Αν μιλάμε για «σκηνή» στην Ελλάδα, τα μοναδικά είδη, αυτή τη στιγμή, για τα οποία μπορείς να πεις ότι ισχύει ο όρος είναι το metal και το χιπ χοπ. Είναι τα πιο δημοφιλή μουσικά είδη, με γκάμα από mainstream μέχρι πολύ εναλλακτικό, παρουσιάζουν το πιο μεγάλο ενδιαφέρον και είναι πραγματικά ανεξάρτητα. Ειδικά το metal, είναι το μόνο μουσικό είδος που άντεξε τόσα χρόνια, χτίζοντας μια υγιή σχέση με το κοινό του, και εξελίσσεται εδώ και δεκαετίες δεχόμενο ελάχιστη επιρροή από τις μόδες και τάσεις κάθε εποχής. Παρόλο που στην πορεία του υπήρξαν σκαμπανεβάσματα, σήμερα εξάγεται παντού στον κόσμο, κάτι που κανένα άλλο είδος στην Ελλάδα δεν έχει καταφέρει σε τέτοιο βαθμό – και ήταν πάντα DIY. Η ελληνική metal σκηνή της ανέκαθεν βασιζόταν στην αγάπη των οπαδών της και ήταν εκτός μουσικής βιομηχανίας της χώρας και των μεγάλων δισκογραφικών. Τα τελευταία χρόνια, μάλιστα, γνωρίζει μια μη αναμενόμενη άνθηση. Δεν είναι μόνο η επιτυχία των ζωντανών εμφανίσεων –όλα τα live γίνονται sold out, σε μικρούς και μεγάλους χώρους– stoner σχημάτων, όπως οι Planet of Zeus και 1000 MODS, αλλά και η υπερ-επιτυχημένη πορεία ονομάτων όπως οι Rotting Christ, οι Septic Flesh, οι Suicidal Angels και οι Firewind στο εξωτερικό. «Υπάρχει ένας αναβρασμός αυτήν τη στιγμή στην Ελλάδα» λέει ο Σάκης Τόλης, ο frontman των Rotting Christ, μιας μπάντας που, ως εξαγώγιμο προϊόν, είναι τόσο δημοφιλής στις χώρες της αμερικανικής ηπείρου, όσο το ελληνικό λάδι! «Τα αποτελέσματα δεν φαίνονται πουθενά αυτήν τη στιγμή, θα τα δούμε μετά από πολλά χρόνια, όπως συμβαίνει συνήθως. Όποιος ασχολείται με το είδος, το καταλαβαίνει εύκολα από τις πολλές μπάντες που κυκλοφορούν πλέον στην Ευρώπη και κάνουν περιοδείες. Γίνεται ξαφνικά αυτό που έγινε πριν από μερικά χρόνια στην Πολωνία, απ' όπου ξεπήδησαν πολλές μπάντες και τώρα κάνουν παγκόσμια καριέρα. Αυτό συγκροτεί, επιτέλους, μια παιδεία πάνω στην alternative μουσική». Οι Rotting Christ είναι το πιο πετυχημένο ελληνικό συγκρότημα στο εξωτερικό εδώ και χρόνια. Έχουν κάνει πάνω από 1.300 συναυλίες παγκοσμίως παίζοντας black metal, μια μουσική που για τα επίσημα Μέσα στην Ελλάδα δεν υπάρχει, αλλά είναι απίστευτα δημοφιλής στις νεαρές ηλικίες. «Πριν από 7 χρόνια φοβήθηκα ότι το metal είχε γεράσει και νόμιζα ότι είχαμε μείνει εμείς κι εμείς, αλλά τα τελευταία χρόνια βλέπω μόνο νέα παιδιά να ασχολούνται κι αυτό είναι πραγματικά εντυπωσιακό. Το 80% του κοινού είναι νέοι! Εμείς, φυσικά, μεγαλώνουμε, αλλά, ευτυχώς, η ανανέωση του κόσμου μοιάζει με αναγέννηση του είδους κι αυτό μόνο ελπιδοφόρο μπορεί να είναι».
