Ο Κωστής Μαραβέγιας ανήκει στη γενιά των μουσικών εκείνων που από το 2010 και μετά έστησαν γερή κατάσταση, από συναυλιακής άποψης τουλάχιστον. «Περνάς καλά στου Μαραβέγια» είναι η γνώμη που ακούγεται απ’ όσους έζησαν την εμπειρία των διονυσιακών παραστάσεών του. Πριν τον συναντήσω, είχα την εντύπωση πως ο Μαραβέγιας είναι περισσότερο ένας διασκεδαστής, ένας σόουμαν ενδεχομένως, και λιγότερο ένας ολοκληρωμένος τραγουδοποιός − χωρίς καμιά υποτίμηση όλο αυτό. Στον αντίποδα, ένα μεγάλο μέρος των δραστηριοτήτων του έχει να κάνει με τη σύνθεση μουσικής για θέατρο και κινηματογράφο. Σήμερα, εν όψει της έκδοσης του πέμπτου προσωπικού του δίσκου («Κατάστρωμα», ΕΜΙ) και τριών μεγάλων συναυλιών του (Κήπος Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, 24, 25 & 26 Ιουνίου), δόθηκε η ευκαιρία ώστε να τον γνωρίσω πρωτίστως εγώ ο ίδιος, μαζί με όλους όσοι θα διαβάσετε την ακόλουθη συνέντευξη.
— Σας συναντώ λίγες μέρες μετά το τελευταίο Φεστιβάλ Καννών. Ήσασταν κι εσείς εκεί, αφού συμμετείχατε ως μουσικός σε μια ταινία, και μάλιστα γαλλική. Ας ξεκινήσουμε απ’ αυτό.
Αγαπούσα ανέκαθεν τον κινηματογράφο και από πολύ μικρός η Γη της Επαγγελίας για μένα ήταν οι Κάννες. Είμαι λάτρης του ευρωπαϊκού και του γαλλικού σινεμά κυρίως. Οι Κάννες έχουν μια επίφαση γκλάμουρ που σε καμιά περίπτωση δεν προδίδει τον ουμανιστικού τύπου χαρακτήρα των ταινιών, αλλά βλέπεις παντού κότερα και νεοπλουτισμό. Πολύς κόσμος πηγαίνει επειδή απλώς έχει χρήματα και θέλει να αισθάνεται μέρος όλης αυτής της γιορτής. Στην ταινία της Ντελφίν και της Μιριέλ Κουλέν με κάλεσαν να παίξω ως μουσικός με την μπάντα μου σε μια κομβική σκηνή, όπου οι δυο Γαλλίδες ηρωίδες το σκάνε με δυο Κύπριους που τις πάνε σε ένα χωριό. Ο μοντέρ και ο sound designer της ταινίας έκαναν τα τραγούδια μου να ακούγονται ως αναπόσπαστο στοιχείο της εκεί δράσης.
— Γράφετε τακτικά μουσική για θέατρο και κινηματογράφο. Πότε ξεκίνησε η συγκεκριμένη ενασχόλησή σας;
Αυτό ξεκίνησε με τον Θοδωρή Γκόνη, όταν ήταν διευθυντής στο ΔΗΠΕΘΕ Αγρινίου, και τον Τάσο Ράντζο, το 2004. Έκτοτε, έχω γράψει μουσική και για άλλα θεατρικά, ταινίες, ραδιοφωνικές εκπομπές. Μου αρέσει και όποτε μου το ζητάνε, γράφω.
Βαθιά μελαγχολικός δεν είμαι. Σκεπτόμενος, ναι. Η ελαφρότητα είναι κάτι που αγαπώ ιδιαιτέρως και θεωρώ δύσκολο, μάλιστα, να την πετύχω απόλυτα. Δεν αισθάνομαι δεσμευμένος, γιατί αυτή είναι μια αληθινή μου πλευρά. Είμαι άνθρωπος που του αρέσει ο ρυθμός και που έξω θα χορέψει.
— Δεν υπάρχει μέσα σας μια καλλιτεχνική σύγκρουση; Εννοώ πως συνήθως οι συνθέτες για θέατρο και κινηματογράφο γράφουν με μια εσωστρέφεια που δεν υπάρχει στα δικά σας, «χαρούμενα» τραγούδια.
Στο σπίτι μου αυτήν τη στιγμή ακούμε κάτι χαλαρό. Δεν θα ακούσω συνήθως τον τύπο της μουσικής που γράφω. Μουσικά, μπορώ να κινηθώ σε πολλούς δρόμους, και σε ρε ματζόρε, πιο Henry Mancini στυλ, πιο εύκολο, πιο λάιτ, αλλά και σε μινόρε. Μπορώ, δηλαδή, να αλλάζω το ηχητικό μου σύμπαν. Με μεγάλη χαρά υπηρετώ το θέατρο και το σινεμά, αφού εκεί δεν είμαι ο τραγουδοποιός που θα χρειαστεί να «σκάψει» τα μέσα του ώστε να γίνουν μελωδία, στίχος, ρεφρέν. Εκεί παίρνω κάποια δεδομένα υπ’ όψιν, όπως η εκάστοτε πλοκή, οι ηθοποιοί και το σενάριο. Υπάρχουν γόνιμοι περιορισμοί.
