 διαφορετικές φωτογραφίες, και επιτρέπει στους θεατές να κάνουν μεγέθυνση και να εξετάσουν κάθε μέρος του τεράστιου καμβά. «Η φωτογραφία είναι μια κρίσιμη πηγή πληροφοριών για τους ερευνητές και οι διαδικτυακοί επισκέπτες μπορούν να τη χρησιμοποιήσουν για να θαυμάσουν το αριστούργημα του Ρέμπραντ μέχρι την ελάχιστη λεπτομέρεια» είπε τότε ο διευθυντής του μουσείου.

Οι ειδικοί φωτογράφισαν τα μέρη που λείπουν και με φωτογραφίες υψηλής ανάλυσης έκαναν την αναπαραγωγή αυτών των τμημάτων, προσπαθώντας να αποδώσουν με τον καλύτερο τρόπο το στυλ της πινελιάς του Ρέμπραντ, τα βερνίκια και τα χρώματα, τις αναλογίες που υπάρχουν στο υπόλοιπο έργο που χρησιμοποίησαν, κάνοντας την ανακατασκευή του πίξελ προς πίξελ. 

Το έργο «Νυχτερινή περίπολος» ανατέθηκε στον Rembrandt Van Rijn το 1642 από τον δήμαρχο και τον αρχηγό της αστυνομικής φρουράς του Άμστερνταμ, Frans Banninck Cocq, οι οποίοι του ζήτησαν να ζωγραφίσει μια ομάδα αξιωματικών και άλλων μελών της πολιτοφυλακής.

Η πρωτοποριακή εικόνα είναι η πρώτη του είδους που δείχνει μια τέτοια ομάδα σε κίνηση και όχι σε στατική πόζα και χαρακτηρίζεται από την αλληλεπίδραση του φωτός και της σκιάς για τις οποίες φημίζεται ο Ολλανδός ζωγράφος.

Από το 1642, όταν ο Ρέμπραντ ζωγράφισε τον πίνακα, αριστούργημα της ολλανδικής Χρυσής Εποχής στη ζωγραφική, που ο πλήρης τίτλος του είναι «Ο λόχος της πολιτοφυλακής υπό τη διοίκηση του λοχαγού Φρανς Μπάννινκ Κοκ», μέχρι σήμερα έχουν δοθεί εκατοντάδες ερμηνείες στον συμβολισμό και τα πρόσωπα που πρωταγωνιστούν στην πελώρια ανθρωποκεντρική σύνθεση.

Φτάνοντας στο καλοκαίρι του 2020 και με τις εργασίες αποκατάστασης να έχουν ακόμα πολύ δρόμο μέχρι να ολοκληρωθούν, το μουσείο αποφάσισε να κάνει άλλο ένα δώρο στο κοινό που με την χρήση της τεχνητής νοημοσύνης (AI) μπορεί πλέον να δει το έργο σε όλη του την έκταση για πρώτη φορά μετά από 300 χρόνια.

Νυχτερινή περίπολος: Με τεχνητή νοημοσύνη βλέπουμε τα κομμένα κομμάτια και τον πίνακα σε όλη του την αίγλη Facebook Twitter
Οι εργασίες αποκατάστασης του έργου αποτελούν τη μεγαλύτερη επιχείρηση του ολλανδικού μουσείου και την πληρέστερη συντήρηση του αριστουργήματος του Ρέμπραντ στα χρονικά. Φωτο: EPA/REMKO DE WAAL

Ο εμβληματικός αυτός πίνακας αναρτήθηκε αρχικά στη «Μεγάλη Σάλα» (Groote Zaal), στο Kloveniersdoelen του Άμστερνταμ. Το 1715 το έργο μεταφέρθηκε στο Δημαρχείο του Άμστερνταμ και περικόπηκε και στις τέσσερις πλευρές του. Αυτό, πιθανόν, έγινε ώστε να χωρέσει ανάμεσα σε δύο κολόνες, κάτι που ήταν συνήθης πρακτική πριν από τον 19ο αιώνα.

Η περικοπή αυτή είχε ως αποτέλεσμα την απώλεια δύο μορφών στην αριστερή πλευρά του πίνακα, του άνω τμήματος της αψίδας, του κιγκλιδώματος και της άκρης του σκαλιού. Το κιγκλίδωμα και το σκαλί ήταν ζωτικά οπτικά «εργαλεία» που χρησιμοποιήθηκαν από τον Ρέμπραντ προκειμένου να προσδώσει στο έργο την ψευδαίσθηση της κίνησης προς τα εμπρός. Κόπηκε κατά 60 εκ. από την αριστερή πλευρά του, 22 εκ. από την κορυφή, 12 εκ. από το κάτω μέρος και 7 εκ. από τα δεξιά.

