Μόλις κυκλοφόρησε, από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο, ο «Σκοτεινός λαβύρινθος» του Γρηγόρη Αζαριάδη: το τέταρτο μυθιστόρημά του με ηρωίδα την αστυνόμο Τρύπη. Δολοφονίες και βία, υπόκοσμος, μυστικά και αποκαλύψεις, συμβόλαια θανάτου και κυνηγητά, αστυνομική έρευνα και συλλήψεις — και βέβαια όλα αυτά στη σύγχρονη Αθήνα.
Ταυτόχρονα, ο Γρηγόρης Αζαριάδης είναι ασφαλώς ένας από τους πιο δραστήριους συγγραφείς στον χώρο του ελληνικού Αστυνομικού Μυθιστορήματος, καθώς συμμετέχει σε πολλές από τις παρουσιάσεις νέων βιβλίων του χώρου και σχεδόν σε όλες τις δημόσιες συζητήσεις για το Αστυνομικό, ενώ επίσης γράφει συστηματικά κριτικές για τις νέες εκδόσεις που ξεχωρίζει. Μιλήσαμε μαζί του, και μας απάντησε σε 50 ερωτήσεις: για τον ίδιο, για την Αστυνομική Λογοτεχνία, και για πολλά άλλα.
1.
— Ποιο είναι το πρώτο βιβλίο που θυμάστε να διαβάζετε;
«Από τη γη στη σελήνη», του Ιουλίου Βερν.
2.
— Ποιο ήταν το #1 αγαπημένο σας βιβλίο όταν ήσασταν παιδί;
«Από τη γη στη σελήνη», του Ιουλίου Βερν.
3.
— Όταν ήσασταν νεαρός;
«Αντίο, γλυκιά μου», του Ρέιμοντ Τσάντλερ.
4.
— Σήμερα ποιο είναι;
«Η πρηνής θέση του σκοπευτή» του Ζαν-Πατρίκ Μανσέτ.
5.
— Το πρώτο σας αστυνομικό;
«Το γεράκι της Μάλτας», του Ντάσιελ Χάμετ.
6.
— Πότε και πώς καταλάβετε ότι αγαπάτε το Αστυνομικό Μυθιστόρημα;
Στα δεκαοχτώ μου, όταν ανακάλυψα τη μαγεία του Τσάντλερ και του Χάμετ.
7.
— Εδώ και τουλάχιστον έναν αιώνα, το Αστυνομικό είναι πολύ μπροστά στις προτιμήσεις του αναγνωστικού κοινού. Ποιοι είναι οι 3 κυριότεροι λόγοι για αυτό;
(α΄) Το κοινωνικό περιβάλλον και η ευκαιρία για κριτική τοποθέτηση σε μεγάλα κοινωνικά προβλήματα όπως η διαφθορά και η διαπλοκή. (β΄) Το μυστήριο του εγκλήματος και η προσπάθεια των διωκτικών Αρχών γιά την εξιχνίασή του που κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον. (γ΄) Το ψυχογραφικό προφίλ των ηρώων και οι λεπτές γραμμές που τελικά διαχωρίζουν τους «καλούς» από τους «κακούς».
8.
— Ποιος υπήρξε, ή είναι, ο καλύτερος συγγραφέας Αστυνομικού παγκοσμίως;
Η απάντησή μου δεν μπορεί παρά να είναι απολύτως υποκειμενική, βέβαια. Ο Ζαν-Πατρίκ Μανσέτ.
9.
— Στην Ελλάδα, αντιστοίχως;
Μαρής και Μάρκαρης. Μαζί.
10.
— Παρακολουθείτε τη νέα σκηνή του Αστυνομικού, ή μάλλον τις νέες σκηνές του, τα νέα του πρόσωπα και τις τάσεις;
Η νέα σκηνή είναι υπό διαμόρφωση. Ζούμε μία μακρά μεταβατική περίοδο. Σε πολύ γενικές γραμμές, παρατηρούμε ότι πολλοί σύγχρονοι συγγραφείς προσπαθούν περισσότερο να ακολουθήσουν τη σεναριακή δομή των τηλεοπτικών σειρών.
11.
— Ποια Σχολή Αστυνομικού προτιμάτε;
Γαλλικό néo-polar.
12.
— Ποια Σχολή είναι αυτή που σας κουράζει περισσότερο;
Αυτή που φλυαρεί σε περισσότερες από 700 σελίδες ανά βιβλίο.
13.
