Σχεδόν εικοσιπέντε χρόνια μετά την έλευση της τρίτης γενιάς φεμινισμού, η αρχή της θετικότητας του σεξ σε συνδυασμό με την αποθέωση του γυναικείου σώματος θεωρείται κάτι δεδομένο. Δεν απέχει όμως πολύ η εποχή, στις δεκαετίες του '60 και του '70, όπου οι θέσεις του δεύτερου κύματος φεμινιστριών ήταν υπέρ της λογοκρισίας, με την βαθιά πεποίθηση ότι η αισθησιακή απεικόνιση του γυναικείου σώματος, το καθιστά εγγενώς αντικείμενο που προορίζεται για το ανδρικό πατριαρχικό βλέμμα. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα οι καλλιτέχνιδες-εκπρόσωποι αυτής της περιόδου του φεμινιστικού κινήματος να παρουσιάζουν το γυναικείο σώμα μόνο ως υπονοούμενο ή μεταφορικά. Το κορυφαίο έργο της Judy Chicago, Το Δείπνο (1974-1979), αποτελούνταν από μια δωδεκάδα πιάτων σε σχήμα αιδοίου που αντιπροσώπευαν διάσημες γυναίκες. Τα έργα τέχνης καλλιτεχνών που αυτοπροσδιορίζονταν ως φεμινίστριες και υπερασπίζονταν τον τολμηρό ερωτισμό αγνοούνταν.
Στο μουσείο σύγχρονης τέχνης Dallas Contemporary παρουσιάζεται το έργο τεσσάρων καλλιτεχνών που επέλεξαν αυτή την κατεύθυνση αγνοώντας τις επικρίσεις των φιλοσοφικών τους συνοδοιπόρων. Στην έκθεση "Τα μαύρα πρόβατα του φεμινισμού: Η Τέχνη της Σεξουαλικής Πολιτικής" παρουσιάζονται έργα των Joan Semmel, Anita Steckel, Betty Tompkins, και Cosey Fanni Tutti με επιμελήτρια την Alison M. Gingeras. Κάθε καλλιτέχνις με τον τρόπο της εξερευνά το γυμνό, προυσιάζοντας τη γυναικεία σεξουαλικότητα ως αναπόφευκτη πράξη που δεν αποκλείει εγγενώς τη γυναικεία χειραφέτηση.
Η ιδέα για την έκθεση προέκυψε όταν η Gingeras έγραφε ένα δοκίμιο για την διαβόητη σειρά έργων του Jeff Koons "Made in Heaven" στην οποία ο Koons απεικονίζει τον εαυτό του με την τότε σύζυγο του, και ηθοποιό πορνό η οποία στην συνέχεια εξελέγη και βουλευτής, Ilona Staller. Η Gingeras επιχειρηματολόγησε ότι η σύλληψη της σειράς αυτής προήλθε από προγενέστερα έργα γυναικών καλλιτεχνών, κάτι που στη συνέχεια την οδήγησε στο να μελετήσει περισσότερο τις καλλιτέχνιδες που συμμετέχουν στην παρούσα έκθεση. Ανακάλυψε λοιπόν ότι είχαν όλες τοποθετηθεί στο περιθώριο της κυρίαρχης γραμμής της φεμινιστικής ιστορίας της τέχνης μεν, αλλά η τολμηρή φύση των έργων τους απηχείται σήμερα στο έργο των νεαρών γυναικών καλλιτεχνών που σημερα αυτοπροσδιορίζονται ως φεμινίστριες τριτης και τέταρτης γενιάς. Η Petra Collins και η Sandy Kim για παράδειγμα έχουν αμφότερες αποτυπώσει τα σώματα τους με τολμηρό τρόπο. Η Collins ανέβασε μια φωτογραφία που αποκαλύπτει το τριχωτό του εφηβαίου της στο Instagram ενώ η Kim έχει φωτογραφήσει το αίμα της εμμήνου ρύσεως πάνω στο σώμα της, σε μια προσπάθεια να τοποθετήσουν σε ρεαλιστικό πλαίσιο το γυμνό γυναικείο σώμα και να καταπολεμήσουν την εκμετάλλευση του.
