Σε ποιο ελληνικό νησί σχεδίαζαν οι Beatles να ζουν έξι μήνες τον χρόνο; Τι έλεγε ο Αλέξανδρος Ωνάσης για τον γάμο του πατέρα του µε την Τζάκι Κένεντι; Ποια ήταν τα δραματικά και άγνωστα παρασκήνια της νοσηλείας του Ανδρέα Παπανδρέου στο Χέρφιλντ; Τι δώρο έκανε η Μάργκαρετ Θάτσερ στον Ανδρέα Παπανδρέου και εξόργισε τη Δήμητρα Λιάνη; Ποια αρχαία ελληνική τραγωδία ανέβασε στη φυλακή ο Νέλσον Μαντέλα; Και ποιο είναι το παρασκήνιο της γνωστής δήλωσης περί «unfair» του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη για το δημοψήφισμα του 1974 και τον τέως βασιλιά Κωνσταντίνο;
Οι απαντήσεις των ερωτημάτων αυτών εμπεριέχονται στο βιβλίο του δημοσιογράφου και συγγραφέα Λάμπη Τσιριγωτάκη, με τίτλο «Αναμνήσεις ζωής», το οποίο κυκλοφορεί από τον εκδοτικό οργανισμό Λιβάνη.
Είχε το προνόμιο να συναντήσει αλλά και να πάρει συνέντευξη από πολλές διεθνώς αναγνωρισμένες προσωπικότητες της πολιτικής, της τέχνης και της διανόησης, όπως ο Χάρολντ Πίντερ, ο Νέλσον Μαντέλα, ο Τζον Λένον, ο Δαλάι Λάμα, η Μάργκαρετ Θάτσερ, ο Ούλοφ Πάλμε, ο Πίτερ Ουστίνοφ και η Ίντιρα Γκάντι. Ταυτόχρονα, έχει γράψει εκατοντάδες ανταποκρίσεις, έχει ζήσει ανεξίτηλες στιγμές σε εμπόλεμες περιοχές και είναι ο άνθρωπος που ουσιαστικά καθιέρωσε στη χώρα μας τη θέση του ξένου ανταποκριτή.
Το ραντεβού μας δόθηκε στο lounge του ξενοδοχείου Intercontinental, όπου διέμενε στη διάρκεια της σύντομης παραμονής του στην Αθήνα, με αφορμή την παρουσίαση του βιβλίου του. Μπροστά μου έχω έναν καταξιωμένο δημοσιογράφο με διεθνή παρουσία, με μια αξιόλογη καριέρα στο Λονδίνο. Στη συζήτησή μας χρησιμοποιεί συχνά τις λέξεις «έρευνα», «έγκυρη πληροφορία» και «δημοσιογραφική δεοντολογία», ενώ στην πολυετή διαδρομή του πάντοτε εστίαζε στην είδηση και όχι στον σχολιασμό, στο ρεπορτάζ και όχι στον εντυπωσιασμό, στις πηγές και όχι στις φήμες.
Το βιβλίο του είναι διανθισμένο με σπάνιο φωτογραφικό υλικό, ενώ μεταξύ άλλων ο αναγνώστης έχει τη δυνατότητα να διαβάσει ενδιαφέρουσες ιστορίες, όπως εκείνη για τον Έλληνα διευθυντή εφημερίδας ο οποίος δεν δημοσίευσε τη λίστα µε Έλληνες πράκτορες της CIA που είχε παραλάβει από πρώην πράκτορά της.
Με καταγωγή από το Προμύρι Πηλίου, ο Λάµπης Τσιριγωτάκης ξεκίνησε τη δημοσιογραφική του σταδιοδρομία στην εβδομαδιαία αθλητική εφημερίδα «Ομάδα» του συγκροτήματος Λαμπράκη και στη συνέχεια εργάστηκε στο τμήμα διεθνών ειδήσεων της εφημερίδας «Το Βήμα».