— Είσαστε πρόσωπο talk of the town −και όχι μόνο− τα τελευταία χρόνια. Πού οφείλεται, κατά τη γνώμη σας, η επιτυχία σας;
(σκέφτεται) Δεν ξέρω, θα μπορούσαμε να κάνουμε αναλύσεις και δεν είναι καθόλου εύκολο. Ίσως θα μπορούσα να σας πω τι αισθάνομαι όποτε είμαι στη σκηνή, αλλά έτσι δεν θα απαντούσα στην ερώτησή σας.
— Μπορείτε και να μην απαντήσετε.
Όχι, το ψάχνω, δεν μου αρέσει να μην απαντάω και καμιά φορά μια ερώτηση μπορεί να σε κάνει να δεις πράγματα που δεν τα ’χεις αναλύσει.
— Ελάτε τώρα, είμαι βέβαιος πως έχετε σκεφτεί μέσα σας τι είναι αυτό που τραβάει τον κόσμο στα λάιβ σας.
Η αμεσότητα καταρχάς, από τον στίχο μέχρι το στήσιμο ενός λάιβ. Από το πώς είμαι εγώ στην καθημερινότητά μου μέχρι το πώς είναι η μουσική μου...
— Αμεσότητα του στυλ του Γιάννη Χαρούλη που αποκαλεί «κοπέλια» το κοινό του;
Ο Γιάννης είναι πραγματικό φαινόμενο και έχει «φύγει» πολύ πιο μπροστά από τη δική μου περίπτωση. Θα έλεγα, λοιπόν, ότι η αμεσότητα είναι το πιο ελκυστικό στοιχείο μου, διότι οτιδήποτε άλλο και να πω, θα θεωρηθεί ότι περιαυτολογώ. Ξέρω γω... Δεν ξέρω...
— Ανήκετε σε μια γενιά επιτυχημένων μουσικών, τραγουδοποιών και τραγουδιστών, που ναι μεν σαρώνουν στα λάιβ, δεν έχουν όμως ένα δυνατό ρεπερτόριο, αναλογικά τουλάχιστον με το παλιότερο λαϊκό τραγούδι. Τι λέτε γι’ αυτό;
Εγώ νομίζω ότι υπάρχει ρεπερτόριο, απλώς δεν φτάνει στους ακροατές όπως παλιότερα, ελλείψει συντονισμένης προώθησης από τις εταιρείες. Παλιά έβγαινε ένας δίσκος και ήτανε γεγονός. Σήμερα βγαίνουν πάρα πολλοί δίσκοι, πάρα πολλά τραγούδια και χάνονται. Ακόμα κι εγώ, που πάω για τον πέμπτο δίσκο μου. Πέντε επί δώδεκα, μιλάμε για εξήντα τραγούδια, από τα οποία μόνο ένα-δυο φτάνουν στον κόσμο μέσω των ραδιοφώνων. Η διαφορά είναι όμως ότι ο κόσμος που έρχεται στα λάιβ ξέρει όλο το ρεπερτόριό μου. Στο Μέγαρο πέρασαν 11.000 άνθρωποι μέσα σ’ ένα τριήμερο, που ήξεραν τι θα ακούσουν. Το έβλεπα, το διάβαζα στα χείλη τους.
— Βοηθάει όμως και το ραδιόφωνο, έστω και με τις λίστες του.
«Παίζομαι» από το ραδιόφωνο, αλλά όχι με τα τραγούδια που είναι οι επιτυχίες των λάιβ μου. Περίεργο αυτό. Ο κόσμος φαίνεται να ξεχωρίζει άλλα τραγούδια, γιατί αγάπησε τον δίσκο, γιατί τα άκουσε στο YouTube, ίσως και γιατί τα ραδιόφωνα προτιμούν τα πιο χορευτικά και εξωστρεφή κομμάτια μου. Δεν επιλέγουν εύκολα ό,τι είναι πιο down tempo.
— Δεν δεσμεύεστε έτσι απ’ αυτή την απενοχοποίηση της χαράς; Μπορεί, κατά βάθος, να είστε ένας βαθιά μελαγχολικός άνθρωπος.
