«Η ταχύτητα του φωτός»: Ανατέμνοντας τη φρίκη του πολέμου και την ανθρώπινη ματαιοδοξία

Το πίσω ράφι/ Χαβιέρ Θέρκας «Η ταχύτητα του φωτός» Facebook Twitter
Όπως στους «Στρατιώτες της Σαλαμίνας» έτσι και στην «Ταχύτητα του φωτός» ο Θέρκας αναζήτησε υλικό μέσα από τις στάχτες ενός πολέμου. Φωτο: EPA/Daniel Mordzinski
0

«ΣΤΗ ΖΩΗ», ΕΛΕΓΕ Ο ΟΣΚΑΡ ΟΥΑΪΛΝΤ, «υπάρχουν δύο τραγωδίες. Η μία είναι να μην πραγματοποιήσεις τις επιθυμίες σου. Η άλλη είναι να τα καταφέρεις».

Παράδοξο; Ίσως. Αν πάντως κρίνουμε από τη δεσπόζουσα θέση που έχει η παραπάνω φράση στο μυθιστόρημα «Η ταχύτητα του φωτός» (μετ. Α. Βασιλάκου, Πατάκης, 2007) ο Ισπανός Χαβιέρ Θέρκας συμφωνεί απολύτως με τον αφορισμό.

Γεννημένος πριν από εξήντα χρόνια στην επαρχία του Κάθερες, πανεπιστημιακός και αρθρογράφος στην Ελ Παΐς, ο Θέρκας όπως κάθε συγγραφέας, από τα πρώτα του βήματα στη λογοτεχνία, λαχταρούσε να διακριθεί.

Η επιτυχία δεν ήταν άμεση, ωστόσο ήρθε το 2001 με το τέταρτο βιβλίο του, τους «Στρατιώτες της Σαλαμίνας», κι ήταν εντυπωσιακή: πρότυπο μεταμοντέρνου μυθιστορήματος, μεταξύ ιστορικού αναγνώσματος, φιλοσοφικού δοκιμίου και ρεπορτάζ, αυτό το εμπνευσμένο από ένα επεισόδιο του ισπανικού εμφυλίου έργο του απέσπασε κρατικό βραβείο, σημείωσε ρεκόρ πωλήσεων και μεταφράστηκε σε δεκάδες γλώσσες, συνοδεία εγκωμίων από μεγέθη όπως ο Λιόσα, ο Κούτσι, η Λέσινγκ, η Σόνταγκ ή ο Τζορτζ Στάινερ.

Στην «Ταχύτητα του φωτός» ο Χαβιέρ Θέρκας επινοεί έναν συγγραφέα-κόπια του εαυτού του, ο οποίος ψάχνοντας μια αδελφή ψυχή να του σταθεί στην πιο κρίσιμη καμπή της ζωής του, στρέφεται σ’ έναν «όμοιό» του, έναν δολοφόνο που έχει περάσει από ένα παρόμοιο με το δικό του τούνελ τρόμων κι ενοχών.

Ένας πανομοιότυπος καραμπινάτος θρίαμβος συμβαίνει και στον αφηγητή της «Ταχύτητας του φωτός». Από χρεοκοπημένος και άσημος συγγραφέας, ο ανώνυμος ήρωας που ενσαρκώνει το alter ego του Θέρκας, καταλήγει διάσημος, με περισσότερα χρήματα απ' όσα μπορεί να ξοδέψει, δοσμένος μ’ όλο του το είναι σε μια παραζάλη βραβεύσεων, συνεντεύξεων και ταξιδιών, ανήμπορος ν’ αντιληφθεί ότι στριφογυρνά ανεξέλεγκτος στη δίνη ενός τρομερού κυκλώνα.

