Γιατί οι πολιτικοί λένε ψέματα;

Τζον Τζ.Μερσχάιμερ  “Γιατί οι πολιτικοί λένε ψέμματα” Facebook Twitter
Ο Αμερικανός καθηγητής πολιτικής επιστήμης στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο Τζον Τζ. Μερσχάιμερ.
0

ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΠΙΟ ΔΙΑΚΕΚΡΙΜΕΝΟΥΣ ΕΚΦΡΑΣΤΕΣ της ρεαλιστικής σχολής σκέψης στις διεθνείς σχέσεις κι από εκείνους που αντιτάχθηκαν δημοσίως στον πόλεμο κατά του Ιράκ, ο Αμερικανός καθηγητής πολιτικής επιστήμης στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο Τζον Τζ. Μερσχάιμερ μπήκε πρόσφατα και στα στόματα ανθρώπων που αγνοούσαν την ύπαρξή του.

Αφορμή, η αναδημοσίευση από τον Economist ενός παλιότερου άρθρου του στο περιοδικό Foreign Affairs το 2014, γραμμένο μήνες μετά την ρωσική εισβολή στην Κριμαία, εκτενή αποσπάσματα του οποίου δημοσιεύτηκαν κι εδώ, αρχής γενομένης από την Καθημερινή.

Στο συγκεκριμένο άρθρο ο Μερσχάιμερ υποστήριζε πως για εκείνη την κρίση στην Ουκρανία «οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι Ευρωπαίοι σύμμαχοί τους μοιράζονται το μεγαλύτερο μέρος της ευθύνης», θεωρώντας ως ρίζα του προβλήματος τη διεύρυνση του ΝΑΤΟ προς Ανατολάς.

Πολλοί θεώρησαν άστοχη μια τέτοια επιχειρηματολογία σήμερα, τη στιγμή που η Ουκρανία βάλλεται ανελέητα από τα  πυρά του Πούτιν, ενώ άλλοι συνειδητοποίησαν τα όρια που μπορεί να έχει η αρχή της αυτοδιάθεσης και τις περίπλοκες διαδρομές που μας οδήγησαν στο σημείο να φοβόμαστε μια νέα παγκόσμια σύρραξη.

Ανάμεσα στα λιγοστά βιβλία του Μερσχάιμερ που έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά, περιλαμβάνεται και η μελέτη του «Γιατί οι πολιτικοί λένε ψέμματα» (μετ. Ν. Μπούρη, εκδ.Πατάκη, 2012). Τι κι αν το ψέμα καταδικάζεται συχνά ως αισχρή συμπεριφορά; Η Ιστορία έχει δείξει πως, πολύ συχνά, το ψέμα εκλαμβάνεται κι ως ένα χρήσιμο εργαλείο διακυβέρνησης.

Στη διεθνή σκηνή υπάρχουν πολλών λογιών ψεύδη, όπως πολλές είναι και οι αιτίες, οι αρνητικές πλευρές και τα δυνητικά οφέλη τους.  Η πιο σημαντική διάκριση, πάντως, σύμφωνα με τον ίδιο, είναι ανάμεσα σ' αυτά που επιστρατεύουν οι ηγέτες για να παραπλανήσουν άλλες χώρες ώστε να επιβιώσει η δική τους μέσα στο «πανδαιμόνιο των διακρατικών σχέσεων», και σ' εκείνα τα ψέματα που απευθύνουν στους δικούς τους λαούς, τα απείρως περισσότερα και πολύ πιο επικίνδυνα.

Ο Μερσχάιμερ ομολογεί πως όσο κι αν έψαξε δεν εντόπισε παρά μια χούφτα από ξεκάθαρες περιπτώσεις διακρατικής ψευδολογίας. Ανάμεσά τους, οι υπερβολικοί ισχυρισμοί του Χίτλερ για τη δύναμη της Βερμάχτ τη δεκαετία του ΄30 και οι αντίστοιχοι του Χρουτσόφ για τους σοβιετικούς πυραύλους επί Ψυχρού Πολέμου, ενώ δεν παραλείπει ν’ αναφερθεί και στα καθ' ημάς, για το πώς πετύχαμε την είσοδό μας στην Ευρωζώνη.