Βαθιά μελαγχολικός δεν είμαι. Σκεπτόμενος, ναι. Η ελαφρότητα είναι κάτι που αγαπώ ιδιαιτέρως και θεωρώ δύσκολο, μάλιστα, να την πετύχω απόλυτα. Δεν αισθάνομαι δεσμευμένος, γιατί αυτή είναι μια αληθινή μου πλευρά. Είμαι άνθρωπος που του αρέσει ο ρυθμός και που έξω θα χορέψει. Που του αρέσουν οι απλές φόρμες και την ίδια στιγμή οι καλά επεξεργασμένες μελωδίες. Θέλω να πω ότι τα πράγματα δεν είναι όπως φαίνονται. Κάτι απλό ίσως να είναι πολύ δύσκολο. Η άλλη πλευρά μου, τώρα, η πιο εσωστρεφής, θα ’χει ενδιαφέρον για τους ακροατές μου, αφού θα νομίζουν ότι μόνο θα χορέψουν, ενώ στην πραγματικότητα θα με ακούσουν όπως δεν με έχουν ξανακούσει. Εδώ αναφέρομαι στον καινούργιο δίσκο μου.
— Μιλήστε μου λίγο για το background σας, τον τόπο όπου γεννηθήκατε, τις μουσικές σπουδές σας.
Γεννήθηκα και μεγάλωσα στο Αγρίνιο, αλλά στα 19 μου έφυγα για σπουδές στην Ιταλία. Θετικές επιστήμες και μουσική, πιάνο. Γυρνώντας στην Ελλάδα συνέχισα σπουδές σε σύνθεση, αρμονία και φούγκα. Επαγγελματικά, ξεκίνησα στις παραστάσεις του Διονύση Σαββόπουλου στο Ηρώδειο μαζί με τον Πάνο Μουζουράκη, στα «Τραγούδια για νέους κανταδόρους», αν θυμάστε. Συμμετείχα επίσης στους «Αχαρνής». Έκανα φωνητικά, έπαιζα ακορντεονάκι, έλεγα και μερικά τραγούδια.
— Ουσιαστικά, λοιπόν, αποτελείτε «πρόταση» του Σαββόπουλου.
Ναι, αν και εκεί που βρήκα τον δρόμο μου και ανέλαβα μεγαλύτερο ρόλο ήταν με τον Παναγιώτη Καλαντζόπουλο και την Ευανθία Ρεμπούτσικα. Μπήκα στην Ορχήστρα του Δρόμου με τον Παναγιώτη, την Ευανθία, την Πασπαλά και τη Γιώτα Νέγκα, στην αρχή ως ακορντεονίστας, μέχρι που μου δώσανε χώρο να λέω δυο τραγούδια στο διάλειμμα. Λίγο-λίγο έλεγα κι άλλα, ώσπου ο Παναγιώτης έκανε την παραγωγή του πρώτου μου δίσκου. Ο Καλαντζόπουλος δεν κάλυψε μόνο τα διαδικαστικά, τα λειτουργικά μιας παραγωγής, αλλά φώτισε καλλιτεχνικά τον δρόμο που φοβόμουν να πάρω!
— Με ποιον τρόπο;
Ήταν η εποχή που μεσουρανούσαν το έντεχνο και η ποπ. Χτύπαγα πόρτες και μου λέγανε «είσαι πολύ ποπ για έντεχνο» ή «είσαι πολύ έντεχνος για ποπ». Ακομπλεξάριστα, χωρίς καμιά δεύτερη σκέψη, ο Παναγιώτης μου είπε: «Αυτό είσαι, αυτό κάνε». Μιλάμε, εν ολίγοις, για έναν άρτιο παραγωγό, που μάλιστα ήρθε στο σωστό timing. Θα μπορούσα να τα έχω παρατήσει.
— Πόσων ετών είστε;
Πάω στα 42.
— Είστε νέος άνθρωπος. Νιώσατε, ωστόσο, κάποια κούραση ώσπου να φτάσετε εδώ που είστε;
Όχι, όλα καλά μού πήγαν, στον σωστό χρόνο και ευτυχώς που μου συνέβησαν σε πιο μεγάλη ηλικία. Δεν άλλαξε η καθημερινότητά μου και δεν αποπροσανατολίστηκα από τα λαμπερά και εκτυφλωτικά πράγματα. Τα βλέπεις αυτά κι αλλάζεις βλέμμα. Παλιότερα, έτσι που είχα φιλοδοξίες και όνειρα, ίσως να μη διαχειριζόμουν την όποια επιτυχία με τον ίδιο τρόπο. Η μουσική έχει μόνο σημασία και η πραγμάτωσή της. Όλο το υπόλοιπο είναι απλώς η χαρά, το πάρτι της συνεύρεσης. Συχνά έχω την αίσθηση ότι ξαναμπαίνω στο σπίτι μετά την ολοκλήρωση ενός ταξιδιού, αφού περπάτησα σε άγνωστα μέρη και γνώρισα μιαν άλλη μεριά στον πλανήτη.
Μιλάω όποτε έχω να πω κάτι ή, σωστότερα, μιλάω με τα τραγούδια μου. Στον νέο μου δίσκο, λόγου χάριν, υπάρχει τραγούδι που ασκεί κριτική στον νεοαριστερό Έλληνα ψηφοφόρο.
