Αυτές τις μέρες βρίσκεται στην Αθήνα ο ποιητής Αμίρ Ορ.
Στο πλαίσιο του Διεθνούς Φεστιβάλ Ποίησης Αθηνών, θα διαβάσει ποιήματά του στα εβραϊκά –με ταυτόχρονη προβολή της μετάφρασης στα ελληνικά το Σάββατο 28 Σεπτεμβρίου, στις 20:00, στο Μουσείο Ακρόπολης.
Ο Αμίρ Ορ γεννήθηκε το 1956 στο Τελ Αβίβ. Σπούδασε Φιλοσοφία και Θρησκειολογία στο Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ, όπου αργότερα δίδαξε για τη θρησκεία των Αρχαίων Ελλήνων. Έχει διδάξει ποίηση και δημιουργική γραφή σε διάφορα πανεπιστήμια στο Ισραήλ, στην Αγγλία και στην Ιαπωνία.
Έχει δημοσιεύσει επτά ποιητικές συλλογές. Το ποιητικό του έργο έχει μεταφραστεί σε 25 γλώσσες, μεταξύ των οποίων στα αραβικά, αγγλικά, γαλλικά, ολλανδικά και ιαπωνικά. Μεταξύ των μεταφράσεών του από τα αρχαία ελληνικά συγκαταλέγονται το Κατά Θωμά Ευαγγέλιο και μία ανθολογία αρχαίας ελληνικής ερωτικής ποίησης.
Τον συναντήσαμε και είχαμε μια μικρή συζήτηση:
Τι είναι η ποίηση για εσάς;
Ποίηση είναι ο τόπος στον οποίο μεγαλώνω. Είναι αυτό που δίνει νόημα στην πραγματικότητα γύρω μας. Ο ποιητής είναι δημιουργός, υπό την έννοια ότι προετοιμάζει τις αντιλήψεις του αύριο, δημιουργεί νέες νοοτροπίες. Δεν ξέρω ποτέ από πριν τι ποίημα θα γράψω.
Ποια είναι τα θέματα που πραγματεύεστε;
Υπαρξιακές σκέψεις. Ο έρωτας. Τελευταία εστιάζω σε κοινωνικά ζητήματα. Ένας ποιητής επηρεάζεται από αυτά που συμβαίνουν γύρω του.
Τι είναι αυτό που σας εμπνέει για να γράψετε; Ποιες συνθήκες ευνοούν την έμπνευση σας;
Δεν το ξέρω, είναι κάτι που αλλάζει συνεχώς. Θα μπορούσε να είναι μια διαδρομή με λεωφορείο, για παράδειγμα. Καμιά φορά ξυπνάω με ποιήματα και δουλεύω πάνω τους για μέρες. Θυμάμαι ένα πρωί στην Ελλάδα, πριν δύο χρόνια, έκανα jogging και ξαφνικά μου έρχεται έμπνευση. Σταματάω αμέσως, γράφω το ποίημα, και το συνεχίζω την επομένη.
Πώς είναι να γράφει κανείς ποίηση σε ένα πολιτικά τεταμένο περιβάλλον;
Η ποίηση αφορά στη ζωή. Δεν αποφασίζει ο ποιητής τι γράψει, εάν θα γράψει πολιτική ή ερωτική ποίηση για παράδειγμα. Ο ποιητής πρέπει να γράφει ό,τι τον εμπνέει. Ποίημα σχετικά με την πολιτική κατάσταση πρωτοέγραψα πριν δύο μόλις χρόνια. Η ποίηση δεν επηρεάζει καταστάσεις, αλλά τον ψυχισμό των ανθρώπων.
Τι προσφέρουν σε έναν ποιητή μεγάλες διοργανώσεις, όπως το Διεθνές Φεστιβάλ Ποίησης Αθηνών;
Διάλογο. Η ποίηση προχωράει με διάλογο, και εννοώ πρώτιστα τον διάλογο ποιητή και κοινού. Αυτός ο διάλογος είναι μια επαφή με την πραγματικότητα. Υπάρχει μια δημοκρατία της ποίησης , η οποία μετακινείται από τόπο σε τόπο.
Ποιο είναι το ποίημα που αγαπάτε περισσότερο;
Αγαπώ πολύ την ποίηση της Σαπφούς, δεν μπορώ να ξεχωρίσω κάποιο ποίημα. Από τα δικά μου, Οι Βάρβαροι, μέρος δεύτερο.
Δυο ποιήματα του Αμιρ Ορ
Οι βάρβαροι (μέρος δεύτερο)
Δεν περιμέναμε μάταια τους βαρβάρους,
δεν είχαμε μάταια συναθροιστεί στην αγορά,
δεν δώρισαν μάταια οι συγκλητικοί τις επίσημες τόγες τους
και πρόβαραν τους λόγους τους για τη συνάντηση.
Δεν γκρεμίσαμε μάταια τους ναούς μας
και νέους αναγείραμε για τους δικούς τους θεούς –
Κάψαμε, όπως άρμοζε, τα βιβλία μας
που τίποτε δεν περιέχουν γι' ανθρώπους σαν κι αυτούς.
Οι βάρβαροι ήρθαν κατά πως πρόβλεψε η προφητεία
και πήραν τα κλειδιά της πόλης απ' το χέρι του βασιλιά.
Όταν έφτασαν όμως φορούσαν ρούχα σαν και τα δικά μας
και τα έθιμά τους ήταν σαν τα έθιμα της χώρας μας.
Κι όταν άρχισαν να μας δίνουν διαταγές στη γλώσσα μας
δεν ξέραμε πια πότε οι βάρβαροι είχαν έρθει.
