Ο Γιάννης Ευσταθιάδης αφηγείται τη ζωή του στη LIFO Facebook Twitter
Το όνειρο της εφηβείας μου ήταν να γίνω δημοσιογράφος. Δεν μπόρεσα να το πραγματοποιήσω παρά μόνο μερικώς, καθώς τα τελευταία χρόνια αρθρογράφησα συστηματικά στον Τύπο. Αλλά, ξέρεις, οι αρθρογράφοι θεωρούνται «άκαπνοι» δημοσιογράφοι. Φωτο: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO

Ο Γιάννης Ευσταθιάδης αφηγείται τη ζωή του στη LIFO

0

Γεννήθηκα στην Αθήνα το 1946, χρονιά έναρξης του Εμφυλίου, εξού και ο διαρκής εμφύλιος σπαραγμός μέσα μου. Γεννήθηκα όχι απλώς στο κέντρο, αλλά στο κέντρο του κέντρου, στην οδό Κολοκοτρώνη 34. Δεν ήταν τόσο το όνομα (Κολοκοτρώνης) ή ο δρόμος που σημάδεψαν τη ζωή μου, όσο το άγαλμά του, γιατί εκεί, κάθε Κυριακή, με πήγαινε ο πατέρας μου μ' ένα πράσινο ποδηλατάκι για βόλτα. Έτσι ενισχύθηκαν τα αισθήματά μου προς τα αγάλματα (αργότερα και με την ποιητική συμβολή του Σεφέρη). Αργότερα, έζησα σε πολλά μέρη του κέντρου (Ζωοδόχου Πηγής και, κυρίως, Πλάκα). Όλα αυτά, έως την εφηβεία μου. Από τα 14 και μετά ζω σε προάστια.

Το κέντρο μού λείπει. Κάθε φορά που κατεβαίνω, νιώθω απλώς επισκέπτης, οιονεί τουρίστας. Στο κέντρο, «πιο ανθρωπινό και τριμμένο», όπως θα 'λεγε ο Γιώργος Ιωάννου, υπάρχει άλλη συμμετοχή και κοινωνικότητα. Με παρηγορεί, πάντως, ότι θα ξαναγυρίσω εκεί αργά ή γρήγορα (όσο πιο αργά γίνεται, ελπίζω), μια και οι οικογενειακός μας τάφος είναι στο Α' Νεκροταφείο. Μολονότι έχω τόσες αναμνήσεις από μέρη και περιοχές, οι ήρωες των διηγημάτων μου κινούνται σε περίκλειστα δωμάτια χωρίς προσδιορισμούς, ίσως γιατί μ' ενδιαφέρει η περιπλάνηση στον χρόνο και όχι στον χώρο.

• Ο πατέρας μου ήταν έμπορος. Έφτιαχνε γυναικεία καπέλα. Θυμάμαι πάντα την επιγραφή του καταστήματός του σ' έναν καθρέφτη: «Γυναικείοι πίλοι». Ήταν προμηθευτής της βασιλικής αυλής (κυρίως για τις κυρίες των τιμών) και, βέβαια, βασιλόφρων ο ίδιος.Σ' ένα κείμενο της Πορσελάνης γράφω: «Αισθάνομαι προϊόν μιας αντίθεσης σχεδόν διαλεκτικής. Αυτό συμβαίνει όταν ένα βασιλόφρον σπερματοζωάριο συναντά ένα ωράριο βαθύτατα βενιζελικό». Εννοούσα, βεβαίως, τη μάνα μου.

Λες και με καταδυνάστευσε ο αστεϊσμός του Τσαρούχη «οι γονείς είναι καλό πράγμα, αρκεί να μας εγκαταλείπουν εγκαίρως», έχασα τον πατέρα μου στα 9 και τη μάνα μου στα 23. Η απώλεια του πατέρα μου με επηρέασε καταλυτικά (ίσως γιατί ήταν η πρώτη επαφή με την έννοια «θάνατος»). Τα πρώτα μου ποιήματα ήταν γραμμένα για εκείνον.

Η διαφήμιση, κατά τη γνώμη μου, δεν είναι τέχνη, όσο κι αν θέλουν να την ονομάζουν κάποιοι έτσι. Στην καλύτερη περίπτωση δημιουργεί ιδιοκατασκευάσματα καλλιτεχνημάτων, είναι ένα fast food της τέχνης. Ενίοτε,όμως, επηρεάζει την τέχνη, δίνει ερεθίσματα.