— Και ποια είναι αυτή που δεν έχει πια να πει άλλα;
Κάθε σχολή ανανεώνεται. Άλλωστε, πλέον υπάρχει σε μεγάλο βαθμό αλληλοεπίδραση μεταξύ διαφορετικών σχολών και ενσωμάτωση στοιχείων από τη μία στην άλλη.
14.
— Πώς βλέπετε το άμεσο μέλλον της Αστυνομικής Λογοτεχνίας στην Ευρώπη; Τι βλέπετε να αλλάζει και τι να γεννιέται; Πού θα επικεντρωθούν οι διάφορες Σχολές, και ποιο είδος θα επιβιώσει; Ρωτώ πολλά, το ξέρω.
Θεωρώ ότι η μεγάλη διαφοροποίηση θα προέλθει από την ισορροπία (ή μη) μεταξύ αστυνομικής πλοκής και κοινωνικής-κριτικής παρέμβασης. Θα υπάρξει ένα ρεύμα επικεντρωμένο στη «σκληρή» αστυνομική πλοκή και ένα απολύτως διαφορετικό, με μεγάλη έμφαση στην ανάδειξη των σοβαρών σύγχρονων κοινωνικών προβλημάτων, που θα καλύψει την αστυνομική πλευρά των μυθιστορημάτων.
15.
— Στην Ελλάδα, αντιστοίχως;
Σε μεγάλο βαθμό το ίδιο ισχύει και θα ισχύσει και για τη χώρα μας. Απλώς, η δεύτερη κατηγορία έχει πολύ περισσότερους ακόλουθους.
16.
— Είναι πολλοί ή λίγοι οι Έλληνες συγγραφείς Αστυνομικού; Τους αντέχει όλους η αγορά;
Είναι σίγουρα πολλοί. Και πολλοί από αυτούς είναι πραγματικά αξιόλογοι. Η αγορά βέβαια είναι περιορισμένη και χρειάζεται πολλή δουλειά για να διευρυνθεί και να τους χωρέσει όλους.
17.
— Υπάρχουν συμμαχίες μεταξύ τους; Παρέες; Κοινοί τόποι; Αντιπαλότητα;
Όπως συμβαίνει σε όλες τις κοινωνικές ομάδες. Είτε μιλάμε γιά κόμματα, είτε για ποδόσφαιρο, έτσι και εδώ. Ούτε περισσότερο, ούτε λιγότερο.
18.
— Έχετε φίλους άλλους συγγραφείς Αστυνομικού; Νεότερους; Μεγαλύτερους;
Πολλούς, μπορώ να πω. Και νεαρότερους και πρεσβύτερους. Αν και, λόγω της ηλικίας μου, η δεύτερη κατηγορία είναι μάλλον περιορισμένη.
19.
— Σας βοηθούν οι σχέσεις μαζί τους να γίνετε καλύτερος στη δουλειά σας;
Αν έχεις τα αυτιά σου ανοιχτά και δεν θεωρείς ότι είσαι παντογνώστης, σίγουρα οι επαφές με άλλους συγγραφείς, νέους ή περισσότερο έμπειρους, αποτελούν μια καλή ευκαιρία γιά βελτίωση.
20.
— Έρχεστε σε στενή επαφή με τους αναγνώστες σας; Μέσω του Facebook κυρίως;
Και μέσω του Facebook, αλλά και ζωντανά. Έχω μιλήσει με περισσότερους από διακόσιους αναγνώστες μου και έχω ακούσει πολύ σοβαρά τις απόψεις γιά τα μυθιστορήματα μου. Μπορώ να πω ότι κάποιοι με έχουν επηρεάσει αρκετά.
21.
— Ποια είναι η πιο περίεργη ερώτηση που δεχτήκατε από κάποιον άγνωστό σας αναγνώστη;
Δεν ήταν ακριβώς ερώτηση, αλλά μάλλον απαίτηση από μια φίλη. «Να αναστήσεις τον [...] στο επόμενο βιβλίο σου». Και αναφερόταν σε βασικό χαρακτήρα βιβλίου μου, ναι;
22.
— Ξέρετε τι περιμένουν οι αναγνώστες σας από εσάς; Τους ετοιμάζετε ποτέ εκπλήξεις;
Ναι. Μου αρέσει να πειραματίζομαι και κατά συνέπεια να τους εκπλήττω. Το τρίτο βιβλίο μου ήταν πολύ διαφορετικό από τα δύο πρώτα. Το τέταρτο είναι διαφορετικό από το τρίτο. Όσο για αυτό που γράφω... Θα δούμε.
23.
