O Ρολάν Μπαρτ στη χώρα του Μάο

O Ρολάν Μπαρτ στη χώρα του Μάο Facebook Twitter
0

Είναι γνώρισμα των Ευρωπαίων διανοουμένων,διάσημων ή άσημων, ναεπιχειρούν κάποια στιγμή ένα ταξίδι στην Ανατολή. Ουσιαστικά, έχουμε να κάνουμε με μια απόπειρα έμμεσης φυγής από την Ευρώπη και τον εαυτό τους, καθώς η διασημότητα  γεννά με τον καιρό ένα αίσθημα ασφυξίας, σάμπως ο συγγραφέας να είναι ένας καταζητούμενος που αναγνωρίζεται σε κάθε άκρη του πλανήτη. Τουλάχιστον για τους Γάλλους, το ταξίδι του Ρολάν Μπαρτ μαζί με τον Φρανσουά Βαλ (διευθυντή της σειράς «Επιστήμες του ανθρώπου») και την αντιπροσωπεία του περιοδικού «Tel Quel», ήτοι τους Φιλίπ Σολέρς, τη Βουλγάρα Τζούλια Κρίστεβα, τον Μαρσλέν Πλενέ, άφησε κάποια εποχή. Ειδικά το περιοδικό, ταυτισμένο εκείνη την εποχή με τον μαοϊσμό, υπήρξε το κύριο ερέθισμα ώστε να κληθούν οι Γάλλοι στη μακρινή πατρίδα του Μάο. Όρος απαράβατος: οι προσκεκλημένοι δεν θα έρχονταν σε επαφή με τους Κινέζους για ευνόητους λόγους. Μαινόταν, άλλωστε, η Μεγάλη Προλεταριακή Πολιτιστική Επανάσταση, με αποκορύφωμα την εκστρατεία εναντίον του Λιν Πιάο και του Κομφούκιου (εκστρατεία Πιλίν Πικόνγκ).

Ο Μπαρτ έγραψε μερικά τετράδια που έγιναν βιβλίο και έδωσαν αφορμή για σεμινάρια, άρθρα, συζητήσεις, πολεμικές και τα παρόμοια. Ο Φρανσουά Βαλ εξέδωσε το βιβλίο του Η Κίνα χωρίς ουτοπία, ενώ στο «Tel Quel» το αφιέρωμα «Κίνα» φιλοξενεί τον διάλογο του Σολέρς, της Κρίστεβα και του Πλενέ για τη χώρα και την ιδεολογία που εκείνα τα χρόνια έκοβε κι έραβε στο Παρίσι. Η Κρίστεβα θα γράψει ένα βιβλίο, Οι Κινέζες, και ο Πλενέ θα δημοσιεύσει αποσπάσματα από το δικό του ημερολόγιο.

Ηφυγή από τη χώρα τους ενισχύει και το συναίσθημα μιας κάποιας πνευματικής αλητείας, στη διάρκεια της οποίας κάθε γραφιάς μπορεί να νιώθει ό,τι θέλει, να μιλάει μόνο με τους ομοεθνείς του και σπάνια με Κινέζους γαλλομαθείς, και φυσικά να σημειώνει στο τετράδιό του ό,τι του περνάει από το μυαλό. Έτσι, δεν μας κάνει εντύπωση το γεγονός ότι ο Μπαρτ, ευπαθής στο θέαμα των αγοριών, σημειώνει ήδη με το που πατάει το πόδι του στο Πεκίνο: «Ξαφνικά, με έναν από τους παίκτες του Μπάντμινγκτον ερωτικός ηλεκτρισμός: είναι επειδή έχει έξυπνα μάτια. Εξυπνάδα στη θέση του σεξ. Μα, πού βάζουν λοιπόν τη σεξουαλικότητά τους;».

