Τα ζωγραφικά έργα του Νίκου Κούνδουρου στο 60ό Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης Facebook Twitter

Τα ζωγραφικά έργα του Νίκου Κούνδουρου

0

Ζωγράφισε τον Τσε Γκεβάρα, αντικαθιστώντας τον εμβληματικό μπερέ με πλατύγυρο καπέλο εν είδει φωτοστέφανου, τον Ιρλανδό επαναστάτη Μάικλ Κόλινς, την ψυχή της ιρλανδικής αντίστασης κατά των Βρετανών που σκοτώθηκε σε εμφύλια σύρραξη (το «γελαστό παιδί» του Μίκη Θεοδωράκη), ως οσιομάρτυρα, την Ουλρίκε Μάινχοφ, θρυλική περσόνα του γερμανικού αντάρτικου πόλεων, με αντρόγυνα χαρακτηριστικά και πύρινα μαλλιά, τον Μαχάτμα Γκάντι ως καλό ποιμένα.


Μόλις στα 16 του ο Νίκος Κούνδουρος μπήκε στη Σχολή Καλών Τεχνών με ψευδές πιστοποιητικό. Είχε δάσκαλό του τον Γιάννη Μόραλη, χάρη στον οποίον ήρθε σε επαφή με τον μοντερνισμό και τα εικαστικά ρεύματα της εποχής του, αλλά ο ίδιος από πολύ νωρίς στράφηκε στη βυζαντινή τέχνη. Με τον σπουδαίο ζωγράφο, πάντως, τους συνέδεσε μεγάλη φιλία ζωής, αν και ο ίδιος αποφοίτησε το 1948 από το εργαστήρι του γλύπτη Μιχάλη Τόμπρου.

Καθώς επέλεξε τον κινηματογράφο, θα νόμιζε κανείς ότι η ζωγραφική υπήρξε πάρεργο γι' αυτόν και ότι η σχέση του με αυτήν ήταν ίσως επιπόλαια. Κι όμως, αυτή ήταν που καθόρισε τη σχέση του με τη μεγάλη οθόνη την οποία αποκαλούσε «ένα είδος θριαμβευτικής ζωγραφικής», και σε αυτήν κατέφευγε κάθε φορά που ολοκλήρωνε μία ταινία. «Στο ενδιάμεσο κάθε ταινίας έριχνα και δέκα ζωγραφιές, βρίσκοντας έτσι γαλήνη, γιατί η ζωγραφική είναι δουλειά ασκητική» έλεγε.

Στο προσωπικό του, καλλιτεχνικό και όχι μόνο, σύμπαν η κρητική του καταγωγή, παντρεμένη με την ελληνική παράδοση και την ορθόδοξη πίστη, αποτελούσε μια αδιάσπαστη ενότητα που ταυτιζόταν με τον Κόντογλου. 


Το σύνολο του ζωγραφικού έργου του Νίκου Κούνδουρου περιέχει λάδια, βυζαντινότροπες εικόνες, σπουδαστικά σχέδια, πορτρέτα προσωπικών του ηρώων (το πρόσωπο του «Δράκου» το συνέλαβε κάνοντας σκίτσα πάνω σε μια χαρτοπετσέτα καφενείου), κινηματογραφικούς χώρους, σχεδιάσματα θεατρικών παραστάσεων, εξώφυλλα βιβλίων, σκίτσα επάνω σε σενάρια ανεκπλήρωτα, μακέτες κοστουμιών, η παλέτα του με την αυτοπροσωπογραφία του και τα προσχέδιά του για τη μνημειακή του τοιχογραφία για ένα ξωκλήσι του Αγίου Νικολάου στην Κρήτη. Σημαντική θέση στο έργο του κατέχουν οι μακέτες της ταινίας «Μπάυρον: Η μπαλάντα ενός δαιμονισμένου» με θέμα τις τελευταίες μέρες του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι. Η ταινία γυρίστηκε στην Κριμαία, κοντά σε μια μικρή λίμνη πνιγμένη στην ομίχλη. Ο Κούνδουρος σχεδίασε τα πάντα, σπίτια, κοστούμια, ήρωες. Εμπνεύστηκε ένα ποιητικό Μεσολόγγι μέσα στη σκοτεινιά της οθωμανικής προεπαναστατικής Ελλάδας, στήνοντας μια εγκατάσταση μνημειακών διαστάσεων σε ένα χωριό χαμένο μέσα στα πυκνά δάση της αρχαίας Ταυρίδας.

