Το «περίεργο» ακόμα και στα κινέζικα όνομά του δεν παραπέμπει σε κάποιον χιπ-χοπ καλλιτέχνη, όπως νόμιζα σαν το πρωτοάκουσα, αλλά στον μεγαλύτερο ίσως εν ζωή τσελίστα. Γόνος Κινέζων μεταναστών με «ρίζες» που φτάνουν στον 12ο αιώνα, γεννήθηκε στο Παρίσι και μεγάλωσε στη Νέα Υόρκη όπου και σπούδασε. Έχοντας πατέρα επίσης μουσικό, υπήρξε «παιδί-θαύμα» παίζοντας μπροστά σε κοινό ήδη από 4,5 ετών. Προτού κλείσει τα δέκα είχε παίξει τσέλο για δύο Αμερικανούς προέδρους, τον Ντουάιτ Αϊζενχάουερ και τον Τζον Κένεντι – στην πορεία θα έπαιζε για αρκετούς ακόμα ηγέτες χωρών και άλλους διάσημους, Αμερικανούς και μη.
Η αίσθηση του ξεχωριστού από τόσο μικρή ηλικία δεν είναι πάντοτε ευτυχής, καθώς λέει, γεγονός είναι πάντως ότι oι διακρίσεις του 64χρονου σήμερα μουσικού υπήρξαν έκτοτε πάμπολλες. Κυκλοφόρησε ως τώρα πάνω από 100 άλμπουμ, κέρδισε 19 Grammy και αρκετά άλλα βραβεία. Έχει παίξει από το Carnegie Hall μέχρι την έρημο Ακατάμα (αστεροσκοπείο Paranal), δίνει συναυλίες αλλά και ομιλίες και στις πέντε ηπείρους, στη δε παγκόσμια φήμη του συνέβαλε πολύ η συμμετοχή του σε σάουντρακ γνωστών ταινιών όπως «Η Τριλογία του Δολαρίου», «Κάποτε στην Αμερική», «Οι Αδιάφθοροι», «Τίγρης και Δράκος», «Αναμνήσεις μιας γκέισας», «Επτά χρόνια στο Θιβέτ», «Η Αποστολή» κ.ά.
Έχοντας αστείρευτο ενδιαφέρον για τις μουσικές παραδόσεις όλου του κόσμου συνεργάστηκε επίσης με σημαντικούς καλλιτέχνες όπως οι Astor Piazola, Carlos Santana, Philip Glass, Bobby McFerrin, James Taylor και ο «δικός μας» Λεωνίδας Καβάκος, υπήρξε δε δημιουργός της διεθνοποιημένης μουσικής κολεκτίβας Silk Road Ensemble (2001). Γνωστός και για τις κοινωνικές ευαισθησίες, δεν παύει να μιλά όπου βρεθεί αλλά και να μέσα από τη δουλειά του για την αλληλοκατανόηση και τη συναδέλφωση των λαών, το 2006 μάλιστα ο ΟΗΕ τον ονόμασε Πρέσβη της Ειρήνης.
Ένα ζωτικό κομμάτι της δουλειάς μου είναι να μπορώ να ακούω τις ιστορίες των ανθρώπων. Όσο διατηρώ αυτή την ικανότητα, δεν έχω κανένα φόβο για την έμπνευσή μου!
Ο Μπαχ είναι ο αγαπημένος του συνθέτης επειδή «δεν γράφει απλώς μουσική, σου μιλάει ίσα στην καρδιά, γίνεται αντίδοτο, καταφύγιο, αγκαλιά, και συντροφιά μαζί».
Λατρεύει τη μουσική, «τη μόνη δύναμη που μπορεί να μετατρέψει το "αυτοί" σε "εμείς"» επειδή είναι, επιπλέον, «μια τέχνη πολύ δημοκρατική»: «Αν πας κάπου, ακούσεις κάτι και σου καρφωθεί στο μυαλό γυρνώντας ύστερα σπίτι, τότε γίνεται και δικό σου κτήμα». Μια τέχνη μάλιστα γενναιόδωρη κι απροκατάληπτη στην οποία χωρά «οτιδήποτε μπορεί να συγκινήσει ή να τέρψει το ανθρώπινο αφτί, ανεξάρτητα αν είναι ένα κλασικό πιάνο ή το laptop ενός σύγχρονου DJ».