Όταν τέτοιου είδους έργα τέχνης από νεαρές καλλιτέχνιδες θεωρούνται σήμερα κοινοτυπα, η Gingeras θεώρησε στοιχειώδη ανάγκη να επανεξετασθεί το έργο αυτών των τεσσάρων καλλιτεχνών που είχαν περιθωριοποιηθεί ακόμα και μέσα στον προοδευτισμό του φεμινιστικού κινήματος. Ως κριτήριο η Gingeras έθεσε τον αποκλεισμό (των Tompkins και Steckel) ή την παραγνωρισμένη συνεισφορά τους (στην περίπτωση των Semmel και Fanni Tutti) στην έκθεση του 2007 "WACK! Art and the Feminist Revolution," η οποία πλασαρίστηκε ως απόλυτη επισκόπηση της φεμινιστικής τέχνης της δεύτερης γενιάς.
Η Tompkins, της οποίας η σειρά "Fuck Paintings" απεικονίζει κοντινά πλάνα γεννητικών οργάνων κατά την διάρκεια ετεροφυλοφιλικών επαφών, είχε λογοκριθεί ευρέως την δεκαετία του 1970 και η σειρά των πινάκων αυτών δεν είχε παρουσιαστεί ποτέ ωσ σύνολο στην Νέα Υόρκη μέχρι το 2002. Σήμερα, απολαμβάνει μια άυξηση της δημοφιλίας της και δεν αποτελεί σύμπτωση ότι το έργο της λανθασμένα θεωρείται έργο μιας νεότερης καλλιτέχνιδας. Οι Semmel και Tompkins είχαν συγκρουστεί στα '70s διότι η Semmel διαφωνούσε με την προσέγγιση της Tompkins. Παρότι και η Semmel ζωγραφίζει ερωτικές σκηνές, συνήθως ζευγαριών που κάνουν σεξ, το κάνει με ήπια και μη-αντιπροσωπευτικά χρώματα και με σαφώς λιγότερο τονισμένες λεπτομέρειες. Η Steckel, η οποία απεβίωσε το 2012, δούλευε με διάφορα μέσα και ίδρυσε την ομάδα "Καταπολεμήστε την Λογοκρισία". Στο μανιφέστο της ομάδας εγραψε "Αν το πέος σε στύση θεωρείται ακατάλληλο για τα μουσεία θα έπρεπε να θεωρείται ακατάλληλο και για διείσδυση στον γυναικείο κόλπο." Η Gingeras συμπεριέλαβε μερικές ελαιογραφίες της Steckel, τρεις εκ των οποίων απεικονίζουν γιγαντιαίες γυναίκες που χαριεντίζονται ανάμεσα και καβαλάνε τους ουρανοξύστες του τοπίου της Νέας Υόρκης. Η Fanni Tutti, η μοναδική καλλιτέχνις performance της τετράδας ξεκίνησε ως πορνοστάρ και αυτοανακηρύχθηκε καλλιτέχνις με την έκθεση της "Πορνεία" το 1976 στο Λονδίνο, στην οποία παρουσίαζε πορνογραφικές φωτογραφίες της ιδίας ως δικά της έργα τέχνης.
Στον χώρο του Dallas Contemporary, η Gingeras τοποθέτησε τα έργα έτσι ώστε να αντιπαραβάλλονται και να υπογραμμίζονται οι ομοιότητες και οι διαφορές. "Πιστεύω ότι κάθε καλλιτέχνις εκπροσωπεί μεσα σε αυτό το πεδίο της ερωτικής τέχνης πολύ διαφορετικά ύφη και στρατηγικές, οπότε στα έργα τους μπορεί κανείς να δει μια ενδιαφέρουσα πολυπλοκότητα." Η ευρύτερη σημασία της τοποθεσίας του μουσείου στο Ντάλλας του Τέξας είναι επίσης κάτι που δεν της διαφεύγει "Οι κατακτήσεις και τα επιτεύγματα που εμείς θεωρούμε δεδομένα (του δεύτερου φεμινιστικού κύματος) δέχονται επιθέσεις ξανά σε επίπεδο πολιτικής στην πραγματική ζωή." λέει αναφερόμενη στα αναπαραγωγικά δικαιώματα ως ένα μόνο παράδειγμα, "Φέτος έχουμε εκλογές και ελπίζω ότι η έκεθση αυτή θα είναι επιτυχημένη και θα ωθήσει τον κόσμο να σκεφτεί."
Η έκθεση "BLACK SHEEP FEMINISM: THE ART OF SEXUAL POLITICS" διαρκεί από 17/01 έως 20/03 στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης του Ντάλλας, στο Τέξας.
Στοιχεία από το Interview Magazine
σχόλια