Από μικρή ηλικία διάβαζε συνεχώς τον λονδρέζικο Τύπο και παρακολουθούσε ανελλιπώς αγώνες του αγγλικού πρωταθλήματος. Έτσι, όταν του δόθηκε η ευκαιρία, διέκοψε τη συνεργασία του µε το συγκρότημα Λαμπράκη για να σπουδάσει µε υποτροφία στη σχολή δημοσιογραφίας του λόρδου Τόµσον, ιδιοκτήτη τότε του συγκροτήματος των «Times», στο Κάρντιφ της Ουαλίας.
Μετά το τέλος των σπουδών του συνεργάστηκε µε τις βρετανικές εφημερίδες «Western Mail» στο Κάρντιφ και «Liverpool Echo» στο Λίβερπουλ, όπως και µε την ελληνική υπηρεσία του BBC. Από το 1979 και για τέσσερις περίπου δεκαετίες εργάστηκε ως ανταποκριτής στο Λονδίνο για την ΕΡΤ, το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων και την εφημερίδα «Έθνος».
Όλα αυτά τα χρόνια, πραγματοποίησε πολλές διεθνείς αποστολές. Κάλυψε την Ισλαμική Επανάσταση του Χομεϊνί στο Ιράν για το αμερικανικό τηλεοπτικό δίκτυο CBS, ενώ έχει παρουσιάσει στην ΕΡΤ τριάντα περίπου δικά του ντοκιμαντέρ µε διεθνή και ελληνικά θέματα.
Ποια ήταν η πρώτη του μεγάλη επιτυχία; «Αναμφίβολα, η συνάντησή μου με τον Τζον Λένον των Beatles. Ήταν αρχές Αυγούστου του 1967 όταν ο διευθυντής μου στο "Βήμα" Ανδρέας Δημάκος μού ανέθεσε την αποστολή να βρω τα μέλη του γνωστού συγκροτήματος, επειδή είχε την πληροφορία ότι διέμεναν κάπου στην Ελλάδα. Τελικά, μετά από μια κοπιαστική αναζήτηση, αφού συνάντησα πρώτα τον Πολ Μακάρτνεϊ, έμαθα ότι είχαν προγραμματίσει μια εκδρομή στην Αράχοβα και τους Δελφούς. Κάπως έτσι, τους ακολουθήσαμε μαζί με τον φωτορεπόρτερ της εφημερίδας στο ταξίδι τους.
Θυμάμαι ότι είχαν κάνει και μια στάση για μπάνιο σε μια όμορφη λίμνη πριν τον τελικό τους προορισμό. Ο Λένον ήταν ένας άνθρωπος που από την αρχή διέκρινες στο πρόσωπό του έναν έντονο προβληματισμό, αν και πάντοτε χαμογελαστός. Εκείνη την περίοδο, όπως μου είπε στη συνέντευξή μας, ενδιαφέρονταν να αγοράσουν ένα ελληνικό νησί. Από τις τρεις επικρατέστερες επιλογές, είχαν αποφασίσει να αγοράσουν το νησί Τσουγκριά, τη νησίδα απέναντι από τη Σκιάθο. Παρόλο που ο Τζον Λένον είχε στείλει το ποσό σε ελληνική τράπεζα, η αγοραπωλησία δεν προχώρησε ποτέ, διότι τους είχαν συμβουλεύσει ότι θα μπλέξουν με τη γραφειοκρατία και έτσι απέσυραν το ενδιαφέρον τους.
Στη συνομιλία μας μού είχε μιλήσει για τη δύναμη της μουσικής, τις κοινωνικές ανισότητες στη Μεγάλη Βρετανία, τη μεγάλη του αντίθεση στον πόλεμο του Βιετνάμ, τις ομορφιές της Ελλάδας, ενώ μαζί του ήταν και η σύζυγός του Σύνθια Πάουελ με τον πεντάχρονο τότε γιο τους, τον Τζούλιαν», αφηγείται.
