Ελάχιστες ελληνικές μπάντες από τη δεκαετία του ’90 μπορούν να πουν ότι κατάφεραν να κάνουν καριέρα στο εξωτερικό. Λίγους μήνες αφότου ο Ευθύμης Καραδήμας σχημάτισε τους Nightfall στην Αθήνα το 1991, στα δεκαοκτώ του, έγιναν το πρώτο ελληνικό σχήμα που υπέγραφε διεθνές συμβόλαιο σε μια γαλλική εταιρεία, τη Holy Records.
Ήταν μια ιστορική στιγμή για το ελληνικό μέταλ. Με έναν τρόπο άνοιξαν τον δρόμο για τα ελληνικά μέταλ συγκροτήματα ώστε να ανθήσουν στο εξωτερικό. Ακολούθησαν οι Rotting Christ, που με τη σειρά τους ήταν το πρώτο μέταλ συγκρότημα που έκανε περιοδεία στο εξωτερικό, και οι Septic Flesh. Οι Nightfall είναι σημαντικοί για έναν ακόμη λόγο: ανήκουν στα συγκροτήματα που καθόρισαν τον λεγόμενο μεσογειακό ήχο.
Όλα αυτά ακούγονται μακρινά σήμερα που συναντώ τον Ευθύμη στου Ψυρρή για να μιλήσουμε για το νέο τους άλμπουμ και την επερχόμενη συναυλία τους. Η συνομιλία μας, περισσότερο και από συνέντευξη, είναι κουβέντα. Προτιμά να μιλάει σε φιλικό επίπεδο με κόσμο παρά να δίνει απρόσωπες συνεντεύξεις.
Πρόσφατα οι Nightfall επέστρεψαν μετά από οκτώ χρόνια σιωπής, με τον Φώτη Μπερνάντο στα ντραμς, τον Μιχάλη Γαλιάτσο στην κιθάρα (μετά από είκοσι χρόνια), τον Κώστα Κυριακόπουλο επίσης στην κιθάρα, με ένα νέο μέλος, τη Βασιλική Μπιζά, στο μπάσο και τον Ευθύμη στα φωνητικά. Το συγκρότημα κυκλοφόρησε πρόσφατα νέο δίσκο, το «At night we prey». Είχαν να κυκλοφορήσουν άλμπουμ από το 2013, όταν είχαν κάνει το «Cassiopeia».
«Mε είχε πάρει ο Μιχάλης το 2018 με σκοπό να κάνουμε κάτι μαζί, αλλά του είχα πει ότι δεν είχα κάτι άλλο να καταθέσω σε αυτό το είδος της μουσικής», αναφέρει ο Ευθύμης, που αποδεικνύεται χείμαρρος. «Τι το ήθελα; Συνέβη ό,τι συνέβη και δύο χρόνια μετά του είπα ότι υπάρχει θέμα και είναι σοβαρό. Έτσι έγινε το άλμπουμ».
Είδες τι έγινε με το ΜeΤoo στην καραντίνα. Δεν θα γινόταν αυτό αν όλοι ήμασταν στο τρέξιμο και δουλεύαμε. Αυτά είναι τα καλά που συνέβησαν. Η ζωή πάει μπροστά μέσα από τις δυσκολίες. Ποτέ δεν πήγε μπροστά με πάρτι. Τα τελευταία χρόνια η παρατεταμένη κρίση στην Ελλάδα γεννάει νέες τάσεις, νέες ματιές.
Το «At night we prey» είναι ένας δίσκος για το «τέρας της κατάθλιψης», όπως μου λέει χαρακτηριστικά. Σίγουρα δεν είναι κάτι που συναντάς συχνά όσον αφορά τον σκληρό ήχο, μια τόσο προσωπική δουλειά για ένα τόσο λεπτό ζήτημα.
