Η Ποίηση δεν είναι κάτι ξεκομμένο από αυτό που συμβαίνει γύρω μας. Στην πραγματικότητα είναι άρρηκτα δεμένη με τη ζωή μας, με την πραγματικότητα μας. Η ποίηση ξεγελάει, διασκεδάζει την πραγματικότητα.
Αγαπούσες το διάβασμα όταν ήσουν παιδί; Και ποια βιβλία θυμάσαι περισσότερο από την παιδική σου ηλικία;
Είχα την τύχη να μεγαλώσω σ' ένα ιδιαίτερα ανήσυχο κι εκπαιδευμένο οικογενειακό περιβάλλον που αγαπούσε τις τέχνες και τα γράμματα και διατηρούσε και τροφοδοτούσε μια θηριώδη βιβλιοθήκη που δέσποζε στο σπίτι σε σχέση με τον μέσο όρο των φίλων μου όπου στα σπίτια τους δέσποζε το σκρίνιο με τα ασημικά και τις πορσελάνες – Όταν ήμουν μικρή η μητέρα μου ζωγράφος και γραφίστας μού διάβαζε βιβλία και μού έμαθε να διαβάζω σε πολύ μικρή ηλικία – ο πατέρας μου έμπορος, αλλά φιλότεχνος και με μεγάλη αγάπη για τη λογοτεχνία, τη φιλοσοφία και την ιστορία ήταν ένας ταλαντούχος αφηγητής ένας storyteller κι ήταν αυτός που μου μετέδωσε την αγάπη του για τα βιβλία και με έκανε φανατική αναγνώστρια εφαρμόζοντας ένα απλό κόλπο – Ήμουν δυστυχώς πολύ φιλάσθενο παιδί για περισσότερα από δέκα χρόνια «νοσηλευόμουν» κυρίως τους χειμωνιάτικους και εαρινούς μήνες στο ηλιόλουστο σπίτι της γιαγιάς μου που με φρόντιζε με απεριόριστη τρυφερότητα υπομονή και στοργή – εκείνα τα χρόνια λοιπόν όταν με επισκέπτονταν ο πατέρας μου φρόντιζε να κρύβει ένα βιβλίο κάτω από το μαξιλάρι μου. Μέρα παρά μέρα έβρισκα ένα βιβλίο το οποίο έμπαινα ευθύς στην περιέργεια να διαβάσω. Άλλωστε σε φάση ανάρρωσης και εγκλεισμού δεν υπάρχει τίποτα καλύτερο για συντροφιά από ένα βιβλίο. Αυτή η παράδοξη μακροχρόνια συνήθεια οδήγησε στη βάση της λογοτεχνικής μου παιδείας.
Αγαπημένα παιδικά βιβλία που κυριολεκτικά λάτρεψα ήταν «το ψέμα» της Ζώρζ Σαρή, «Το καπλάνι της βιτρίνας» της Άλκη Ζέη, «Ο μικρός πρίγκιπας» Αντουάν Ντε Σαιντ Εξυπερύ, το «Όμορφη πορτοκαλιά μου» του Χοσέ Μάουρο Ντε Βασκονσέλος και «Το Ημερολόγιο της Άννας Φράνκ».
Τα προεφηβικά όμως βιβλία που με στιγμάτισαν και αποτέλεσαν μια αληθινή μετωπική στη σχέση μου με την παθιασμένη ανάγνωση και τη συγγραφή ήταν στα 13 μου περίπου « Τα εκατό χρόνια μοναξιάς» του Γκαμπριέλ Μάρκες, «Το δεύτερο φύλο» της Σιμόν Ντε Μπωβουάρ, «Ο ξένος» του Καμύ, το «Ουδέν νεώτερο από το δυτικό μέτωπο» του Έριχ Μαρία Ρεμάρκ και τα «Ματωμένα χώματα» της Διδούς Σωτηρίου.
Τα βιβλία ολοένα αυξάνονταν και η δίψα για ανάγνωση έμοιαζε να μη σβήνει ποτέ. Στα επτά μου χρόνια η πρώτες συγγραφικές απόπειρες είχαν να κάνουν με την μανιώδη αντιγραφή βιβλίων. Στα 15 μου ήταν η εποχή που άρχισα να γράφω σύντομα διηγήματα.
Στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο έδινα τα μικρά διηγήματα που έγραφα σε μια οξυδερκέστατη καθηγήτρια Νεοελληνικών που με αγαπούσε και με ξεχώριζε και που με συμβούλεψε κάτι που τότε ούτε κατά διάνοια δεν μπορούσα να φανταστώ ότι θα ακολουθούσα κάποτε. Μου είχε πει «Θα σε συμβούλευα να ασχοληθείς σοβαρά με τη λογοτεχνία».