Ποιες άλλες προσωπικότητες απ’ αυτές που συνάντησε τον εντυπωσίασαν; «Χωρίς δεύτερη σκέψη, ο Νέλσον Μαντέλα, η Ίντιρα Γκάντι και η Μάργκαρετ Θάτσερ. Η μακροβιότερη πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου του 20ού αιώνα είχε πάντοτε μια αυστηρή συμπεριφορά, ένα παγερό χαμόγελο και ένα εμφανώς αυταρχικό ύφος. Έτρεφε, όμως, ιδιαίτερη συμπάθεια και είχε έναν πλατωνικό έρωτα με το στέλεχος του ΠΑΣΟΚ, Γιάννη Χαραλαμπόπουλο.
Το παρασκήνιο εκείνης της συνέντευξης το έμαθα και εγώ τριάντα χρόνια αργότερα, όταν άνοιξαν τα αρχεία του Φόρεϊν Όφις. Εκεί είχα διαβάσει ότι είχε ζητήσει να αποτελέσει η συνέντευξη πρώτο θέμα στο δελτίο ειδήσεων της ΕΡΤ, ενώ παράλληλα είχε αποκλείσει το ενδεχόμενο να συζητήσουμε για το Κυπριακό.
Μάλιστα, σε αυτά τα εμπιστευτικά έγγραφα της βρετανικής πρεσβείας υπήρχαν σχόλια διπλωματών που μιλούσαν για τις ανταποκρίσεις μου στην ΕΡΤ και ειδικότερα στο "Έθνος". Όταν είχα αποκαλύψει μια απόρρητη έκθεση με τις απόψεις της βρετανικής κυβέρνησης για τον τότε πρωθυπουργό Ανδρέα Παπανδρέου, σημείωναν ότι η εφημερίδα μου είχε οικονομική υποστήριξη από τη Σοβιετική Ένωση και πως πιέστηκα να το κάνω, αν και λογικός και υπεύθυνος δημοσιογράφος, εξαιτίας των απαιτήσεων της εφημερίδας, προκειμένου να πείσουμε τους αναγνώστες ότι το ΠΑΣΟΚ έχαιρε της εκτιμήσεως της διεθνούς κοινότητας.
Όσον αφορά τον Μαντέλα, θα τον χαρακτήριζα ως έναν αρχαίο Έλληνα φιλόσοφο. Είχε βαθιές γνώσεις της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας και όταν βρισκόταν στη φυλακή είχε ανεβάσει με άλλους φυλακισμένους την τραγωδία του Σοφοκλή "Αντιγόνη". Μια ξεχωριστή, επιβλητική και σπάνια προσωπικότητα με μετριοπαθή πολιτική σκέψη και βαθιά καλλιέργεια, που ενθάρρυνε την εποικοδομητική συνύπαρξη μαύρων και λευκών στη Νότια Αφρική», λέει με ένα μελαγχολικό χαμόγελο.
Αυτές τις μέρες, με τον θάνατο του τέως βασιλιά Κωνσταντίνου, ήρθε στην επικαιρότητα η γνωστή φράση «unfair» που είχε πει ο πρώην πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Μητσοτάκης. Για τον Λάμπη Τσιριγωτάκη αυτή ήταν ίσως η πιο δύσκολη στιγμή που είχε να αντιμετωπίσει, αφού ήταν ο ρεπόρτερ που μετέδωσε τη δήλωση η οποία είχε προκαλέσει πολιτικό σεισμό στο κόμμα της Νέας Δημοκρατίας.