Ίσως να έγινε κακόγουστο κάποια στιγμή, αλλά αυτό που έχει μείνει πλέον δεν είναι. Παράγει πολιτισμό και το βλέπει κανείς από τον κόσμο στις συναυλίες. Χωρίς καμία βοήθεια από το κράτος και τα κανάλια, υπάρχουν μπάντες που κάνουν παγκόσμιες περιοδείες με μόνο εφόδιο την τρέλα τους.
Η νέα φουρνιά συγκροτημάτων έχει φρέσκες ιδέες και κυκλοφορεί τόσο ποιοτικές δουλειές, που πραγματικά σε αφήνει άφωνο η εξέλιξη του είδους. Έχει πια τα πάντα, ήχους απ' όλο το φάσμα του metal, που δεν ακολουθούν κάποια συγκεκριμένη σχολή. Οι μπάντες προέρχονται απ' όλη την Ελλάδα, δεν είναι μόνο αθηναϊκό φαινόμενο. Χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο και τα social media για να κάνουν τη μουσική τους γνωστή και να την προωθήσουν σε διεθνές ακροατήριο. Και τα καταφέρνουν.
«Υπάρχουν ακόμη άνθρωποι που το βρίζουν», λέει ο Σάκης, «και το θεωρούν κιτς. Ίσως να έγινε κακόγουστο κάποια στιγμή, αλλά αυτό που έχει μείνει πλέον δεν είναι. Παράγει πολιτισμό και το βλέπει κανείς από τον κόσμο στις συναυλίες. Χωρίς καμία βοήθεια από το κράτος και τα κανάλια, υπάρχουν μπάντες που κάνουν παγκόσμιες περιοδείες με μόνο εφόδιο την τρέλα τους».
Έχουμε την τάση να τα ρίχνουμε όλα στην κρίση και στη γενικότερη μαυρίλα. Έχουν αλλάξει τα ενδιαφέροντα του κόσμου ή απλώς έχει αλλάξει ο τρόπος διασκέδασης; «Ο χώρος του λαϊκού και του σκυλάδικου έχει κάνει τον κύκλο του. Ίσως, βέβαια, βοηθάει και η κρίση, αλλά τα νέα παιδιά ψάχνονται πλέον διαφορετικά. Υπάρχουν μπάντες στο stoner, και στο metal γενικά, οι οποίες μαζεύουν πολύ κόσμο, κάτι που ήταν αδιανόητο πριν από πέντε χρόνια. Αυτός ο ανταγωνισμός που υπάρχει, που βγαίνουν νέες μπάντες συνέχεια, θα οδηγήσει σε πολύ ενδιαφέροντα πράγματα την επόμενη δεκαετία. Είναι όπως στον αθλητισμό: αν φτιάχνεις καλές βάσεις, κάποια στιγμή θα γίνεις πρωταθλητής».
