Η εμπλοκή του Παρθενώνα σε μια έκθεση με τίτλο «Parthenon Rising», με μια μεγάλη εγκατάσταση που ονομάζεται «Architecture of Good and Evil» («Η αρχιτεκτονική του καλού και του κακού»), γεννά μεγάλες προσδοκίες. Στην Αθήνα του σχεδόν εμφυλιοπολεμικού διχασμού, όπου κάθε λογής σύμβολα έχουν ανασυρθεί για να θρέψουν τα μανιχαϊστικά μας πάθη, η έκθεση του Βασίλη Μπαλάσκα στην γκαλερί Kαλφαγιάν της Αθήνας μοιάζει λιγάκι μετέωρη.
Η εικόνα του Παρθενώνα αναδύεται θαμπή μέσα από ένα ασπρόμαυρο βίντεο και η αρχιτεκτονική του καλού και του κακού αποκτά νόημα μόνο αν έχεις χρόνο και διάθεση να ακολουθήσεις τον καλλιτέχνη στη διανοητική και σημειολογική περιπέτεια που έχει στήσει στον χώρο.
Πάνω στο αντεστραμμένο αντίγραφο ενός ιωνικού κίονα στο κέντρο της γκαλερί υψώνεται, πάντως, ένα πλαστικό λουλούδι, το οποίο φωτίζει η δυνατή λάμπα που κρέμεται από την οροφή. Ίσως αυτό να είναι και το πιο εύκολα αναγνώσιμο στοιχείο της έκθεσης, που υποβάλλει, με σχετική ευκολία, στον θεατή τη σημασία του φτηνού αντίγραφου και την αγωνία της στερεοτυπικής, λειψής αναπαραγωγής του ένδοξου παρελθόντος.
Ο βασικός κορμός της έκθεσης αποτελείται από 172 έργα μικρών διαστάσεων σε χαρτί, τοποθετημένα σε μαύρες, κομψές κορνίζες. Πρόκειται για τα αρχιτεκτονικά σχέδια από δεκάδες αρχαιοελληνικά μνημεία, όπως τα αποτύπωσε το 1957 στην περίφημη έκδοση Greek Architecture o καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Καίμπριτζ A.W. Lawrence. Ο καλλιτέχνης παρουσιάζει αυτούσια τα ασπρόμαυρα σχέδια του Lawrence, με μόνη διαφορά ότι επιλέγει να επιχρωματίσει με μπλε χρώμα ένα μέρος ή μια λεπτομέρεια του σχεδίου, συχνά δυσδιάκριτη.
Για παράδειγμα, στο έργο που αναπαριστά την πλακόστρωση ενός τμήματος του Παρθενώνα, ο Μπαλάσκας επιχρωματίζει με μπλε χρώμα το τετράγωνο ανάμεσα σε δύο κίονες. Τα ίδια μπλε σημάδια εμφανίζονται σε ποικίλα σημεία των αρχιτεκτονικών σχεδίων, σ’ ένα τετράγωνο στην πρόσοψη της υπόστυλης αίθουσας στη Δήλο, σ’ ένα παραλληλόγραμμο στις κολόνες της βάσης του Τρίτου Ηραίου στη Σάμο κ.ο.κ. Χειρονομία που συνθέτει ένα τεράστιο παζλ μπλε σημείων. Η τελετουργική επανάληψη του μπλε ίχνους στο σώμα των ερειπίων παραπέμπει σε μυστική γραφή, σε άγνωστη γλώσσα που πασχίζει να συντάξει κάποιο νόημα, λιγότερο ξεκάθαρο και πιο ενδιαφέρον ίσως από το σχόλιο της πολυσημίας των συμβόλων που εναντιώνονται στη μονοσήμαντη διαμόρφωση εθνικής πολιτισμικής συνείδησης. Η Ακρόπολη κυριαρχεί, με απρόβλεπτο τρόπο, στο βίντεο που προβάλλεται σ’ ένα ήσυχο δωμάτιο της αίθουσας. Η νυχτερινή κινηματογράφηση του μνημείου, με μοναδική πηγή φωτισμού τα φωτογραφικά φλας των επισκεπτών του Ιερού Βράχου τη βραδιά της Πανσελήνου, δημιουργεί μια αλλόκοτη προσέγγιση της εικόνας του συμβόλου: το απόλυτο σκοτάδι εναλλάσσεται με βίαιες αναλαμπές φωτός που παραπέμπουν σε πολεμικές εικόνες νυχτερινού βομβαρδισμού ή σε μια κατάσταση εκστατικού διαλογισμού με τη μνήμη και την Ιστορία. Τολμηρή προσέγγιση που εκτείνεται πέρα από τον προφανή σχολιασμό της νεωτερικής κατασκευής του νεοκλασικού ιδεώδους με επίκεντρο την Ακρόπολη: η θραυσματική εμφάνιση της εικόνας της Ακρόπολης στα μάτια μας ανακαλεί, εκτός των άλλων, και τον άβολο επαναπροσδιορισμό του μέρους εκείνου της ταυτότητάς μας που τώρα, περισσότερο από ποτέ, μοιάζει θρυμματισμένο και μισερό.
σχόλια