Σύντομα μεταμορφώνεται σ’ ένα αλαζονικό, ματαιόδοξο τέρας, παραδομένο στο αλκοόλ και το κυνήγι γυναικών, με αποτέλεσμα να σταθεί αιτία μιας ανεπανόρθωτης τραγωδίας για τους δικούς του. Υπάρχει άραγε δρόμος λύτρωσης γι’ αυτόν;

Η Ταχύτητα του Φωτός
Χαβιέρ Θέρκας, Η Ταχύτητα του Φωτός, εκδ. Πατάκη

Όπως στους «Στρατιώτες της Σαλαμίνας» έτσι και στην «Ταχύτητα του φωτός» ο Θέρκας αναζήτησε υλικό μέσα από τις στάχτες ενός πολέμου. Κι αυτήν τη φορά, στράφηκε στον πόλεμο του Βιετνάμ, στον παραλογισμό και τις συνέπειές του, βάζοντας τον μυθιστορηματικό του εαυτό, όταν δεν ξέρει από πού αλλού να πιαστεί για να μην τον κυριέψει η τρέλα, να καταφεύγει σ’ έναν παλιό του γνώριμο, τον Ρόντεϊ Φοκ. Έναν βετεράνο του Βιετνάμ, μονόχνοτο, ακοινώνητο αλλά κι ευαίσθητο, ευφυή και βιβλιοφάγο, με τον οποία στα νιάτα του, πριν ακόμα εκδώσει οτιδήποτε, μοιραζόταν το ίδιο γραφείο στο πανεπιστήμιο μιας μεσοδυτικής αμερικανικής κωμόπολης. Έναν άνθρωπο που επίσης ταλανίζεται από τύψεις και που, σε αντίθεση με αυτόν, δεν κατάφερε να πραγματοποιήσει τις επιθυμίες του.

Το πίσω ράφι/ Χαβιέρ Θέρκας «Η ταχύτητα του φωτός» Facebook Twitter
Φωτ.: EPA/Marta Perez

Ο Ρόντεϊ Φοκ –στα μυστικά του οποίου μυούμαστε σταδιακά, μέσα από εμβόλιμα κεφάλαια στον βασικό αφηγηματικό κορμό του βιβλίου– όχι μόνο αναγκάστηκε να συμμετάσχει σ’ έναν πόλεμο που αρνιόταν ιδεολογικά αλλά στην πορεία έφτασε στο σημείο ως και ν’ απολαμβάνει τις θηριωδίες του.

«Το να σκοτώνεις είναι τόσο ωραίο, που σε ολοκληρώνει, σε υποχρεώνει να φτάσεις σε περιοχές του εαυτού σου που ούτε καν υποψιαζόσουν… Τώρα αγαπάω τη ζωή και τον πόλεμο, και κυρίως αγαπάω τον εαυτό μου. Είμαι ευτυχής…» έγραφε από το μέτωπο, επιβεβαιώνοντας την τρικυμία που σάρωνε το μυαλό του.

Επιστρέφοντας στο αμερικανικό έδαφος, αντιμετωπίστηκε κι αυτός με περιφρόνηση, σαν μίασμα. Την περίοδο όμως που ξανασυναντιέται με τον παλιό του φίλο, κοντά μια εικοσαετία από τη γνωριμία τους, ο Φοκ τον δικό του δρόμο λύτρωσης τον έχει βρει.

Στην «Ταχύτητα του φωτός» ο Χαβιέρ Θέρκας επινοεί έναν συγγραφέα-κόπια του εαυτού του, ο οποίος ψάχνοντας μια αδελφή ψυχή να του σταθεί στην πιο κρίσιμη καμπή της ζωής του, στρέφεται σ’ έναν «όμοιό» του, έναν δολοφόνο που έχει περάσει από ένα παρόμοιο με το δικό του τούνελ τρόμων κι ενοχών. Η επαφή μαζί του και η διελεύκανση των γκρίζων σελίδων της περιπετειώδους διαδρομής του θα ξυπνήσουν μέσα του την επιθυμία ν’ αναμετρηθεί μ’ ό,τι του έχει απομείνει: θα γράψει ένα μυθιστόρημα για τον άνθρωπο αυτόν.

Αυτό ακριβώς το βιβλίο υποτίθεται πως διαβάζουμε. Αλλά στην πραγματικότητα, έχουμε βυθιστεί σ’ ένα μεστό και ουμανιστικό έργο μυθοπλασίας που ανατέμνει τη φρίκη του πολέμου και την ανθρώπινη ματαιοδοξία, υμνώντας ταυτόχρονα στο έπακρο την τέχνη της γραφής.