Τα ζωγραφικά έργα του Νίκου Κούνδουρου στο 60ό Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης Facebook Twitter
Τα ζωγραφικά έργα του Νίκου Κούνδουρου στο 60ό Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης Facebook Twitter


Η ζωγραφική του καλύπτει μια περίοδο 75 χρόνων, από τα πρωτόλεια σχέδια (ένα απ' όταν ήταν 15 χρονών, που δημοσιεύτηκε στη «Διάπλαση των παίδων» με την υπογραφή «Μιχαήλ Άγγελος») μέχρι τα τελευταία του σκιαγραφήματα με μολύβι, όπου ταυτίζεται με τον Οδυσσέα, αποτυπώνοντας τις περιπέτειες και τις επιτυχίες του. Για να αποδώσει τις ιδεαλιστικές προσωπογραφίες του χρησιμοποιούσε, τόσο στα θρησκευτικά όσο και στα κοσμικά του θέματα, το ίδιο σχεδόν μορφοπλαστικό λεξιλόγιο, δίνοντας έμφαση στους χαμηλούς χρωματικούς τόνους και στον τονισμό των γραμμικών αξιών, τυπικά στοιχεία της βυζαντινής ζωγραφικής, μαζί με νέα και περισσότερο προσωπικά χαρακτηριστικά. Σαφής αναφορά, διαχρονικά, ο Φώτης Κόντογλου.

Ο Κούνδουρος έζησε τη ζωή του υιοθετώντας ένα αυθεντικά κρητικό αντιφατικό πνεύμα. Ρωμιός, Βυζαντινός και Ευρωπαίος, αναχωρητής και κοσμικός ταυτόχρονα, την έκταση και τον πλούτο της φαντασίας του μπορούσε κανείς να τα διαπιστώσει στο ατελιέ του, που θύμιζε περισσότερο μοναστηριακό κελί. Η αφοσίωσή του στη λαϊκή παράδοση διατρανώνεται στην πεποίθησή του ότι μέσα σ' αυτήν επιβιώνουν αυθεντικά και ανόθευτα τα στοιχεία του ελληνισμού. Δεν είναι τυχαίο ότι στο σπίτι του στην οδό Δικαιάρχου, στο Μετς, κυριαρχούσαν πέντε μετωπικές, ολόσωμες φιγούρες με τοπικές φορεσιές που ολοκληρώθηκαν τον καιρό της αυτοεξορίας του τα χρόνια της χούντας στο Παρίσι, στη Ρώμη, στη Γενεύη και στο Λονδίνο. Ζωγραφιές εκείνης της εποχής, μνήμες της πατρίδας που τον καταδίωκαν στους ξένους τόπους, οι οποίοι όμως δεν τον κέρδισαν, δεν τον «έκλεψαν» ποτέ από την Ελλάδα. Τίποτα δεν μαρτυρά κάτι τέτοιο στο ζωγραφικό έργο εκείνης της περιόδου, αντιθέτως επανέρχεται μια εμμονή σε οτιδήποτε ελληνικό. Συμπληρώνοντας το προσωπικό του συναξάρι, στους τοίχους του σπιτιού του δέσποζε μια εικονογραφία ξακουστών ηρώων της Ρωμιοσύνης και μορφές του Γένους. Στο προσωπικό του, καλλιτεχνικό και όχι μόνο, σύμπαν η κρητική του καταγωγή, παντρεμένη με την ελληνική παράδοση και την ορθόδοξη πίστη, αποτελούσε μια αδιάσπαστη ενότητα που ταυτιζόταν με τον Κόντογλου.