Φυσικά, το Διαδίκτυο και οι νέες τεχνολογίες έχουν βοηθήσει αρκετά στο να δημιουργηθεί μια νέα κατάσταση. «Τώρα είναι πιο εύκολο να ηχογραφήσεις σε ένα στούντιο, παλιά όλα ήταν αναλογικά», λένε ο Κώστας και ο Αλέξανδρος Καρράς, ιδιοκτήτες του Bowel of Noise, του μοναδικού δισκάδικου των Εξαρχείων που από το 2006 ειδικεύεται στο black metal. «Παλιά έπρεπε να παίξεις όλο το κομμάτι και, αν έκανες λάθος, έπρεπε να το ξαναγράψεις από την αρχή. Τώρα, στο στούντιο με τα ψηφιακά, είναι όλα πιο εύκολα. Κάθε συγκρότημα μπορεί να ηχογραφήσει πλέον άνετα, επειδή τα μέσα βοηθούν». Πρόσφατα, μάλιστα, πέτυχαν την επανασύνδεσή τους οι Medieval Demon, το black metal συγκρότημα που είχαν το 1993, όταν ήταν πιτσιρικάδες, και κυκλοφορούν νέο άλμπουμ μετά από 19 χρόνια. Είχαν διαλυθεί το 1998. «Το Ίντερνετ βοηθάει πολύ στην ενημέρωση», μου λένε. «Παλιά μάθαινες τι κυκλοφορεί από έναν-δυο φίλους σου. Μια νέα μπάντα γινόταν γνωστή από στόμα σε στόμα. Αυτό συνέβαινε εν μέρει και στο Διαδίκτυο, αλλά μπορείς να ανακαλύψεις πολλά πράγματα και μόνος σου. Η κρίση μπορεί να επηρεάζει τις πωλήσεις, αλλά δημιουργεί πιο "ζεστούς" καλλιτέχνες. Βγαίνουν καινούργια συγκροτήματα που κρατάνε την ελληνική σκηνή και βλέπεις ότι το ένα στηρίζει το άλλο. Αλλά και τα παλιά συγκροτήματα στηρίζουν τα καινούργια, δεν τα σνομπάρουν. Ας μη γελιόμαστε, όμως, η τεχνολογία επηρεάζει τη σκηνή πιο πολύ παρά η κρίση. Η τεχνολογία σού μαθαίνει πιο πολλά και μπορεί επίσης να διαμορφώσει την καταναλωτική σου συμπεριφορά, δηλαδή να ψωνίζεις περισσότερο. Είναι, όμως, και δίκοπο μαχαίρι, επειδή, αν τα έχεις όλα με το πάτημα ενός κουμπιού, ποιος ο λόγος να αγοράσεις το φυσικό προϊόν; Ειδικά οι νέοι που δεν έχουν κατασταλάξει επαγγελματικά, είναι δύσκολο να κάνουν συλλογή δίσκων. Η συλλογή απαιτεί χώρο και όταν δεν ξέρεις αν θα φύγεις π.χ. στο εξωτερικό, σίγουρα είναι πιο εύκολο να έχεις ένα λάπτοπ και να ταξιδεύεις. Βέβαια, δεν είναι το ίδιο να έχεις την Ιλιάδα στο iΡad με το να την έχεις σε μια δερματόδετη ντελούξ έκδοση. Αυτό σε χαρακτηρίζει και ως άνθρωπο. Το τζάμπα είναι πάντα γλυκό».
«Πουλάνε όμως οι νέες ελληνικές μπάντες;». «Πουλάνε πολύ. Ο ρομαντισμός δεν φαίνεται να πεθαίνει στο metal. Όλα τα άλλα είδη μπορεί να έχουν γίνει ψηφιακά ή να περιμένουν οι καλλιτέχνες να βγάλουν κέρδος από τις συναυλίες μόνο και όχι από τις πωλήσεις CD ή δίσκων. Στο metal ο οπαδός λειτουργεί ως συλλέκτης έργων τέχνης. Θα πάρει το βινύλιο επειδή θέλει να έχει το εξώφυλλο σε μεγάλη διάσταση για να το απολαμβάνει εξίσου με τη μουσική. Θα καθαρίσει το βινύλιο με μεράκι, μέχρι που θα το μυρίσει. Όλα παίζουν ρόλο. Στο metal και ο καλλιτέχνης και ο οπαδός νιώθουν ακόμη δυνατά τη νοσταλγία για το παρελθόν. Είναι διαχρονική μουσική. Οι ηλικίες που ασχολούνται είναι από 13 μέχρι 50. Και η διαφορά με το χιπ χοπ είναι ότι το metal μπορεί να το ακούσει και ο 50άρης, ενώ χιπ χοπ, πιο δύσκολα. Μetal μπορεί να ακούει και ο πατέρας και ο γιος. Υπάρχουν τέτοιες περιπτώσεις». Αναφέρουν ότι το ελληνικό black metal έχει τεράστια απήχηση αυτήν τη στιγμή στη Λατινική Αμερική και σε χώρες όπως η Βραζιλία.
