Τα ζωγραφικά έργα του Νίκου Κούνδουρου στο 60ό Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης Facebook Twitter

Τα ζωγραφικά έργα του Νίκου Κούνδουρου

0

Ζωγράφισε τον Τσε Γκεβάρα, αντικαθιστώντας τον εμβληματικό μπερέ με πλατύγυρο καπέλο εν είδει φωτοστέφανου, τον Ιρλανδό επαναστάτη Μάικλ Κόλινς, την ψυχή της ιρλανδικής αντίστασης κατά των Βρετανών που σκοτώθηκε σε εμφύλια σύρραξη (το «γελαστό παιδί» του Μίκη Θεοδωράκη), ως οσιομάρτυρα, την Ουλρίκε Μάινχοφ, θρυλική περσόνα του γερμανικού αντάρτικου πόλεων, με αντρόγυνα χαρακτηριστικά και πύρινα μαλλιά, τον Μαχάτμα Γκάντι ως καλό ποιμένα.


Μόλις στα 16 του ο Νίκος Κούνδουρος μπήκε στη Σχολή Καλών Τεχνών με ψευδές πιστοποιητικό. Είχε δάσκαλό του τον Γιάννη Μόραλη, χάρη στον οποίον ήρθε σε επαφή με τον μοντερνισμό και τα εικαστικά ρεύματα της εποχής του, αλλά ο ίδιος από πολύ νωρίς στράφηκε στη βυζαντινή τέχνη. Με τον σπουδαίο ζωγράφο, πάντως, τους συνέδεσε μεγάλη φιλία ζωής, αν και ο ίδιος αποφοίτησε το 1948 από το εργαστήρι του γλύπτη Μιχάλη Τόμπρου.

Καθώς επέλεξε τον κινηματογράφο, θα νόμιζε κανείς ότι η ζωγραφική υπήρξε πάρεργο γι' αυτόν και ότι η σχέση του με αυτήν ήταν ίσως επιπόλαια. Κι όμως, αυτή ήταν που καθόρισε τη σχέση του με τη μεγάλη οθόνη την οποία αποκαλούσε «ένα είδος θριαμβευτικής ζωγραφικής», και σε αυτήν κατέφευγε κάθε φορά που ολοκλήρωνε μία ταινία. «Στο ενδιάμεσο κάθε ταινίας έριχνα και δέκα ζωγραφιές, βρίσκοντας έτσι γαλήνη, γιατί η ζωγραφική είναι δουλειά ασκητική» έλεγε.

Στο προσωπικό του, καλλιτεχνικό και όχι μόνο, σύμπαν η κρητική του καταγωγή, παντρεμένη με την ελληνική παράδοση και την ορθόδοξη πίστη, αποτελούσε μια αδιάσπαστη ενότητα που ταυτιζόταν με τον Κόντογλου. 


Το σύνολο του ζωγραφικού έργου του Νίκου Κούνδουρου περιέχει λάδια, βυζαντινότροπες εικόνες, σπουδαστικά σχέδια, πορτρέτα προσωπικών του ηρώων (το πρόσωπο του «Δράκου» το συνέλαβε κάνοντας σκίτσα πάνω σε μια χαρτοπετσέτα καφενείου), κινηματογραφικούς χώρους, σχεδιάσματα θεατρικών παραστάσεων, εξώφυλλα βιβλίων, σκίτσα επάνω σε σενάρια ανεκπλήρωτα, μακέτες κοστουμιών, η παλέτα του με την αυτοπροσωπογραφία του και τα προσχέδιά του για τη μνημειακή του τοιχογραφία για ένα ξωκλήσι του Αγίου Νικολάου στην Κρήτη. Σημαντική θέση στο έργο του κατέχουν οι μακέτες της ταινίας «Μπάυρον: Η μπαλάντα ενός δαιμονισμένου» με θέμα τις τελευταίες μέρες του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι. Η ταινία γυρίστηκε στην Κριμαία, κοντά σε μια μικρή λίμνη πνιγμένη στην ομίχλη. Ο Κούνδουρος σχεδίασε τα πάντα, σπίτια, κοστούμια, ήρωες. Εμπνεύστηκε ένα ποιητικό Μεσολόγγι μέσα στη σκοτεινιά της οθωμανικής προεπαναστατικής Ελλάδας, στήνοντας μια εγκατάσταση μνημειακών διαστάσεων σε ένα χωριό χαμένο μέσα στα πυκνά δάση της αρχαίας Ταυρίδας.