Η αναπόφευκτη εσωστρέφεια και η μοναξιά που συνοδεύουν μια φιλάσθενη φύση ενδεχομένως δόμησε κάποιες ιδιαιτερότητες στην προσωπικότητα μου. Δημιούργησα ένα προσωπικό σύμπαν στο οποίο πρωταγωνιστούσα. Θυμάμαι να μιλάω στον εαυτό μου με τις ώρες σαν να είχα απέναντι μου κάποιον άλλο. Ήμουν ένα είδος διχασμένης φύσης. Δύο διαφορετικά άτομα που ζούσαν στο ίδιο σώμα. Ο αφηγητής και το ακροατήριο. Ο ηθοποιός και το κοινό.
Και έπειτα;
Σκόπευα να ζήσω σαν ένας φυσιολογικός άνθρωπος που σπουδάζει κάτι εντελώς παράταιρο με τη φύση του, (αποφοίτησα από το τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων του Πανεπιστήμιου Μακεδονίας) βρίσκει μια μάλλον παράταιρη δουλειά και ξυπνάει κάθε πρωί επί 22 πλέον συναπτά έτη και ό,τι υπολείπεται για να πηγαίνει ένα καθημερινό οκτάωρο σ' ένα εξίσου παράταιρο γραφείο.
Αποφάσισα να συνεργαστώ παράλληλα με τη βασική απασχόληση με εφημερίδες και περιοδικά για να εκτονώνω τη συγγραφική ανάγκη έστω εκτελεστικά, όπως κι έγινε επιτυχώς αλλά χωρίς ιδιαίτερη δημιουργικότητα. Τουλάχιστον ήταν κάτι κοινωνικά υπέρ - αποδεκτό και με αμοιβή μάλιστα. Επτά χρόνια δεν στάθηκαν αρκετά για να σβήσουν τη δίψα.
Τότε το αποφάσισα. Ήταν 29 χρονών.
Είπα θα γράψω ένα μυθιστόρημα. Κι ό,τι βγει. Μέσα σε έξι μήνες κάθισα κι έγραψα απνευστί πάνω από διακόσιες πενήντα σελίδες – Να μου πείτε και τι το περίεργο και ασυνήθιστο για μια επίδοξη συγγραφέα;
Απλά σκόπευα να γίνω πεζογράφος, η ηρωίδα μου ήταν ποιήτρια κι εγώ είχα αρχίσει ήδη αυτοματικά να γράφω μέσα από τη μυθιστορηματική αφήγηση τα ποιήματα της. Τότε άρχισε το παράλογο να συμβαίνει. Άρχισε να συμβαίνει στην πραγματική μου ζωή ότι συνέβαινε στην ηρωίδα μου στη μυθοπλαστική της ζωή του βιβλίου. Αυτή η μεταφυσική διαμεσολάβηση με θορύβησε τόσο πολύ που από την τρομάρα σκέφτηκα να σταματήσω τη συγγραφή του και να αφοσιωθώ στα ποιήματα του βιβλίου και όχι στα πεζά του μέρη - πράγμα που μου έδινε μεγάλη ικανοποίηση και χαρά και μάλιστα χωρίς άλλα μεταφυσικά επεισόδια.
Πώς πιστεύεις ότι πρέπει να είναι ο ποιητής;
Εύθραυστος, κοφτερός, επιθετικός, αυτοκτονικός, εν τέλει γυάλινος;
Η Ποίηση δεν είναι κάτι ξεκομμένο από αυτό που συμβαίνει γύρω μας. Στην πραγματικότητα είναι άρρηκτα δεμένη με τη ζωή μας, με την πραγματικότητα μας. Η ποίηση ξεγελάει, διασκεδάζει την πραγματικότητα.
«Θέλω να δολοφονήσω τη ζωγραφική» είχε πει κάποτε ο Miro αρνούμενος τις παραδοσιακές φόρμες. Ο σουρεαλισμός με μεταφέρει στην καρδιά της Ποίησης όπου μπορώ να νιώσω το νόημα της λεπτομέρειας».
Η δήλωση αυτή μου άρεσε τόσο πολύ γιατί αισθάνομαι να με αντιπροσωπεύει απόλυτα. Η Ποίηση με μεταφέρει στην καρδιά του σουρεαλισμού δηλαδή με μεταφέρει στη σφαίρα του υπερπραγματικού όπου είναι ένα τόπος ελευθερίας παιχνιδιού και διασκέδασης. Πολλές φορές όταν κατορθώνω να σκηνοθετήσω την ποιητική ιστορία μου με τρόπο που με ικανοποιεί λέω: ναι τώρα εδώ σ' αυτόν τον επινοημένο «κόσμο» θα περάσω καλά:
Η Ποίηση είναι μια εσωτερική ζωή. Πατρίδα του καλλιτέχνη είναι ο εαυτός του. Όνειρα, υστερία ακόμα και τρέλα είναι τα μονοπάτια που οδηγούν στην αλήθεια. Η προδοσία των εικόνων. Αυτό που βλέπεις δεν είναι αυτό που φαίνεται.
