Ομολογώ ότι δε γνώριζα το γεγονός πώς ο Γιώργος Σκαλενάκης στάθηκε σταθερά στο πλευρό του ΚΚΕ, όπως τονίζει το κόμμα του Περισσού στη σημερινή ανακοίνωση του με αφορμή το θάνατο του σκηνοθέτη. Ίδια έκπληξη είχα δοκιμάσει και στο θάνατο ενός άλλου σκηνοθέτη της γενιάς του Σκαλενάκη, του δημοφιλούς Γιάννη Δαλιανίδη, με την κοσμική και όχι θρησκευτική κηδεία που κηδεύτηκε.
Ίσως αυτό οφείλεται στο ότι ο Σκαλενάκης υπήρξε ένας κατ' εξοχήν κοσμοπολίτης Έλληνας σκηνοθέτης που ουδέποτε ασχολήθηκε με τον λεγόμενο πολιτικό κινηματογράφο από τη Μεταπολίτευση και μετά.
Άλλωστε από τις αρχές του 1970 δούλεψε στην τηλεόραση και από το 1975 τον απορρόφησε η διδασκαλία, δίνοντας τα φώτα του σε ολόκληρες γενιές νέων κινηματογραφιστών της σχολής Λυκούργου Σταυράκου, της Μεγάλης του Γένους Σχολής, όπως την αποκαλούν μέχρι σήμερα οι απόφοιτοι της.
Εγώ πάλι τελείωσα της Ευγενίας Χατζίκου τη σχολή, το αντίπαλον δέος του Σταυράκου επί σειρά ετών στο χώρο της κινηματογραφικής εκπαίδευσης. Μέσω των σχολών αυτών, έτυχε να γνωρίσω τον Γιώργο Σκαλενάκη, τον Σκάλεν όπως λέγαμε εν συντομία το όνομα του τότε, και συγκεκριμένα στο πλαίσιο ενός ταξιδιού στο Φεστιβάλ ταινιών μικρού μήκους του Μονάχου. Μιλάω για τον Νοέμβριο του 1995, καταχείμωνο στη Γερμανία!
Θυμάμαι ότι υπήρχε ένα σχεδόν ψυχροπολεμικό κλίμα μεταξύ των δύο σχολών που εκπροσωπούνταν στο φεστιβάλ με ταινίες σπουδαστών τους. Απ' τη μια ήταν η Σταυράκου με εκπρόσωπο τον Σκαλενάκη και απ' την άλλη η Χατζίκου με την ίδια αυτοπροσώπως! Τόσο ο Σκάλεν, όσο και η Ευγενία κυκλοφορούσαν με τους μαθητές τους, σαν σε χωρισμένες ομάδες, που δεν είχαν πολλά - πολλά μεταξύ τους.
Συνέβη όμως κάτι ακραία χιουμοριστικό που μας είχε ενώσει όλους, σπουδαστές και δασκάλους: Εκείνη η διοργάνωση είχε επίτιμο guest τον Μιχάλη Κακογιάννη με μια μεγάλη ρετροσπεκτίβα στο έργο του. Ο Κακογιάννης ήταν εκεί φυσικά και είχε συνομιλήσει αρκετά με τους Έλληνες φοιτητές και των δύο σχολών.
Ένα βράδυ, μας έβαλαν και καθίσαμε όλους τους Έλληνες πρώτη σειρά στο θέατρο των προβολών. Θα προβαλλόταν ο Αλέξης Ζορμπάς, αλλά πριν θα παρακολουθούσαμε...greek σουαρέ! Ανοίγει μια τεράστια κουρτίνα και εμφανίζεται ένας μπουζουξής! Ε ρε πατρίδα, αρχίζουν τα πρώτα σχόλια από κάποιους συμφοιτητές που πέταγαν τη σκούφια τους για χαβαλέ. Δεν περνάει πολλή ώρα και κάνει την είσοδο της στη σκηνή μία ψηλή αδύνατη σοπράνο με κατακόκκινο φόρεμα όλο πέρλες πάνω του και ένα μαλλί όρθιο, φτυστή η Elsa Lanchester στο The Bride of Frankenstein. Παγώνουμε! Ησυχία! Με το που ανοίγει το στόμα της κι αρχίζει να τραγουδάει Τα παιδιά του Πειραιά σα να ήταν το Casta Diva, λυνόμαστε! Όλοι! Γέλιο μέχρι δακρύων που προσπαθούσαμε να πνίξουμε...Ότι χειρότερο δηλαδή! Εγώ φοβόμουν μη με πάρουν χαμπάρι τόσο η Χατζίκου, όσο και ο Σκαλενάκης, κι ακούσω τα σχολιανά μου, μα καθώς έσκυψα μπροστά για να καταπιώ το γέλιο μου, παίρνει το μάτι μου τον Σκαλενάκη να προσφέρει χαρτομάντιλο στη Χατζίκου, προφανώς για να σκουπίσουν τα δάκρυα από τα δικά τους γέλια!
Αυτό ήταν! Τη δική μου δασκάλα τη γνώριζα καλά, τον Σκάλεν όμως εκεί ήταν που τον κατασυμπάθησα και στη συνέχεια, όσες μέρες μείναμε μαζί στο Μόναχο, είχα την ευκαιρία να συζητήσω αρκετά μαζί του για τη φιλμογραφία του στα 60s.