Γιατί με τον Yo-Yo Ma, του οποίου η προσήνεια, η εγκαρδιότητα και η δεκτικότητα εντυπωσιάζουν ακόμα και από τηλεφώνου δεν μιλήσαμε μόνο για κλασική ή έθνικ μουσική αλλά επίσης για ποπ, για ροκ, ακόμα και για techno! Φύσει ανοιχτόμυαλος και φιλομαθής θεωρεί εξάλλου τις μουσικές του κόσμου, παραδοσιακές ή μοντέρνες, «κάτι σαν τις γλώσσες: Όσο πιο πολλές μαθαίνεις, τόσο περισσότερες ελαφρά διαφορετικές προσλήψεις του κόσμου αποκτάς, ενός κόσμου που εντούτοις παραμένει ο αυτός».
Εκτιμά πολύ την Ελλάδα κι όχι μόνο για το αρχαίο παρελθόν της, πιστεύει ακράδαντα στην πολυπολιτισμικότητα κι ας μην έχει μόνο ρόδινες πλευρές –«σημασία έχει πώς, ποιοι και για ποιους συμβαίνει»–, τον ανησυχεί η προεδρία Τραμπ και οι διεθνείς εξελίξεις, δεν χάνει όμως την αισιοδοξία του για το μέλλον όσο είναι σε θέση «να ακούει τις ιστορίες των ανθρώπων» και να τις μετατρέπει σε νότες – αυτό είναι μάλιστα, καθώς λέει, που δίνει νόημα και αξία στην τέχνη του.
Yo-Yo Ma - Bach: Cello Suite No. 1 in G Major, Prélude (Official Video)
— Είναι η δεύτερη φορά που εμφανίζεστε στην Ελλάδα...
Ναι και θεωρώ τεράστια τιμή την πρόσκλησή μου στο Ηρώδειο στα πλαίσια του Φεστιβάλ Αθηνών. Έχω ταξιδέψει και ως τουρίστας στην πανέμορφη χώρα σας, επισκεφτήκαμε οικογενειακώς πολλά μέρη και μνημεία (σ.σ. έχουν με τη σύζυγό του δύο παιδιά). Δεν είναι όμως μόνο για τις φυσικές της ομορφιές που με κέρδισε η Ελλάδα, ούτε για τον λαμπρό αρχαίο της πολιτισμό. Βρίσκω αξιοθαύμαστο το ότι καταφέρατε να σταθείτε όρθιοι μέσα στην τελευταία μεγάλη κρίση, το ότι δεν υψώσατε, παρά ταύτα. απόρθητα τείχη σε πρόσφυγες και μετανάστες. Ξέρω βέβαια ότι υπήρξαν και υπάρχουν προβλήματα, με εντυπωσίασαν όμως οι τόσες ιστορίες προσφοράς, αλληλεγγύης και γενναιοδωρίας που έχω ακούσει, δεν συμβαίνει παντού στον κόσμο δυστυχώς.
— Θα μας παίξετε, διαβάζω, Μπαχ που είναι ένας ιδιαίτερα αγαπημένος σας συνθέτης. Τι εκτιμάτε πιο πολύ σε αυτόν;
Άλλοι εκτιμούν το υψηλό καλλιτεχνικό αισθητήριο και την άψογη, μαθηματική σχεδόν δομή της μουσικής του. Άλλοι το ότι μπορεί να συλλαμβάνει και να εκφράζει μοναδικά τα εσώτερα συναισθήματα του κάθε ακροατή. Προσωπικά τον αγαπώ και για τα δύο. Ήταν ένας επιστήμονας συνθέτης και ταυτόχρονα βαθύς γνώστης της ανθρώπινης φύσης, όχι όμως από τη σκοπιά ενός αμέτοχου, ψυχρού παρατηρητή. Ένιωθε, μοιραζόταν, συναισθανόταν. Ο Μπαχ δεν γράφει απλώς μουσική, σου μιλάει ίσα στην καρδιά, γίνεται αντίδοτο, αγκαλιά, καταφύγιο, συντροφιά. Η τέχνη του είναι βίωμα, τρόπος ζωής με την αρχαιοελληνική έννοια.
