Με δύο σημαντικές και παράλληλες εκθέσεις ξεκινάει τη σεζόν 2016-2017 το Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών της Θεσσαλονίκης, που αφενός καταδεικνύουν τη μακροχρόνια σχέση μεταξύ του ελληνικού και του γαλλικού λαού και αφετέρου αναδεικνύουν αξιομνημόνευτες πτυχές της Ιστορίας και της Τέχνης. Στην πρώτη, «Ο Ντελακρουά σκηνοθετεί το '21», θα παρουσιαστούν εξαιρετικής ποιότητας αντίγραφα δύο εμβληματικών έργων του σπουδαίου κλασικού ζωγράφου του 19ου αι. Ευγένιου Ντελακρουά (1798-1863) που σχετίζονται άμεσα με την Ελληνική Επανάσταση και τα οποία πιθανόν να επηρέασαν και την έκβαση του εθνικού αγώνα μέσω της επιρροής που άσκησαν στην Ευρώπη.
Πρόκειται για τον πίνακα «Οι σφαγές της Χίου», που είναι του 1824 και εκτέθηκε στο Salon της ίδιας χρονιάς, και για την «Ελλάδα στα ερείπια του Μεσολογγίου» του 1826 που παρουσιάστηκε στην έκθεση «Υπέρ των Ελλήνων» στην γκαλερί Lebrun. Τα αντίγραφα φιλοτέχνησαν σημαντικοί Έλληνες ζωγράφοι κατόπιν ανάθεσης. Οι «Σφαγές» είναι ένας πίνακας που ο Ντελακρουά ζωγράφισε συντετριμμένος –κατάσταση στην οποία βρίσκοταν και πολλοί Ευρωπαίοι φιλέλληνες διανοούμενοι, ανάμεσά τους ο Ουγκό και ο Μπάιρον– μετά τη σφαγή του άμαχου χριστιανικού πληθυσμού της Χίου την άνοιξη του 1822 από τους Οθωμανούς και διαθέτει, πέρα από την «ελληνικότητά» του, οικουμενική διάσταση, καθώς, μέσα από τη «σκηνοθετική» προσέγγιση της σχέσης θύματος-θύτη, επιτυγχάνεται μια καθολική διαμαρτυρία.
Αντίγραφο του περίφημου αυτού έργου, διάσημου στην εποχή του, φιλοτέχνησε ο Mικρασιάτης ζωγράφος Ευάγγελος Ιωαννίδης το 1919 κατόπιν εντολής του Γεωργίου Παπανδρέου, Γενικού Διοικητή Χίου, και έκτοτε εκτίθεται στο Βυζαντινό Μουσείο Χίου (Μεζητιέ Τζαμί). Aυτή η απόφαση πάρθηκε το 1922, πάλι από τον Γενικού Διοικητή του νησιού, παρ' όλες τις αντιρρήσεις, για να κολακευτεί ο βασιλιάς Κωνσταντίνος που επισκεπτόταν τη Χίο με αφορμή τον εορτασμό της επετείου της πυρπόλησης της ναυαρχίδας του Καρά-Αλή από τον Κανάρη. Η μεταφορά του έργου, που μέχρι εκείνη τη στιγμή βρισκόταν στο κτίριο της Γενικής Διοίκησης, μαζί με άλλα στη Χιώτικη Πινακοθήκη το έσωσε, καθώς το '49 το κτίριο πήρε φωτιά και η συλλογή που βρισκόταν εκεί κάηκε ολοσχερώς.
Αυτό το εκπληκτικής πιστότητας αντίγραφο, για την ολοκλήρωση του οποίου ο δημιουργός του δαπάνησε 3 χρόνια, θα παρουσιαστεί στο Τελλόγλειο μαζί με το αντίγραφο της «Ελλάδας» που έκανε ο Δ [.] Βασιλείου το 1968, από τη συλλογή του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου. Πρόκειται για ελαιογραφία στην οποία ο ζωγράφος διαφοροποιήθηκε ελαφρώς από το πρωτότυπο του Ντελακρουά. Η γυναικεία μορφή που συμβολίζει την Ελλάδα παρουσιάζεται πιο αισθησιακή και το βλέμμα της στρέφεται προς τα δεξιά, σε αντίθεση με το πρωτότυπο, στο οποίο στρέφεται προς τα επάνω. Επίσης, κάποιες άλλες λεπτομέρειες το απομακρύνουν από την απόλυτη πιστότητα που είχε το αντίγραφο της Χίου.