Ο Ευθύμης επικοινώνησε με ένα ινστιτούτο στη Λειψία της Γερμανίας για να πάρει συμβουλές, το European Alliance Against Depression. «Τους ενημέρωσα γι’ αυτό που ήθελα να κάνω και προχωρήσαμε μαζί στα πρώτα βήματα. Δυστυχώς, η πανδημία δεν μας άφησε να το πάμε ένα βήμα παραπέρα, επειδή είχαμε μια κανονισμένη περιοδεία το 2021 στην Ευρώπη, όπου ο στόχος θα ήταν να κάνουμε μια παραφθορά του “Meet and Greet”. Εμείς θα κάναμε το “Meet and Open Up”, το “έλα και πες το πρόβλημά σου”, βγάλ’ το από μέσα σου, είσαι ένας νεαρός/-ή δεκαοκτώ χρονών και νιώθεις μόνος/-η, απογοητευμένος/-η στο σχολείο σου, σε ένα κοινωνικό πλαίσιο που δεν έχει ακόμα την ωριμότητα να αντιμετωπίσει την διαφορετικότητα, έλα και ανοίξου, κάτι μπορεί να βγει, είναι το πρώτο βήμα, βγάζεις το τέρας από μέσα σου και σταματάει να τρώει τα σωθικά σου, μπορεί να σε δαγκώσει, να σου φάει τη μούρη, να σε αρπάξει σαν σκυλί, αλλά απ’ έξω, όχι από μέσα σου, να φύγει από μέσα σου».
Τελικά, η περιοδεία θα γίνει το 2022 και μέχρι στιγμής το άλμπουμ έχει πάρει ενθουσιώδεις κριτικές, αν και, όπως μου αναφέρει, στην Αμερική χάνεται κάπου στη μετάφραση και νομίζουν ότι μιλάει για την κατάθλιψη που ήρθε με την πανδημία και αφορά τον προβληματισμό των μουσικών που δεν μπορούν να περιοδεύσουν.
Nightfall - Martyrs of the Cult of the Dead (Agita)
«Ντρεπόμουν να τους διακόπτω στις συνεντεύξεις και να λέω ότι δεν εννοώ αυτό, αλλά κάτι που αφορά όλη την κοινωνία. Είχα κατάθλιψη και ήμουν μεγάλος αρνητής για χρόνια. Το συνειδητοποίησα λόγω του πατέρα μου, όταν έφυγε η μητέρα μου.
Οι νευρολογικές ασθένειες αλλοιώνουν την προσωπικότητα σε τέτοιο βαθμό, που μπορεί να μιλάς με έναν άνθρωπο και το αμέσως επόμενο λεπτό να εμφανίζεται, ως διά μαγείας, ένας άλλος. Έζησα όλη αυτή την παράνοια για τρία συναπτά έτη και είχα διαλυθεί. Ειδικά όταν έχει να κάνει με τους γονείς σου, πριν καν μπεις στη διαδικασία να το εξηγήσεις, έχεις συνθλιβεί, οπότε άρχισα να ψάχνομαι.
Ζήτησα τη βοήθεια ενός ειδικού και ανακάλυψα ότι είναι μια κατάσταση που με χαρακτηρίζει εδώ και πάρα πολλά χρόνια. Ξαναγύρισα στο παρελθόν μου και ξεκίνησα να αποκωδικοποιώ καταστάσεις, συμπεριφορές, αντιρρήσεις. Με τη μουσική ανακάλυψα έναν λόγο για να σηκώνομαι το πρωί από το κρεβάτι, για να περάσω ένα μήνυμα. Αυτά που μαθαίνουμε και ξέρουμε πρέπει να τα μοιραζόμαστε με όλους προκειμένου να βοηθάμε την ομάδα και η ομάδα δεν έχει ούτε συγκεκριμένο χρώμα, ούτε συγκεκριμένα γούστα, ούτε συγκεκριμένη γλώσσα».