• Στο σπίτι μου δεν βρήκα βιβλία. Θυμάμαι μόνο κάποια λεξικά και την Εγκυκλοπαίδεια του Ηλίου. Δεν υπήρχε επίσης γραμμόφωνο ή πικάπ. Ξεκίνησα μόνος μου. Κάποιος φίλος της οικογένειας μου χάρισε -δεν θυμάμαι γιατί;- την Τρίτομη Ποιητική Ανθολογία του Μιχάλη Περάνθη. Άρχισα να γράφω στα 12. Το 1961, δεκαπενταετής, εξέδωσα ένα ποιητικό πρωτόλειο με την ενθάρρυνση του Γιάννη Ρίτσου (πολύ αργότερα έμαθα ότι ο γενναιόδωρος Ρίτσος δεν είχε κακό λόγο για κανέναν).

Το όνειρο της εφηβείας μου ήταν να γίνω δημοσιογράφος. Δεν μπόρεσα να το πραγματοποιήσω παρά μόνο μερικώς, καθώς τα τελευταία χρόνια αρθρογράφησα συστηματικά στον Τύπο. Αλλά, ξέρεις, οι αρθρογράφοι θεωρούνται «άκαπνοι» δημοσιογράφοι.

• Σπούδασα νομικά (την αγαπημένη σχολή εκείνων που δεν ξέρουν τι να κάνουν) και είκοσι χρόνων άφραγκος φοιτητής πήγα για χαρτζιλίκι σε διαφημιστική εταιρεία για ένα καλοκαίρι κι έμεινα στη διαφήμιση ισοβίως (δεν υπονοώ ποινή). Έγραφα κείμενα. Η διαφήμιση ήταν πάντα καταφύγιο πολλών συγγραφέων και ένας απ' αυτούς, ο Νίκος Πολίτης -εξαιρετικός, αλλά σήμερα λησμονημένος- με κάλεσε το 1968 για μια συνέντευξη για πρόσληψη σε άλλη εταιρεία. Ευφυέστατος, χαριτωμένος, αλλά είρων και ενίοτε σκληρός, με το που κάθισα μ' έπιασε απ' τα μούτρα: «Α, εσείς οι νέοι όλο φωνάζετε και διαμαρτύρεστε. Τι έχετε ζήσει για να διαμαρτύρεστε; Εμείς ζήσαμε τη δικτατορία του Μεταξά, τον πόλεμο, την Κατοχή, τον Εμφύλιο και τη Χούντα των Συνταγματαρχών. Εσείς τι έχετε ζήσει;».

Ήμουν τρακαρισμένος, αλλά είχα και το θράσος των 22 χρόνων. «Κάτι χειρότερο», του απάντησα. «Τη Χούντα των Συνταγματαρχών, χωρίς να έχουμε γνωρίσει τίποτε άλλο». Δεν έκανε καμία άλλη ερώτηση. Με προσέλαβε. Κι εμένα μου αρέσει η ευφυής αυθάδεια στους νέους. Την εκτιμώ και την επιβραβεύω, όπου μπορώ.

• Η διαφήμιση, αν ξέρεις να τη διαχειριστείς σωστά, βοηθά τον συγγραφέα. Χιλιάδες κείμενα, τριβή με τις λέξεις, σφιχτοί ρυθμοί, λακωνικότητα, γράψε-σβήσε, σαν την ορθοφωνία των ηθοποιών ή το ζέσταμα των αθλητών. Παραπλάνηση; Ασφαλώς εμφανίζεται, ειδικά σε κακές διαφημίσεις (στις πολιτικές, σχεδόν πάντα). Αλλά, μήπως δεν υπάρχει και στη λογοτεχνία, στην τέχνη; Η διαφήμιση, κατά τη γνώμη μου, δεν είναι τέχνη, όσο κι αν θέλουν να την ονομάζουν κάποιοι έτσι. Στην καλύτερη περίπτωση δημιουργεί ιδιοκατασκευάσματα καλλιτεχνημάτων, είναι ένα fast food της τέχνης.