Στη συνέχεια, ο Μπαρτ θα αναφέρει αρκετές φορές τον Σολέρς και ουδέποτε την Κρίστεβα. Οι σημειώσεις είναι σύντομες, συχνά τυχαίες, αλλά πάντα αποτελούν κίνητρο για κάποια ευρύτερη παρατήρηση. «Σκέφτομαι: όλες οι γυναίκες με παντελόνια. Η φούστα έχει εξαφανιστεί». «Δουλειά, κάθε μέρα: παίρνεις πόντους εργασίας (28 μέρες για τον άνδρα, 26 για τη γυναίκα). Δεν υφίσταται Κυριακή. Κυκλικό ωράριο». «Ο Κομφούκιος ήθελε να επαναφέρει τη δουλεία. Και ο Λιν Πιάο, επίσης, είχε αντιγράψει τον Κομφούκιο». «Το μόνο σημαντικό ζήτημα, πάντα και παντού, είναι η καθημερινή και παγκόσμια αποκατάσταση της γραφειοκρατίας (της ιεραρχίας, του διαχωρισμού)».

Καθώς προγευματίζει στο αεροδρόμιο, ο Ζάο, ο ξεναγός, στρέφει και ερωτά τον Μπαρτ: «Χέγκελ έχετε διαβάσει;». Πιθανώς, η ερώτηση του Ζάο (εκτός προγράμματος) εξηγείται από το γεγονός ότι ήταν «ύποπτος»....

Κάτι που λείπει στην κινέζικη μορφή – το γέλιο! Για παράδειγμα, οι αεροσυνοδοί έχουν πλεξίδες, κοτσιδάκια, αλλά ούτε ίχνος χαμόγελου – το ακριβώς αντίθετο από τα δυτικά νάζια. Εκτός από το γέλιο, έχουμε και έναν πολιτισμό άνευ φαλλού. Υψηλή γεννητικότητα; Αρκεί ένα μικρό, πρησμένο σωληνάκι... «Σεξουαλικότητα: το μυστήριο παραμένει –και θα παραμείνει– άλυτο». Γενικά, οι Κινέζοι είναι αντιφροϋδικοί εξαιτίας της σεξουαλικότητας, διότι η πραγματικότητα δεν είναι σεξουαλική. Ερωτική διάθεση των νέων; Προσανατολισμένοι προς την προσπάθεια, τη μελέτη, την εργασία.

Υγιεινή ζωή, όψιμος γάμος; Είκοσι πέντε για την κοπέλα, 28-30 για τους νεαρούς. Γίνεται οικειοθελώς, όχι υποχρεωτικά. Η σεξουαλική ελευθερία πριν από τον γάμο είναι ανηθικότητα. Δεν είναι αποδεκτή από τους νέους. Και με όλα αυτά, σημειώνει ο Μπαρτ, δεν έχω δει το πιπί ούτε ενός Κινέζου. Τι να μάθεις για έναν λαό, αν δεν γνωρίζεις τη σεξουαλικότητά του; Μαρξ, Ένγκελς, Λένιν, Στάλιν σε μεγάλες χρωμολιθογραφίες – πουθενά ο Τρότσκι.

Όλες αυτές οι σημειώσεις, γράφει ο Μπαρτ, θα αποτελέσουν, αναμφίβολα, «μαρτυρία χρεοκοπίας της γραφής μου σε αυτήν τη χώρα (σε σύγκριση με την Ιαπωνία). Δεν βρίσκω, αλήθεια, τίποτα να σημειώσω, να αριθμήσω, να ταξινομήσω». Βρίσκει, όμως, να διαβάσει κάτι αγαπημένο: το Μπουβάρ και Πεκυσέ. Ταυτόχρονα, δεν του λείπει η ειρωνεία απέναντι στον Φιλίπ Σολέρς, που δεν είναι μόνο ο τυπικός επικεφαλής των Γάλλων κινεζόφιλων αλλά και το «κεφάλι» της ομάδας...

Η Πιλίν Πικόνγκ είναι εκστρατεία κατά της αντίδρασης. Διδάσκουν τον Διεθνισμό, την ταξική πάλη, την αγάπη για το κόμμα, τις σπουδές, την πειθαρχία.