Θυμάται στη συνομιλία μας: «Ήταν Φεβρουάριος του 1988 και ο αρχηγός της ΝΔ, Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, πραγματοποιούσε επίσημη επίσκεψη στο Λονδίνο. Στη συνέντευξη Τύπου που ακολούθησε, ένας Πολωνός δημοσιογράφος, νοσταλγός της μοναρχίας, ρώτησε τον Κ. Μητσοτάκη για το πολιτειακό δημοψήφισμα του 1974 και ο τότε αρχηγός της ΝΔ απάντησε ως εξής: “Αν και είμαι αντιβασιλικός, πιστεύω ότι πράγματι το δημοψήφισμα του 1974 ήταν “unfair” για τον τέως βασιλιά Κωνσταντίνο”. Όπως αντιλαμβάνεστε, έγινε αμέσως πολιτικό θέμα, με τους συνεργάτες του Κων. Μητσοτάκη τότε να προσπαθούν να διαχειριστούν την κατάσταση, ζητώντας του να ανακαλέσει ή να κάνει διορθωτική δήλωση. Όπως και έγινε τελικά, λέγοντάς μας ότι έπρεπε να κρατήσουμε κρυφή την είδηση.
Φυσικά, το δημοσιογραφικό μου καθήκον μού υπαγόρευε ότι έπρεπε να μεταδώσω τη δήλωση όπως ακριβώς είχε ειπωθεί. Έτσι και έπραξα. Δεν θα ξεχάσω όταν με είχε πλησιάσει ο πρόεδρος της ΝΔ, Κ. Μητσοτάκης, για να μου ζητήσει να μεταδώσω την ανασκευασμένη δήλωσή του, αλλά δεν είχε καταφέρει να με πείσει. Πίστευαν ότι δεν θα είχα απομαγνητοφωνήσει τη δήλωση, αλλά αποδείχθηκε ότι ήμουν ο μόνος που είχα γραμμένο το απόσπασμα, το οποίο παίξαμε στο δελτίο ειδήσεων της ΕΡΤ.
Οφείλω να πω ότι, όταν δύο χρόνια αργότερα έγινε πρωθυπουργός, μού είχε πει σε ένα ταξίδι ότι δεν υπήρχε εκ μέρους του καμία δυσαρέσκεια γι’ αυτό που είχα κάνει με μια δήλωση που τελικά καθιερώθηκε στο λεξιλόγιο της πολιτικής ζωής της Ελλάδας».
Ο ίδιος έζησε και την περίοδο που ο Ανδρέας Παπανδρέου νοσηλευόταν στο νοσοκομείο του Χέρφιλντ. Στο μυαλό του είναι χαραγμένα αρκετά από τα στιγμιότυπα που έζησε, όπως και ο ζήλος πολλών δημοσιογράφων να βρίσκουν θέματα τα οποία θα έβαζαν στο στόχαστρο τον Ανδρέα και τη Δήμητρα Λιάνη.
Αναφέρει χαρακτηριστικά: «Ήταν μια Κυριακή πρωί όταν στην είσοδο του νοσοκομείου με περίμενε εκνευρισμένη η Δήμητρα Λιάνη κρατώντας ένα δημοσίευμα της εφημερίδας "Έθνος" στην οποία εργαζόμουν. Το άρθρο έφερε την υπογραφή της Αγγελικής Νικολούλη και έγραφε ότι η Δήμητρα Λιάνη έφευγε από το νοσοκομείο και πήγαινε στις μπουτίκ του Λονδίνου για να αγοράζει ακριβές φούστες και φορέματα. Η δυσαρέσκεια της κυρίας Λιάνη ήταν δικαιολογημένη, γιατί είμαι σε θέση να γνωρίζω ότι δεν έφυγε ποτέ από το πλευρό του πρώην πρωθυπουργού.
Επίσης, θεωρώ ότι με τη σχέση αυτή πρόσθεσε χρόνια ζωής στον Ανδρέα Παπανδρέου, ενώ δεν είναι τυχαίο ότι ο προσωπικός γιατρός του, Μαγκντί Χαμπίμπ Γιακούμπ, έλεγε ότι κίνητρο του Ανδρέα για να συνεχίζει να ζει ήταν η Δήμητρα.
