ΑΙΦΝΗΣ ΕΝΑΣ ΝΕΟΣ άνθρωπος-και «νέος» είναι όποιος δεν έχει πεθάνει- παίρνει τον λόγο. Το γεγονός μπορεί να είναι ασήμαντο, ως συνήθως, στην περίπτωση όμως που ο νους του σπάζει τον πάγο, αργά ή γρήγορα η κοινότητα θα στρέψει το βλέμμα. Ήδη, σήμερα, ο Στέλιος Ράμφος έχει στήσει μια εντυπωσιακή σειρά βιβλίων (21 τόμοι) που αντιμετωπίζουν το «ελληνικό πρόβλημα», από την πλατωνική καταγωγή του ίσαμε το δικό μας «σήμερα». Πρόκειται για έργο ζωής που δεν κατορθώνεται, αν δεν διαθέτει κανείς κάτι απ’ το σωκρατικό «καρούμπαλο» και την περιβόητη αδάνειστη ευφυΐα. Στο περιθώριο αυτού του έργου έχουμε και μια άλλη σειρά κειμένων (τις «Μούσες»), που ανατέμνουν το νεοελληνικό παρόν με προσιτά έως καθημερινά επιχειρήματα, χωρίς να κάνουν παραχωρήσεις λαϊκίστικης υφής. Στη Λογική της παράνοιας, όπου συγκεντρώνονται συνεντεύξεις στο ραδιόφωνο και στην τηλεόραση και άρθρα στον καθημερινό Τύπο, ο συγγραφέας αντιμετωπίζει την σημερινή «Κρίση» λες κι ετοιμαζόταν από καιρό, επιστρατεύοντας επιχειρήματα παλαιάς και νέας κοπής.
Ας του δώσουμε τον λόγο: «Όπου υφίσταται πατερναλιστική δημοκρατία, εκει ανθεί κατ’ εξοχήν η διαφθορά. Αν εξαιρέσουμε τις προτεσταντικές κοινωνίες της Βορείου Ευρώπης, φαινόμενα διαφθοράς παρατηρούνται και σε πολύ αναπτυγμένες χώρες, όπως οι ΗΠΑ, η Βρετανία, η Γαλλία ή η Γερμανία. Πρόκειται όμως για σκάνδαλα γενναίων καταχρήσεων και όχι, όπως στον τόπο μας, για παροχές δικαιωματικών υπηρεσιών του Δημοσίου προς τους πολίτες, οι οποίοι υποστηρίζουν τα νόμιμα, εύλογα ή και παράνομα αιτήματά τους με το απαραίτητο “φακελάκι” στον μεσολαβητή ή τον ίδιο τον “δικό τους” άνθρωπο. Οι “κουμπάροι” επιβάλλουν στην ισότητα του νόμου την ανισότητα της συγγενείας, της εντοπιότητος και της συναλλαγής. Μιλούμε για απέραντη “μαύρη αγορά”, κύκλο “εργασιών” ίσο με ικανό ποσοστό του Ακαθαρίστου Εθνικού Προϊόντος».
Η τεχνική αυτής της ματιάς σκοπεί σε μια κριτική που δεν εγκλωβίζεται σε παραταξιακά σχήματα και σε αυταπόδειχτα συμπεράσματα. Ψηλοπετώντας και χαμηλοβλέποντας, προτίθεται να κρίνει τις συνέπειες από την Ένταξη της χώρας στην Ε.Ε. με ανθρωπολογικά και συμπεριφορικά κριτήρια. Αν σκεφτούμε ότι η χώρα μας αποσπάστηκε από την Οθωμανική Αυτοκρατορία, με απώτερο σκοπό να ενταχθεί κάποτε στην ευρωπαϊκή οικογένεια, εύλογα μπορεί κανείς να διερωτάται: πώς διαπλάστηκε αυτός ο ραγιάς επί δυο αιώνες «ελεύθερου» βίου; Οπότε το ζήτημα της νοοτροπίας αρχίζει να έχει κεντρική σημασία. «Οι νοοτροπίες», τονίζει ο Ράμφος, «είναι σαν τον γρανίτη. Πολύ δύσκολα αλλάζουν. Ενώ μια υπογραφή πολιτικού χαρακτήρα είναι ζήτημα δευτερολέπτων».