**
Ένας σπόρος χωμένος στην άμμο περιμένει χρόνια τη βροχή
μτφρ.: Βασίλης Ρούβαλης
Αυτό το ποίημα θα 'ναι ενός άλλου αιώνα, όχι διαφορετικού από τον δικό μας. Αυτό το ποίημα θα μείνει κρυφό, με σιγουριά, κάτω από σωρούς λέξεων ώσπου,
ανάμεσα στα τελευταία ρινίσματα άμμου της κλεψύδρας,
σαν βαπόρι μέσα σε γυάλινο μπουκάλι, θα φανερωθεί. Αυτό το ποίημα
που θα μιλάει για την αθωότητα. Και οι απλοί άνθρωποι, που φαίνονται
ξεσηκωμένοι από τη αλληλουχία των γεγονότων, σαν αργοπορημένοι θεοί,
θα το ακούσουν χωρίς να σημαίνει τίποτε επειδή δεν ήταν εκεί προηγουμένως,
σηκώνοντας την πλάτη τους όπως τα φίδια
μέσα στα πεταμένα παλιοπράγματα, και δεν θα υπάρξει κάτι αλλού
για να βιαστούν, και δεν θα έχει κάποιο τέλος
διαφορετικό από την αρχή του. Δεν θα είναι πλούσιο
μα ούτε και φτωχό. Δεν θα πειράζουν πια οι ατέλειωτες υποσχέσεις
στην πράξη αυτά που πρεσβεύει
και δεν θα μειώνει ή υπερβάλλει εαυτόν από εδώ κι από εκεί.
Αυτό το ποίημα, αν απευθύνεται προς εσένα, γυναίκα, ποτέ δεν θα σ' αποκαλέσει
muse babe, κι ούτε θα κοιμηθεί μαζί σου σαν τους προγόνους του;
Ή αν σ' εσένα, άνδρα, δεν θα υποκύψει, ούτε θα σκοτώσει, δεν θα βάλει πούδρα
και δεν θ' αφαιρέσει τις λέξεις και τη σάρκα του, και δεν έχει δεν έχει –
τι; Μάλλον τώρα θα τ' ονομάσω, το κακό ποίημα
του αιώνα: εδώ, ασθενικό, με τέτοια υγεία ώστε μόλις να σέρνεται
στα κακώς κείμενα των σύγχρονων ιδεών
ή στέκεται ακίνητο για να επιδείξει τα χαρτιά του και μετράει τ' ασήμαντα
στο αριθμητήριο. Η απογραφή: λουλούδια και συνδετήρες,
σώματα (ναι, δίχως ανησυχία), ψηλά ποτήρια. Μετά συνδετήρες –
επίσης πεταλούδες και πολλά χνάρια κι άλλα καρφιά και ράφια
για τις διαφωνίες της επίσιμης κριτικής, και ακόμη για χαζολόγημα, οδούς
αντί οδόντος, με τα χαοτικά χαμόγελα ενός χαμαιλέοντα που αγνοεί εντελώς
τα χρώματά του ώσπου να καταλήξει παραβολή. Ή με ακατανόητη ηρεμία
να δοκιμάζεις μ' αλλουνού την τύχη σε παιχνίδια του, προς και από
χωρίς άλλο σκοπό εκτός από, ας πούμε,
κάπως αστεία το μήκος μιας γραμμής. Ρίξε πορτοκαλί στο μπλε
του βραδινού ουρανού: τώρα, βάλε ένα μικρό σύννεφο. Αναρριχήσου,
κοίταξε προς τα κάτω: θάλασσα από θάλασσα, άμμος από άμμο.
Ή δάχτυλα. Δέκα σκουλήκια κολλημένα μεταξύ τους
κινούνται με ανεξήγητη χάρη. Τώρα περικυκλώνουν
μια σφαίρα ελλειπτική, θαυμάσια, σαρκώδη, περαιτέρω
μπορείς να πεις μια λέξη (πρόκειται για φρούτο, λέγεται
ροδάκινο). Κι αυτές οι λέξεις η γεύση τους είναι γεμάτη από τη γεύση
της ύπαρξης, μιας νότας που συνοδεύει το βλέμμα με δέος
κι όχι μ' ένα υπόκωφο ντιν. Κι αυτό είναι το ποίημα:
τραγουδάει, ας πούμε, την πίσσα που γέμισε το πόδι σου στην παραλία,
τα πλαστικά μπουκάλια, τις ίδιες τις λέξεις του. Ό,τι βλέπει
είναι άσπρο και μαύρο, διάφανο ή γεμάτο κόκκους.
Δεν είναι λιγότερο γυμνό απ' εσένα. Κι ούτε πιο πολύ. Μόνο μ' αυτή την ακρίβεια
που δεν έχει όρια εκτός από τις καμπύλες μιας πόρνης,
ένα βάζο με κυκλάμινα ή μια τρίχα σε μια κρεμάστρα μπάνιου.
Εδώ τα πλάσματα δεν θέλουν να ξέρουν. Εκεί
τα πλάσματα θέλοντας μόνον αυτό, αποτελούν, προς το παρόν, την πιθανότητα
να γίνουν πλάσματα του εδώ, να γίνουν αρχαία
τέτοια που δεν έχουν άλλο να πουν από εμένα, εμένα χωρίς όρια
χωρίς εσένα. Ένα σκυλί ξαπλώνει στο σκαλοπάτι
στον απογευματινό ήλιο και δεν ξεχωρίζει τον εαυτό του από τις μύγες.
*****
σχόλια