— Τώρα θα σας γίνω λίγο δυσάρεστος, αλλά μια και είπατε για ταξίδι, ας πάμε σ’ εκείνη την τηλεοπτική εκπομπή κατά την οποία γυρνάγατε τη Μεσόγειο. Δεν ήταν και λίγοι αυτοί που έλεγαν «Μα, τι βύσμα έχει αυτός ο Μαραβέγιας και του έδωσαν τέτοια εκπομπή σε κρατικό κανάλι;». Καταλαβαίνετε...
Εγώ θα σας πω ότι τη συγκεκριμένη εκπομπή την αρνιόμουν και δεν την ήθελα την τηλεόραση. Ρωτήστε και τον ίδιο τον σκηνοθέτη, τον Πάνο Καρκανεβάτο, με τη φοβερή επιμονή του οποίου είπα το «ναι». Να είναι καλά ο άνθρωπος, γιατί αυτά που γνώρισαν τα μάτια μου ήταν δώρα που ακόμα τα σκέφτομαι. Κανένα βύσμα, κανένα μέσον, λοιπόν. Αργότερα, είχα πάει στον Σπύρο Παπαδόπουλο και η Βίκυ Λάσκαρη, η διευθύντρια παραγωγής του «Στην υγειά μας», μου λέει: «Πολύ μου άρεσε η “Μεσόγειος”. Θες να κάνουμε κάτι ακόμη;». Της πρότεινα έτσι από το να γράψω σεναριάκια μέχρι να σκηνοθετήσω ιστορίες για μουσικούς που παίζουν παντού, έξω, στον δρόμο. «Ωραία», απάντησε, «ετοιμάζω πρόταση». Την κατέθεσε στην ΕΡΤ και την πήραν. Κοιτάξτε, στην Ελλάδα δυστυχώς υπάρχει, αν και είναι κατανοητή εν μέρει, η αίσθηση ότι σπάνια κάποιος πάει μπροστά αξιοκρατικά. Είναι μέσα σ’ ένα πλαίσιο γενικεύσεων από το οποίο πάσχει αυτή η χώρα. Διαχωρισμοί και απολυτότητες, κάτι που δεν είναι μόνο βαθιά συντηρητικό αλλά και επικίνδυνο. Δεν μιλάω για τη δική μου περίπτωση, αλλά να μη βιαζόμαστε να βγάζουμε συμπεράσματα. Δώστε χώρο στα πράγματα και μετά αφήστε τη σκέψη ελεύθερη. Όχι άλλες γενικεύσεις του στυλ «Αυτός είναι φασίστας» ή «Αυτός είναι φιλελές». Είναι το ίδιο με το «Αυτός είναι βύσμα».
— Είχατε κάνει μια πολιτική δήλωση στο πρόσφατο παρελθόν, λόγω της οποίας απειλήθηκε έως και η ζωή σας.
Απειλήθηκα μέσω Ίντερνετ, αλλά και έξω, πέρσι τον Απρίλιο, και την έκανα τραγούδι τη φάση. Έχω τελειώσει συναυλία και πάω με φίλους να πιούμε σ’ ένα μπαρ και να δούμε μια τζαζ συναυλία. Καθόμαστε σ’ έναν πάγκο, στην απέναντι γωνία του οποίου κάθονται τρεις τύποι − άδειος ο υπόλοιπος πάγκος. Παραγγέλνω το κρασί μου. Οι τρεις τύποι μιλάνε δυνατά, γελάνε, κανένας σεβασμός στο καλλιτεχνικό δρώμενο μπροστά τους. Παίρνω το ποτήρι μου, το ακουμπάω στον πάγκο. Έρχεται η σερβιτόρα και μου λέει: «Πάρτε, αν θέλετε, το ποτήρι σας από τον πάγκο». «Γιατί;», τη ρωτάω, «αφού είναι άδειος». «Όχι», λέει πάλι αυτή, «τον έχουν κλείσει οι τρεις κύριοι απέναντί σας». «Και πού είν’ το πρόβλημα; Ενοχλώ;». «Δεν θέλουν οι κύριοι, λόγω των πολιτικών σας φρονημάτων».
— Έτσι ακριβώς σας είπε; Μου φαίνεται γελοίο!
Ακριβώς έτσι! Ήταν δίπλα μου η Μαρίζα Ρίζου, ο Ασπιώτης, ο ηθοποιός, και διάφοροι άλλοι. Ταράχτηκα πολύ! Σαν να ζούσα σε άλλη εποχή, άλλη διάσταση. Πάω να τους ζητήσω τον λόγο! Δεν μου μιλάνε, δεν μου απευθύνουν καν τον λόγο! Το όλο σκηνικό έμοιαζε με κακό όνειρο και τελικά έγινε τραγούδι με τίτλο «Η παρεξήγηση του Φάουστ».
— Να κι ένα τραγούδι σας, επομένως, που δεν προέκυψε από ευχάριστες καταστάσεις.
Έχουμε γράψει τραγούδι για τους έρωτές μας, γι’ αυτούς που θέλαμε να γίνουν έρωτες μας, γι’ αυτούς που χάσαμε μέσα στα χρόνια, ε, να μη γράψουμε κι ένα τραγούδι γι’ αυτούς που μας κοντράρουν; Μου βγήκε νεράκι, σε δέκα λεπτά το ’γραψα!