Όταν λοιπόν επικοινώνησα με την κυρία Νικολούλη για να τη ρωτήσω πώς είναι δυνατόν να γράφει ένα τέτοιο ανακριβές ρεπορτάζ και μάλιστα από την Αθήνα, χωρίς να βρίσκεται στο Λονδίνο, μου απάντησε ότι τις πληροφορίες αυτές τις είχε δώσει ένας αστυνομικός από τη φρουρά του πρώην πρωθυπουργού. Φυσικά, κάτι τέτοιο δεν είχε συμβεί και αποτελεί παράδειγμα ενός φθηνού κιτρινισμού εκείνης της εποχής. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Ανδρέας είχε ενοχληθεί σφόδρα, φροντίζοντας να διοχετεύσει στον Σταύρο Ψυχάρη του συγκροτήματος Λαμπράκη ότι "η Δήμητρα είναι νόμιμη και μόνιμη".
Από εκείνη την περίοδο κρατώ το δώρο της Θάτσερ στον Ανδρέα που είχε εξοργίσει τη Δήμητρα Λιάνη. Όταν τον επισκέφθηκε στο ξενοδοχείο μετά την έξοδό του από το νοσοκομείο, του είχε φέρει μια σκωτσέζικη κουβέρτα για αναπηρικό καροτσάκι.
Πάντως, όπως γράφω και στο βιβλίο, εκείνη την περίοδο, όσον αφορά τα έξοδα νοσηλείας του Ανδρέα, υπήρχε ένας λογαριασμός στον οποίο κατέθεταν χρήματα διάφοροι επιχειρηματίες, όπως ο Βαρδής Βαρδινογιάνης και ο Σπύρος Μεταξάς. Όταν ο Ανδρέας έφυγε από το Λονδίνο, είχε παραμείνει ένα σημαντικό ποσό το οποίο τελικά εξαφανίστηκε. Η Δήμητρα Λιάνη δεν μπόρεσε να μάθει τι έγινε, ξέρει, όμως, ποια δύο πρόσωπα πιθανόν να εκταμίευσαν αυτό το ποσό».
Για τον Λάμπη Τσιριγωτάκη είναι αδιανόητο ο δημοσιογράφος να συνδιαλέγεται με την εξουσία. «Στη Μεγάλη Βρετανία υπάρχει μια ελευθερία, αντικειμενικότητα και σεβασμός στους κανόνες δεοντολογίας. Δεν νοείται να διαστρεβλώσεις την αλήθεια και ποτέ σε κανένα θέμα δεν γέρνεις υπέρ της μιας ή της άλλης άποψης. Θεωρείται αδιαπραγμάτευτο ότι πρέπει να φιλοξενείς και τις δύο γνώμες για οποιοδήποτε θέμα της επικαιρότητας. Στην Ελλάδα, δυστυχώς, παρατηρώ ότι κάθε ιστότοπος προωθεί τη δική του ατζέντα, με αποτέλεσμα να μην μπορείς εύκολα να βρεις την αντικειμενική δημοσιογραφία. Αν και ευτυχώς υπάρχουν φωτεινές εξαιρέσεις αλλά λιγοστές», επισημαίνει.
Η δημοσιογραφία είναι συνώνυμο της καθημερινότητάς του αλλά και αυτό που τον τροφοδοτεί συνεχώς με πλούσιες εμπειρίες. Εξακολουθεί να διαβάζει καθημερινά τον βρετανικό Τύπο, ενώ η αγαπημένη του εφημερίδα παραμένει η «Daily Mail». Σε μια εποχή όπου ο έντυπος Τύπος συρρικνώνεται, θεωρεί ότι «μια καλή εφημερίδα πάντα έχει μέλλον», ενώ όσον αφορά την ΕΡΤ πιστεύει ότι είναι λάθος συνταγή να δίνεται περισσότερη βάση στην ψυχαγωγία αντί της ενημέρωσης.
«Στην Αγγλία το πρόγραμμα του BBC βασίζεται σε τρεις πυλώνες: ενημέρωση - επιμόρφωση - ψυχαγωγία. Αντιθέτως, εδώ λειτουργούμε εντελώς αντίθετα και είναι θλιβερό να βλέπεις ότι το δελτίο ειδήσεων του κρατικού καναλιού κάνει μια ισχνή τηλεθέαση 2-3%, δίνοντας όλα τα χρήματα για τηλεοπτικές σειρές», υποστηρίζει.