Ενίοτε,όμως, επηρεάζει την τέχνη, δίνει ερεθίσματα. Μολονότι πάντα προσπαθούσα να διαχωρίζω τις ιδιότητες, υπάρχει μια περίπτωση που χρησιμοποίησα τη λογοτεχνία ως πηγή έμπνευσης για τη διαφήμιση. Έκανα κάποτε μια καρτουνίστικη ταινία για μωροπάνα. Είχε τη λέξη «ΜΩΡΟ» σε όλη την οθόνη και κάτω από το ωμέγα έμπαινε μια πάνα και το κάλυπτε, σαν να ήταν ο ποπός ενός μωρού. Ομολογώ ότι το σκέφτηκα με αφορμή τους στίχους του αγαπημένου μου Ντίνου Χριστιανόπουλου: «Μην καταργείτε την υπογεγραμμένη / ιδίως κάτω από το ωμέγα / είναι κρίμα να εκλείψει / η πιο μικρή ασέλγεια / του αλφαβήτου μας».

• Στη μουσική με μύησε ο παιδικός μου φίλος και διάσημος σήμερα συνθέτης, Γιώργος Απέργης. Είχε ο ίδιος μεγάλη δισκοθήκη, έπαιζε, βεβαίως, πιάνο και θυμάμαι ώρες επί ωρών ακροάσεις και συζητήσεις στο σπίτι του. Σ' αυτόν οφείλω το βάπτισμα του πυρός. Ο πρώτος δίσκος που αγόρασα ήταν οι «Πέντε ουγγρικοί χοροί» του Μπραμς, με την Ορχήστρα της Φιλαδέλφειας και τον Ευγένιο Όρμαντι. Έγραψα συστηματικά για τη μουσική, χωρίς να ξέρω ούτε μία νότα, κι έγραψα συστηματικά για τη γαστρονομία, χωρίς να ξέρω να μαγειρεύω!

Και στις δυο περιπτώσεις η ενασχόλησή μου ήταν προσχηματική. Θέλησα να μιλήσω για πράγματα που είναι πίσω από το αντικείμενο. Τις συγκινήσεις και τις μνήμες του ακροατή, την πνευματικότητα και την κοινωνικότητα της γεύσης. Βλέπεις, για ν' απαντήσω στο ερώτημά σου, είμαι περισσότερο βουλιμικός της γραφής και όχι της τροφής.

• Είμαι παραγωγός στο Τρίτο Πρόγραμμα εδώ και δέκα περίπου χρόνια. Το οφείλω στον Δημήτρη Παπαδημητρίου. Αγαπώ το ραδιόφωνο. Ξέρω καλά την τεχνική και τα τερτίπια του γιατί ευτύχησα να μαθητεύσω στον σκηνοθέτη Γιώργο Θεοδοσιάδη. Στο ραδιόφωνο με γοητεύει το μη προσωπικό, αλλά όχι απρόσωπο, της φωνής. Με γοητεύει η διαδικασία στην οποία το ελλείπον στοιχείο το αναπληρώνει η προσθετική φαντασία του ακροατή. Μιλάς σε εκατομμύρια, αλλά απευθύνεσαι σε έναν.

• Με ρωτάς για την πολιτική κατάσταση. Τελώ -όπως οι περισσότεροι Έλληνες- εν συγχύσει. Όχι, όμως, αθώος (κανείς δεν είναι αθώος), αλλά ένοχος (στον βαθμό που μου αναλογεί). Ξαναθυμάμαι μια φράση παλιά του Ιγνάτιου Σιλόνε (ο συγγραφέας της Σχολής των Δικτατόρων) που παραμένει ανατριχιαστικά επίκαιρη εις τα καθ' ημάς: «Η παρακμή χτυπάει το ίδιο, τόσο την κυρίαρχη τάξη όσο και τις αντίθετες προς αυτήν δυνάμεις».

• Γράφω πάντα βράδυ, με την παρηγορητική καθοδήγηση μιας λάμπας - ίσως γιατί είναι το φως που μου ρίχνει ο ψυχαναλυτής εαυτός μου. Τις «λατρευτικές μου ανάγκες» τις καλύπτει ο Παναθηναϊκός (τι Αθηναίος θα ήμουν;). Κλέβω την έκφραση από τον αιώνιο αντίπαλό μου αλλά και αιώνιο φίλο μου, Αχιλλέα Κυριακίδη.