— Μπήκατε ποτέ στη θέση αυτού του ανθρώπου που δεν ήθελε καν να σας απευθύνει τον λόγο; Τι ήταν αυτό που τον πείραξε τόσο πολύ;
Κατά πρώτον, θα έλεγα ότι ίσως έφταιγε το ποτό. Μετά, ένα αίσθημα μισαλλοδοξίας και εμπάθειας που το έχουμε όλοι μέσα μας λόγω της κρίσης. Δεν θα τον δικαιολογήσω πλήρως, αφού θεωρώ ότι αφέθηκε πάρα πολύ στον παρορμητισμό του, από την άλλη, όμως, είναι ένα μικρόβιο σαν τον έρπητα. Να ’χεις προβλήματα με τη ζωή σου, με την οικογένειά σου και να ρίχνεις το φταίξιμο στον διπλανό σου. Μαθηματικά είναι αποδεδειγμένο πως αργότερα θα στραφείς κατά του ίδιου σου του εαυτού. Κατανοώ σαφώς την ύπαρξη του δυσάρεστου φαινομένου.
— Συγγνώμη, αλλά όσο παρορμητικός κι αν ήταν ο τύπος, άλλο τόσο παρορμητικός ήσασταν κι εσείς, όταν γράφατε ό,τι γράψατε.
Όχι. Εγώ καμιά φορά γράφω τις σκέψεις μου. Έχω ένα notebook στο κομπιούτερ μου και μπορώ να γράψω το οτιδήποτε, από μια σκέψη μέχρι μια παρέμβαση στα κοινά. Το θέμα της βίας με είχε απασχολήσει πάρα πολύ καιρό πριν. Έβλεπα 15χρονα και 16χρονα να τα σπάνε, μετά να πηγαίνουν Αυτόφωρο και να μπαίνουν σ’ έναν φαύλο κύκλο με αστυνομίες και φακελώματα. Προφανώς και δεν θ’ αλλάξει κάτι αν τα σπάσεις, αλλά προπονείς έτσι αυτούς που δέρνουν! Αυτό δεν το καταλαβαίνουν τα νέα παιδιά! Οπότε, σε μια περίοδο που όλοι μιλούσαν για δίκαιο αγώνα, εγώ θεώρησα χρέος μου να μιλήσω για τα παιδιά που οδηγούνται σ’ έναν δρόμο τυφλό, χωρίς γυρισμό. Είμαι ένας άνθρωπος που προέρχεται από την Αριστερά, έχω παίξει σε πολιτικά φεστιβάλ και ακτιβιστικές εκδηλώσεις και χρόνια μετά θεώρησα σωστό να βγω και να πω: «Παιδιά, φτάνει! Δεν οδηγεί πουθενά όλο αυτό!».
— Δηλώνετε κι εσείς απογοητευμένος αριστερός;
Δεν ξέρω, ρε γαμώτο, είναι τόσο συγκεχυμένα πια τα πράγματα... Δεν ξέρω τι νόημα έχει να δηλώσω αριστερός μετανοημένος ή οτιδήποτε. Είναι κάτι που το σκέφτομαι καθημερινά και μ’ απασχολεί. Εμένα με ενδιαφέρει ένα ουμανιστικό πρόσωπο της πολιτικής απέναντι στην κοινωνία. Όχι νεοφιλελευθερισμός αυτής της μορφής, ούτε καπιταλισμός χωρίς όρια. Δεν κοιμούνται ήσυχα αυτοί οι άνθρωποι. Και ο Σοπενχάουερ έλεγε: «Ευτυχία είναι η απουσία οδύνης».
— Έχετε νιώσει οδύνη στη ζωή σας;
Πολλές φορές και για διάφορους λόγους. Για απώλειες ανθρώπων. Ακόμη και στο περιστατικό που σας είπα, που προσβλήθηκα, ένιωσα πόνο. Δεν γίνεται, όμως, ζωή χωρίς πόνο. Είναι σαν τη θάλασσα, αυτό που βλέπεις, με τα βρόμικα και τα καθαρά νερά της, τις τρικυμίες της.
— Η ερωτική απώλεια είναι μεγάλη οδύνη;
Σαφώς, ειδικά αν με έναν άνθρωπο έχεις δεθεί με συντροφικότητα. Τώρα τα άλλα, περί έρωτος των πρώτων μηνών κ.λπ., αυτά είναι εφευρέσεις της σπίθας της ζωής. Στις δικές μου ερωτικές σχέσεις λειτουργώ σαν ένας φυσιολογικός άνθρωπος, δεν κάνω τίποτα περισσότερο, τίποτα λιγότερο. Ούτε η δημοτικότητά μου με επηρέασε στο τι άνθρωπο θα «επιλέξω». Οι σύντροφοί μου, επίσης, έμεναν πάντοτε ανεπηρέαστοι απ’ αυτό, καθώς συχνά κάνουμε στον άλλο προβολή της ίδιας της εικόνας μας. Καμιά φορά μπερδεύονται οι καταστάσεις, ενώ η καθημερινότητα δεν έχει να κάνει καθόλου ούτε με το τραγούδι στο stage ούτε με την ερμηνεία στο θέατρο.