— Σας επηρεάζει η κριτική — των κριτικών, των ομοτέχνων, του κοινού;
Σίγουρα. Ειδικά τα αρνητικά σημεία, όπου πρέπει να επικεντρωθώ και να αποφύγω τα ίδια λάθη στη συνέχεια.
24.
— Εσείς παρακολουθείτε ξένους συγγραφείς στο διαδίκτυο;
Ελάχιστα.
25.
— Τι κομμάτι του εαυτού σας υπάρχει στους ήρωές σας; Και πόσο από τον εαυτό σας βρίσκουμε στην ηρωίδα σας;
Σε κάθε κεντρικό χαρακτήρα υπάρχουν κομμάτια από τον εαυτό μου. Σε άλλον λιγότερα, σε άλλον περισσότερα. Στην ηρωίδα μου, πολλά στοιχεία από τη γυναίκα μου αλλά και από άλλες γυναίκες που με επηρέασαν στο παρελθόν.
26.
— Τι σημαίνει να έχεις γυναίκα ηρωίδα, και πώς το επιλέξατε αυτό;
Σημαίνει είτε ότι είσαι διαταραγμένος είτε ότι είσαι τολμηρός. Είτε κάτι απ' ανάμεσα. Ναι, η επιλογή μου είναι φόρος τιμής στο υπέροχο ισχυρό/ασθενές φύλο, στις γυναίκες που αγαπώ και που με έχουν επηρεάσει.
27.
— Είναι εύκολο ή δύσκολο να γράφεις για το άλλο φύλο; Ή δεν έχει σημασία;
Πολύ δύσκολο. Αυτό που με βοηθά είναι ότι μιλάω με πολλές γυναίκες όλων των ηλικιών και προσπαθώ να αφουγκραστώ τον παλμό της καρδιάς και της λογικής τους. Παραμένει όμως πολύ δύσκολο, ειλικρινά.
28.
— Γυναίκες ή άντρες συγγραφείς Αστυνομικού;
Δεν κάνω διακρίσεις. Καλοί συγγραφείς να είναι, και το φύλο δεν παίζει ρόλο. Όπως οι γυναίκες αποδείχτηκαν πολύ ικανές σε όλα τα επαγγέλματα, το ίδιο ισχύει και για το αστυνομικό μυθιστόρημα.
29.
— Γιατί οι γυναίκες συγγραφείς Αστυνομικού είναι πιο σκληρές στις περιγραφές τους;
Δεν πιστεύω ότι είναι πιο σκληρές. Είναι ίσως πιο ρεαλιστικές στις περιγραφές. Όταν γράφουν, είναι ξεκάθαρο ότι η λογική υπερισχύει του συναισθήματος.
30.
— Προτιμάτε την έρευνα ή το καθαυτό γράψιμο;
Σε ένα δείπνο δεν μπορείς να ξεχωρίσεις το ορεκτικό από το κυρίως πιάτο. Είναι ο συνδυασμός που έχει σημασία. Η έρευνα είναι κάτι μαγικό. Γνωρίζεις ειδικούς, μιλάς, χτίζεις σχέσεις που διαρκούν. Εγώ έχω μόνιμους συνεργάτες: αστυνομικό, εγκληματολόγο, ιατροδικαστή, ψυχολόγους, ψυχιάτρους κλπ. κλπ. Θέλω να αποδίδω όσο πιο ρεαλιστικά γίνεται κάθε χαρακτήρα και πράξη. Μετά την έρευνα όμως, κάθεσαι στο λάπτοπ κι αρχίζει η δεύτερη μαγεία. Να το κάνεις μυθιστόρημα όλο αυτό. Και τα δύο έχουν την δική τους ομορφιά. Και πάνε μαζί, δεν μπορεί να τα διαχωρίσω.
31.
— Τι φοβάστε όσο γράφετε;
Να μη χτυπήσει ταβάνι η υπέρταση μου. Πράγμα που έχει συμβεί και όταν έγραφα το «Μοτίβο του δολοφόνου» και όταν έγραφα τον «Σκοτεινό λαβύρινθο».
32.
— Πόσο πιστός μένετε στον σκελετό που έχετε ετοιμάσει πριν ξεκινήσετε το νέο σας βιβλίο;
Η συγγραφή ενός βιβλίου μοιάζει με ταξίδι από την Αθήνα μέχρι τη Θεσσαλονίκη. Ξέρεις την αρχή και το τέλος. Αν όμως κάνεις στη μέση μια παρέκκλιση γιά τσίπουρα στο Πήλιο ή στην Καλαμπάκα, κάτι που θα αποφασίσεις ίσως από την έμπνευση της στιγμής, μπορεί το βιβλίο να γίνει ακόμη καλύτερο.