Ο Δημήτρης Κότσης, που εργάζεται ως freelance PR/publicist στην 3P Lab και παίζει heavy metal μουσική με τους Mahakala (φέτος κυκλοφόρησαν το τρίτο τους άλμπουμ, με τίτλο «The Second Fall»), κρατάει μια πιο μετρημένη στάση. «Το metal δεν πουλάει, γιατί τίποτα πλέον δεν πουλάει. Πλην ενθουσιώδους κοινού σε merchandise stands συναυλιών και κάποιων, λίγων, συλλεκτών, το ενσώματο μέσον (CD, LP κ.λπ.) έχει πάρει την κάτω βόλτα. Ακούω κάποιους να λένε πως ανεβαίνει το βινύλιο. Λάθος. Το streaming ανεβαίνει. Το βινύλιο είναι απλώς μια φοβερά σταθερή αξία λόγω της ποιότητας και της υπόστασής του και τώρα ζει μια δεύτερη νιότη (που μακάρι να κρατήσει πολύ). Αυτό που έχει αλλάξει είναι η ανταπόκριση του κόσμου στο underground. Η διάθεσή του να στηρίξει μια συναυλία του πεντάευρου με 2-3 σχετικά άγνωστες μπάντες έχει μεγαλώσει, γιατί πλέον γνωρίζει πως έχει ελπίδες να πάρει κάτι ποιοτικό».
Η αλήθεια είναι ότι οι συναυλίες γεμίζουν πάντα με κόσμο. Δεν είναι τυχαίο το ότι έρχονται τόσο συχνά συγκροτήματα από το εξωτερικό. Σε συναυλιακούς χώρους όπως το An Club η πλειονότητα των συγκροτημάτων που εμφανίζονται έχουν σκληρό ήχο. Ο Δημήτρης, πάντως, θεωρεί ότι πρέπει να καλυφθεί πολύς δρόμος ακόμη για να μιλάμε για μια πετυχημένη σκηνή που αφήνει στίγμα και στο εξωτερικό. «Εξαγώγιμο προϊόν είναι η Björk για την Ισλανδία! Εδώ το εναλλακτικό δεν ανθεί τόσο πολύ ακόμη κι έτσι η σκηνή δεν έχει βρει το πάτημά της για να κάνει το μεγάλο βήμα προς τα έξω. Υπάρχουν, ωστόσο, μπάντες που διαγράφουν εδώ και χρόνια πορεία στο παγκόσμιο μουσικό στερέωμα και πλέον περιοδεύουν ασταμάτητα και με μεγάλη επιτυχία. Μικρότερες (ή απλώς με λιγότερη αφοσίωση – παίζει κι αυτό) μπάντες κάνουν επίσης βήματα προς τα έξω, αλλά όχι σε τέτοιο βαθμό ώστε να μιλήσουμε για εξαγώγιμο προϊόν». Όσον αφορά την ενημέρωση, μου τονίζει ότι «το Διαδίκτυο έχει "ρουφήξει" την επικοινωνία εδώ και χρόνια». Στην πραγματικότητα, μπορείς να βρεις τα πάντα εκεί, την παραμικρή λεπτομέρεια για μια μπάντα και τα μέλη της. Είναι τρομερό πόσο λεπτομερείς είναι οι πληροφορίες σχετικά με τις κυκλοφορίες τους, τη σύνθεση της μπάντας, τη μετακίνηση των μελών κ.λπ. Αυτό δεν το έχω συναντήσει σε άλλο είδος, συμβαίνει ειδικά με τα metal συγκροτήματα.