— Υπήρξατε μεγάλο ταλέντο στην μουσική από πολύ μικρός, ένα «παιδί-θαύμα». Είναι πάντα τόσο συναρπαστικό αυτό όσο ακούγεται;
Κοιτάξτε, το να θεωρείσαι παιδί-θαύμα είναι μια κατάσταση υπέροχη αλλά ταυτόχρονα προβληματική. Κανείς δεν ξεφεύγει από τον κύκλο της ζωής και τις διακυμάνσεις του. Το να έχεις ένα μεγάλο ταλέντο αποτελεί σίγουρα σπουδαίο εφόδιο, είναι ένας φίλος που στέκεται δίπλα σου διαρκώς – αυτό όμως δεν σου εγγυάται μια ανέφελη πορεία. Έπειτα αν σε θεωρούν «παιδί-θαύμα» πρέπει και να φέρεσαι σαν τέτοιο κι αυτό δεν είναι πάντα ευχάριστο, ούτε εφικτό! Είναι ωραίο να ξεχωρίζεις, δεν λέω, θεωρώ εντούτοις εξίσου ωραίο να παραμένεις συνειδητά αφανής.
Το πιο σημαντικό είναι να αποκτήσεις από νωρίς σύνεση και προοπτική. Μπορεί να σε αποθεώνουν επειδή στα 5 σου μόλις χρόνια νίκησες στον Μαραθώνιο, στα 25 σου όμως μια ακόμα πρωτιά στον Μαραθώνιο δεν εντυπωσιάζει πια κανέναν κι αν δεν έχεις προετοιμαστεί γι' αυτό, θα δυστυχήσεις. Τη διαφορά πλέον θα την κάνεις διακρινόμενος σε ακόμα πιο απαιτητικά «αθλήματα»!
Το ταλέντο εξάλλου σε έναν καλλιτεχνικό τομέα δεν αρκεί, χρειάζεται να καλλιεργήσεις και άλλες πλευρές του ανταλλάσσοντας γνώσεις κι εμπειρίες με ανθρώπους που διακρίνονται σε αυτές. Μπορεί έτσι να προκύψει κάτι πραγματικά ενδιαφέρον σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο, κάτι που κι εγώ επιχειρώ συνεργαζόμενος με πολλούς διαφορετικούς μουσικούς και συνθέτες.
— Έχετε πειραματιστεί με πολλές μουσικές παραδόσεις. Ποια σας άγγιξε περισσότερο;
Οι μουσικές παραδόσεις είναι, ξέρετε, σαν τις γλώσσες. Όσο πιο πολλές μαθαίνεις, τόσο περισσότερες ελαφρά διαφορετικές προσλήψεις του κόσμου αποκτάς, ενός κόσμου που εντούτοις παραμένει ο αυτός. Γι΄αυτό άλλωστε χαρακτηρίζεται η μουσική «κοινή γλώσσα». Αν θαυμάζω απέξω ένα όμορφο σπίτι κι ο ιδιοκτήτης του βγει και με καλέσει να το γνωρίσω και να το περιεργαστούμε μαζί από μέσα, είναι το καλύτερο δώρο που μπορεί κάποιος να μου κάνει γιατί έτσι μου επιτρέπει να διευρύνω τους ορίζοντές μου! Οι γνώσεις μου της κλασικής μουσικής μου έδωσαν σημαντικά εκφραστικά εργαλεία και δεξιότητες, τα οποία όμως εμπλούτισα μελετώντας τις καλλιτεχνικές παραδόσεις άλλων λαών και πολιτισμών.
Το γεμάτο πάθος και ζωτικότητα αργεντίνικο ταγκό είναι ένα τέτοιο είδος, η βραζιλιάνικη μουσική πάλι καταφέρνει να εκφράσει έναν τεράστιο πλούτο συναισθημάτων με έναν τρόπο άμεσο και λιτό, σαν να κολυμπάς με απλωτές μέσα σε ένα στενό κανάλι. Από Έλληνες, τώρα, γνωρίζω κι εκτιμώ πολύ τον Λεωνίδα Καβάκο με τον οποίο έχουμε κιόλας συνεργαστεί, ξέρω επίσης ότι έχετε μια πλούσια μουσική παράδοση στην οποία θα ήθελα να εντρυφήσω περισσότερο. Ο πατέρας μάλιστα του Λεωνίδα, ο Κωνσταντίνος, ένας επίσης πολύ καλός βιολιστής ήταν που με έφερε πρώτος σε επαφή με αυτή.