33.
— Πόσο καιρό αφιερώνετε στην έρευνα, το σχεδίασμα, το γράψιμο και την επιμέλεια ενός βιβλίου;
Όλη η διαδικασία συνήθως διαρκεί περίπου δύο χρόνια. Το ένα αφιερώνεται στην επιλογή-οριστικοποίηση της ιδέας και στην έρευνα. Ο δεύτερος χρόνος είναι για γράψιμο και επιμέλεια.
34.
— Πόσες ώρες την ημέρα γράφετε;
Δεν είμαι από τους επαγγελματίες συγγραφείς με τα συγκεκριμένα ωράρια. Ως συνταξιούχος, διαθέτω άφθονο χρόνο και κάθομαι μπροστά στο λάπτοπ, όταν και όποτε αισθανθώ ότι είμαι σε διάθεση να γράψω. Αν κάτσω όμως, δεν θα σηκωθώ πριν ολοκληρώσω μια σκηνή, ένα κεφάλαιο.
35.
— Αλλάζει αυτό από βιβλίο σε βιβλίο; Γίνεστε πιο αργός, πιο γρήγορος, πιο σίγουρος για τον εαυτό σας;
Όχι ιδιαίτερα. Στόχος μου είναι να ευχαριστιέμαι αυτό που κάνω. Αυτό προσπαθώ και, μιας και συνεχίζει να μου αρέσει, δεν έχω λόγο να το αφήσω να αλλάξει.
36.
— Διαβάζετε ακόμη πολύ, όσο διαβάζατε μικρός;
Διαβάζω αρκετά, ιδιαίτερα τις εποχές που δεν είμαι «ενεργός» συγγραφικά. Μεταξύ δηλαδή της συγγραφής δύο βιβλίων.
37.
— Προτιμάτε να διαβάζετε κυρίως αστυνομικά μυθιστορήματα;
Ναι. Λόγω «επαγγελματικής διαστροφής», οι αναγνώσεις μου είναι σχεδόν αποκλειστικά επικεντρωμένες στα αστυνομικά μυθιστορήματα. Πέραν τούτου, τα τελευταία χρόνια ασχολούμαι εντατικά και με την κριτική αστυνομικής λογοτεχνίας, οπότε όλο αυτό είναι μάλλον δικαιολογημένο.
38.
— Εξακολουθείτε να αγαπάτε τους ίδιους συγγραφείς που αγαπήσατε νεότερος; Υπάρχουν καινούργιοι που σας εκπλήσσουν;
Είναι δύσκολο να αλλάξεις προτιμήσεις, αλλά πάντα υπάρχει χώρος να διευρύνεις την γκάμα των αγαπημένων συγγραφέων σου με νεότερους. Και πάντα υπάρχουν τέτοιοι, π.χ. ο νεαρός Σκωτσέζος Μάλκολμ Μακέι.
39.
— Αν ξαναρχίζατε από την αρχή, τι αλλαγές θα κάνατε στο πρώτο σας βιβλίο;
Το πρώτο βιβλίο είναι η πρώτη σου αγάπη, το πρώτο σου παιδί. Εκείνη τη στιγμή δεν βλέπεις τίποτε στραβό επάνω του. Όσο όμως περνάνε τα χρόνια... Τώρα, με αρκετά πιο καθαρό μυαλό, ναι, θα ήθελα να του αφαιρέσω κάμποσο από το λίπος του.
40.
— Ποια ήταν η πιο δύσκολη σκηνή που γράψατε ποτέ;
Στο «Μοτίβο του δολοφόνου», η σκηνή όπου ο σίριαλ κίλερ, σε μικρή ηλικία, κακοποιείται σεξουαλικά από τον πατέρα του. Με επηρέασε και προσωπικά...
41.
— Τι θα αλλάζατε στην παιδική ή την εφηβική σας ηλικία για να γινόσασταν καλύτερος συγγραφέας μεγαλώνοντας;
Θα αντικαθιστούσα πολλά από τα πολιτικού περιεχομένου βιβλία που διάβασα με αντίστοιχα καθαρά λογοτεχνικά. Έτσι θα μπορούσα να γράψω καλύτερα. Η εμπειρία ανάγνωσης τέτοιων βιβλίων είναι άλλωστε αυτό που λείπει από τη νέα γενιά των Ελλήνων αστυνομικών συγγραφέων, πράγμα που θα συντελούσε στην ποιοτική βελτίωση της γραφής τους.
42.
