ΔΕΝ ΞΕΡΟΥΜΕ ΠΟΣΟ έχει γίνει κατανοητό, και σε μια μερίδα του χώρου, μα και ευρύτερα, πως το επίπεδο των Ελλήνων μουσικών, που σκάνε από παντού και που ασχολούνται με την τζαζ, είναι πολύ ανεβασμένο τα τελευταία χρόνια. Κι έτσι, με μιαν αίσθηση πλημμυρίδας, όλοι αυτοί οι άνθρωποι, παρά τις δυσκολίες που επέφεραν οι συνέπειες της COVID-19, είναι έτοιμοι να σκεπάσουν ξανά τα πάντα – τα stages, τα κλαμπ, τον Τύπο, τα social media, την δισκογραφία.
Στα χρόνια του ’60 και για πολύ καιρό έκτοτε (χονδρικώς έως τα τέλη του ’80), για να ασχολιόταν κάποιος με την τζαζ θα έπρεπε να ήταν... μιας κάποιας ηλικίας. Συχνά δε (για να μην πούμε «πάντα» και φανούμε υπερβολικοί) θα έπρεπε να είχε θητεύσει, στα νιάτα του, στο ροκ (στα πάσης φύσεως συγκροτήματα). Ασχολούμενος με το ροκ από τα 16 του ή τα 18 του, κάποια στιγμή στα 20βάλε ή τα 30βάλε του ανακάλυπτε την τζαζ και προχωρούσε στη μουσική ζωή του.
Το ίδιο περίπου συνέβαινε και με την πλειονότητα των (παλαιοτέρων) ακροατών. Πολλοί από ’μας μάθαμε, γνωρίσαμε και αγαπήσαμε την τζαζ μέσα από το ροκ (μέσα από συγκροτήματα σαν τους Soft Machine π.χ.) ή μέσα από την... ροκοποιημένη τζαζ, την ηλεκτρική περίοδο του Miles Davis για παράδειγμα.
Να σημειώσουμε πως όλες οι συνθέσεις τού “Mirrorself” έχουν την ίδια πάνω-κάτω διάρκεια. Είναι περίπου επτάλεπτες. Δεν ξέρουμε αν αυτό είναι τυχαίο ή αν ο Παπαδόπουλος προσβλέπει στη συγκεκριμένη διάρκεια, για κάποιους λόγους (ανάπτυξης θεμάτων, σολιστικών καταδείξεων κ.λπ.).
Τα πράγματα άλλαξαν πολύ τις τελευταίες δεκαετίες. Σταδιακά αλλάζουν, δηλαδή, από το 1992 και μετά, με την ίδρυση του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Ιονίου Πανεπιστημίου, στην Κέρκυρα.
Η συγκεκριμένη πανεπιστημιακή σχολή κατά πρώτο λόγο, τα ιδιωτικά ωδεία περαιτέρω, αλλά και τα ευρωπαϊκά σχολεία (κυρίως τα ολλανδικά), όπως και τα αμερικάνικα (που δεν είναι πάντως το ίδιο προσβάσιμα) έχουν επιφέρει μία κολοσσιαία αλλαγή στον τρόπο τού εγχωρίου τζαζ φέρεσθαι και γίγνεσθαι.
Κάτι που έχει αποτυπωθεί επαρκέστατα τις τρεις τελευταίες δεκαετίες και στις παραγόμενες δουλειές, στα ποικίλα πρότζεκτ, μα και στη δισκογραφία.
Ο Γιάννης Παπαδόπουλος, ένας σύγχρονος τζαζ πιανίστας, είναι «παιδί» αυτής της κατάστασης, καθώς το συγκρότημα στο οποίο συμμετείχε, οι Next Step Quintet ή Quartet, είχαν σχηματιστεί από τέσσερις φοιτητές του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Ιονίου Πανεπιστημίου.
Με τους φίλους του, λοιπόν, Θοδωρή Κότσυφα κιθάρα, Ντίνο Mάνο κοντραμπάσο και Βασίλη Ποδαρά ντραμς, ο Γιάννης Παπαδόπουλος θα κυκλοφορήσει τρία άλμπουμ (ως Next Step Quintet ή Quartet – ανάλογα με το αν υπήρχε καλεσμένος μουσικός ή όχι), με τίτλους “Next Step Quintet” (2013), “2” (2015) και “At the Zoo” (2020), όλα στην Puzzlemusik, πριν έρθει η ώρα για την πρώτη προσωπική δουλειά του, το άλμπουμ “Mirrorself” (2021), που κυκλοφόρησε και αυτό από την Puzzlemusik πριν από λίγες μέρες (21 Μαΐου).