Ο Μερσχάιμερ ομολογεί πως όσο κι αν έψαξε δεν εντόπισε παρά μια χούφτα από ξεκάθαρες περιπτώσεις διακρατικής ψευδολογίας. Ανάμεσά τους, οι υπερβολικοί ισχυρισμοί του Χίτλερ για τη δύναμη της Βερμάχτ τη δεκαετία του ΄30 και οι αντίστοιχοι του Χρουτσόφ για τους σοβιετικούς πυραύλους επί Ψυχρού Πολέμου, ενώ δεν παραλείπει ν’ αναφερθεί και στα καθ' ημάς, για το πώς πετύχαμε την είσοδό μας στην Ευρωζώνη.

Μερσχάιμερ
ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΤΟ ΑΓΟΡΑΣΕΤΕ: Τζον Τζ. Μερσχάιμερ, Γιατί οι πολιτικοί λένε ψέματα. Η αλήθεια για το ψέμα στη διεθνή πολιτική σκηνή, Εκδόσεις: Πατάκης

Τη μερίδα του λέοντος στο βιβλίο του κρατούν η πρακτική της «κινδυνολογίας» σε ειρηνικούς καιρούς, που αποσκοπεί στην παραπλάνηση της κοινής γνώμης και των απείθαρχων ελίτ που τη διαμορφώνουν, καθώς και οι «στρατηγικές συγκάλυψης» αμφιλεγόμενων πολιτικών επιλογών σε περιόδους κρίσης, που απευθύνονται τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό μέτωπο μιας χώρας.

Εξού και το βάρος που δίνεται στη μελέτη του για τα ψέματα των Ρούσβελτ, Τζόνσον και Μπους ως προς την εμπλοκή των ΗΠΑ στον Β' παγκόσμιο πόλεμο, τον πόλεμο του Βιετνάμ και την εισβολή στο Ιράκ αντίστοιχα, σ' εκείνα του Κένεντι για τη διευθέτηση της κρίσης των πυραύλων στην Κούβα που αποκαλύφθηκαν με καθυστέρηση τριάντα χρόνων ή στην απόπειρα του Ισραήλ ν' αρνηθεί τη σφαγή άμαχων Παλαιστινίων από τα στρατεύματα του Σαρόν, στην Κίμπια το 1953.

Στο βιβλίο του Μερσχάιμερ γίνεται επίσης λόγος για τους αυτο-δοξαστικούς, αυτο-αθωωτικούς ή ετερο-συκοφαντικούς «εθνικιστικούς μύθους», σ' ένα κεφάλαιο όπου και πάλι ΗΠΑ και Ισραήλ έχουν την τιμητική τους, ενώ δεν λείπουν παραδείγματα κι από τα  λεγόμενα «φιλελεύθερα ψεύδη».

Τέτοιου είδους ήταν η ευνοϊκή παρουσίαση του Στάλιν από τις δυτικές ελίτ για να μη φανεί ότι ΗΠΑ και Βρετανία συνεργάζονται μ' έναν τύραννο για να νικήσουν έναν άλλο, και η απόπειρα να χρεωθεί στους Ναζί η δολοφονία χιλιάδων Πολωνών στο δάσος του Κατίν, ακόμα κι όταν Ρούσβελτ και Τσόρτσιλ πληροφορήθηκαν πως ήταν έργο σοβιετικών στρατευμάτων.

Αν έπρεπε εν τούτοις να κρατήσουμε μία μόνο παράγραφο από τη μελέτη του Μερσχάιμερ, ίσως θα έπρεπε να είναι τούτη: «Εάν η ψευδολογία είναι διάχυτη σε μια δημοκρατία, μπορεί να αλλοτριώσει τους πολίτες σε σημείο που να χάσουν την πίστη τους στη δημοκρατική κυβέρνηση και να είναι διατεθειμένοι να ανεχθούν κάποια μορφή απολυταρχίας. Στο κάτω κάτω είναι δύσκολο να σκεφτεί κανείς πώς γίνεται να επιβιώσει για πολύ μια δημοκρατία στην οποία ο λαός δε σέβεται τους ηγέτες επειδή πιστεύει ότι είναι ένα μάτσο ψεύτες, ούτε σέβεται τους θεσμούς, επειδή πιστεύει ότι είναι βαθιά διεφθαρμένοι».

AΓΟΡΑΣΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΕΔΩ

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Πένθος και ανάνηψη: Ο δικός μας Σαββόπουλος

Daily / Πένθος και ανάνηψη: Ο δικός μας Σαββόπουλος

Μια εικοσαετία μετά την πρώτη έκδοση του βιβλίου, κυκλοφορεί ξανά σε αναθεωρημένη μορφή, η ενθουσιώδης, στοχαστική, λυρική μελέτη του έργου του σπουδαίου όσο και «πολωτικού» Έλληνα τραγουδοποιού από τον Δημήτρη Καράμπελα.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
Ο Γιάννης και η φασολιά

Guest Editors / Ο Γιάννης και η φασολιά

Τέλη ’70, Αθήνα. Ένας νεαρός βουτάει στην ποίηση στη βιβλιοθήκη της Ελληνοαμερικανικής Ένωσης. Οι στίχοι του Γιάννη Κοντού τον αγγίζουν. Χρόνια μετά, ως συγγραφέας πια, δημιουργεί μια λογοτεχνική σχέση που κρατά δεκαετίες, ανάμεσα σε εκδοτικούς οίκους, ταβέρνες και πρωινά τηλεφωνήματα.
ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΡΑΠΤΟΠΟΥΛΟΣ
Ευκλείδης Τσακαλώτος: Οφείλουμε να είμαστε πιο ριζοσπάστες και ταυτόχρονα πιο ρεαλιστές, ακόμα κι αν αυτό ακούγεται σαν τετραγωνισμός του κύκλου!

Βιβλίο / Ευκλείδης Τσακαλώτος: «Οφείλουμε να είμαστε πιο ριζοσπάστες και ταυτόχρονα πιο ρεαλιστές στην αριστερά»

Μια πολιτική κουβέντα «εφ’ όλης της ύλης» με τον βουλευτή της Νέας Αριστεράς, πανεπιστημιακό και πρώην υπουργό Οικονομικών στο στούντιο της LiFO με αφορμή το «Μανιφέστο για μια βιώσιμη κοινωνία», το τρίτο του συγγραφικό πόνημα τα τελευταία χρόνια.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Έχει πέσει στα χέρια σας καμπίσιο κόμικ;

Βιβλίο / Έχει πέσει στα χέρια σας καμπίσιο κόμικ;

Όταν υπάρχει θέληση, πείσμα και μεράκι, η περιφέρεια «τα σπάει». Ο Μέλανδρος Γκανάς, «ψυχή» των Εκδόσεων του Κάμπου, μιλά για το σπιρτόζικο εκδοτικό πολυ-εγχείρημα από τη Λάρισα που αγαπά τα κόμικς και ό,τι σχετίζεται με αυτά, με αφορμή την επέτειο των 15 χρόνων τους.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Λουίς Μπουνιουέλ: Οι κόντρες με τον Νταλί, η αγάπη για τον Λόρκα, η λατρεία για το σινεμά

Βιβλίο / Λουίς Μπουνιουέλ: Οι κόντρες με τον Νταλί, η αγάπη για τον Λόρκα, η λατρεία για το σινεμά

Οι συμπάθειες και οι αντιπάθειες, ο ερωτικός πόθος που διαπερνούσε κάθε του κίνηση, μια ζωή συνώνυμη με τις μεγάλες αλλαγές του 20ού αιώνα και μια συνταγή για σωστό ντράι Μαρτίνι αποτυπώνονται στην αξεπέραστη αυτοβιογραφία του Λουίς Μπουνιούελ, «Η τελευταία μου πνοή», που κυκλοφορεί σε νέα έκδοση.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Στην Εκκλησία είναι ευπρόσδεκτοι και οι διαζευγμένοι και οι ομοφυλόφιλοι και τα τρανς άτομα»

Βιβλίο / «Στην Εκκλησία είναι ευπρόσδεκτοι και οι διαζευγμένοι και οι ομοφυλόφιλοι και τα τρανς άτομα»

Στην αυτοβιογραφία του ο Πάπας Φραγκίσκος αναφέρεται στα παιδικά του χρόνια, στους πειρασμούς, στον Αλέξη Τσίπρα, στο ποδόσφαιρο αλλά και στις ταινίες και τα βιβλία που τον καθόρισαν. 
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Yellowface»: «Κλέφτες» συγγραφείς, τα άπλυτα της εκδοτικής βιομηχανίας και τα προσωπεία στον δρόμο προς τη δόξα