Η ελληνική metal σκηνή εξελίχθηκε επιστρατεύοντας κυρίως ταλέντο και πείσμα, ώστε να αντιμετωπίσει τεράστιες δυσκολίες και εμπόδια. Αυτό ήταν φυσιολογικό, κατά τη γνώμη μου, μια και μιλάμε για μουσικούς που επέλεξαν να παίξουν σκληρή μουσική στη χώρα μας», λέει ο Κώστας Χρονόπουλος, αρχισυντάκτης του «Metal Hammer», του μοναδικού μουσικού περιοδικού στην Ελλάδα που εξακολουθεί να κυκλοφορεί ασταμάτητα από το 1984. Παρόλο που έχει δυναμική παρουσία στο Διαδίκτυο με το metalhammer.com, δεν εγκαταλείπει την έντυπη μορφή. «Αν κοιτάξει κάποιος τη διαδρομή της ελληνικής κοινωνίας από τα late '60s και εξής, θα διαπιστώσει ενδιαφέροντα πράγματα. Όταν, για παράδειγμα, αυτή η μουσική στα τέλη της δεκαετίας του '60 και στις αρχές της δεκαετίας του '70 γεννιόταν και φούντωνε σε παγκόσμιο επίπεδο, στα μέρη μας ζούσαμε σε βαθύ σκοτάδι λόγω της χούντας, ενός ηλίθιου και κανιβαλικού καθεστώτος, το οποίο, μαζί με τα υπόλοιπα δεινά που έφερε στη χώρα, εγκαθίδρυσε στον τόπο μια γενικευμένη πολιτιστική κατάρρευση και μια γραφικότατη αισθητική μπίχλας. Δεν είναι τυχαίο ότι πάντα υπήρξε εχθρική προς εκείνους που αποκαλούσε μειωτικά "γιεγιέδες" και "μαλλιάδες". Όμως και μετά τη χούντα, στα χρόνια της Μεταπολίτευσης, τα πράγματα για όσους ήθελαν να παίζουν αυτήν τη μουσική δεν ήταν πολύ καλύτερα. Αν προσθέσεις στην εικόνα πίστες μπουζουκιών, γαρδένιες, σπασμένα πιάτα, ακριβά πούρα και τη γέννηση ενός ανόητου τσιφτετελοpopillustration lifestyle που εκμηδένισε ό,τι δεν έμπαινε στο καλούπι του, το συμπέρασμα, νομίζω, είναι φανερό. Για πολλές δεκαετίες η ελληνική κοινωνία και η αισθητική της υπήρξαν εχθρικό γήπεδο για τους μουσικούς μας. Πάντα ο διαιτητής και οι επόπτες ήταν "πιασμένοι" και αν έπαιρνες μια ισοπαλία σε αυτό το γήπεδο, την πανηγύριζες ως νίκη επιβίωσης. Φυσικά, τα ίδια εμπόδια που βιώσαν οι μουσικοί έζησαν και οι ακροατές αυτού του μουσικού είδους. Από την άλλη, αυτό ίσως να ήταν για καλό, μια και, εκ των συνθηκών, μουσικοί και ακροατές σε αυτήν τη χώρα έφτιαξαν πεισματάρικους χαρακτήρες και μάθαμε ως κοινότητα ότι τίποτα δεν θα μας χαριζόταν, ποτέ! Κάθε παραπάνω σκαλοπάτι πρέπει να το κερδίσουμε. Πάνω-κάτω, ακόμα την ίδια κατάσταση βιώνουμε. Στις μέρες μας ζούμε, σίγουρα, μια "άνοιξη" της σκηνής. Για μένα έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, μια και αυτή η άνθηση συμπίπτει χρονικά με την επιβολή των μνημονίων και της γενικευμένης οικονομικής κατάρρευσης. Τείνω να καταλήξω στο συμπέρασμα ότι όλο αυτό συνέβη ως μια αντανακλαστική αντίδραση των νέων ανθρώπων που κρατάνε μουσικά όργανα στα χέρια τους. Κάτι σαν "ok, μου γαμάτε τη ζωή στην καθημερινότητα, αλλά εγώ έχω πράγματα να εκφράσω, έχω τα δικά μου όνειρα και θα το κάνω, όποιες κι αν είναι οι συνθήκες που μου έχουν επιβληθεί, γιατί αλλιώς δεν υπάρχω, δεν ανασαίνω". Αυτό οφείλω να πω ότι το θεωρώ μια υγιέστατη αντίδραση στις δύσκολες μέρες που ζούμε. Το metal στην Ελλάδα δεν θα μπορούσε να μείνει ανεπηρέαστο, όταν τα πάντα γύρω μας κλονίζονται και καταρρέουν από την οικονομική δυσπραγία, τη φτώχεια και την ανεργία. Όμως, όπως είπα και παραπάνω, ζούμε μια ευχάριστη παραδοξότητα. Εδώ και αρκετά χρόνια, έχει δημιουργηθεί στη χώρα ένα νέο κύμα από μπάντες που παράγει εξαιρετικά αποτελέσματα» λέει και κάπως μου θυμίζει τη συζήτηση που είχα με τον Σάκη Τόλη.