Αυτά τα κομμάτια αποκαθίστανται σήμερα με οδηγό ένα αντίγραφο του 17ου αιώνα, δημιουργημένο από τον Χέρριτ Λούντενς, που υπάρχει στην Εθνική Πινακοθήκη Λονδίνου και δείχνει την αρχική σύνθεση. Οι ειδικοί φωτογράφισαν τα μέρη που λείπουν και με φωτογραφίες υψηλής ανάλυσης έκαναν την αναπαραγωγή αυτών των τμημάτων, προσπαθώντας να αποδώσουν με τον καλύτερο τρόπο το στυλ της πινελιάς του Ρέμπραντ, τα βερνίκια και τα χρώματα, τις αναλογίες που υπάρχουν στο υπόλοιπο έργο που χρησιμοποίησαν, κάνοντας την ανακατασκευή του πίξελ προς πίξελ.

Οι ειδικοί χρησιμοποίησαν τα γνωστά και ευρέως διαδεδομένα στην επιστημονική κοινότητα «Neural networks» (τεχνητά δίκτυα νευρώνων) που μιμούνται τον τρόπο λειτουργίας των νευρώνων του ανθρώπινου εγκεφάλου και χρησιμοποιούνται τόσο στην τεχνολογία 3D όσο και στην ταυτοποίηση μέσω εικόνας (visual recognition).

«Κάναμε τρεις τύπους αλγορίθμων: έναν για να ξεχωρίσουμε τις παραμορφώσεις προοπτικής και για να διορθώσουμε αυτές τις αλλοιώσεις, τον δεύτερο για να αναγνωρίσουμε το συνδυασμό χρωμάτων του πρωτοτύπου και να το προβάλουμε στα κομμάτια που λείπουν, και τρίτο τις πινελιές, την τεχνική που χρησιμοποίησε ο Ρέμπραντ. Στη συνέχεια κάναμε μια αναπαραγωγή σε υπολογιστή που μοιάζει όσο το δυνατόν περισσότερο με τη «Νυχτερινή Περίπολο».

Με τα κομμάτια που λείπουν να έχουν αναπαραχθεί και τοποθετηθεί σε ψηφιακή μορφή, οι επισκέπτες μπορούν να απολαύσουν το πλήρες έργο και να φανταστούν πώς θα ήταν και στην πραγματικότητα, όπως αρχικά το δημιούργησε ο Ρέμπραντ με την εκθαμβωτική του κλίμακα, ενώ θα μπορούν να διακρίνουν και δυο άντρες και ένα αγόρι στην αριστερή πλευρά του πίνακα, ένα αγόρι που τρέχει, αριστερά σε πρώτο πλάνο, μακριά, μπροστά από την πολιτοφυλακή, και ένα κράνος στη δεξιά πλευρά του πίνακα.

Χάρη στον αλγόριθμο το κοινό μπορεί να κατανοήσει την ιδιοφυΐα του Ρέμπραντ σε αυτό τον πίνακα που ήθελε να δημιουργήσει κίνηση, μια δυναμική των στρατευμάτων που βαδίζουν προς τα αριστερά του πίνακα. Τα «χαμένα κομμάτια» προσθέτουν αυτό το κενό κομμάτι που αποκαλύπτει το κρίσιμο βήμα της «Νυχτερινής Περιπόλου». Για τους επόμενους μήνες οι επισκέπτες της θα μπορούν να θαυμάσουν το λοχαγό Μπάννινκ Κοκ και δεκαεπτά μέλη των Kloveniers σε όλη τους την αίγλη, τη νεότητα και την ορμή. 