Βιβλίο / Ένα μυθιστόρημα για τα «άπλυτα» και τα μυστικά της εκδοτικής βιομηχανίας

Το «Yellowface» της Ρεμπέκα Κουάνγκ είναι μια καυστική σάτιρα της εποχής μας που, πέρα από τα κακώς κείμενα στην εκδοτική βιομηχανία, σχολιάζει και ασκεί κριτική και σε άλλες όψεις της σύγχρονης ζωής, όπως η cancel culture, οι υπερβολές της πολιτικής ορθότητας, το hate speech στο ίντερνετ, η δολοφονία χαρακτήρων, το πώς κατασκευάζονται και προωθούνται συγκεκριμένα αφηγήματα και φαλκιδεύεται η αλήθεια.
ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ
Όταν τα «υποψιασμένα κορμιά» κυριαρχούσαν στους ομοφυλόφιλους έρωτες 

Βιβλίο / Όταν τα «υποψιασμένα κορμιά» κυριαρχούσαν στους ομοφυλόφιλους έρωτες 

Η κυκλοφορία του βιβλίου-ντοκουμέντου «Ανδρικές ομοερωτικές σχέσεις στη μεταπολεμική Ελλάδα» πυροδότησε μια συζήτηση με τον Κώστα Γιαννακόπουλο για έναν «αλλιώτικο» έρωτα, που παρέμενε ισχυρός ακόμα και σε καιρούς όπου κανείς δεν τολμούσε να προφέρει το όνομά του.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Ποιοι ήταν στ' αλήθεια οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες;

Βιβλίο / Ποιοι ήταν στ' αλήθεια οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες;

Η πανεπιστημιακός και «celebrity historian» Μαίρη Μπίαρντ αλλάζει τον τρόπο που βλέπουμε τους Ρωμαίους αυτοκράτορες, αποκαλύπτοντας άγνωστες λεπτομέρειες – όπως ότι ο Νέρωνας, που έχει μείνει στην ιστορία ως πυρομανής και μεγαλομανής, ήταν επίσης ριζοσπάστης φιλότεχνος.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Πάτρικ Λι Φέρμορ «Η εποχή της δωρεάς»

Το πίσω ράφι / Το «χωριατόπουλο χωρίς χαλινάρι» που εξελίχθηκε σε ρομαντικό ταξιδιωτικό συγγραφέα

Ο Πάτρικ Λι Φέρμορ και το συναρπαστικό χρονικό της νεανικής του περιπλάνησης στην Ευρώπη, πριν αρχίσει να ακούει στο όνομα «Μιχάλης» στην Κρήτη και «Παντελής» στη Μάνη, προτού γίνει ο «ξένος» που διαφήμισε την Ελλάδα όσο ελάχιστοι.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
H «Διεθνής» της Alt-right, τα γνωρίσματα, τα μέσα, οι στόχοι και το αποτύπωμά της στην Ελλάδα  

Βιβλίο / H «Διεθνής» της Alt-right, τα μέσα, οι στόχοι και το αποτύπωμά της στην Ελλάδα  

Οι διαστάσεις του αντιεμβολιαστικού αντι-κινήματος, η πολιτικοποίηση της θρησκείας, ο ακροδεξιός κυβερνοχώρος, οι αντιδράσεις απέναντι στη λεγόμενη woke ατζέντα: Μια επίκαιρη συζήτηση με τους συγγραφείς του βιβλίου «Η Εναλλακτική Δεξιά στην Ελλάδα».
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
«Δεν μπορεί να μην υπήρχαν queer επαναστάτες ή αγωνιστές. Πού είναι αυτές οι ιστορίες;»

Βιβλίο / «Δεν μπορεί να μην υπήρχαν queer επαναστάτες ή αγωνιστές. Πού είναι αυτές οι ιστορίες;»

Το βιβλίο της «Εκείνοι που δεν έφυγαν» μπήκε στις λίστες με τα καλύτερα του 2024. Η Αταλάντη Ευριπίδου έγραψε εφτά ιστορίες-χρονικά ανθρώπων στο περιθώριο της Ιστορίας, queer ατόμων, γυναικών και εθνικών και θρησκευτικών μειονοτήτων, σε μια συλλογή που συνδυάζει τη μαγεία του παραμυθιού και τη λαϊκή παράδοση με τη σύγχρονη ματιά για τον κόσμο.
M. HULOT