— Πολύς κόσμος θεωρεί ότι η κλασική μουσική αποτελεί ένα λίγο-πολύ ενιαίο σώμα. Ισχύει πράγματι αυτό;
Βεβαίως και όχι. Όπως στη ροκ, την ποπ, την τζαζ κ.λπ., έτσι και στην κλασική υπάρχει η «μέινστριμ» κατηγορία, η αβάν γκαρντ, η πειραματική και πάει λέγοντας. Για την ακρίβεια, είναι ένας απίστευτα πλούσιος συνδυασμός διαφορετικών παραδόσεων και προσεγγίσεων, από εκκλησιαστική μουσική μέχρι μοντέρνα αλλά και φολκ, «έθνικ» και άλλες πολλές.
Η μουσική, ξέρετε, δεν χτίζει τείχη ούτε ορίζει σύνορα, παρεκτός αυτά που «θέτουν» τα αυτιά του καθενός μας. Δεν είναι λίγες οι φορές που καλλιτέχνες συνδύασαν αριστουργηματικά στοιχεία από πολύ διαφορετικά είδη και κουλτούρες. Οι Beatles π.χ. είχαν κάνει εξαιρετικές συνεργασίες με τον Ravi Shankar και άλλους Ινδούς μουσικούς. Ο Frank Zappa πειραματίστηκε με την τζαζ, ο Freddie Mercury με την όπερα κ.λπ. Οι μουσικές κατηγοριοποιήσεις έχουν αξία μόνο για τους μουσικοκριτικούς!
— Τον επικρατούντα σήμερα ηλεκτρονικό ήχο πώς τον βλέπετε; Μπορεί, πιστεύετε, να συναγωνιστεί σε ποιότητα αλλά και συναίσθημα τον κλασικό;
Γιατί να μην μπορεί; Οι άνθρωποι συνηθίζουν να φτιάχνουν μουσική με όργανα που αντανακλούν τις τεχνολογικές εξελίξεις της εποχής τους. Είναι πολύ φυσικό οι νεότεροι να φτιάχνουν χιπ-χοπ, ποπ ή techno μουσική με έναν μείκτη κι ένα λάπτοπ, όπως φυσικό ήταν τη δεκαετία του '60 να κάνουν το ίδιο με μια ηλεκτρική κιθάρα ή τον Μεσαίωνα με ένα εκκλησιαστικό όργανο, κορυφαίο επίτευγμα της τεχνολογίας τότε.
Είμαι αρκετά μεγάλος για να θυμάμαι πόσο αγανακτούσαν πολλοί λάτρεις της κλασικής ακουστικής κιθάρας με την ηλεκτρική, δεν εννοούσαν να θεωρήσουν αυτό τον «διάβολο» σοβαρό μουσικό όργανο – γρήγορα όμως αποδείχτηκε ότι μπορεί επίσης να παράγει στ' αλήθεια εξαίσιους ήχους! Θυμίζουν λίγο αυτά τον ηθικό πανικό που ξέσπασε όταν οι επιστήμονες άρχισαν να διερευνούν το ανθρώπινο DNA... Εν κατακλείδει ναι, σίγουρα μπορεί να παραχθεί σπουδαία ηλεκτρονική μουσική που να συγκινεί τόσο την ψυχή κάποιων ανθρώπων όσο συγκλονίζει άλλους μια σύνθεση του Μπετόβεν ή του Μπαχ.
— Πιστεύετε αλήθεια στην ύπαρξη της ψυχής;
Ψυχή ή συνείδηση είναι για μένα εκείνο που πληροί την εσωτερική σου ζωή, ο διαρκής διάλογος που όλοι έχουμε με τον εσώτερο εαυτό μας, ανεξάρτητα αν πιστεύουμε στην ύπαρξη ψυχής. Από το εσωτερικό μας σύμπαν άλλωστε πηγάζει και η μουσική, όχι μόνο ως ατομική έκφραση ή συναίσθημα αλλά και ως διαλεκτική, ως τρόπος επικοινωνίας που προσλαμβάνει πολλές διαφορετικές μορφές.