Τα ζωγραφικά έργα του Νίκου Κούνδουρου στο 60ό Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης Facebook Twitter


Σημαντικός σκηνοθέτης ενός κινηματογράφου ποιητικών αναζητήσεων, εκτός από τη βαθιά πίστη στην παράδοση του τόπου και στη λαϊκή τέχνη, τον καθόρισε και η ρήξη του με την εξουσία. «Δικτατορία του Μεταξά, Κατοχή, Εμφύλιος, πάλι δικτατορία, φυγή στην Ευρώπη, δεν θυμάμαι να κάθισα ποτέ κάπου και να είπα "εδώ θα ζήσω"» γράφει χαρακτηριστικά στον Θεοδωράκη. Την ένοπλη δράση του στον Λόχο των Σπουδαστών του ΕΑΜ την πλήρωσε με 4 χρόνια «θητείας», όπως αποκαλούσε την εξορία. Μαρτυρία της εποχής αποτελεί και ο «Άγιος Βέγγος» που, όπως και οι «στρατιώτες άγιοι» που φιλοτέχνησε εκείνο το διάστημα, είναι καμωμένος με στολή εργασίας του δεύτερου τάγματος της Μακρονήσου του 1951.


Επιχειρώντας να δώσει βυζαντινή μορφή στο θεμελιώδες αίτημα του ουμανισμού, οι μορφές του απηχούν τον αποτροπιασμό του για τη βία της εξουσίας και συμπληρώνουν το προσωπικό του μαρτυρολόγιο. Έτσι, δεν έπαψε ποτέ να επιστρέφει σ' αυτά τα αναλλοίωτα και αθώα φωτεινά πρόσωπα, παρά τα όπλα που κρατάνε. Άλλωστε, και η κάμερα, την οποία επέλεξε για τον εαυτό του, δεν είναι το δυνατότερο όπλο που διαθέτει ο σύγχρονος επαναστατημένος άνθρωπος;

Τα ζωγραφικά έργα του Νίκου Κούνδουρου στο 60ό Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης Facebook Twitter
Τα ζωγραφικά έργα του Νίκου Κούνδουρου στο 60ό Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης Facebook Twitter
Τα ζωγραφικά έργα του Νίκου Κούνδουρου στο 60ό Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης Facebook Twitter
Τα ζωγραφικά έργα του Νίκου Κούνδουρου στο 60ό Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης Facebook Twitter
Τα ζωγραφικά έργα του Νίκου Κούνδουρου στο 60ό Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης Facebook Twitter
Τα ζωγραφικά έργα του Νίκου Κούνδουρου στο 60ό Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης Facebook Twitter
Τα ζωγραφικά έργα του Νίκου Κούνδουρου στο 60ό Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης Facebook Twitter

Επιμέλεια έκθεσης: Γιώργος Μυλωνάς

Εικαστικά
0

Χρήστος Παρίδης

Γεννήθηκα στη Θεσσαλονίκη. Σπούδασα στο Bard College της Νέας Υόρκης θέατρο και κινηματογράφο. Έχω γράψει για τα περιοδικά SL, Πρόσωπα, 01, Εικόνες του Κόσμου, Symbol του Επενδυτή, όπως και για τις σημαντικότερες ελληνικές εφημερίδες.
ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΚΤΗ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Μεγάλη έκθεση με τα ζωγραφικά έργα του Νίκου Κούνδουρου στο 60ό Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης

Culture / Μεγάλη έκθεση με τα ζωγραφικά έργα του Νίκου Κούνδουρου στο 60ό Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης

Στην έκθεση περιλαμβάνονται ελαιογραφίες, σκίτσα, κοστούμια, μάσκες, επιστολές, ημερολόγια, σημειώσεις και προσωπικά αντικείμενα – ανάμεσά τους και η αγαπημένη του παλέτα με την αυτοπροσωπογραφία του.
THE LIFO TEAM
"Κουκλί μου αγαπημένο": Οι ιδιωτικές επιστολές του Νίκου Κούνδουρου στη Σωτηρία Ματζίρη

Βιβλίο / "Κουκλί μου αγαπημένο": Οι ιδιωτικές επιστολές του Νίκου Κούνδουρου στη Σωτηρία Ματζίρη

Τα «Γράμματα από την Κριμαία» στάλθηκαν την εποχή που ο σκηνοθέτης γύριζε τον "Μπάιρον" στην καταρέουσα Σοβιετική Ένωση. Τώρα έγιναν ένα μικρό βιβλίο από τις εκδ. Άγρα.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

H εκρηκτική συνάντηση του Francis Bacon με τον Peter Beard

Σαν σήμερα / Φράνσις Μπέικον: «Σιχαίνομαι εννιά στις δέκα ζωγραφιές που βλέπω, ανάμεσά τους και τις δικές μου»