Συμπληρωματικά ως προς τα δύο σπουδαία έργα θα εκτεθούν και άλλα πρωτότυπα έργα και σχέδια του Ντελακρουά από το Παρίσι και την Αθήνα, έργα άλλων ξένων ζωγράφων της ίδιας θεματολογίας αλλά και αρχειακό υλικό που σχετίζεται με την καταστροφή της Χίου, όπως η επιστολή του Κοραή προς τον Βαρβάκη, η αυτοβιογραφική μαρτυρία του Βαχίτ Πασά που εκτέλεσε την εντολή για τη βίαιη καταστολή των Χίων, εκδόσεις του Μπάιρον, χαρακτικά με φιλελληνικά θέματα της περιόδου του Αγώνα κ.ά.
Στο περιθώριο της σημαντικής αυτής έκθεσης θα παρουσιάζεται και ένα επικό έργο της Βάνας Ξένου, εμπνευσμένο από τις «Σφαγές της Χίου» του Ντελακρουά.
Η άλλη παράλληλη έκθεση τιτλοφορείται «Ο Φιλιποτό δημιουργεί το πανόραμα της πολιορκίας του Παρισιού» και θα ταξιδέψει τους επισκέπτες του ιδρύματος στον 19ο αι. για να γίνουν μάρτυρες ενός από τα ελάχιστα σωζόμενα «πανοράματα». Προπομπός του κινηματογράφου, τα πανοράματα ήταν γιγάντιες επιτοίχιες ζωγραφιές ή κάδρα που κοσμούσαν τον θόλο κυκλικών κτιρίων με συνακόλουθη αφήγηση 360ο για την ψυχαγωγία του κόσμου, εξού και η άποψη ότι προετοίμαζε τους ανθρώπους για το μέσο που σύντομα θα κατακτούσε τους πάντες, τον κινηματογράφο.
Το Τελλόγλειο θα παρουσιάσει 10 τμήματα/πίνακες οι οποίοι ανήκουν στο μνημειώδες πανόραμα που ο Ανρί Εμανουέλ Φιλιποτό (1815-1884) έκανε σε συνεργασία με τον γιο του Πολ Φιλιποτό(1846-1923), την «Πολιορκία του Παρισιού». Εμπνευσμένο από τα γεγονότα του Γαλλοπρωσικού Πολέμου του 1870-1871, όταν το Παρίσι απειλήθηκε σοβαρά από τους Πρώσους, απεικονίζει την υπεράσπιση του φρουρίου του Issy από αποκλεισμένους Γάλλους μαχητές που δέχονται συνεχείς βομβαρδισμούς από τους αντιπάλους τους. Στις μάχες αυτές συμμετείχαν και περί τους 1.500 Έλληνες εθελοντές, προκαλώντας τη μήνι της Γερμανικής Αυτοκρατορίας αλλά και την παραπομπή τους σε στρατοδικείο, καθώς πολλοί προέρχονταν από τον ελληνικό στρατό. Το έργο εκτέθηκε αρχικά το 1872 σε ροτόντα στα Ηλύσια Πεδία στο Παρίσι, αλλά είχε τέτοια απήχηση, που οι δημιουργοί του αναγκάστηκαν να φιλοτεχνήσουν άλλα δύο αντίγραφα, ένα για να περιοδεύσει στην Αμερική και ένα για την Ευρώπη.