— Αλλά γιατί επιλέξατε αρχικά το τσέλο;
Δεν το επέλεξα ακριβώς εγώ, μάλλον εκείνο με διάλεξε! Είχα ξεκινήσει να παίζω βιολί αλλά, αντίθετα από την αδελφή μου, εγώ δεν το «είχα» με το όργανο αυτό. Το τσέλο προέκυψε στην πορεία, συνέβη μεταξύ μας κάτι σαν χημεία που εξελίχθηκε σε κανονικό έρωτα! Πιστεύω μάλιστα ότι ένα νέο παιδί που ενδιαφέρεται για τη μουσική πρέπει να το ενθαρρύνουμε να πειραματιστεί με πολλά διαφορετικά όργανα ώσπου να καταλήξει σε εκείνο που θα το εκφράζει περισσότερο. Στο φαγητό, στον έρωτα, στην τέχνη κ.λπ., καθένας μας έλκεται από αλλιώτικα πράγματα κι αυτή η δυνατότητα επιλογής είναι, νομίζω, ένα από τα πιο θαυμαστά μυστήρια της φύσης μας.
— Το 2006 ο ΟΗΕ σας «έχρισε» Πρέσβη της Ειρήνης.
Α, είχα ξέρετε αγχωθεί πολύ όταν μου το ανακοίνωσαν αυτό. Ωραία, ευχαριστώ τους είπα, και τώρα τι πρέπει, τι μπορώ να κάνω για την ειρήνη; Τίποτα, μου απάντησαν, απλώς συνέχισε ό,τι κάνεις! Αρχικά παραξενεύτηκα, ύστερα όμως κατάλαβα πως για να φτιάξεις μουσική χρειάζεται να ανταλλάσσεις γνώσεις και τεχνικές, άρα να επικοινωνείς και να συναναστρέφεσαι ανθρώπους από διάφορες εθνικότητες και πολιτισμικά περιβάλλοντα.
Εγώ μπορεί να είμαι καλός στο τσέλο, όχι όμως στην τρομπέτα, ας πούμε, άρα έχω να μάθω από σένα κι εσύ από μένα. Αν αυτή η αλληλεπίδραση δεν προωθεί την ειρήνη, την κατανόηση και τη συνεργασία μεταξύ των λαών, τότε τι! Έπειτα η αξία της μουσικής δεν έγκειται μόνο στο ότι φέρνει κοντύτερα τους ανθρώπους αλλά και στο ότι τους ανεβάζει σε ένα διαφορετικό επίπεδο συνείδησης.
— Η παγκοσμιοποίηση και η πολυπολιτισμικότητα είναι σίγουρα το μέλλον, έχουν όμως μόνο θετικές πλευρές;
Δεν πρόκειται για έννοιες που είναι καθαυτές «καλές» ή «κακές». Αυτό προκύπτει από το πώς, από ποιους και για ποιους εφαρμόζονται. Δεν τις «εφεύραμε» καν εμείς τον τελευταίο μισό αιώνα, πάντα ήταν εκεί. Σκεφτείτε τους ελληνιστικούς και τους ρωμαϊκούς χρόνους στην περιοχή της Μεσογείου π.χ. Η παγκοσμιοποίηση μοιάζει με φάρμακο που άλλους «γιατρεύει» κι άλλους όχι. Στο ένα πρώτο στάδιο διαπιστώσαμε τις δυνατότητες και της αδυναμίες του. Στο επόμενο χρειάζεται να ανακαλύψουμε πώς θα γίνει αποτελεσματικό κι επωφελές για όλους.
Μοιάζει με τη διεθνοποιημένη πραγματικότητα των κοινωνικών δικτύων. Αρχικά ήμασταν όλοι ενθουσιασμένοι με το Facebook, το Twitter κ.λπ., τώρα πια ξέρουμε ότι τα μέσα αυτά μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν για διαστρέβλωση, παραπληροφόρηση, χειραγώγηση, εκβιασμό... Όσο για τη μετανάστευση, αυτή είναι συνυφασμένη με την ανθρώπινη φύση. Στην εποχή μας δεν είναι μόνο η φτώχεια και οι πόλεμοι, είναι και η ανθρωπογενής κλιματική αλλαγή που την ευνοεί. Αδυνατώ πάντως να φανταστώ πώς θα εξελισσόταν ο πολιτισμός, η γνώση, η τέχνη, η ίδια η μουσική σε μια κοινωνία κλειστών συνόρων!
— Έχετε συμμετάσχει στα σάουντρακ επιτυχημένων ταινιών.
Ναι, μου αρέσει πολύ να συμμετέχω με τον τρόπο μου σε κινηματογραφικές δημιουργίες, να είμαι ένας ακόμα από τους εκατοντάδες ή και χιλιάδες ανθρώπους που συνεργάζονται για την επίτευξή τους. Το να παίζω σε μια πολυμελή ορχήστρα το διασκεδάζω εξίσου με μια σόλο εμφάνιση!