Διδάσκουν τη δράση των ηρώων, των προτύπων. Εργάτες και στρατιώτες έρχονται να δώσουν μαθήματα στα παιδιά για να ενισχύσουν την πολιτική συνείδηση: βγαίνοντας από το σχολείο (ανοιχτό σχολείο), συνδυάζουν θεωρία και πράξη, παιδεία και κοινωνία. Τα πιτσιρίκια που παρακολουθούν το μάθημα της αριθμητικής δεν σηκώνουν το δάχτυλο αλλά το χέρι με την παλάμη τεντωμένη και σηκώνονται για να απαντήσουν. Όλα τα παιδιά πηγαίνουν στο σχολείο, με ελάχιστες εξαιρέσεις. Μια φράση που αξίζει όσο ένα βιβλίο: βαθιά απουσία της θρησκείας. Τα βιβλία, όλα μα όλα, αφορούν την πολιτιστική επανάσταση. Συνάμα, δεν νιώθει κανείς ένα αίσθημα εκπατρισμού στην κινέζικη νοοτροπία... Διαζύγια: πολύ σπάνια...

Όταν οι νέοι εκφράζουν την επιθυμία τους να παντρευτούν, το Διαχειριστικό Γραφείο την κάνει δεκτή και απευθύνεται στα Κεντρικά για τα τυπικά ζητήματα (κυβέρνηση). Στη συνέχεια τούς δίνεται κατοικία, έπιπλα κ.λπ. Η ημερομηνία ορίζεται από το ζεύγος. Αρνητική γνωμη δίδεται μόνο σε περιπτώσεις όψιμου γάμου, αλλά σε γενικές γραμμές αρνήσεις δεν υπάρχουν. Όσο για τα διαζύγια, είναι πάρα πολύ σπάνια.

Αιφνίδια κρίση για τον Φιλίπ Σολέρς: «Μαρξιστικό ελάττωμα – μολονότι ο Φιλίπ Σολέρς επιμένει σε έναν λόγο ηθελημένα και επιθετικά υλιστικό, από τη στιγμή που από τον υλισμό κατασκευάζει μια άμεση δήλωση, ξεχνάει τη γλώσσα και με δύο λόγια δεν είναι πια υλιστής».

Βιβλίο
0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Η βίβλος του cult ελληνικού σινεμά

Οθόνες / Η βίβλος του cult ελληνικού σινεμά μόλις κυκλοφόρησε

Τα κείμενα του Φώντα Τρούσα για τις «βαθιά υποτιμημένες ταινίες που απελευθέρωσαν τη ματιά του θεατή από την οικογενειακή τηλεοπτική εικόνα, απενοχοποιώντας περαιτέρω το γυμνό» και για τον underground και τον πειραματικό ελληνικό κινηματογράφο κυκλοφορούν σε ένα μοναδικό, κυριολεκτικά, βιβλίο, από τα LiFO Books.
M. HULOT
Κανείς δεν ήξερε ότι ήταν μαύρη: Η εξωπραγματική ιστορία της επιμελήτριας του JP Morgan

Βιβλίο / Κανείς δεν ήξερε ότι ήταν μαύρη: Η εξωπραγματική ιστορία της επιμελήτριας του JP Morgan

Υπεύθυνη για τα πιο πολύτιμα αποκτήματα της ιδιωτικής συλλογής του διάσημου τραπεζίτη, η απέριττα κομψή βιβλιοθηκάριος Μπελ ντα Κόστα Γκριν ήταν μαύρη αλλά εμφανιζόταν ως λευκή στον αφρό της υψηλής κοινωνίας μέχρι και τον θάνατό της το 1950.
THE LIFO TEAM
Leslie Absher: «Κόρη κατασκόπου, queer κορίτσι» 

Βιβλίο / Κόρη κατασκόπου, queer κορίτσι, συγγραφέας

Η Αμερικανίδα δημοσιογράφος Leslie Absher μάς ξεναγεί στο «Σπίτι με τα μυστικά», εκθέτοντας ταυτόχρονα την προσωπική της πορεία προς την απελευθέρωση, την «ελληνική» της εμπειρία και τις εντυπώσεις της από τις προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ. 
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
«Πολυτεχνείο - Ένα παραμύθι που δεν λέει παραμύθια»

Βιβλίο / Το Πολυτεχνείο έγινε κόμικ: Μια νέα έκδοση για μια μονίμως επίκαιρη εξέγερση