Το βιβλίο του είναι διανθισμένο με σπάνιο φωτογραφικό υλικό, ενώ μεταξύ άλλων ο αναγνώστης έχει τη δυνατότητα να διαβάσει ενδιαφέρουσες ιστορίες, όπως για τον Έλληνα διευθυντή εφημερίδας ο οποίος δεν δημοσίευσε τη λίστα µε Έλληνες πράκτορες της CIA που είχε παραλάβει από πρώην πράκτορά της, αλλά και για το πώς ο Έλληνας αρχιεπίσκοπος Αμερικής Ιάκωβος σαμποτάρισε την εκλογή του Μάικλ Δουκάκη στην προεδρία των ΗΠΑ, υποστηρίζοντας τον Τζορτζ Μπους.
Συγχρόνως, θα μάθει λεπτομέρειες για τη συνάντησή του Λ. Τσιριγωτάκη µε τον Ραµόν Κάστρο στην Κούβα αλλά και για το δράμα των παιδιών του δρόμου στη Βραζιλία. Επίσης, ξεχωρίζει το συναρπαστικό οδοιπορικό που φωτίζει την πραγματική δραματική ιστορία της γέφυρας του ποταµού Κβάι.
Τέλος, θα ενημερωθεί για τον θαυμασμό του Δαλάι Λάμα για την αρχαία Ελλάδα, για το ποιον Έλληνα ποδοσφαιριστή ήθελε να αγοράσει για τη Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ ο σερ Άλεξ Φέργκιουσον, για το τηλεφώνημα του Γιώργου Ζαµπέτα στις τέσσερις τα ξημερώματα, αλλά και για το ποια ήταν η μεγάλη ευκαιρία που έχασε για την Ελλάδα ο Κώστας Σημίτης όταν ήταν πρωθυπουργός.
Λίγο πριν τον αποχαιρετίσω, τον ρωτώ τι θεωρεί σημαντικό στη ζωή: «Τις έντιμες και ανθρώπινες σχέσεις», καταλήγει και στο μυαλό μου είναι ακόμη αποτυπωμένη η φράση που τον καθιέρωσε στους τηλεοπτικούς μας δέκτες: «Από το Λονδίνο, Λάμπης Τσιριγωτάκης, για την ΕΡΤ».
Οι εκδόσεις Λιβάνη σάς προσκαλούν στην παρουσίαση του βιβλίου του δημοσιογράφου και συγγραφέα Λάμπη Τσιριγωτάκη «Αναμνήσεις ζωής. Από τον Τζον Λένον στον Νέλσον Μαντέλα» την Πέμπτη 23 Φεβρουαρίου 2023, στις 18:30 στο Inter Continental Athenaeum Athens αίθουσα Athenaeum.
Για το βιβλίο θα μιλήσουν: Όλγα Κεφαλογιάννη, βουλευτής Α’ Αθηνών, δικηγόρος, Θεόδωρος Ρουσόπουλος, βουλευτής ΝΔ Βόρειου Τομέα Αθηνών και πρόεδρος της Επιτροπής Μετανάστευσης Συμβουλίου της Ευρώπης, Κώστας Σκανδαλίδης, κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος ΠΑΣΟΚ- ΚΙΝΗΜΑ ΑΛΛΑΓΗΣ, βουλευτής Α’ Αθηνών, Νίνα Κασιμάτη, αντιπρόεδρος Επιτροπής Ευρωπαϊκών Υποθέσεων Βουλής Ελλήνων, βουλευτής Β΄ Πειραιώς ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, Γιώργος Λιάνης, συγγραφέας και δημοσιογράφος. Τον συντονισμό της παρουσίασης θα κάνει ο δημοσιογράφος της ΕΡΤ Αντώνης Αλαφογιώργος.