Είμαι Παναθηναϊκός από τα δέκα μου χρόνια. Πριν, πιτσιρίκος, ήμουν Απόλλων Αθηνών. Λέγαμε τότε πως, για ν' αλλάξεις ομάδα, έπρεπε να πλύνεις τα χέρια σου με λάδι. Το έκανα και άλλαξα ομάδα. Αναρωτιέμαι σήμερα με πόσο λάδι πρέπει να πλύνουμε τα χέρια μας για ν' αλλάξουμε Ελλάδα... Η αγάπη μου για την Ελλάδα είναι πρωτίστως η αγάπη μου για την ελληνική γλώσσα - ειδικά όταν δεν την μιλούν ορισμένοι Έλληνες. 

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ηλίας Μαγκλίνης: «Η ανάκριση»

Το Πίσω Ράφι / «Γιατί δεν μου μιλάς ποτέ για τον εφιάλτη σου, μπαμπά;»

Η «Ανάκριση» του Ηλία Μαγκλίνη, ένα από τα πιο ενδιαφέροντα πεζά των τελευταίων χρόνων, φέρνει σε αντιπαράθεση έναν πατέρα που βασανίστηκε στη Χούντα με την κόρη του που «βασανίζεται» ως περφόρμερ στα χνάρια της Μαρίνα Αμπράμοβιτς.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Πέντε κλασικά έργα που πρέπει κανείς να διαβάσει

Βιβλίο / 5 κλασικά βιβλία που κυκλοφόρησαν ξανά σε νέες μεταφράσεις

Η κλασική λογοτεχνία παραμένει εξαιρετικά επίκαιρη, κι αυτό το αντιλαμβάνεται κανείς ανατρέχοντας στους τίτλους της πρόσφατης βιβλιοπαραγωγής και σε έργα των Τζόις, Κουτσί, Κάφκα, Αντρέγεφ και Τσβάιχ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Τάσος Θεοφίλου: «Η φυλακή είναι το LinkedΙn των παρανόμων» ή «Το πορνό και το Κανάλι της Βουλής είναι από τα πιο δημοφιλή θεάματα στη φυλακή»

Βιβλίο / Τάσος Θεοφίλου: «Όταν μυρίζω μακαρόνια με κιμά θυμάμαι τη φυλακή»

Με αφορμή το βιβλίο-ντοκουμέντο «Η φυλακή», ο Τάσος Θεοφίλου μιλά για την εμπειρία του εγκλεισμού, για τον αθέατο μικρόκοσμο των σωφρονιστικών ιδρυμάτων –μακριά απ’ τις εικόνες που αναπαράγουν σειρές και ταινίες– και για το πώς η φυλακή λειτουργεί σαν το LinkedIn των παρανόμων.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Michel Gaubert: Ο dj που βάζει μουσικές στα σημαντικότερα catwalks

Βιβλίο / Michel Gaubert: Ο dj που βάζει μουσικές στα σημαντικότερα catwalks

Chanel, Dior και πολλοί ακόμα οίκοι υψηλής ραπτικής «ντύνουν» τα shows τους με τη μουσική του. Στο «Remixed», την αυτοβιογραφία-παλίμψηστο των επιρροών και των εμμονών του, ο ενορχηστρωτής της σύγχρονης catwalk κουλτούρας μας ξεναγεί σε έναν κόσμο όπου μουσική και εικόνα γίνονται ένα.
ΣΤΕΛΛΑ ΛΙΖΑΡΔΗ
Ρωμανός ο Μελωδός: Ο ουρανόθρεφτος ποιητής του Θείου Δράματος

Βιβλίο / Ρωμανός ο Μελωδός: Ο ουρανόθρεφτος ποιητής του Θείου Δράματος

Λίγοι είναι οι ποιητικά γραμμένοι εκκλησιαστικοί στίχοι που δεν φέρουν τη σφραγίδα αυτού του ξεχωριστού υμνωδού και εκφραστή της βυζαντινής ποιητικής παράδοσης που τίμησαν οι σύγχρονοί μας ποιητές, από τον Οδυσσέα Ελύτη μέχρι τον Νίκο Καρούζο.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Τα 5 πιο σημαντικά βιβλία του Μάριο Βάργκας Λιόσα

Βιβλίο / Τα 5 πιο σημαντικά βιβλία του Μάριο Βάργκας Λιόσα

Η τελευταία μεγάλη μορφή της λατινοαμερικάνικης λογοτεχνίας που πίστευε πως «η λογοτεχνία μπορεί να αλλάξει την πραγματικότητα» έφυγε την Κυριακή σε ηλικία 89 ετών. Ξεχωρίσαμε πέντε από τα πιο αξιόλογα μυθιστορήματά του.
ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ
bernhard schlink