Τα ζωγραφικά έργα του Νίκου Κούνδουρου στο 60ό Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης Facebook Twitter
Τα ζωγραφικά έργα του Νίκου Κούνδουρου στο 60ό Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης Facebook Twitter


Η ζωγραφική του καλύπτει μια περίοδο 75 χρόνων, από τα πρωτόλεια σχέδια (ένα απ' όταν ήταν 15 χρονών, που δημοσιεύτηκε στη «Διάπλαση των παίδων» με την υπογραφή «Μιχαήλ Άγγελος») μέχρι τα τελευταία του σκιαγραφήματα με μολύβι, όπου ταυτίζεται με τον Οδυσσέα, αποτυπώνοντας τις περιπέτειες και τις επιτυχίες του. Για να αποδώσει τις ιδεαλιστικές προσωπογραφίες του χρησιμοποιούσε, τόσο στα θρησκευτικά όσο και στα κοσμικά του θέματα, το ίδιο σχεδόν μορφοπλαστικό λεξιλόγιο, δίνοντας έμφαση στους χαμηλούς χρωματικούς τόνους και στον τονισμό των γραμμικών αξιών, τυπικά στοιχεία της βυζαντινής ζωγραφικής, μαζί με νέα και περισσότερο προσωπικά χαρακτηριστικά. Σαφής αναφορά, διαχρονικά, ο Φώτης Κόντογλου.

Ο Κούνδουρος έζησε τη ζωή του υιοθετώντας ένα αυθεντικά κρητικό αντιφατικό πνεύμα. Ρωμιός, Βυζαντινός και Ευρωπαίος, αναχωρητής και κοσμικός ταυτόχρονα, την έκταση και τον πλούτο της φαντασίας του μπορούσε κανείς να τα διαπιστώσει στο ατελιέ του, που θύμιζε περισσότερο μοναστηριακό κελί. Η αφοσίωσή του στη λαϊκή παράδοση διατρανώνεται στην πεποίθησή του ότι μέσα σ' αυτήν επιβιώνουν αυθεντικά και ανόθευτα τα στοιχεία του ελληνισμού. Δεν είναι τυχαίο ότι στο σπίτι του στην οδό Δικαιάρχου, στο Μετς, κυριαρχούσαν πέντε μετωπικές, ολόσωμες φιγούρες με τοπικές φορεσιές που ολοκληρώθηκαν τον καιρό της αυτοεξορίας του τα χρόνια της χούντας στο Παρίσι, στη Ρώμη, στη Γενεύη και στο Λονδίνο. Ζωγραφιές εκείνης της εποχής, μνήμες της πατρίδας που τον καταδίωκαν στους ξένους τόπους, οι οποίοι όμως δεν τον κέρδισαν, δεν τον «έκλεψαν» ποτέ από την Ελλάδα. Τίποτα δεν μαρτυρά κάτι τέτοιο στο ζωγραφικό έργο εκείνης της περιόδου, αντιθέτως επανέρχεται μια εμμονή σε οτιδήποτε ελληνικό. Συμπληρώνοντας το προσωπικό του συναξάρι, στους τοίχους του σπιτιού του δέσποζε μια εικονογραφία ξακουστών ηρώων της Ρωμιοσύνης και μορφές του Γένους. Στο προσωπικό του, καλλιτεχνικό και όχι μόνο, σύμπαν η κρητική του καταγωγή, παντρεμένη με την ελληνική παράδοση και την ορθόδοξη πίστη, αποτελούσε μια αδιάσπαστη ενότητα που ταυτιζόταν με τον Κόντογλου.