— Τι θα θέλατε να κάνετε ή να είχατε σήμερα για να γράφετε πιο πολύ, ή πιο καλά, ή με περισσότερη μεθοδικότητα;
Είμαι ολιγαρκής. Ένα σπίτι δίπλα στη θάλασσα, ή σε μια λίμνη —καθόσον κλασικός Υδροχόος—, μια γραμματέα και μια επιμελήτρια διαθέσιμες επί 24ωρου βάσεως. Επιπλέον, καπνό, σπιτικό κέικ και απεριόριστες ποσότητες καφέ. Αυτά αρκούν.
43.
— Είναι το γράψιμο μία δουλειά που αποδίδει; Αξίζει τον κόπο;
Προσωπικά, μου έχει αποφέρει ελάχιστα. Αλλά δεν είναι ο στόχος μου αυτός. Το βλέπω σαν ένα υπέροχο ταξίδι, που μου έδωσε την ευκαιρία να γνωρίσω ωραίους ανθρώπους και να περάσω όμορφα μαζί τους. Και να πείσω τα παιδιά μου ότι κάτι κατάφερα τελικά να κάνω στη ζωή μου.
44.
— Τι θα έπρεπε να αποφεύγει ένας νέος συγγραφέας;
Να καβαλήσει το καλάμι, όσο δύσκολο κι αν είναι αυτό με την έκθεσή του και τις φιλίες του στο Facebook. Και να γράφει χωρίς να φοβάται ότι δεν υπάρχει αύριο. Να μη βιάζεται.
45.
— Και τι θα έπρεπε οπωσδήποτε να επιδιώξει;
Να διαβάσει κλασικούς συγγραφείς. Από Ντοστογιέφσκι και Πόε μέχρι Φόκνερ και Κάφκα και Χέμινγουεϊ και ό,τι άλλο μπορεί να διευρύνει τους ορίζοντές του και τις αναγνωστικές εμπειρίες του. Δεν είναι δυνατόν να διαβάζουμε πέντε-δέκα αστυνομικά μυθιστορήματα και μόνο, και να πιστέψουμε ότι μπορούμε να γράψουμε κι εμείς ένα. Κι ακόμη, να παρατηρούν από κοντά τις εξελίξεις και τις μεταβολές στη σημερινή κοινωνία.
46.
— Είναι η Αστυνομική Λογοτεχνία ένα υποείδος, τρόπον τινά, του Πολιτικού Μυθιστορήματος;
Η Αστυνομική Λογοτεχνία είναι αναπόσπαστο κομμάτι του κοινωνικού μυθιστορήματος, δεδομένου ότι προσφέρει την ευκαιρία σοβαρής και υπεύθυνης κοινωνικής κριτικής, κάτω από την επιφάνεια μιας αστυνομικής πλοκής.
47.
— Πείτε μας 5 αστυνομικά μυθιστορήματα που κακώς δεν έχουν γίνει γνωστά στην Ελλάδα.
Τα πρώτα που έρχονται στο μυαλό μου είναι τα έργα των μεγάλων πρωτοπόρων του Σκανδιναβικού Αστυνομικού Μυθιστορήματος Σγιεβάλ Βαλέε. Μόλις τέσσερα βιβλία τους έχουν κυκλοφορήσει στη χώρα μας. Και του ακόλουθου του μέγιστου Μανσέτ και κλασικού εκπροσώπου του néo-polar, του Φρεντερίκ Φαζαρντί, που πρόσφατα κυκλοφόρησαν τέσσερα δικά του μυθιστορήματα.
48.
— Πείτε μας μερικά αστυνομικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πέρυσι και φέτος και ξεχωρίζουν από τα υπόλοιπα.
«Θεωρία του 1%» του Φρεντερίκ Φαζαρντί, «Όταν η βία πλησιάζει» του Μάλκολμ Μακέι, «Τελευταία έξοδος» του Φεντερίκο Αξάτ, «Λίντα» του μέγιστου Λέιφ Πέρσον.
49.
— Πείτε μας το βιβλίο που θα θέλατε να είχατε γράψει εσείς.
Χωρίς δεύτερη σκέψη, την «Πρηνή θέση του σκοπευτή».
50.
— Πείτε μας με δυο λέξεις τι είναι ο «Σκοτεινός λαβύρινθος».
Ο «Σκοτεινός λαβύρινθος» είναι ένα ελληνικό ευρωπαϊκό μυθιστόρημα, ή ένα ευρωπαϊκό ελληνικό μυθιστόρημα, που θα σκοτεινιάσει τα βράδια σας.
σχόλια