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Φοίβος Οικονομίδης

Βιβλίο / Φοίβος Οικονομίδης: «Είμαστε έτοιμοι ανά πάσα στιγμή να σπάσουμε σε χίλια κομμάτια»

Με αφορμή το νέο του βιβλίο «Γιακαράντες», ο Φοίβος Οικονομίδης, ένας από τους πιο χαρακτηριστικούς συγγραφείς της νεότερης γενιάς, μιλά για τη διάσπαση προσοχής, την αυτοβελτίωση, τα κοινωνικά δίκτυα, το βύθισμα στα ναρκωτικά και τα άγχη της γενιάς του.
ΙΩΝΑΣ ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ
Σερζ Τισερόν «Οικογενειακά μυστικά»

Το Πίσω Ράφι / «Το να κρατάμε ένα μυστικό είναι ό,τι πιο πολύτιμο και επικίνδυνο έχουμε»

Μελετώντας τις σκοτεινές γωνιές των οικογενειακών μυστικών, ο ψυχίατρος και ψυχαναλυτής Σερζ Τισερόν αποκαλύπτει τη δύναμη και τον κίνδυνο που κρύβουν καθώς μεταφέρονται από τη μια γενιά στην άλλη.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Το ηθικό ζήτημα με τις μεταθανάτιες εκδόσεις με αφορμή το ημερολόγιο της Τζόαν Ντίντιον

Βιβλίο / Μεταθανάτιες εκδόσεις και ηθικά διλήμματα: Η Τζόαν Ντίντιον στο επίκεντρο

Σύντομα θα κυκλοφορήσει ένα βιβλίο με τις προσφάτως ανακαλυφθείσες «ψυχιατρικές» σημειώσεις της αείμνηστης συγγραφέως, προκαλώντας ερωτήματα σχετικά με τη δεοντολογία της μεταθανάτιας δημοσίευσης έργων ενός συγγραφέα χωρίς την επίσημη έγκρισή του.
THE LIFO TEAM
Στα «Μαθήματα Ζωγραφικής» του Τσαρούχη αποκαλύπτεται όλος ο ελληνικός κόσμος

Ηχητικά Άρθρα / Γιάννης Τσαρούχης: «Η ζωγραφική μου θρέφεται από τη μοναξιά και τη σιωπή»

Στα εκπληκτικά «Μαθήματα Ζωγραφικής» του Γιάννη Τσαρούχη αποκαλύπτεται όλος ο ελληνικός κόσμος, από τις μινωικές τοιχογραφίες έως τα λαϊκά δημιουργήματα του Θεόφιλου.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
George Le Nonce: «Εκτός από τα φέικ νιουζ, υπάρχει η φέικ λογοτεχνία και η φέικ ποίηση»

Ποίηση / George Le Nonce: «Εκτός από τα fake news, υπάρχει η fake λογοτεχνία και ποίηση»

Με αφορμή την έκδοση του τέταρτου ποιητικού του βιβλίου, με τίτλο «Μαντείο», ο Εξαρχειώτης ποιητής μιλά για την πορεία του, την ποίηση –queer και μη–, και για την εποχή του Web 2.0, αποφεύγοντας την boomer-ίστικη νοοτροπία.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Χατζιδάκις, Ιωάννου, Χιόνης, Βακαλόπουλος, Κοντός: 5 βιβλία τους κυκλοφορούν ξανά

Βιβλίο / Χατζιδάκις, Ιωάννου, Χιόνης, Βακαλόπουλος, Κοντός: 5 βιβλία τους κυκλοφορούν ξανά

Μια σειρά από επανεκδόσεις αλλά και νέες εκδόσεις, που αφορούν ποιητές και λογοτέχνες που έχουν φύγει από τη ζωή μάς θυμίζουν γιατί επιστρέφουμε σε αυτούς, διαπιστώνοντας ότι παραμένουν, εν πολλοίς, αναντικατάστατοι.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Η νέα μετάφραση των «Μεταμορφώσεων» είναι ένας άθλος και εκδοτικό γεγονός.