Νυχτερινή περίπολος: Με τεχνητή νοημοσύνη βλέπουμε τα κομμένα κομμάτια και τον πίνακα σε όλη του την αίγλη Facebook Twitter
Η αποκατάσταση του έργου ξεκίνησε το 2019. Φωτο: EPA/REMKO DE WAAL
Νυχτερινή περίπολος: Με τεχνητή νοημοσύνη βλέπουμε τα κομμένα κομμάτια και τον πίνακα σε όλη του την αίγλη Facebook Twitter
Φωτο: EPA/REMKO DE WAAL
Νυχτερινή περίπολος: Με τεχνητή νοημοσύνη βλέπουμε τα κομμένα κομμάτια και τον πίνακα σε όλη του την αίγλη Facebook Twitter
Φωτο: EPA/REMKO DE WAAL
Νυχτερινή περίπολος: Με τεχνητή νοημοσύνη βλέπουμε τα κομμένα κομμάτια και τον πίνακα σε όλη του την αίγλη Facebook Twitter
Φωτο: EPA/REMKO DE WAAL
Νυχτερινή περίπολος: Με τεχνητή νοημοσύνη βλέπουμε τα κομμένα κομμάτια και τον πίνακα σε όλη του την αίγλη Facebook Twitter
Η «Νυχτερινή Περίπολος» βρίσκεται μέσα σε έναν κρυστάλλινο κλωβό. Φωτο: EPA/REMKO DE WAAL
Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Project Mycelium: Η διάβρωση, η αναγέννηση και τα μανιτάρια που φυτρώνουν σε μια φανταστική τουαλέτα της Κάλλας

Εικαστικά / Μια πρωτοποριακή συνάντηση τέχνης, επιστήμης, ιστορίας και οικολογίας

Στο Project Mycelium, τρία εντυπωσιακά κοστούμια, που θα μπορούσαν να φοράνε η Μαρία Κάλλας, η βασίλισσα Αμαλία και ο Ιωάννης Καποδίστριας, καταβροχθίζονται από ζωντανούς μύκητες.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Οι αόρατες δυνάμεις στο έργο της Καλλιόπης Παυλίδη

Εικαστικά / Οι αόρατες δυνάμεις στο έργο της Καλλιόπης Παυλίδη

Η 27χρονη εικαστικός μιλά για τη διαδρομή της από την Αθήνα στο Λος Άντζελες, για το πώς το ερωτικό πάθος μεταμόρφωσε την τέχνη της, καθώς και για τη μυστικιστική διάσταση στα έργα της. Για τη γνωριμία της με τη Lana Del Rey απέφυγε να μιλήσει.
ΙΩΝΑΣ ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ
«Η εμμονή του βλέμματος»: Μας αφορά η τέχνη του Τέτση σήμερα;

The Review / Μας αφορά η τέχνη του Τέτση σήμερα;

Ποιο είναι το αποκαλούμενο «εθνικό αφήγημα» που υπηρετεί η Εθνική Πινακοθήκη; Ο Χρήστος Παρίδης συζητά με τον δημοσιογράφο και επιμελητή εκθέσεων Δημήτρη Τρίκα για τη νέα επετειακή έκθεση στη μνήμη του Παναγιώτη Τέτση, η οποία μόλις εγκαινιάστηκε στην Εθνική Πινακοθήκη.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Το εξαίσιο ελληνικό φως του Περικλή Βυζάντιου / Περικλής Βυζάντιος: από το Παρίσι της Μπελ Επόκ στο φως της Ύδρας 

Εικαστικά / Το εξαίσιο ελληνικό φως του Περικλή Βυζάντιου

Μια ανασκόπηση της ζωής και του έργου του ζωγράφου, που ήταν γνωστός για τα ελληνικά τοπία και την Ύδρα, με αφορμή την αναδρομική έκθεση του Περικλή και του Ντίκου Βυζάντιου στο Ίδρυμα Θεοχαράκη.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
 Μαρία Ελένα Βιέρα ντα Σίλβα: Η Συλλογή Guggenheim επανασυστήνει στο κοινό μια σημαντική ζωγράφο

Εικαστικά / Μαρία Ελένα Βιέρα ντα Σίλβα: Η Συλλογή Guggenheim επανασυστήνει στο κοινό μια σημαντική ζωγράφο

Με αφορμή την αναδρομική έκθεση στη Συλλογή Peggy Guggenheim στη Βενετία, έφτασε η στιγμή να ανακαλύψουμε τη ζωγράφο που θεωρείται εθνικός θησαυρός για την Πορτογαλία.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ματίς και Μαργκερίτ: Βλέποντας τον ζωγράφο μέσα από τα μάτια της κόρης του

Εικαστικά / Ματίς και Μαργκερίτ: Βλέποντας τον ζωγράφο μέσα από τα μάτια της κόρης του