— Είστε έτοιμος για γάμο;
Πάντα, από τα 18 μου! Δεν με εξιτάρει ως τελετή ο γάμος, αλλά όσο μεγαλώνω, θαυμάζω τους ανθρώπους που έχουν διατηρήσει μακροχρόνιες σχέσεις μέσα από αληθινή αγάπη και συντροφικότητα. Ποτέ δεν παραμυθιάστηκα με τον έρωτα μόνο. Ο έρωτας είναι ένα παραμυθάκι, που είναι ωραίο να τον τραγουδάμε, να το κάνουμε φαντασίωση, αλλά είναι και κάτι που δεν κρατάει και παρέρχεται σύντομα. Η Δημουλά λέει σε τρεις μήνες, εγώ θα πω λίγο παραπάνω ίσως. Ακούγεται από ρομαντικό έως μελό να πω ότι εμένα με ενδιαφέρει η αγάπη, αποτελεί όμως βασική αξία της ζωής μου. Αν όχι η αγάπη, τουλάχιστον η ανεκτικότητα προς τον άλλον.
— Σας συναντώ σε ένα ταπεινό διαμέρισμα, λίγο μεγαλύτερο από γκαρσονιέρα. Αλήθεια, δεν βγάζετε χρήματα από τη δουλειά σας; Λογική η ερώτησή μου, αν υποτεθεί πως πριν αναφερθήκατε σε 11.000 άτομα που ήρθαν συνολικά σε τρεις συναυλίες σας.
Όχι, ούτε έχω βγάλει πολλά χρήματα, ούτε έχω καταφέρει να αποταμιεύσω. Από την άλλη, αισθάνομαι πολύ τυχερός! Καταρχάς, μπορώ να ζω κάνοντας ό,τι θέλω. Τα ταξίδια μου, ας πούμε. Έχω ένα αμάξι χίλια κυβικά, μα δεν με ενδιαφέρει να αποκτήσω μεγαλύτερο. Μου αρέσει η ελευθερία κινήσεων. Να πάρω έναν φίλο μου να πάμε κάπου να τα πούμε και να φάμε ένα ωραίο φαγητό. Να μπορώ να πάρω τη σύντροφό μου και να πάμε ένα ταξίδι σε μια ξένη πόλη για πέντε μέρες. Να μπορώ να πάω, όπως πήγα, στις Κάννες. Όλα αυτά είναι σπάνιο να τα πετυχαίνει κανείς τη σήμερον ημέρα.
—Έχετε θαυμάστριες που σας ακολουθούν στα λάιβ;
Έχω, ναι, παντού έρχονται.
— Έχετε βιώσει ακραίες συμπεριφορές από τους φαν σας;
Μόνο μια φορά! Παίζαμε στη Θεσσαλονίκη κι εμφανίζεται ένας τύπος απ’ τα Γιάννενα, πολύ καλό παιδί, που τον ήξερα από παλιά. Ξαφνικά, πήρε φόρα, έριξε κάτω τους σεκιουριτάδες που ήταν μπροστά, καβάλησε το stage, πέταξε μερικά στημένα όργανα και ήρθε προς εμένα.
— Ωχ!
Με αγκάλιασε και φώναξε: «Α, ρε Κωστή! Θυμάσαι παλιά; Ούτε stage δεν υπήρχε στο “Θυμωμένο Πορτραίτο”!». Αναφερόταν σ’ ένα μπαράκι στα Γιάννενα, κοντά στο σπίτι μου, όπου παίζαμε πέντε άνθρωποι αγκαλιά. Δεν θύμωσα καθόλου. Αντιθέτως, ο κοντραμπασίστας θύμωσε γιατί του ’χε ρίξει κάτω το κοντραμπάσο (γέλια).
— Δεν είναι όμορφες οι αντιδράσεις του κόσμου;
Πάρα πολύ κι αυτό που σας είπα μόνο μια φορά συνέβη. Συνήθως με σταματάνε στον δρόμο να μου χαμογελάσουν, να μου πουν μια καλή κουβέντα, να δώσουν μια ευχή. Είμαι πάρα πολύ ευχαριστημένος απ’ αυτό. Είναι σαν να σε σταματάει ένας φίλος να σου πει ένα «γεια», δεν υπάρχει τίποτα το ενοχλητικό.
— Αναφερθήκατε πριν στο «Στην υγειά μας, ρε παιδιά» του Σπύρου Παπαδόπουλου. Αναρωτιέμαι αν διανύουμε την εποχή που οι καλλιτέχνες «γίνονται» μέσα από τηλεοπτικές εκπομπές.