Τα ζωγραφικά έργα του Νίκου Κούνδουρου στο 60ό Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης Facebook Twitter


Σημαντικός σκηνοθέτης ενός κινηματογράφου ποιητικών αναζητήσεων, εκτός από τη βαθιά πίστη στην παράδοση του τόπου και στη λαϊκή τέχνη, τον καθόρισε και η ρήξη του με την εξουσία. «Δικτατορία του Μεταξά, Κατοχή, Εμφύλιος, πάλι δικτατορία, φυγή στην Ευρώπη, δεν θυμάμαι να κάθισα ποτέ κάπου και να είπα "εδώ θα ζήσω"» γράφει χαρακτηριστικά στον Θεοδωράκη. Την ένοπλη δράση του στον Λόχο των Σπουδαστών του ΕΑΜ την πλήρωσε με 4 χρόνια «θητείας», όπως αποκαλούσε την εξορία. Μαρτυρία της εποχής αποτελεί και ο «Άγιος Βέγγος» που, όπως και οι «στρατιώτες άγιοι» που φιλοτέχνησε εκείνο το διάστημα, είναι καμωμένος με στολή εργασίας του δεύτερου τάγματος της Μακρονήσου του 1951.


Επιχειρώντας να δώσει βυζαντινή μορφή στο θεμελιώδες αίτημα του ουμανισμού, οι μορφές του απηχούν τον αποτροπιασμό του για τη βία της εξουσίας και συμπληρώνουν το προσωπικό του μαρτυρολόγιο. Έτσι, δεν έπαψε ποτέ να επιστρέφει σ' αυτά τα αναλλοίωτα και αθώα φωτεινά πρόσωπα, παρά τα όπλα που κρατάνε. Άλλωστε, και η κάμερα, την οποία επέλεξε για τον εαυτό του, δεν είναι το δυνατότερο όπλο που διαθέτει ο σύγχρονος επαναστατημένος άνθρωπος;

Τα ζωγραφικά έργα του Νίκου Κούνδουρου στο 60ό Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης Facebook Twitter
Τα ζωγραφικά έργα του Νίκου Κούνδουρου στο 60ό Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης Facebook Twitter
Τα ζωγραφικά έργα του Νίκου Κούνδουρου στο 60ό Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης Facebook Twitter
Τα ζωγραφικά έργα του Νίκου Κούνδουρου στο 60ό Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης Facebook Twitter
Τα ζωγραφικά έργα του Νίκου Κούνδουρου στο 60ό Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης Facebook Twitter
Τα ζωγραφικά έργα του Νίκου Κούνδουρου στο 60ό Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης Facebook Twitter
Τα ζωγραφικά έργα του Νίκου Κούνδουρου στο 60ό Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης Facebook Twitter

Επιμέλεια έκθεσης: Γιώργος Μυλωνάς

Εικαστικά
0

Χρήστος Παρίδης

Γεννήθηκα στη Θεσσαλονίκη. Σπούδασα στο Bard College της Νέας Υόρκης θέατρο και κινηματογράφο. Έχω γράψει για τα περιοδικά SL, Πρόσωπα, 01, Εικόνες του Κόσμου, Symbol του Επενδυτή, όπως και για τις σημαντικότερες ελληνικές εφημερίδες.
ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΚΤΗ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Μεγάλη έκθεση με τα ζωγραφικά έργα του Νίκου Κούνδουρου στο 60ό Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης

Culture / Μεγάλη έκθεση με τα ζωγραφικά έργα του Νίκου Κούνδουρου στο 60ό Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης

Στην έκθεση περιλαμβάνονται ελαιογραφίες, σκίτσα, κοστούμια, μάσκες, επιστολές, ημερολόγια, σημειώσεις και προσωπικά αντικείμενα – ανάμεσά τους και η αγαπημένη του παλέτα με την αυτοπροσωπογραφία του.
THE LIFO TEAM
"Κουκλί μου αγαπημένο": Οι ιδιωτικές επιστολές του Νίκου Κούνδουρου στη Σωτηρία Ματζίρη

Βιβλίο / "Κουκλί μου αγαπημένο": Οι ιδιωτικές επιστολές του Νίκου Κούνδουρου στη Σωτηρία Ματζίρη

Τα «Γράμματα από την Κριμαία» στάλθηκαν την εποχή που ο σκηνοθέτης γύριζε τον "Μπάιρον" στην καταρέουσα Σοβιετική Ένωση. Τώρα έγιναν ένα μικρό βιβλίο από τις εκδ. Άγρα.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Πώς η τεχνολογία αποκαθιστά το σημαντικότερο έργο της κλασικής ζωγραφικής 23 αιώνες μετά;