Μια νέα έκθεση στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης στο Παρίσι με πορτρέτα της κόρης του Ανρί Ματίς, Μαργκερίτ, προσφέρει μια νέα οπτική στο έργο του μεγάλου Γάλλου καλλιτέχνη.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μια άνοιξη γεμάτη τέχνη: 15 σημαντικές εκθέσεις που ξεκινούν τον Απρίλιο

Εικαστικά / Μια άνοιξη γεμάτη τέχνη: 15 σημαντικές εκθέσεις που ξεκινούν τον Απρίλιο

Αφρικανική τέχνη, κριτική στην αποικιοκρατία, έργα για τα δικαιώματα των ζώων και εμπνευσμένα από διαστημικά ταξίδια, νέοι καλλιτέχνες και αναδρομικές εκθέσεις σε μουσεία και γκαλερί της Αθήνας.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Τέσσερις σημαντικοί διεθνείς καλλιτέχνες αποτελούν τον προπομπό της μεγάλης έκθεσης που έρχεται τον Μάιο στο ΕΜΣΤ

Εικαστικά / ΕΜΣΤ: Τέσσερις διεθνείς καλλιτέχνες και μία θεματική έκθεση για τα ζώα που δεν έχει ξαναγίνει ποτέ

Δύο ατομικές εκθέσεις και δύο μεγάλης κλίμακας in situ εγκαταστάσεις φωτίζουν τη σχέση μας με τα ζώα και τις οικολογικές συνέπειες της αποικιοκρατίας ενώ αποτελούν προπομπό μιας μεγάλης έκθεσης που έρχεται τον Μάιο στο ΕΜΣΤ.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
«Μιλώντας για τα ζώα σε υποταγή μιλώ για όλα τα υποταγμένα σώματα»

Εικαστικά / «Μιλώντας για τα ζώα σε υποταγή μιλώ για όλα τα υποταγμένα σώματα»

Στην υποβλητική της έκθεση στο ΕΜΣΤ, η εικαστικός Τζάνις Ράφα αναδημιουργεί ένα φανταστικό περιβάλλον άδειων στάβλων για να μιλήσει για τη σχέση του ανθρώπινου και του ζωικού κόσμου, ενώ μας προκαλεί να σκεφτούμε τις έννοιες της φροντίδας και της αγάπης, αλλά και την ανάγκη μας για κυριαρχία.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Λάκης Παπαστάθης: Ένας ανήσυχος καλλιτέχνης, ένας υπέροχος άνθρωπος

Εικαστικά / Λάκης Παπαστάθης: Ένας ανήσυχος καλλιτέχνης, ένας υπέροχος άνθρωπος

Το Μουσείο Μπενάκη τιμά με μια σημαντική έκθεση τη μνήμη του σκηνοθέτη, διανοούμενου, ιστοριοδίφη και ερευνητή του λαϊκού μας πολιτισμού, συνδημιουργού του θρυλικού «Παρασκηνίου». Ο επιμελητής της έκθεσης, Γιώργος Σκεύας, μας μιλά γι’ αυτήν.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Η μεγάλη έκθεση του Steve McQueen για τα κινήματα που διαμόρφωσαν τη Μεγάλη Βρετανία

Εικαστικά / Η Μεγάλη Βρετανία που αντιστάθηκε υπάρχει ακόμα στις φωτογραφίες αυτής της έκθεσης

Από τις σουφραζέτες των αρχών του 20ού αιώνα μέχρι τις διαμαρτυρίες για τον πόλεμο στο Ιράκ, η έκθεση σε επιμέλεια του Steve McQueen συγκεντρώνει τις πιο δυνατές εικόνες μιας χώρας που βγήκε πολύ συχνά και πολύ δυνατά στους δρόμους.  
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Πώς η τεχνολογία αποκαθιστά το σημαντικότερο έργο της κλασικής ζωγραφικής 23 αιώνες μετά;

Αρχαιολογία & Ιστορία / Πώς η τεχνολογία αποκαθιστά το σημαντικότερο έργο της κλασικής ζωγραφικής 23 αιώνες μετά;

Η αρχαιομετρία, η τεχνητή νοημοσύνη και η καλλιτεχνική δημιουργία συνεργάστηκαν σε μια καινοτόμο μελέτη αποκατάστασης της τοιχογραφίας με το κυνήγι από τον τάφο του Φιλίππου στις Αιγές, ανοίγοντας νέους ορίζοντες στην αναβίωση της αρχαίας τέχνης.
M. HULOT