Στο CD αυτό, που θα τυπωθεί και σε βινύλιο το φθινόπωρο, ο Γιάννης Παπαδόπουλος, συνοδεύεται από τους συνοδοιπόρους του στους Next Step, τον μπασίστα Ντίνο Μάνο και τον ντράμερ Βασίλη Ποδαρά (ή Billy Pod, όπως είναι επίσης γνωστός), συν ένα κουαρτέτο εγχόρδων, το οποίον αποτελούν οι Μπάμπης Καρασαββίδης βιολί, Γιώργος Κώτσικας βιολί, Μιχάλης Καταχανάς βιόλα και Γιώργος Ταμιωλάκης τσέλο.
Η συνύπαρξη τζαζ σχήματος με κουαρτέτο εγχόρδων δεν είναι κάτι πρωτόφαντο, φυσικά, για την τζαζ δισκογραφία, καθώς, και από πολύ νωρίς, ο πειραματισμός αυτός αποτυπώθηκε επαρκώς. Πάμπολλοι μουσικοί και σχήματα, όπως οι Modern Jazz Quartet, Billy Strayhorn, Yusef Lateef, McCoy Tyner, Andrew Hill, Anthony Braxton, John Zorn, Wadada Leo Smith κ.ά. έχουν επιχειρήσει τέτοιες εγγραφές, που άλλοτε γειτνιάζουν περισσότερο με τις σύγχρονες φόρμες και τον αυτοσχεδιασμό, είναι «προχωρημένες» δηλαδή, και άλλοτε με την «κλασική» και τον ρομαντισμό.
Στην περίπτωση τού Γιάννη Παπαδόπουλου θα λέγαμε πως ισχύει περισσότερο το δεύτερο, χωρίς τούτο να σημαίνει πως απουσιάζουν και τα πιο μοντέρνα στοιχεία – με το κουαρτέτο εγχόρδων, σε κάθε περίπτωση, να εντάσσεται αρμονικά στις ενορχηστρώσεις, δημιουργώντας μιαν επιπλέον διάσταση στις συνθέσεις.
Επίσης να σημειώσουμε πως τα δύο σχήματα, βασικά, παίζουν μαζί – γιατί ακόμη και όταν υπάρχει εναλλαγή, τούτη δεν συμβαίνει με όρους τού στυλ «τώρα εγώ»-«μετά εσύ», αλλά με όρους διαρκούς επικοινωνίας. Μπορεί στο “Mirrorself” το πιάνο-τρίο να χαράζει τη «γραμμή», όμως ο ρόλος τού κουαρτέτου εγχόρδων δεν είναι υποβοηθητικός, είναι εξ ίσου πρωταγωνιστικός.
Το πρώτο κομμάτι τού CD είναι το “Mirrorself”, που είχε ακουστεί και στο περσινό άλμπουμ των Next Step Quartet, το “At the Zoo”, αλλά εδώ είναι τελείως αλλαγμένο και βεβαίως προς το καλύτερο. Πρόκειται για εκείνο το είδος τής jazz-romance, που μπορεί να φέρνει στη μνήμη, ανά φάσεις, τον Keith Jarrett, έχοντας όμως περισσότερα μεσογειακά-να-τα-πούμε, λυρικά χαρακτηριστικά. Αναλυτικός όσο πρέπει, στα μέρη του και στις μελωδικές αναπτύξεις ο Παπαδόπουλος, με το μπάσο-ντραμς να συνοδεύει απέριττα, αλλά δυναμικά (οι Σουηδοί Esbjörn Svensson Trio θα είναι πάντα μιαν άλλη αναφορά) και με το κουαρτέτο να υπογραμμίζει αυτήν ακριβώς την ένταση, σε συγκεκριμένα patterns.
Το επόμενο “Nebbia” προέρχεται και αυτό από το “At the Zoo”, εμφανίζοντας μουσικής «δωματίου» χαρακτηριστικά στην εισαγωγή, με την μελωδία να αποτυπώνεται στιβαρά από τα έγχορδα – μελωδία όμορφη, θεσπέσια, που κυκλώνει τη σύνθεση από κάθε μεριά της, με την πιανιστική συνοδεία, μετά τη μέση, να ακούγεται απολαυστική.