— Δεν ήταν δύσκολο, όμως να ανοιχτεί τόσο πολύ σε ένα είδος μουσικής που δεν ενθαρρύνει τέτοιου είδους ευαισθησίες;
«Δεν είμαι δέσμιος της μουσικής που παίζω. Ακούω μουσική από πολύ μικρός, χωρίς να βάζω ταμπέλες. Έτσι, για μένα δεν ήταν πρόβλημα, ήταν πρόκληση. Υπήρχε πρόσφορο έδαφος επειδή ο συγκεκριμένος χώρος έχει ένα πάρα πολύ νεανικό κοινό το οποίο είναι δαρμένο από την πατριαρχία, δηλαδή πρόκειται για τον σκληρό άνθρωπο που έχει κατασταλάξει από τα δεκαοκτώ του, δεν αλλάζει η ζωή του, έχει σταθερές αρχές και δεν δέχεται καν να μεταβάλει τον ήχο του ο αγαπημένος του καλλιτέχνης. Ήταν ένα κατεστημένο που ήθελα να το σπάσω.
Τώρα, όσον αφορά τον χαρακτηρισμό “μάτσο”, θεωρώ ότι υπάρχουν πιο σκληρές μουσικές στην εποχή μας, π.χ. το χιπ-χοπ και το τραπ. Υπάρχει κόσμος που διαφωνεί στιχουργικά, αλλά, ας είμαστε ρεαλιστές, τα παιδιά αυτά έχουν γεννηθεί μέσα στο καζάνι της κοινωνίας όπου εμείς σιγοβράζαμε από πριν, δεν ήρθαν από τον Άρη! Κι αν διαφωνούμε για τον στίχο, τον θεωρούμε πεζό και γελοίο, ας σκεφτούμε ότι τα παιδιά αυτά εμάς διάβασαν και άκουσαν και εφόσον καταθέτουν αυτό, μήπως έχουμε κάνει κι εμείς κάποια λάθη;».
Η κουβέντα πάει στη συναυλία που θα κάνουν στο Gagarin205 στις 13 Νοεμβρίου. Θα είναι για όρθιους. Όπως τονίζει, εξαιτίας του Covid-19 έχει δημιουργηθεί ένα πρόβλημα στη συναυλιακή αγορά αυτό το διάστημα, που έχει ξεκινήσει από τα μεγάλα φεστιβάλ του εξωτερικού τα οποία έχουν ακυρωθεί, αλλά δεν επέστρεψαν τα χρήματα, με αποτέλεσμα ο κόσμος να είναι επιφυλακτικός. Ξαναγυρνάμε, όμως, στο συγκρότημα και το παρελθόν.
«Η μπάντα αυτή είναι σαν σειρά του Νέτφλιξ. Ξεκίνησε το ’91 και έχει κάνει τέσσερις σεζόν. Τότε μας ενδιέφερε να φύγουμε από τη μίζερη πραγματικότητα της χώρας μας και να γνωρίσουμε άτομα στο εξωτερικό, τα οποία σκέφτονταν σαν κι εμάς, είχαν τις ίδιες αγωνίες, τα ίδια όνειρα. Όταν το καταφέραμε, ήταν φανταστικά. Μας αποζημίωσε για τις ταλαιπωρίες και τα ταξίδια, επειδή οι περιοδείες δεν είναι κάτι πολύ ευχάριστο, εφόσον πρέπει να παίζεις κάθε μέρα. Είναι πολύ σκληρό και άχαρο, εκτός κι αν είσαι οι Metallica ή οι Rolling Stones.
Μεγάλο παράγοντα έπαιξε και η τύχη, μην κοροϊδευόμαστε. Δεν μπορώ να τον αποτιμήσω ακόμα, βέβαια. Αυτό που ξέρω είναι ότι, αρχές δεκαετίας του ’90, βρέθηκα με ένα συμβόλαιο σε μια γαλλική εταιρεία που προφανώς ήθελε να βρει μια καινούργια μουσική τάση στον μικρόκοσμο που λεγόταν “ευρωπαϊκό μέταλ” και είπε “ας ποντάρουμε στην Ελλάδα”. Έτυχε να βρουν τότε εμένα και τα παιδιά και καταφέραμε να εκμεταλλευτούμε την ευκαιρία.