Ανατρέχοντας στο ευρωπαϊκό παρελθόν, ο συγγραφέας ανακαλύπτει ότι η σχέση με τον χρόνο έχει, μοιραία, επίδραση επί του ψυχισμού. Αν οι Ανατολίτες δεν είναι παραγωγικοί, αυτό οφείλεται στη σχέση τους με τον χρόνο. Αν είσαι Ευρωπαίος ή Αμερικανός και πιστεύεις ότι ο χρόνος παράγει αιωνιότητα, ότι χάρη στον χρόνο σου παράγεις νέες μορφές χρόνου, τότε η σχέση σου με αυτόν ανταποκρίνεται σε συνεχή δημιουργικότητα. Αντίθετα, αν η αιωνιότητα είναι κλειστός χρόνος (γένεση του κόσμου - Δευτέρα Παρουσία), τότε η αναβολή κι η αργία είναι νοοτροπία. Οι καθολικοί, για παράδειγμα, κατά τον 12ο αιώνα αποδέχθηκαν μια αίσθηση του θείου που δεν είναι εκτός κόσμου, παρά εντός κοσμου. Έτσι αναγνώρισαν την ιστορικότητα. Αντίθετα, στον άνθρωπο της Ανατολής, επειδή ο χρόνος δεν είναι άπειρος, αλλά περατός, το τέλος πρέπει ν’ αναβάλλεται - άρα, καφενείο η τεράστιες γραφειοκρατίες. Με άλλα λόγια, μπορεί κανείς ν’ αλλάζει παράταξη, ν’ αλλάζει συμμάχους και ομοϊδεάτες, αλλά η νοοτροπία είναι κάτι πολύ βαθύτερο.
«Ουσιαστικά, το βαθύτερο ψυχολογικό και πνευματικό κοίτασμα που χαρακτηρίζει την πολιτική μας συνθήκη είναι η αδιαφορία ως ριζικό, ψυχικό και πολιτικό στοιχείο. Η αδιαφορία θα βρει απέναντί της στρατηγική αλληλεγγύης ή θα καταστρέψη τον τόπο. Επομένως, οι προϋποθέσεις μιας σημερινής μεταλλάξεως έχουν να κάνουν μ’ έναν βαθύτερο συνδυασμό πραγματικής συνθήκης οργής με κατεύθυνσι και ενός σαφούς ψυχικού στόχου. Απέναντι στην μηδενιστική αδιαφορία, την οποία εισπράττουμε ή καλλιεργούμε, ζητώντας κάθε φορά βόλεμα και βασιζόμενοι στον βαθύ μηχανισμό πελατειακής σχέσεως που συντηρεί το σύστημα, μπορεί να στηριχθεί μια αυθόρμητη κίνηση εκ των κάτω, που ακριβώς θ’ ανατρέψη τη λογική του αλλά και στην καθημερινότητά του τη δύναμι αυτού του συστήματος».
Ξεχωριστή χάρη παρουσιάζουν κάποια ευφυολογήματα του Ράμφου, παρότι -ειδικά γι’ αυτό- είναι συλλήψεις της στιγμής.
«Τιμωρείς πραγματικά κάθε φορά που ανεβαίνεις σε υψηλότερο επίπεδο. Τιμωρούμε ανεβαίνοντας εμείς, δεν τιμωρούμε κατεβαίνοντας, καθότι η εκδίκησι είναι πάντοτε κάθοδος σε χαμηλότερο επίπεδο».
«Η σκέψι είναι πάνω από τα πράγματα. Η κολακεία είναι μέσα στα πράγματα».
«Οι δύο παγκόσμιοι πόλεμοι που έκανε η Γερμανία λύθηκαν τώρα με την Ε.Ε. σοφώτερα. Δηλαδή, έγινε διανομή αγορών με ειρηνικό τρόπο».
σχόλια