Βιβλίο / Οβίδιος: Η νέα μετάφραση των «Μεταμορφώσεων» είναι ένας άθλος και εκδοτικό γεγονός

Ο κορυφαίος μελετητής του ρωμαϊκού κόσμου Θεόδωρος Δ. Παπαγγελής ολοκλήρωσε την απόδοση στα ελληνικά των 12.000 στίχων του έργου του Οβίδιου, εκφράζοντας ταυτόχρονα τον άκρως μοντέρνο χαρακτήρα του ποιητή.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Τροχιές»: Η Samantha Harvey κέρδισε πανάξια το Booker

Βιβλίο / «Τροχιές»: Η Samantha Harvey κέρδισε πανάξια το Booker

Με θέμα την καθημερινότητα έξι αστροναυτών σε έναν διεθνή διαστημικό σταθμό, το μυθιστόρημα που κέρδισε το Booker 2024 μόλις μεταφράστηκε στα ελληνικά, είναι ένα ποίημα για τον πλανήτη Γη και μας καλεί να τον εκτιμήσουμε ξανά.
ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ
2000 χρόνια μετά την πρώτη κυκλοφορία του, ένα βιβλίο για τους Ρωμαίους αυτοκράτορες γίνεται μπεστ-σέλερ

Βιβλίο / Ο Σουητώνιος του 69 μ.Χ. γίνεται ξανά μπεστ-σέλερ

Οι «Βίοι των Καισάρων», το εξόχως κουτσομπολίστικο βιβλίο που είχε γράψει ο Σουητώνιος για τον βίο και την πολιτεία της πρώτης σειράς των Ρωμαίων αυτοκρατόρων, κυκλοφόρησε σε νέα μετάφραση και μπήκε στη λίστα με τα ευπώλητα των Sunday Times.
THE LIFO TEAM
«Αν δεν μας αρέσουν οι ηγέτες που ψηφίζουμε, ας κατηγορήσουμε τον εαυτό μας»

Βιβλίο / «Αν δεν μας αρέσουν οι ηγέτες που ψηφίζουμε, ας κατηγορήσουμε τον εαυτό μας»

Ο «ροκ σταρ ιστορικός των ημερών», ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και βραβευμένος συγγραφέας Peter Frankopan, μιλά στη LIFO για τους κινδύνους που απειλούν την Ευρώπη, τη Γάζα και την άνοδο της ακροδεξιάς.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Πένθος και ανάνηψη: Ο δικός μας Σαββόπουλος

Daily / Πένθος και ανάνηψη: Ο δικός μας Σαββόπουλος

Μια εικοσαετία μετά την πρώτη έκδοση του βιβλίου, κυκλοφορεί ξανά σε αναθεωρημένη μορφή, η ενθουσιώδης, στοχαστική, λυρική μελέτη του έργου του σπουδαίου όσο και «πολωτικού» Έλληνα τραγουδοποιού από τον Δημήτρη Καράμπελα.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
Ο Γιάννης και η φασολιά

Guest Editors / Ο Γιάννης και η φασολιά

Τέλη ’70, Αθήνα. Ένας νεαρός βουτάει στην ποίηση στη βιβλιοθήκη της Ελληνοαμερικανικής Ένωσης. Οι στίχοι του Γιάννη Κοντού τον αγγίζουν. Χρόνια μετά, ως συγγραφέας πια, δημιουργεί μια λογοτεχνική σχέση που κρατά δεκαετίες, ανάμεσα σε εκδοτικούς οίκους, ταβέρνες και πρωινά τηλεφωνήματα.
ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΡΑΠΤΟΠΟΥΛΟΣ
Ευκλείδης Τσακαλώτος: Οφείλουμε να είμαστε πιο ριζοσπάστες και ταυτόχρονα πιο ρεαλιστές, ακόμα κι αν αυτό ακούγεται σαν τετραγωνισμός του κύκλου!

Βιβλίο / Ευκλείδης Τσακαλώτος: «Οφείλουμε να είμαστε πιο ριζοσπάστες και ταυτόχρονα πιο ρεαλιστές στην αριστερά»

Μια πολιτική κουβέντα «εφ’ όλης της ύλης» με τον βουλευτή της Νέας Αριστεράς, πανεπιστημιακό και πρώην υπουργό Οικονομικών στο στούντιο της LiFO με αφορμή το «Μανιφέστο για μια βιώσιμη κοινωνία», το τρίτο του συγγραφικό πόνημα τα τελευταία χρόνια.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