Εδώ θα διαφωνήσω. Σήμερα υπάρχει πολλαπλή έκθεση σε πολλά και διαφορετικά μέσα. Δεν είναι μόνο ο Σπύρος Παπαδόπουλος, που καλά κάνει στην τελική, αφού έτσι μια οικογένεια χωρίς χρήματα κάθεται σπίτι της και διασκεδάζει Σαββάτο βράδυ. Σήμερα υπάρχει το YouTube, υπάρχουν τα sites και τα μπλογκ, έχουν αυξηθεί τα κανάλια επικοινωνίας με το κοινό. Δεν νομίζω, λοιπόν, ότι κάποιος θα «γίνει», θα «φτιαχτεί» μέσα από μια εκπομπή. Σε καμία περίπτωση.
— Η μάνα μου, ωστόσο, δεν μπορεί να ανοίξει μπλογκ.
Ούτε και η δική μου. Είναι αυτό που σας έλεγα. Απλώς σε γνωρίζουν, αλλά δεν μπορείς να καθιερωθείς έτσι. Είναι άλλο να σηκωθείς από το κρεβάτι ή τον καναπέ σου και να πας στο λάιβ να γνωρίσεις τον καλλιτέχνη που είδες στην TV και άλλο να τον γνωρίζεις κατευθείαν από κει, απ’ αυτό που κάνει.
— Θα σας πω κάτι εδώ: τραγουδίστρια έκλεισε λάιβ και είχε 20 άτομα από κάτω. Βγήκε στην Μπήλιω όμως και στο επόμενο λάιβ της τα άτομα είχαν γίνει 100.
Ισχύει, ναι. Στη δική μου περίπτωση, όμως, αυτό που ισχύει είναι να έρχονται γονείς με τα παιδιά τους για να δουν από κοντά ποιος είν’ αυτός που η μουσική του ακριβώς αρέσει στα παιδιά τους. Δεν ξέρετε πόσο μου αρέσει να βλέπω στα λάιβ μου ανθρώπους όλων των ηλικιών. Μόνο στον Σαββόπουλο το ’χα δει αυτό και το χαιρόμουν απίστευτα.
— Υπήρξε περίοδος στην πορεία σας που σας άγχωσε η λεγόμενη «κατάκτηση» της κορυφής;
Στην αρχή είχα ένα μικρό άγχος για το πώς θα «περάσω» τα τραγούδια μου, να δείξω ποιος είμαι και τι κάνω. Με είχε αγχώσει ο Σαββόπουλος, θυμάμαι, όταν μας έδινε τότε τραγούδια του κι εγώ δεν ήξερα αν τα «έλεγα» κιόλας. Ποτέ δεν αισθάνθηκα «Ο τραγουδιστής», εγώ κυρίως γράφω. Θα έδινα και σε άλλους τραγούδια μου, αλλά δεν έχει τύχει. Ίσως γιατί δεν είμαι πολυγραφότατος, όταν με απασχολούν το θέατρο και το σινεμά.
— Έχετε αποκτήσει φιλίες από τον χώρο;
Βεβαίως. Είναι ο Μουζουράκης, η Μποφίλιου, η Ζουγανέλη, ο Φοίβος Δεληβοριάς, ο Δρογώσης, ο Φάμελλος − βρισκόμαστε συχνά και κάνουμε ωραίες κουβέντες. Όλη αυτή η παρέα του «Αγάπη Ρε Ματζόρε». Έχω, επίσης, πολλούς καλούς φίλους, στιχουργούς, ποιητές και ακαδημαϊκούς φιλοσόφους.
— Τι είναι αυτή η κίνηση «Αγάπη Ρε Ματζόρε»; Προσωπικά, είχα διατυπώσει ενστάσεις για το «Ρε», αφού η αγάπη δεν επιτάσσεται. Μετά έμαθα πως το «Ρε» συνοδεύεται και από το «Ματζόρε», ήταν ένα λογοπαίγνιο μουσικού τύπου δηλαδή.
Η κίνηση αυτή προέκυψε την εποχή της ανόδου της Χρυσής Αυγής για να υψώσουμε μια άλλη φωνή υπέρ της διαφορετικότητας και κατά του ρατσισμού. Κάναμε μια μεγάλη συναυλία στο Κατράκειο με σκοπό τα έσοδα να πάνε υπέρ αδύναμων κοινωνικών ομάδων. Υπέρ των προσφύγων, ας πούμε, τότε που το προσφυγικό δεν είχε πάρει τη σημερινή του διάσταση. Κατά καιρούς, αναλαμβάνουμε ακόμη τέτοιες δράσεις. Πρόσφατα, ηχογράφησα με τον Manu Chao στην κιθάρα ένα κομμάτι, το «Παραπατάμ», μεταδίδοντας στην ουσία τη δουλειά τριών ΜΚΟ που έκαναν καλά πράγματα στην Ειδομένη και σε άλλα hotspots. Βάλαμε δωρεάν το κομμάτι σε ένα site και από κάτω τους λογαριασμούς προς ενίσχυση τριών συγκεκριμένων ΜΚΟ: Γιατροί Χωρίς Σύνορα, Αίτημα και Άρσις.