Ευτύχησα να συνεργαστώ με σπουδαίους σκηνοθέτες. Από τις πιο πρόσφατες ταινίες θα ξεχώριζα το «Τίγρης και Δράκος» γιατί εκτός από τον λυρισμό, το θέαμα και τις σκηνοθετικές αρετές ήταν η πρώτη σύγχρονη κινεζική ταινία που κυκλοφόρησε με αγγλικούς υπότιτλους κι έγινε παγκόσμια εμπορική επιτυχία. Ο Ανγκ Λι είναι μέγας «μαέστρος», όπως άλλωστε και οι Ένιο Μορικόνε-Τζον Γουίλιαμς! Μου άρεσε επίσης το «Επτά Χρόνια στο Θιβέτ» γιατί βασίζεται σε αληθινή ιστορία.
— Είχατε μια καλή σχέση με τον πρόεδρο Ομπάμα που σας τίμησε κιόλας επανειλημμένα. Τον Τραμπ πώς τον βλέπετε;
Ο Μπάρακ Ομπάμα υπήρξε πράγματι ένας χαρισματικός, ευαίσθητος και ιδιαίτερα ευφυής ηγέτης που κατάφερε κάποια σημαντικά πράγματα παρότι πολεμήθηκε πολύ από το σύστημα. Το πώς τώρα μετά από αυτόν προέκυψε ένας Ντόναλντ Τραμπ... Κοιτάξτε, η δημοκρατία είναι το χειρότερο ίσως πολίτευμα, ταυτόχρονα όμως το καλύτερο που έχουμε εφεύρει ως τώρα! Μας αρέσει ή όχι, ο λαός είναι που επιλέγει τους ηγέτες του και μερικές φορές το πράττει με βάση όχι αυτό που θέλει αλλά εκείνο που δεν θέλει.
Είναι όμως πράγματι αυτή η λαϊκή βούληση όταν σημειώνονται τόσο υψηλά ποσοστά εκλογικής αποχής; Η ιδιώτευση, η παραίτηση από την ενασχόληση με τα κοινά, η απαξίωση της πολιτικής είναι σήμερα μεγάλο πρόβλημα όχι μόνο στην Αμερική αλλά και την Ευρώπη. Το χειρότερο με τον Τραμπ είναι πως διαθέτει μια προσωπικότητα εντελώς απρόβλεπτη, κάτι ιδιαίτερα επίφοβο σε μια διεθνή πραγματικότητα επίσης απρόβλεπτη, ασταθή και εύθραυστη.
— Δεν φοβάστε ότι με τα χρόνια πιθανόν η έμπνευση να σας εγκαταλείψει, να γίνετε πιο φορμαλιστής, πιο «αναμενόμενος»;
Θα σας πω. Ένα ζωτικό κομμάτι της δουλειάς μου είναι να μπορώ να ακούω τις ιστορίες των ανθρώπων. Όσο διατηρώ αυτή την ικανότητα, δεν έχω κανένα φόβο για την έμπνευσή μου! Παράλληλα βέβαια προσπαθώ να βελτιώνομαι διαρκώς, να μαθαίνω καινούργια πράγματα, να μην επαναπαύομαι. Τα ταλέντα και οι δεξιότητες θέλουν καλλιέργεια για να εξελιχθούν κι αυτή είναι μια διαδικασία ατέρμονη.
— Κάνατε όνομα, καριέρα, οικογένεια... Κάποιος στόχος που δεν έχετε επιτύχει ακόμη;
Οι στόχοι, αγαπητέ, είναι εφήμερα πράγματα. Ο κόσμος πορεύεται ανεξάρτητα από το εύρος των δικών μας επιθυμιών και ικανοτήτων. Προσπαθώ, οπότε, να κάνω ό,τι καλύτερο μπορώ στο τώρα. Εκείνο που πρώτιστα με ενδιαφέρει είναι να χρησιμεύει η δουλειά μου σε κάποιους ανθρώπους. Να τους συγκινεί, να τους παρηγορεί, να τους τέρπει, να τους παρακινεί. Διαφορετικά θα ήταν κενή νοήματος, όσο καλά κι αν την κάνω.
σχόλια