Το τρίτο track στη σειρά τιτλοφορείται “Neverending” και είναι καινούριο. Και εδώ η μελωδία, που είναι ιμπρεσιονιστική, σε κερδίζει από την εισαγωγή σχεδόν, διαθέτοντας σινεματίκ διάσταση. Γενικώς, είναι οι μουσικές του Γιάννη Παπαδόπουλου τέτοιου τύπου. Δημιουργούν εικόνες, εννοούμε.
Και το “Architect” είναι παλαιότερο track, καθώς προέρχεται από το άλμπουμ “2” του 2015. Το κύριο χαρακτηριστικό του είναι οι αυξομειώσεις στην έντασή του, καθώς σκληρά και δυναμικά μέρη ακολουθούν ή ακολουθούνται από ήρεμα και ήπια. Υπάρχει μια παιγνιώδης διάθεση, με ταχύτατα πιανίσματα, όπως και στιγμές περισσότερο «ελεύθερες» και αυτοσχεδιαστικές, που πηγαίνουν το κομμάτι κάπου αλλού. Από τις πιο προχωρημένες και πιο ενδιαφέρουσες στιγμές τού “Mirrorself”.
Neverending
Από το ίδιο άλμπουμ των Next Step, το “2”, προέρχεται και το “Icon”, που είναι μπαλάντα βασικά, αλλά μ’ ένα πολύ ιδιαίτερο χρώμα. Υπάρχει μιαν αίσθηση επαναληπτικότητας στην αρχή, στην κάπως εκτεταμένη «εισαγωγή», πριν η σύνθεση ξεκινήσει να αναπτύσσεται, οριοθετώντας ένα «μαγικό» περιβάλλον. Πλήρης σύμπλευση τού πιανιστικού τρίο με το κουαρτέτο εγχόρδων, σε αργό τέμπο, με breaks από το κοντραμπάσο και μ’ ένα κλείσιμο κάπως δραματικό, σαν τίτλοι τέλους από φιλμ νουάρ τής κλασικής εποχής.
Το προτελευταίο track τού “Mirrorself” είναι το “Regression”, που αποτελεί διασκευή σύνθεσης από το πρώτο CD των Next Step, του “Next Step Quintet” (2013). Καθαρά κινηματογραφικό track, θα μπορούσε ενορχηστρωτικά να είναι επηρεασμένο από Alexandre Desplat για παράδειγμα, έχοντας αυτήν την νωχελική αύρα στη διαδρομή του, που σε φορτώνει ψυχικά, αφήνοντάς σε μετέωρο στο τέλος.
Το άλμπουμ θα ολοκληρωθεί με το “Tempest”, που είναι νέα σύνθεση, γρήγορη, ορμητική, με το τρίο να «πετάει» (και τα δύο μέλη του rhythm section, o μπασίστας Ντίνος Μάνος και ο ντράμερ Βασίλης Ποδαράς, με εξαιρετικά soli και breaks εδώ), με τα δύο σχήματα, το πιάνο-τρίο και το κουαρτέτο εγχόρδων, να συνεργάζονται αρμονικά, για την επίτευξη ενός εντυπωσιακού, τελικού αποτελέσματος – όπως αξίζει, δηλαδή, σ’ ένα άλμπουμ τόσο υψηλής αισθητικής, που παντρεύει μοναδικά τζαζ, με «δωματίου» μουσική, εμφανίζοντας ρομαντικές (λυρικές-δραματικές) και κινηματογραφικές επιρροές.
Να σημειώσουμε, τέλος, πως όλες οι συνθέσεις τού “Mirrorself” έχουν την ίδια πάνω-κάτω διάρκεια. Είναι περίπου επτάλεπτες. Δεν ξέρουμε αν αυτό είναι τυχαίο ή αν ο Παπαδόπουλος προσβλέπει στη συγκεκριμένη διάρκεια, για κάποιους λόγους (ανάπτυξης θεμάτων, σολιστικών καταδείξεων κ.λπ.). Φαίνεται πως τα πάντα είναι ελεγχόμενα στο άλμπουμ, άριστα οργανωμένα, και αυτό δεν είναι ούτε εύκολο, ούτε αυτονόητο, για έναν νέο μουσικό. Αξίζει να προσμετρηθεί στη γενικότερη ποιότητα τού “Mirrorself” και αυτό το στοιχείο.
Mirrorself
Γιάννης Παπαδόπουλος - Fourth Stream Music
Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου 2021
Πειραιώς 260 (Κήπος)
16/07 έως 17/07/2021 στις 23:00
Επαφή: www.puzzlemusik.com