Προσωπικά δεν με ενδιαφέρει πια ο κανόνας στην τέχνη. Με ενδιαφέρει η εξαίρεση. Η τέχνη αρχίζει εκεί που τελειώνει η μίμηση.
Στις αναλογίες κάθε ομορφιάς υπάρχει κάτι το παράξενο. Όλα τα στοιχεία που χρωματίζουν τη ζωή μυστήριο - παράδοξο – πάθος - υπερβολή - υποβολή - έκσταση – αγάπη. Ο Francis Bacon λέει πως όσοι γεννήθηκαν από πνεύμα δηλαδή από δημιουργικές δυνάμεις μοιάζουν στον άνεμο.
Ο ποιητής βιώνει την κοινή καλλιτεχνική εμπειρία: που δεν είναι άλλη παρά η πλήξη της καθημερινότητας και η βία της πραγματικότητας. Σώζεται από την πτητική φύση του πνεύματος και της ψυχής του που τον ωθούν σε μια δημιουργική ανησυχία, σε μια συναισθηματική δήλωση, σε μια ατομική διαδήλωση.
Ο άνθρωπος αυτός ο ανυπεράσπιστος, ο εκτεθειμένος στη ζωή, οπλίζεται εν αλλάξ, αμύνεται, επιτίθεται όπως μπορεί, άλλοτε με κράνη, σπαθιά και πανοπλίες, άλλοτε με γυμνές γροθιές, με νύχια και με δόντια και άλλοτε με την καρδιά, το πνεύμα, την ψυχή. Μια τρισδιάστατη εμπειρία.
Η τρισδιάστατη εμπειρία της ποίησης ό,τι την κάνει διαφορετική και γι' αυτό τόσο σαγηνευτική, είναι η υποταγή του ονειροπόλου στην υποδόρια γοητεία της μετουσίωσης. Τα όνειρα προβάλλουν σαν χαραμάδες φυγής, άνοιγμα στο χώρο και στο χρόνο, φωτεινά ανοίγματα ψυχής. Ακολουθεί η εμπειρία του να νιώθεις τον εαυτό σου, του να αγγίζεις τον εαυτό σου. Η εμπειρία της απόδρασης σε έναν κόσμο φανταστικό κι η Ποίηση να λειτουργεί σαν ένας αυτόματος μηχανισμός επιβίωσης σε τοξικό περιβάλλον.
Έχεις μεταφράσει ποιήματα της Μάργκαρετ Άτγουντ. Τώρα που ήρθε στην Ελλάδα θα ήθελες να την γνωρίσεις; Πόσο απογοητεύεται κανείς γνωρίζοντας τα ινδάλματά του;
Αποφεύγω να τους γνωρίζω (τους εν ζωή) - δεν τους εξιδανικεύω δεν τους θεοποιώ - είναι θνητοί και βρίθουν αδυναμιών και τρωτών σημείων όπως όλοι μας - επίσης αρέσκομαι να επικεντρώνομαι στο έργο και όχι στον άνθρωπο - θα διαβάσω τα όποια βιογραφικά στοιχεία αφού μελετήσω το έργο - το ίδιο και στις άλλες τέχνες.
Πιστεύω πως ο συγγραφέας και το έργο του θα πρέπει να κοιμούνται χωριστά, όπως ο γέρος κι η μασέλα του. Έτσι δεν κινδυνεύει κανείς και είναι και οι δυο καθαροί άνετοι κι ευχαριστημένοι.
Θα γίνω όμως πολύ υποκειμενική στην κρίση μου τη στιγμή που θα γνωρίζω αληθινά γεγονότα της πραγματικής του ζωής που θεωρώ ασυγχώρητα ένα παράδειγμα είναι ο Μπάροουζ τον οποίο όπως και το έργο του ουδέποτε κατόρθωσα να συμπαθήσω - η εν ψυχρώ δολοφονία της γυναίκας του για το παιχνιδάκι που έπαιζε για να διασκεδάσει παραδέχομαι πως με επηρεάζει και δεν μπορώ να κρίνω σωστά το έργο του.
*Την Τετάρτη 15/10 (6 μ.μ.) η Έλσα Κορνέτη θα βρίσκεται στον ΙΑΝΟ της Αθήνας (Σταδίου 24) για την παρουσίαση του βιβλίου της, Ημερολόγιο Φιλοσοφικής Ήττας των εκδόσεων Κουκούτσι.
Θα μιλήσουν οι: Θανάσης Νιάρχος ποιητής, Ζαχαρίας Κατσακός κριτικός λογοτεχνίας-δοκιμιογράφος, Γιώργος Χρονάς ποιητής.
σχόλια