Πίσω ράφι / «Φανταζόσουν ότι θα έβγαινες στη σύνταξη ως τρομοκράτης;»

Το μυθιστόρημα «Το Σαββατοκύριακο» του Μπέρνχαρντ Σλινκ εξετάζει τις ηθικές και ιδεολογικές συνέπειες της πολιτικής βίας και της τρομοκρατίας, αναδεικνύοντας τις αμφιλεγόμενες αντιπαραθέσεις γύρω από το παρελθόν και το παρόν.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Φοίβος Οικονομίδης

Βιβλίο / Φοίβος Οικονομίδης: «Είμαστε έτοιμοι ανά πάσα στιγμή να σπάσουμε σε χίλια κομμάτια»

Με αφορμή το νέο του βιβλίο «Γιακαράντες», ο Φοίβος Οικονομίδης, ένας από τους πιο χαρακτηριστικούς συγγραφείς της νεότερης γενιάς, μιλά για τη διάσπαση προσοχής, την αυτοβελτίωση, τα κοινωνικά δίκτυα, το βύθισμα στα ναρκωτικά και τα άγχη της γενιάς του.
ΙΩΝΑΣ ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ
Σερζ Τισερόν «Οικογενειακά μυστικά»

Το Πίσω Ράφι / «Το να κρατάμε ένα μυστικό είναι ό,τι πιο πολύτιμο και επικίνδυνο έχουμε»

Μελετώντας τις σκοτεινές γωνιές των οικογενειακών μυστικών, ο ψυχίατρος και ψυχαναλυτής Σερζ Τισερόν αποκαλύπτει τη δύναμη και τον κίνδυνο που κρύβουν καθώς μεταφέρονται από τη μια γενιά στην άλλη.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Το ηθικό ζήτημα με τις μεταθανάτιες εκδόσεις με αφορμή το ημερολόγιο της Τζόαν Ντίντιον

Βιβλίο / Μεταθανάτιες εκδόσεις και ηθικά διλήμματα: Η Τζόαν Ντίντιον στο επίκεντρο

Σύντομα θα κυκλοφορήσει ένα βιβλίο με τις προσφάτως ανακαλυφθείσες «ψυχιατρικές» σημειώσεις της αείμνηστης συγγραφέως, προκαλώντας ερωτήματα σχετικά με τη δεοντολογία της μεταθανάτιας δημοσίευσης έργων ενός συγγραφέα χωρίς την επίσημη έγκρισή του.
THE LIFO TEAM
Στα «Μαθήματα Ζωγραφικής» του Τσαρούχη αποκαλύπτεται όλος ο ελληνικός κόσμος

Ηχητικά Άρθρα / Γιάννης Τσαρούχης: «Η ζωγραφική μου θρέφεται από τη μοναξιά και τη σιωπή»

Στα εκπληκτικά «Μαθήματα Ζωγραφικής» του Γιάννη Τσαρούχη αποκαλύπτεται όλος ο ελληνικός κόσμος, από τις μινωικές τοιχογραφίες έως τα λαϊκά δημιουργήματα του Θεόφιλου.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
George Le Nonce: «Εκτός από τα φέικ νιουζ, υπάρχει η φέικ λογοτεχνία και η φέικ ποίηση»

Ποίηση / George Le Nonce: «Εκτός από τα fake news, υπάρχει η fake λογοτεχνία και ποίηση»

Με αφορμή την έκδοση του τέταρτου ποιητικού του βιβλίου, με τίτλο «Μαντείο», ο Εξαρχειώτης ποιητής μιλά για την πορεία του, την ποίηση –queer και μη–, και για την εποχή του Web 2.0, αποφεύγοντας την boomer-ίστικη νοοτροπία.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Χατζιδάκις, Ιωάννου, Χιόνης, Βακαλόπουλος, Κοντός: 5 βιβλία τους κυκλοφορούν ξανά

Βιβλίο / Χατζιδάκις, Ιωάννου, Χιόνης, Βακαλόπουλος, Κοντός: 5 βιβλία τους κυκλοφορούν ξανά

Μια σειρά από επανεκδόσεις αλλά και νέες εκδόσεις, που αφορούν ποιητές και λογοτέχνες που έχουν φύγει από τη ζωή μάς θυμίζουν γιατί επιστρέφουμε σε αυτούς, διαπιστώνοντας ότι παραμένουν, εν πολλοίς, αναντικατάστατοι.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