Παραμονές της φετινής επετείου της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, οι εκδόσεις Red ‘n’ Noir κυκλοφόρησαν ένα έξοχο κόμικ αφιερωμένο σε αυτή, που το υπογράφουν ο συγγραφέας Γιώργος Κτενάς και ο σκιτσογράφος John Antono.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί δεν θα ξεχάσουμε ποτέ τον Μάλκολμ Λόουρι και το «Κάτω από το ηφαίστειο»

Βιβλίο / Το μεγαλόπνοο «Κάτω από το ηφαίστειο» του Μάλκολμ Λόουρι, μια προφητεία για την αποσύνθεση του κόσμου

Οι αναλογίες μεταξύ του μυθιστορηματικού βίου του Βρετανού συγγραφέα και του κορυφαίου έργου του είναι παραπάνω από δραματικές, όπως και αυτές μεταξύ της υπαρξιακής πτώσης του και του σημερινού, αδιέξοδου κόσμου.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Ψέμα μέχρι αποδείξεως του εναντίου

Βιβλίο / Ψέμα μέχρι αποδείξεως του εναντίου

Στο νέο του βιβλίο, «Ψέματα που μας έμαθαν για αλήθειες», το οποίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα, ο Νικόλας Σμυρνάκης καταρρίπτει 23 μύθους που μας καταπιέζουν, βοηθώντας μας να ζήσουμε ουσιαστικότερα.
ΜΑΡΙΑ ΔΡΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ
Βασίλης Σωτηρόπουλος: «Έχουν γίνει μεγάλα βήματα στη νομοθεσία για τα ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιώματα, υπάρχουν όμως ακόμα σημαντικά κενά»

Βιβλίο / Βασίλης Σωτηρόπουλος: «Έχουν γίνει μεγάλα βήματα στη νομοθεσία για τα ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιώματα, υπάρχουν όμως ακόμα σημαντικά κενά»

Μια διαφωτιστική συζήτηση με τον γνωστό δικηγόρο παρ’ Αρείω Πάγω και συγγραφέα με αφορμή την έκδοση του βιβλίου του ΛΟΑΤΚΙ + Δικαιώματα & Ελευθερίες (εκδ. Σάκκουλα), ένα μνημειώδες όσο και πολύτιμο βοήθημα για κάθε ενδιαφερόμενο άτομο.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Βασιλική Πέτσα: «Αυτό που μας πάει μπροστά δεν είναι η πρόοδος αλλά η αγάπη»

Βιβλίο / Η Βασιλική Πέτσα έγραψε ένα μεστό μυθιστόρημα με αφορμή μια ποδοσφαιρική τραγωδία

Η ακαδημαϊκός άφησε για λίγο το βλέμμα του κριτή και υιοθέτησε αυτό του συγγραφέα, καταλήγοντας να γράψει μια ιστορία για το συλλογικό τραύμα που έρχεται να προστεθεί στις ατομικές τραγωδίες και για τη σημασία της φιλικής αγάπης.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Μιχάλης Γκανάς: Ο ποιητής της συλλογικής μας μνήμης

Απώλειες / Μιχάλης Γκανάς (1944-2024): Ο ποιητής της συλλογικής μας μνήμης

«Ό,τι με βασανίζει κατά βάθος είναι η οριστική απώλεια ανθρώπων, τόπων και τρόπων και το ανέφικτο της επιστροφής». Ο σημαντικός Έλληνας ποιητής έφυγε σήμερα από τη ζωή σε ηλικία 80 ετών.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Queer»: Το μυθιστόρημα της στέρησης που πόνεσε τον Μπάροουζ

Βιβλίο / «Queer»: Το μυθιστόρημα της στέρησης που πόνεσε τον Μπάροουζ

Μια αναδρομή στην έξοχη, προκλητική όσο και «προφητική» νουβέλα του Ουίλιαμ Μπάροουζ στην οποία βασίστηκε η πολυαναμενόμενη ταινία του Λούκα Γκουαντανίνο που βγαίνει σύντομα στις κινηματογραφικές αίθουσες.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