Σαν σήμερα το 1992 πεθαίνει ο σπουδαίος αιρετικός Βρετανός ζωγράφος και ανατόμος της ανθρώπινης υπαρξιακής αγωνίας. Ο Βασίλης Κιμούλης είχε μεταφράσει αποκλειστικά για τη LIFO αποσπάσματα από τις εκρηκτικές συνομιλίες του Μπέικον με τον φωτογράφο Peter Beard.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΙΜΟΥΛΗΣ
Η Κιμώνα τα μεσάνυχτα γίνεται γάτα

Εικαστικά / Όταν η Κιμώνα ήταν μικρή έκλεβε τους μαγνήτες του παππού της, του γλύπτη Takis

Η τοσοδούλα γκαλερί Red Carpet, με το τέλειο γκράφιτι στον τοίχο, ξεχωρίζει από μακριά στην οδό Σολωμού. Κόρη της εικαστικού Λυδίας Βενιέρη και εγγονή του γλύπτη Takis, η ιδιοκτήτριά της, η Κιμώνα, φιλοξενεί 7 καλλιτέχνες σε 15 τετραγωνικά. Όταν της μιλούν για τα Eξάρχεια τα μάτια της βγάζουν καρδούλες.
ΤΖΟΥΛΗ ΑΓΟΡΑΚΗ
Άγγελος Μεργές: Οff season παραθεριστές με χρώματα που εκπέμπουν ηλεκτρισμένη ενέργεια

Εικαστικά / Παραθεριστές ή πρόσφυγες; Οι αινιγματικές φιγούρες του Άγγελου Μεργέ

Ο 36χρονος Έλληνας ζωγράφος, με έδρα τη Ζυρίχη, εκθέτει στην γκαλερί Καλφαγιάν έργα του με διφορούμενες –έντονα χρωματισμένες και ηλεκτρισμένες– ανθρώπινες φιγούρες σε off season παραλίες, που θυμίζουν ήρωες του Αντονιόνι.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Leigh Bowery: ακόρεστη όρεξη για έρωτα και υψηλή τέχνη από την καλτ φιγούρα που σημάδεψε μια εποχή

Nothing Days / Leigh Bowery: Ακόρεστη όρεξη για έρωτα και υψηλή τέχνη από την καλτ φιγούρα που σημάδεψε μια εποχή

Ο εκκεντρικός καλλιτέχνης που ο Boy George είχε χαρακτηρίσει ως «μοντέρνα τέχνη με πόδια» έζησε μια περιπετειώδη ζωή με εκατοντάδες συνευρέσεις στις τουαλέτες του Λονδίνου, δημιουργώντας ταυτόχρονα τέχνη με τα μοναδικά καλτ κοστούμια του που σημάδεψαν μια γενιά σχεδιαστών και εξακολουθούν να εμπνέουν.
M. HULOT
Project Mycelium: Η διάβρωση, η αναγέννηση και τα μανιτάρια που φυτρώνουν σε μια φανταστική τουαλέτα της Κάλλας

Εικαστικά / Μια πρωτοποριακή συνάντηση τέχνης, επιστήμης, ιστορίας και οικολογίας

Στο Project Mycelium, τρία εντυπωσιακά κοστούμια, που θα μπορούσαν να φοράνε η Μαρία Κάλλας, η βασίλισσα Αμαλία και ο Ιωάννης Καποδίστριας, καταβροχθίζονται από ζωντανούς μύκητες.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Οι αόρατες δυνάμεις στο έργο της Καλλιόπης Παυλίδη

Εικαστικά / Οι αόρατες δυνάμεις στο έργο της Καλλιόπης Παυλίδη

Η 27χρονη εικαστικός μιλά για τη διαδρομή της από την Αθήνα στο Λος Άντζελες, για το πώς το ερωτικό πάθος μεταμόρφωσε την τέχνη της, καθώς και για τη μυστικιστική διάσταση στα έργα της. Για τη γνωριμία της με τη Lana Del Rey απέφυγε να μιλήσει.
ΙΩΝΑΣ ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ
«Η εμμονή του βλέμματος»: Μας αφορά η τέχνη του Τέτση σήμερα;

The Review / Μας αφορά η τέχνη του Τέτση σήμερα;