Αρχαιολογία & Ιστορία / Πώς η τεχνολογία αποκαθιστά το σημαντικότερο έργο της κλασικής ζωγραφικής 23 αιώνες μετά;

Η αρχαιομετρία, η τεχνητή νοημοσύνη και η καλλιτεχνική δημιουργία συνεργάστηκαν σε μια καινοτόμο μελέτη αποκατάστασης της τοιχογραφίας με το κυνήγι από τον τάφο του Φιλίππου στις Αιγές, ανοίγοντας νέους ορίζοντες στην αναβίωση της αρχαίας τέχνης.
M. HULOT
MARTIN GAYFORD: «Καμιά φορά οι κριτικοί κάνουμε εντελώς λάθος» Ή MARTIN GAYFORD: «Καμιά φορά οι κριτικοί κάνουμε λάθος»

Εικαστικά / Martin Gayford: «Καμιά φορά οι κριτικοί κάνουμε εντελώς λάθος»

Ένας από τους πιο επιδραστικούς κριτικούς τέχνης της Βρετανίας μιλά στη LiFO για τις τάσεις που διαμορφώνουν τη σύγχρονη τέχνη, τις φιλικές του σχέσεις με θρυλικούς καλλιτέχνες όπως ο Freud και ο Hockney, αλλά και για το αν η κριτική μπορεί όντως να επηρεάσει τα πράγματα.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Η πρώτη μεγάλη έκθεση της οραματίστριας καλλιτέχνιδας Ithell Colquhoun

Εικαστικά / Τα σουρεαλιστικά αριστουργήματα της Ithell Colquhoun σε μια μεγάλη έκθεση

Το πολύχρωμο και αποκρυφιστικό σύμπαν της ξετυλίγεται στην πρώτη μεγάλη έκθεση για την οραματίστρια καλλιτέχνιδα, που εξερευνά τη θέση των γυναικών και τη σημασία του φύλου.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο Βαγγέλης Μπαλής δημιουργεί κεραμικούς σάτυρους που του μοιάζουν

Εικαστικά / Ο Βαγγέλης Μπαλής δημιουργεί κεραμικούς σάτυρους που του μοιάζουν

Ένας νέος καλλιτέχνης δημιουργεί μοναδικά αντικείμενα ανάλογα με τη διάθεσή του, ονειρεύεται έναν χώρο όπου θα δημιουργεί απερίσπαστος και δεν τον νοιάζει καθόλου να βιοποριστεί από την τέχνη.
ΣΤΕΦΑΝΙΑ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ
Μια νέα έκθεση με χαρακτικά της ώριμης περιόδου της Βάσως Κατράκη

Εικαστικά / Βάσω Κατράκη: Η τέχνη της συγκινεί ακόμα

Έργα της σημαντικής Ελληνίδας χαράκτριας που παραπέμπουν στη βία της δικτατορίας, αλλά και άφυλες μορφές της όψιμης περιόδου της με αναφορά στην ελληνική αρχαιότητα, που υπερβαίνουν το ατομικό και γίνονται μέρος της συλλογικής μνήμης.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Τι απέγινε η πρωτοπορία στην τέχνη;

Εικαστικά / Τι απέγινε η πρωτοπορία στην τέχνη;

Ο κόσμος της σύγχρονης τέχνης έχει καταντήσει να μοιάζει με τσίρκο. Αλλά ο πραγματικός κακός της ιστορίας δεν είναι οι καλλιτέχνες, αλλά η σύγχρονη αγορά της τέχνης, η αξία της οποίας ξεπερνά πλέον τα 60 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως
THE LIFO TEAM
Ο Άνσελμ Κίφερ αποτίνει φόρο τιμής στον Βαν Γκογκ

Εικαστικά / Ο Άνσελμ Κίφερ αποτίνει φόρο τιμής στον Βαν Γκογκ

Μια νέα έκθεση στο Άμστερνταμ με πρόσφατα έργα του Κίφερ αναδεικνύει τη σύνδεσή του με τον Βαν Γκογκ και προκαλεί ήδη πολλές συζητήσεις. Ο σπουδαίος Γερμανός καλλιτέχνης εμπνέεται σταθερά, εδώ και 60 χρόνια, από τον Ολλανδό ζωγράφο. 
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Helmut Lang: What remains behind