Από κει και πέρα, έξω, ενώ υπήρχαν καλύτεροι μουσικοί από εμάς, έπεφταν στην παγίδα να μιμούνται τα κραταιά είδωλά τους, τα μεγάλα συγκροτήματα της εποχής, αγγλικά, γερμανικά, αμερικανικά. Κανείς δεν σκέφτηκε, “ρε παιδιά, γιατί ένας Άγγλος να ακούσει μια ελληνική μπάντα που πατάει σε μια αγγλική”, οπότε εμείς βγάλαμε έξω έναν ήχο ο οποίος χαρακτηρίστηκε εξωτικός, διαφοροποιημένος, ο οποίος αγαπήθηκε. Αυτό έγινε, δεν υπήρξε τίποτε άλλο και η σκηνή, ακόμα και σήμερα, διέπεται από αυτό το ρεύμα. Δεν έχει αλλάξει και αυτό είναι και καλό και κακό.
Σήμερα, το πρόβλημα είναι ότι υπάρχει κρίση ταυτότητας, δηλαδή όταν βγαίνεις και φωνάζεις, πρέπει ο λόγος σου να έχει ουσία. Οι εποχές, όμως, έχουν αλλάξει, το χιπ-χοπ έχει πιο δυνατό λόγο και πιο κοινωνικά ερείσματα, δηλαδή είναι γροθιά στο μαχαίρι. Το μέταλ έχει φύγει από τον δρόμο και έχει ανέβει στα σαλόνια κάποιων ορόφων. Το ακούς πλέον και χαμηλά, έχει χάσει την οργή του, έχει πολύπλοκο χαρακτήρα.
Κάποια στιγμή τη δεκαετία του 2000 άρχισε να πέφτει φτηνό χρήμα στην αγορά, κάτι που επηρέασε και τις υποκουλτούρες, πέρα από την ποπ μουσική, και ξαφνικά στη μέταλ μουσική μπήκαν κανόνες mainstream.
Προσωπικά, κλότσησα και είπα “πλασιέ της μουσικής μου δεν θα γίνω” και το τήρησα αυτό αρκετά χρόνια. Τώρα συνειδητοποιώ ότι δεν ήταν μόνο μια στάση απέναντι στην αλλαγή των τάσεων αλλά και ένα εσωτερικό κομφούζιο, σαν να έχω χαλασμένη πυξίδα. Είχα μια σύγχυση. Εκεί μπήκε και το θέμα της αυτοκαταστροφής.
Εκείνα τα χρόνια η κοινωνία μας ήταν στεγνή, γκρι, ούτε καν μαύρη, ξεφτισμένη ‒ να μην ξεχνάμε ότι τη δεκαετία του ’90 με αρχές των ’00s οι άνθρωποι που ήταν στα μέσα και στα έξω, που κινούσαν τα νήματα σε όλα τα επίπεδα, ήταν άνθρωποι που είχαν ανδρωθεί την περίοδο της χούντας, οπότε οτιδήποτε νεωτεριστικό ήταν διαβολικό και τρισάθλιο ‒ όταν είχε γίνει αυτή η ιστορία με τον Κατσούλα και τους σατανιστές της Παλλήνης είχαμε τραβήξει τα πάνδεινα. Έπρεπε να αποδείξουμε ότι δεν είμαστε ελέφαντες, αλλά όλα αυτά έγραφαν μέσα μας».
— Πώς ήταν εκείνη την εποχή η σκηνή και οι σχέσεις σας με τα άλλα γκρουπ;
«Ήμασταν μια παρέα όλοι. Βγαίναμε στα Εξάρχεια. Βέβαια, οι σχέσεις δοκιμάζονται και δοκιμάζονται με τον χρόνο. Μετά από τόσα χρόνια είμαστε ώριμοι άνθρωποι, μόνο καλές σχέσεις μπορεί να έχουμε. Τότε ήταν σε επίπεδο αγορίστικο και, ξέρεις, δεν υπάρχει χειρότερο πράγμα από αρσενικό έφηβο. Είμαστε οι χειρότεροι. Αλαζονεία, νεύρο, συν την πατριαρχία του στυλ "αγόρι μου, γαμείς και δέρνεις, εμείς δεν κάνει να κλαίμε, κ.λπ.". Άσ’ τα να πάνε.