Ποιο είναι το αποκαλούμενο «εθνικό αφήγημα» που υπηρετεί η Εθνική Πινακοθήκη; Ο Χρήστος Παρίδης συζητά με τον δημοσιογράφο και επιμελητή εκθέσεων Δημήτρη Τρίκα για τη νέα επετειακή έκθεση στη μνήμη του Παναγιώτη Τέτση, η οποία μόλις εγκαινιάστηκε στην Εθνική Πινακοθήκη.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Το εξαίσιο ελληνικό φως του Περικλή Βυζάντιου / Περικλής Βυζάντιος: από το Παρίσι της Μπελ Επόκ στο φως της Ύδρας 

Εικαστικά / Το εξαίσιο ελληνικό φως του Περικλή Βυζάντιου

Μια ανασκόπηση της ζωής και του έργου του ζωγράφου, που ήταν γνωστός για τα ελληνικά τοπία και την Ύδρα, με αφορμή την αναδρομική έκθεση του Περικλή και του Ντίκου Βυζάντιου στο Ίδρυμα Θεοχαράκη.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
 Μαρία Ελένα Βιέρα ντα Σίλβα: Η Συλλογή Guggenheim επανασυστήνει στο κοινό μια σημαντική ζωγράφο

Εικαστικά / Μαρία Ελένα Βιέρα ντα Σίλβα: Η Συλλογή Guggenheim επανασυστήνει στο κοινό μια σημαντική ζωγράφο

Με αφορμή την αναδρομική έκθεση στη Συλλογή Peggy Guggenheim στη Βενετία, έφτασε η στιγμή να ανακαλύψουμε τη ζωγράφο που θεωρείται εθνικός θησαυρός για την Πορτογαλία.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ματίς και Μαργκερίτ: Βλέποντας τον ζωγράφο μέσα από τα μάτια της κόρης του

Εικαστικά / Ματίς και Μαργκερίτ: Βλέποντας τον ζωγράφο μέσα από τα μάτια της κόρης του

Μια νέα έκθεση στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης στο Παρίσι με πορτρέτα της κόρης του Ανρί Ματίς, Μαργκερίτ, προσφέρει μια νέα οπτική στο έργο του μεγάλου Γάλλου καλλιτέχνη.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μια άνοιξη γεμάτη τέχνη: 15 σημαντικές εκθέσεις που ξεκινούν τον Απρίλιο

Εικαστικά / Μια άνοιξη γεμάτη τέχνη: 15 σημαντικές εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Αφρικανική τέχνη, κριτική στην αποικιοκρατία, έργα για τα δικαιώματα των ζώων και εμπνευσμένα από διαστημικά ταξίδια, νέοι καλλιτέχνες και αναδρομικές εκθέσεις σε μουσεία και γκαλερί της Αθήνας.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Τέσσερις σημαντικοί διεθνείς καλλιτέχνες αποτελούν τον προπομπό της μεγάλης έκθεσης που έρχεται τον Μάιο στο ΕΜΣΤ

Εικαστικά / ΕΜΣΤ: Τέσσερις διεθνείς καλλιτέχνες και μία θεματική έκθεση για τα ζώα που δεν έχει ξαναγίνει ποτέ

Δύο ατομικές εκθέσεις και δύο μεγάλης κλίμακας in situ εγκαταστάσεις φωτίζουν τη σχέση μας με τα ζώα και τις οικολογικές συνέπειες της αποικιοκρατίας ενώ αποτελούν προπομπό μιας μεγάλης έκθεσης που έρχεται τον Μάιο στο ΕΜΣΤ.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
«Μιλώντας για τα ζώα σε υποταγή μιλώ για όλα τα υποταγμένα σώματα»

Εικαστικά / «Μιλώντας για τα ζώα σε υποταγή μιλώ για όλα τα υποταγμένα σώματα»

Στην υποβλητική της έκθεση στο ΕΜΣΤ, η εικαστικός Τζάνις Ράφα αναδημιουργεί ένα φανταστικό περιβάλλον άδειων στάβλων για να μιλήσει για τη σχέση του ανθρώπινου και του ζωικού κόσμου, ενώ μας προκαλεί να σκεφτούμε τις έννοιες της φροντίδας και της αγάπης, αλλά και την ανάγκη μας για κυριαρχία.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