«Τι έχει αλλάξει όλα αυτά τα χρόνια;». «Νομίζω τα πάντα περίπου. Κυρίως έχει αλλάξει o τρόπος σκέψης της νεότερης γενιάς των μουσικών μας. Στο παρελθόν είδα πολλές περιπτώσεις μουσικών που επαναπαύτηκαν στο ταλέντο τους, πιστεύοντας ότι όλα τα υπόλοιπα θα έρθουν να τους χτυπήσουν την πόρτα. Αυτό ήταν μια πλάνη και οι νεότεροι δείχνουν να το συνειδητοποιούν, πράγμα που βοηθά πάρα πολύ τους ίδιους και τις προσπάθειές τους. Ο καναπές πέθανε. Τη θέση του πήρε η αντίληψη ότι αν θες να κυνηγήσεις τα όνειρά σου, πρέπει να τρέξεις, να μοχθήσεις για όλα, από την παραγωγή και το εξώφυλλο του δίσκου μέχρι το promotion, να μην αφήσεις τίποτα στην τύχη. Να γίνεις ο roadie σου, ο ατζέντης σου, εκείνος που ελέγχει τη μοίρα του έργου του. Κι αν στο τέλος δεν τα καταφέρεις, δεν πειράζει, κι αυτό μέσα στη ζωή είναι. Τουλάχιστον θα έχεις τη σιγουριά ότι προσπάθησες με τον σωστό τρόπο. Αυτά νομίζω ότι η νεότερη γενιά των μουσικών τα καταλαβαίνει και τα κάνει πράξη. Επίσης, το επίπεδο είναι εξαιρετικά υψηλό και στους νεότερους, όχι μόνο στις παλιές καραβάνες. Και το διαπιστώνω αυτό συγκρίνοντάς τους με όσα φτάνουν στο "Metal Hammer" τώρα από συγκροτήματα του εξωτερικού. Υπάρχουν πολλές και διαφορετικές μεταξύ τους κατευθύνσεις που ακολουθούν οι μπάντες, πράγμα που δημιουργεί ένα εξαιρετικό μωσαϊκό ήχου. Γενικότερα, στον χώρο της ελληνικής metal σκηνής μπορεί να βρει κάποιος τρομερές μουσικές απ' όλο τον μουσικό χάρτη που μας αφορά. Από καταπληκτικές heavy rock προσπάθειες με 70s προσανατολισμό μέχρι ακραίο death metal. Έχω την εντύπωση ότι στο μέλλον θα δούμε να συμβαίνει αυτό ακόμα πιο καθαρά. Σήμερα, όλο και περισσότερα σχήματα είτε υπογράφουν σε σοβαρά labels του εξωτερικού είτε πραγματοποιούν με επιτυχία περιοδείες εκτός των τειχών. Πολλά βλέμματα εκτός των συνόρων έχουν πλέον τον νου τους σε όσα συμβαίνουν εδώ – και καλά κάνουν. Κάποια πράγματα θα εξαρτηθούν και από το μέλλον της ίδιας της χώρας, δεν γίνεται αλλιώς. Αν δεν υπάρχει χώρα και μας πνίξει όλους η θηλιά των μνημονίων, τι metal να υπάρχει;».
σχόλια