Το 1896 γίνονται οι πρώτοι σύγχρονοι Ολυμπιακοί Αγώνες στην Αθήνα. Παραπλεύρως του Παναθηναϊκού Σταδίου ετοιμάζεται ένα κτίριο-ροτόντα, στο οποίο μεταφέρεται το έργο των Φιλιποτό – πιθανόν μάλιστα να ήταν το αρχικό των Ηλυσίων Πεδίων. Πολλοί από τους εθελοντές που είχαν συμμετάσχει στη μάχη του Issy 25 χρόνια πριν πρέπει να ζούσαν και να ήταν σε θέση να επισκεφτούν το έργο. Το κτίριο ενοχλούσε λόγω του όγκου του και μέρος του Τύπου έκανε πλήθος αρνητικών σχολίων εναντίον του, αλλά δεν κατεδαφίστηκε πριν από το 1914. Το έργο μαζεύτηκε, διπλώθηκε και χρησιμοποιήθηκε από το τσαγκαράδικο του στρατού για τη μόνωση της στέγης! Το ζεύγος Τέλλογλου το βρήκε το 1971 κατεστραμμένο, αλλά αγόρασε τα απομεινάρια του, τα οποία χρειάστηκε να περάσουν από συντήρηση πριν τους παραδοθούν. Ένα από τα τμήματά του ήταν εξαιρετικά μεγάλων διαστάσεων, γι' αυτό φιλοξενήθηκε στην Αίθουσα Τελετών του Αριστοτελείου. Τα υπόλοιπα τμήματα συμπλήρωσαν τη συλλογή της οικίας Τέλλογλου στην οδό Αριστοτέλους 2. Από κει έμελλε να κλαπεί ένα από αυτά, μαζί με άλλα έργα, σε διάρρηξη που έγινε το 1994, για να βρεθεί 3 χρόνια αργότερα μέσα σε βαλίτσα θαμμένη σε δασώδη περιοχή κοντά την Κατεχάκη. Σήμερα αποτελεί μέρος του συνόλου που θα εκτεθεί στην επικείμενη έκθεση.
Οι δύο εκθέσεις, που θα ξεκινήσουν στις 18 Οκτωβρίου 2016 και θα διαρκέσουν έως τις 31 Ιανουαρίου 2017 και για τις οποίες το Τελλόγλειο συνεργάζεται με μουσεία από την Ελλάδα και τη Γαλλία, αποδεικνύουν, μέσω της τέχνης, την ιδιαίτερη σχέση μεταξύ των δύο χωρών, αφού σε δραματικές στιγμές της σύγχρονης Ιστορίας πορεύτηκαν παράλληλα, αλληλοϋποστηριζόμενες. Γι' αυτό και οι δύο εκθέσεις έχουν τεθεί υπό την αιγίδα της Ελληνικής και της Γαλλικής Προεδρίας της Δημοκρατίας.
Αυτό τον καιρό το Τελλόγλειο παρουσιάζει την έκθεση «ΠρόΣΩΠΑ» του πολυβραβευμένου φωτοειδησεογράφου Δημήτρη Μεσσήνη, ο οποίος τα τελευταία 25 χρόνια συνεργάζεται με διεθνή μέσα ενημέρωσης, καλύπτοντας πολέμους και συγκρούσεις στην Ευρώπη, στη Μέση Ανατολή, στην Αφρική και στην Ασία. Η έκθεση περιλαμβάνει ψηφιακή παρουσίαση 90 φωτογραφικών έργων σε ασπρόμαυρη εμφάνιση και δέκα οθόνες υψηλοτάτης ευκρίνειας και διαστάσεων 1 μ. x 60 εκ. η καθεμία. Οι φωτογραφίες απεικονίζουν πρόσωπα με ένταση σε συνθήκες πολέμου, κρίσης και σπάνιων ιστορικών στιγμών στη Βοσνία, στο Κοσσυφοπέδιο, στη Μέση Ανατολή, στο Αφγανιστάν, αλλά και κατά τη διάρκεια Ολυμπιακών Αγώνων και άλλων μεγάλων αθλητικών διοργανώσεων.
Τέλος, να σημειώσουμε ότι το Τελλόγλειο, αρχές Νοεμβρίου, κατεβαίνει για πρώτη φορά στην Αθήνα, όπου θα παρουσιάσει μέρος της σπουδαίας του συλλογής στο Ίδρυμα Β&Μ Θεοχαράκη. Επιλεγμένα έργα των Παρθένη, Λύτρα, Εγγονόπουλου, Ιακωβίδη, Γύζη, Γουναρόπουλου, Τσαρούχη, Χαλεπά, Κόντογλου, Σπυρόπουλου, Πάστρα και Καμπαδάκη θα φωτίσουν πρωτότυπες πτυχές της ελληνικής τέχνης του 20ού αι.
σχόλια