Ποίηση & Φιλοσοφία

1. Ο χρόνος σμιλεύει τις ώρες. Σμιλεύοντας τον χρόνο, έγραφε κι ο Αντρέι Ταρκόφσκι, και η ποίηση, η τέχνη, είναι ο χρόνος που σμιλεύει τα πάντα για να ξορκίσει τη φθορά, για να ψάλει το εφήμερο προκειμένου να το καλοπιάσει, να το σταματήσει, να το επιμηκύνει. Δύο βιβλία ποίησης έρχονται να μας θέλξουν και να αναζωπυρώσουν το πάθος μας για την κατεξοχήν πύκνωση του λόγου. Οι Εκλάμψεις (εκδ. Περισπωμένη) του Θανάση Κιτσόπουλου, στον οποίο οφείλουμε, μεταξύ άλλων, την πολύτιμη μετάφραση του TractatusLogico-Philosophicus του Λούντβιχ Βίτγκενσταϊν (εκδ. Παπαζήσης, 1978). Και ο συγκεντρωτικός τόμος Εγώ ένας ξένος (εκδ. Κίχλη) του Αλέξανδρου Ίσαρη, στον οποίο οφείλουμε, εκτός από την ποίηση και τη ζωγραφική του, ανεκτίμητες συστάσεις έργων σημαντικότατων Γερμανών και Αυστριακών δημιουργών (Τόμας Μαν, Ρόμπερτ Μούζιλ, Πέτερ Χάντκε, Τόμας Μπέρνχαρντ).

Ανθολογώ Κιτσόπουλο, σημειώνοντας ότι ο χρόνος, η φιλία, η ευγένεια, η μουσική, κοσμούν τα σύντομα ποιητικά μανιφέστα του, τις εκλάμψεις του: «Μουσική / τα λόγια υποκλίνονται / και σβήνουν / κάθαρση». «Ο χρόνος σμιλεύει τις ώρες / τους ρυθμούς / τα καρδιοχτύπια / μνημόσημα». «Τα ξεφτίδια του / βαραίνουν τους ώμους / ο λιτός βίος / είναι πιο / φιλάνθρωπος». «Οι μνήμες στοιβάζονται / στ' αμπάρια / στερεύουν τα όνειρα / στεγνώνουν τα πηγάδια / σωρός τα πτώματα / των ηττημένων». «Πού τρέχεις αστέ / ανέστιος / στο κάμα του μεσημεριού / τα ποτάμια έχουν στερέψει / δεν είναι για σένα». «Στην άκρη του δρόμου / ο κλειδοκράτωρ χρόνος / αόρατος / ανοίγει και κλείνει / το πέρασμα / στην επικράτεια / του πουθενά».

2. Στο κατώφλι της γραφής. Ανθολογώ Ίσαρη, σημειώνοντας ότι και εδώ δεσπόζει η μουσική, το φάσμα του θανάτου και η διά της τέχνης υπέρβασή του, το ξεγέλασμα του σκότους, ο πολυπρισματικός στοχασμός, ο αίνος για τους μεγάλους δημιουργούς/οδοδείκτες (Μότσαρτ, Μπαχ, Μάλερ, Καβάφης, Ταρκόφσκι). Μάλλον αντιγράφω, παρά ανθολογώ, το ποίημα «Sebald», σημειώνοντας ότι είναι, απ' όσο ξέρω, η πρώτη και μοναδική έως τώρα καλλιτεχνική εξύμνηση του μεγάλου συγγραφέα: «Στέκεται στην άκρη του καθρέφτη / Δυο πιθαμές πάνω από την άβυσσο // Έτοιμος να διαβεί το κατώφλι της γραφής. / Έντονο φως στο μέτωπο και στο λευκό μουστάκι / μα όλα τα υπόλοιπα γκρίζα ή στη σκιά./ Γκρίζοι διάδρομοι φρενοκομείων / Θολά δωμάτια με βαριά παραπετάσματα / Στοές πάνω σε κρεματόρια / Τεράστιοι Σταθμοί / Με τρένα που διασχίζουν το μυαλό./ «Το μόνο βέβαιο είναι/ Πως ο πόνος δεν σταματά ποτέ», είπε./ Απλώνει ρίζες σαν δέντρο που ψηλώνει/ Ή σαν μουσική που σβήνει/ Καθώς περνά το αίμα.// Γύρω του η έρημος παγωμένη./ Ίσκιοι μαυροντυμένοι αναμνήσεων / Που τρίφτηκαν πάνω σ' ένα λευκό κοστούμι / Την ώρα που χανόταν μες στη σύγκρουση./ Μόνο το πρόσωπο έμεινε άθικτο / Καθώς η μέρα σκέπαζε την έσχατη πνοή./ Η στήλη έσπασε, τα γόνατα τσακίστηκαν / Κι εκείνος μπρούμυτα, αγκαλιασμένος με τη σκέψη τους: Άουστερλιτς, Γκρύνεβαλντ, Σέλγουιν / Μπεράιτερ, Φέρμπερ / και προπαντός Άμπροζ Άντελβαρτ και Σόλομον.// Τρέχει τώρα προς την εικόνα του / Που γύρισε από την ξενιτιά./ Κρατώντας πάνω του τις λέξεις / Πατά τον θάνατο και ίδιος αίλουρος / Υψώνεται στην καπνοδόχο./ Βρέχει ασταμάτητα / Μα αυτός πετά πάνω απ' τα δάση / Τους τρούλους και τα σύννεφα / Με στάχτες στα μαλλιά / Προς τη σελήνη.// Ζέμπαλντ: πάντα η γνωστή πραότητα / Το ίδιο φορτίο της απόγνωσης / Το ίδιο λοξό πένθιμο βλέμμα / Στραμμένο στην ανατολή / Με χρώμα ερημιάς».

3. Γλώσσα / Γλώττα. Μιλάει ο Μέγας Μισέλ, ο πρίγκηψ της Κυπαρισσίας Μιχάλης Κατσαρός, και λέγει: «Ή γράφω με γλώσσα ή γράφω με γλώτταν. Να σας πω, εντέλει; Δεν ενδιαφέρομαι ούτε για τη γλώσσα ούτε για τη γλώτταν. Απλώς χτυπώ τους γλουτούς μου, χα χα χα» Από τον τόμο, πολύτιμος κι αυτός γιατί είναι κιβωτός, Είκοσι Έλληνες στον Άδη (εκδ. Γαβριηλίδης), όπου στεγάζονται συνεντεύξεις που έδωσαν κορυφαίες προσωπικότητες στον Άρη Σκιαδόπουλο. Πιο κάτω, ακούμε τον Νίκο Καρούζο να λέει: «Ο ποιητής είναι ιερέας και ως ιερέας έχει ένα ευχολόγιο. Τώρα, το ευχολόγιο ενδέχεται να μείνει ευχολόγιο! Η τελική μου απάντηση: Δεν είμαι απαισιόδοξος αλλά ευχολογώ! Συμπεριφέρομαι ως ιερέας. Δεν κάνω αυτήν τη στιγμή χιούμορ (ωστόσο θα μπορούσα). Επαναλαμβάνω: Δεν είμαι απαισιόδοξος, είμαι ιερέας με ευχολόγιο!»

radiobookspotting.blogspot.gr/