Τα μπλουζ της Πράγας, την πρώτη ταινία του που είχε γυρίσει το 1963 στην πρωτεύουσα της πρώην Τσεχοσλοβακίας, δεν την έχω δει μέχρι σήμερα. Γιατί εκεί σπούδασε σινεμά ο Σκαλενάκης και λέγεται πως δημιούργησε μερικές ξεχωριστές μικρού μήκους ταινίες - γράφω λέγεται, καθώς ούτε αυτές τις πρωτόλειες ταινίες του μπόρεσα να δω ή μάλλον να βρω.
Γνώρισα καλά όμως το κινηματογραφικό έργο του μέσα από την τηλεόραση και τις επαναλήψεις των παλιών ελληνικών ταινιών.
(Απόσπασμα από την ταινία Επιχείρηση Απόλλων - το εκδρομικό τραγούδι που υποτίθεται ότι τραγουδάει η Έλενα Ναθαναήλ ήταν του Βαγγέλη Παπαθανασίου)
Ο Σκαλενάκης υπήρξε έγχρωμος, σχεδόν ποπ, σε μία ασπρόμαυρη περίοδο του εγχώριου σινεμά. Οι ταινίες του διέθεταν ένα προσωπικό διεθνιστικό στυλ, συχνά μύριζαν Αιγαίο και συρτάκι, χωρίς να είναι αμιγώς αυτό που λέμε τουριστικές. Από το φιλμικό του σύμπαν παρήλασαν οι πιο όμορφες γυναίκες της οθόνης, σαν την Αλίκη Βουγιουκλάκη στο Αχ αυτή η γυναίκα μου και την Έλενα Ναθαναήλ στο Ντάμα Σπαθί. Συνεργάστηκε ακόμη με την Κατίνα Παξινού στο Νησί της Αφροδίτης, τη μοναδική ελληνική ταινία όπου συμμετείχε η μεγάλη ηθοποιός, αλλά και με τη Σαπφώ Νοταρά πάλι στο Αχ αυτή η γυναίκα μου. Στον Σκαλενάκη οφείλουμε τη σκηνή ανθολογίας με τη Νοταρά να εισβάλλει στο γραφείο του μπερμπάντη Γιάννη Μιχαλόπουλου φωνάζοντας Μπουρλότο! Ας το πάρει όπως θέλει τώρα ο καθένας αυτό που θα πω, μα η συγκεκριμένη σουρεαλιστική σκηνή δια χειρός Σκαλενάκη είχε κάτι από τον αναρχικό σουρεαλισμό της σύγχρονης του, Τσέχας σκηνοθέτιδας, Vera Chytilova. Με άλλα λόγια, μια τέτοια σκηνή δε θα συναντούσες με τίποτα σε αντίστοιχες κωμωδίες του Αλέκου Σακελλάριου, λόγου χάριν.
Ο Σκαλενάκης επίσης είχε την ευκαιρία να δουλέψει και με ξένους ηθοποιούς: πρωτίστως με τον μέγιστο Klaus Kinski στην τηλεοπτική σειρά Κατοχή και με τον Tomas Fritz ως πρίγκιπας Γιαν, συμπρωταγωνιστής της Έλενας Ναθαναήλ, στο Επιχείρηση Απόλλων. Στην τελευταία ταινία μάλιστα πρωτακούστηκε και το τραγούδι του Γιάννη Μαρκόπουλου, Ζαβαρακατρανέμια, με τη φωνή της Μαρίας Φαραντούρη!
Λίγες ταινίες άφησε σχετικά ο Σκαλενάκης, μετρημένες στα δάχτυλα, αξιοπρεπέστατες παραγωγές με σταρ της εποχής που αγαπήθηκαν από τον κόσμο και διέθεταν το δικό τους στυλ. Αναφέρω ενδεικτικά τις Διπλοπενιές και το Αχ αυτή η γυναίκα μου με το ζεύγος Βουγιουκλάκη - Παπαμιχαήλ, την ιστορική περιπέτεια Βυζαντινή ραψωδία, το αισθηματικό δράμα Θυμήσουαγάπη μου με τη Βέρα Κρούσκα και βέβαια τα Ντάμα Σπαθί - Επιχείρηση Απόλλων με τη Ναθαναήλ.
Στενοί συνεργάτες του Γιώργου Σκαλενάκη υπήρξαν ο Γιάννης Τζιώτης στο σενάριο, ο Βίων Παπαμιχάλης στη διεύθυνση παραγωγής, ο Νίκος Γαρδέλης και ο Νίκος Καβουκίδης στη φωτογραφία.
Σήμερα, 15 Σεπτεμβρίου του 2014, συγκινήθηκα σαν έμαθα πως η οικογένεια του εκλιπόντος βρισκόταν στη σχολή Σταυράκου, στο κέντρο της Αθήνας, δεχόμενη τα συλλυπητήρια φίλων και παλιών μαθητών του. Ήταν κάτι αναμενόμενο, αυτονόητο σχεδόν, για έναν καλλιτέχνη που αφιέρωσε πολλά χρόνια από τη ζωή του στην εκπαίδευση.
Η κηδεία του πραγματοποιείται αύριο στις 2 το μεσημέρι από το Α΄Νεκροταφείο Αθηνών.
Ο Γιώργος Σκαλενάκης έφυγε από τη ζωή πλήρης ημερών σε ηλικία 88 ετών. Καλό του ταξίδι.
σχόλια