— Συνέβησαν και ατασθαλίες υπό το κάλυμμα της φιλανθρωπίας, είναι γνωστό τοις πάσι αυτό.
Σίγουρα, αλλά σας είπα και πριν: δεν την μπορώ αυτή την αίσθηση απολυτότητας της νεοελληνικής κοινωνίας, το τσουβάλιασμα και τα βεβιασμένα συμπεράσματα. Μπορεί μέσα σε εκατό ΜΚΟ να υπάρχουν και δυο-τρεις που δεν κάνουν σωστά τη δουλειά τους, που λειτουργούν διαπλεκόμενα. Τι να κάνουμε, όμως; Να κόψουμε και όλες τις υπόλοιπες; Προς τι όλος αυτός ο αρνητισμός και ο μηδενισμός;
— Ο Έλληνας, ξέρετε, όσο οπτιμιστής κι αν είναι, είναι άλλο τόσο και μηδενιστής.
Νομίζω όχι και τόσο. Υπάρχει, λόγω κρίσης, μια γενικότερη καχυποψία και γκρίνια που μας πάει μονίμως πίσω. Η καχυποψία δεν είναι ωραίο συναίσθημα. Καλύτερα να πηγαίνεις κάπου αμερόληπτος και να χάνεις την πορεία σου, αλλά τουλάχιστον να περπατάς.
— Τι θυμάστε από τα νεανικά σας ακούσματα;
Τον Manu Chao με το «Clandestino», που έσκασε σαν βόμβα μέσα μου την περίοδο που μεσουρανούσε το brit pop. Ήταν ένας πολύ ξεχωριστός ήχος, ούτε Mano Negra, ούτε ακριβώς reggae. Τρέχαμε τότε και όλοι στη Γένοβα, κατά της παγκοσμιοποίησης.
— Ώστε πηγαίνατε και στη Γένοβα.
Βέβαια. Συνομήλικος είμαι με τον Τσίπρα.
— Τον έχετε γνωρίσει προσωπικά;
Όχι, δεν έτυχε, αλλά έχουμε βαδίσει στα ίδια μονοπάτια. Υπήρξα πολύ πολιτικοποιημένος στην Ιταλία, είχα δεσμούς και με Παλαιστίνιους, με απασχολούσε πολύ το ζήτημά τους.
— Και σήμερα φτάσατε να είσαστε επιφυλακτικός στο να διατυπώνετε πολιτική γνώμη.
Δεν είμαι επιφυλακτικός, απλώς δεν είμαι τόσο καταγγελτικός πια. Μιλάω όποτε έχω να πω κάτι ή, σωστότερα, μιλάω με τα τραγούδια μου. Στον νέο μου δίσκο, λόγου χάριν, υπάρχει τραγούδι που ασκεί κριτική στον νεοαριστερό Έλληνα ψηφοφόρο. Λέγεται «Κομμασούσου» και αναφέρεται, υποτίθεται, σε ένα καινούργιο ναρκωτικό ασιατικής προέλευσης που έχει εισχωρήσει στα πανεπιστήμια και στα εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας.
— Ευφάνταστο! Με τα ναρκωτικά δεν θα έχετε σχέση, φαντάζομαι.
Ποτέ. Και ως φοιτητής, μόνο παρατηρητής υπήρξα. Ούτε ναρκωτικά, ούτε αλκοόλ.
— Καμία κατάχρηση;
Καμία, τίποτα! Ούτε ζάχαρη στον καφέ! Μου αρέσει η υγιεινή ζωή απλώς γιατί μου κάνει καλό.
— Τι πιο καλό, τέλος, από έναν καινούργιο δίσκο κι ένα μεγάλο λάιβ;
Σωστό κι αυτό! Θα παίξουμε στον Κήπο του Μεγάρου Μουσικής στις 24, 25 & 26 Ιουνίου και ο νέος μου δίσκος κυκλοφορεί σε δύο εβδομάδες περίπου. Λέγεται «Κατάστρωμα» και σημαίνει την ελπίδα, την πραγματική ελπίδα όμως, την εντός μας, σαν ένα κατάστρωμα που μας προστατεύει απ’ τα βράχια της ζωής. Κάποιος το ’πε αυτό!
— Και πού θα θέλατε να απευθυνθείτε;
Στους ανθρώπους τους απλούς και καθημερινούς. Σαν κάτι ήρωες του Άκι Καουρισμάκι, να πούμε, ή του Παζολίνι, απλούς και λαϊκούς ταυτόχρονα. Δεν είναι τυχαίο ότι είμαι φανατικός σινεφίλ και συχνά χάνομαι σε κινηματογραφικές αίθουσες.
— Σας εύχομαι κάθε επιτυχία και καλή συνέχεια.
Κι εγώ σας ευχαριστώ πολύ γι’ αυτήν τη συζήτηση.