Στην πρώτη περιοδεία, το ’94, βγήκαμε έξω και βλέπαμε τύπους αντίστοιχους μ’ εμάς, αλλά από άλλες χώρες, με άλλο λεξιλόγιο και χαρακτηριστικά. Ήταν σουρεάλ. Δεν το πίστευες. Διευρύνθηκαν οι ορίζοντές μας και μάθαμε νέα πράγματα, κυρίως να σεβόμαστε τη διαφορετικότητα. Ό,τι κι αν είσαι, όσο καμένος, αν έχεις μάθει να σέβεσαι τον περίγυρό σου, είσαι η λύση στα προβλήματα όλου του κόσμου. Αν έχεις αυτή την αγκαλιά, που λέμε. Στην Ελλάδα δεν τα είχαμε αυτά.
Ο λόγος που έπαιξα αυτήν τη μουσική ήταν καθαρά η θέση μου σε σχέση με την οικογένειά μου, το σχολείο και γενικότερα το κοινωνικό σύνολο. Αισθανόμουν εκτός, ένας απόκληρος. Έψαχνα απεγνωσμένα ανθρώπους να επικοινωνήσω και όταν τους βρήκα, το ένα άρχισε να φέρνει το άλλο και αυτό με ακολουθεί στην υπόλοιπη ζωή μου. Για όλα αυτά ευθύνεται η μπάντα. Τα υπόλοιπα, τα χρήματα είναι κάτι σχετικό».
Ο ΕΥΘΥΜΗΣ ΑΝΑΦΕΡΕΙ ΣΥΧΝΑ την πατριαρχία κατά τη διάρκεια της συνομιλίας μας. Μου σχολιάζει τα lockdowns αλλά και την τοξικότητα που υπάρχει τελευταία στα social media.
«Είδες τι έγινε με το ΜeΤoo στην καραντίνα. Δεν θα γινόταν αυτό αν όλοι ήμασταν στο τρέξιμο και δουλεύαμε. Αυτά είναι τα καλά που συνέβησαν. Η ζωή πάει μπροστά μέσα από τις δυσκολίες. Ποτέ δεν πήγε μπροστά με πάρτι.
Τα τελευταία χρόνια η παρατεταμένη κρίση στην Ελλάδα γεννάει νέες τάσεις, νέες ματιές. Ο κόσμος, επειδή έχει περάσει πολλά, αν δεν έχει το υπόβαθρο που θα του επιτρέψει να κρατήσει μέσα του τα καλά που έφερε η κρίση και να φτύσει ό,τι δεν χρειάζεται, τα κρατάει όλα μέσα του, εκνευρίζεται, φουσκώνει και χτυπάει στα κάγκελα. Η Ελλάδα έχει περάσει ξανά από τετοιες καταστάσεις. Αυτόν τον συνεχόμενο διχασμό, το αν δεν είσαι μαζί μου, είσαι απέναντί μου, λες και δεν βράζουμε όλοι στο ίδιο καζάνι. Είναι λυπηρό. Τώρα έχει περάσει και στα social media.
Παρ’ όλα αυτά, κρατάω αυτό που μου είχε πει ένας φίλος του πατέρα μου, να δίνω ευκαιρίες. Όχι μία, πολλές ευκαιρίες. Μου πήρε χρόνο, αλλά τελικά συνειδητοποίησα πως, επειδή οι άνθρωποι είμαστε ατελή όντα και έχουμε μια τάση να τα κάνουμε σκατά, πρέπει να συγχωρείς και να προχωράς. Να ξεχνάς, όμως, είναι δύσκολο».
Nightfall - 'Darkness Forever' (2021)
Οι Nightfall θα εμφανιστούν στις 13 Νοεμβρίου στο Gagarin205.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.