Εικαστικά / Helmut Lang: Από το θρυλικό rubber dress στα πρωτόγονα γλυπτά του

Ο καλλιτέχνης και πρώην σχεδιαστής μόδας διατηρεί την προσήλωσή του στα υλικά και παρουσιάζει γλυπτά που θίγουν τη διαρκή εμμονή του με το θέμα της μνήμης, σε ένα σπίτι-σύμβολο του μοντερνισμού στο Λος Άντζελες.
ΣΤΕΛΛΑ ΛΙΖΑΡΔΗ
62 λεπτά με τον Ανέστη Ιωάννου

Εικαστικά / Από τη Νεφελοκοκκυγία στο skate και το τζιν: Το Εικαστικό Σύμπαν του Ανέστη Ιωάννου

Ο νεαρός εικαστικός αναζητά μια νέα μορφή ελευθερίας και απογείωσης, συνδέοντας τη δυναμική της street culture με την ουτοπία των Ορνίθων και των τσαρουχικών ονείρων, αναζητώντας μια έξοδο από το αστικό τραύμα σε έναν κόσμο γεμάτο δυνατότητες και φαντασία.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο καινοτόμος κεραμίστας–γλύπτης Brian Rochefort παρουσιάζει στην Αθήνα νέα του έργα

Εικαστικά / Brian Rochefort: Ο ριζοσπάστης της κεραμικής παρουσιάζει τα νέα του έργα στην Αθήνα

Είναι διάσημος για τη δημιουργία μεγάλων, ζωηρών κεραμικών γλυπτών με μοναδικές υφές και αφηρημένα μοτίβα, ενώ οι συνθέσεις του ισορροπούν μεταξύ αταξίας και αρμονίας.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Τα ιστορικά έργα του Κώστα Πανιάρα από βινύλ σε μια νέα έκθεση

Εικαστικά / Τα ιστορικά έργα του Κώστα Πανιάρα από βινύλ σε μια νέα έκθεση

Το βινύλιο υποκαθιστά το χρώμα σε μια σειρά έργων που παρουσιάστηκαν με μεγάλη επιτυχία τη δεκαετία του ’80 στο Παρίσι και στη Νέα Υόρκη από τον Αλέξανδρο Ιόλα. Σαράντα χρόνια μετά, η γκαλερί The Breeder τα επανασυστήνει στο κοινό.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Κατσαδιώτης

Εικαστικά / «Tα έργα μου είναι σκοτεινά, αλλά δεν τα έχω σκεφτεί ποτέ ως προκλητικά»

Μία μέρα μετά τον βανδαλισμό των έργων του από τον βουλευτή της Νίκης, ο Χριστόφορος Κατσαδιώτης μιλά στη LiFO για τη δουλειά του που προκάλεσε τέτοιες αντιδράσεις σε συγκεκριμένες ομάδες.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
«Μια πολύ καλή ιδέα, τέλεια εκτελεσμένη»: Η προφορική ιστορία των Λέλουδων 

Εικαστικά / «Μια πολύ κακή ιδέα, τέλεια εκτελεσμένη»: Η προφορική ιστορία των Λέλουδων 

Πώς η ανάγκη μιας κολεκτίβας καλλιτεχνών για χώρο εξελίχθηκε σε ένα από τα πιο φιλόξενα κουίρ σποτ στο κέντρο της πόλης: Μέσα από τις αφηγήσεις των παιδιών που το έφτιαξαν και το έζησαν.  
ΙΩΝΑΣ ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ
Καμία σύμβαση δεν μπορούσε να περιορίσει τον Leigh Bowery

Εικαστικά / Καμία σύμβαση δεν μπορούσε να περιορίσει τον Leigh Bowery

Η Tate Modern φέρνει στις αίθουσές της μια έκθεση για έναν «larger than life» περφόρμερ. Η πορεία του νεαρού αγοριού από το ήσυχο προάστιο Sunshine της Μελβούρνης που έγινε παγκοσμίως διάσημη προσωπικότητα στον χώρο του πολιτισμού, χάρη στον εξωφρενικό, πολύπλοκο και δημιουργικό χαρακτήρα του και άφησε ανεξίτηλο και αδιαμφισβήτητο αποτύπωμα στη σύγχρονη τέχνη και πέρα από αυτήν. 
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