1. Μπόρχες, for ever. Το δοκίμιο του George Steiner (σσ. 220-232), υποδειγματικό: ευρυμάθεια και αιχμηρότητα. Κλασική γραμμή σκέψης και διατύπωσης. Ωραία η μετάφραση του Γιώργου Λαμπράκου. Το κείμενο συμπεριλαμβάνεται στον τόμο Ο χαμένος κήπος και άλλα δοκίμια, που αναμένεται από τις εκδόσεις Πατάκη. Γράφει ο Steiner: «Ο Μπόρχες κινείται με αυτοπεποίθηση γάτας στον ηχόκοσμο πολλών γλωσσών». Και: «Ο οικουμενισμός του Μπόρχες είναι μια φαντασιακή στρατηγική, μια κίνηση να βρισκόμαστε σε επαφή με τους δυνατούς ανέμους που πνέουν από την καρδιά των πραγμάτων». Πιο κάτω: «Για τον Μπόρχες, όπως για τους υπερβατιστές, κάθε ζωντανό πράγμα ή ήχος περιέχει ένα κρυπτογράφημα του όλου». Τέλος: «Ο Μπόρχες έχει βαθύνει, σημάδι ενός αληθινά μείζονος καλλιτέχνη, το τοπίο των αναμνήσεών μας».
2 .Έχω την εντύπωση ότι ο Steiner και ο Agamben (Γιώργος κι αυτός, Giorgio) είναι δύο από τα ισχυρότερα μυαλά στο πεδίο του δοκιμίου. Ο Agamben γράφει για την Κωμωδία του Δάντη στις σελίδες 8-31. Στη σελίδα 17 υπογραμμίζω τη φράση: «Στην επιστολή προς τον Κανγκράντε, ο Δάντης συνέδεσε λοιπόν τις κατηγορίες τραγικό και κωμικό με το θέμα της αθωότητας και της ενοχής του ανθρώπινου όντος, έτσι ώστε η τραγωδία να εμφανίζεται ως ενοχή των δικαίων και η κωμωδία ως δικαίωση των ενόχων». Φράση λίαν εύστοχη και φράση για σκέψη γερή. Πολύ καλή, επίσης, η μετάφραση, που την υπογράφει η Νίνα Μπούρη. Στη σελίδα 22 και δίπλα στη φράση «Επιπλέον, η πτώση εξακολούθησε να έχει επιπτώσεις στον ίδιο τον σαρκικό πόθο» έχω σημειώσει με πράσινο μελάνι (ποιος ξέρει πώς μού ήρθε;): «266 εικοσιτετράωρα άνευ whiskey. Για δες!».
3. Λες να την πω θηλυκό Φίλιπ Λάρκιν; Πανέξυπνα, στακάτα ποιήματα. Δύναμη! Και λεπταισθησία. Ναι, υπερχειλίζουσα νοημοσύνη. Βλάκα άντρα, φυλάξου απ' το χιούμορ της. Αντι-Σύλβια και αντι-Πλαθ μαζί. Θα 'χει διαβάσει Τζόυς Μανσούρ, ναι. Μακάρι να τη διαβάσουν οι γυναίκες τη Wendy Cope. Επινοητική η μετάφραση του ποιητή Θοδωρή Λακόπουλου, λίγα λόγια παραπάνω απ' όσο θα ήθελα η εισαγωγή, αλλά δεν βαριέσαι! Χαλάλι! Wendy Cope, λοιπόν. Γεννημένη στο Κεντ, το 1945. Μάλιστα. Και μόνο το τίτλος της πρώτης της συλλογής (1986) είναι γλέντι: Making cocoa for Kingsley Amis (Φτιάχνοντας κακάο για τον Κίνγκσλεϋ Έιμις)! Ακούστε το ποίημα ΚΟΒΟΝΤΑΣ ΤΟ ΚΑΠΝΙΣΜΑ:
Δεν έχω βρει του Σαίξπηρ σονέτο
Ούτε του Μπετόβεν κουαρτέτο
Που να μ' αρέσει όσο εσύ
Ή που να 'ναι πιο φριχτό να ξεχαστεί.
Με βρίσκεις υπερβολική;
Άκου κι αυτό: Μ' αρέσεις πιο πολύ
Κι από το πόσο θα 'θελα τώρα νέτο
Να καπνίσω ένα σιγαρέτο
Στη σελίδα 237 σημειώνω με μαύρο μελάνι και παραφράζοντας τον Μεγάλο βέβαια, «Λίγες οι ποιήτριες με χιούμορ που μ' αρέσουν». Και μετά, παίζοντας λίγο με τον Άλλο Μεγάλο:
Λίγες οι ποιήτριες με χιούμορ που μ' αρέσουν
Λίγες οι ποιήτριες με χιούμορ
Λίγες οι ποιήτριες
WENDY COPE
Making cocoa for Kingsley Amis
Εκδόσεις Faber and Faber
Σελίδες: 69
4. «Μαίριλυν, μαζί μ' εσέ θυμάμαι και τον Μπελογιάννη». Σημειώνω τον περιλάλητο στίχο του Θωμά Γκόρπα, στη σελίδα 197. Από αυτήν τη σελίδα και έως τη 208 απολαμβάνω ένα αναπάντεχο αφιέρωμα στα ποιήματα που συνέθετε η Μαίριλυν Μονρόε. Το φρόντισε και το υπογράφει ο ποιητής Γιάννης Δούκας. Στη σελίδα 199 υπογραμμίζω όλη τη 13η υποσημείωση: «Άφησε πίσω της (η Μαίριλυν) μια βιβλιοθήκη με τετρακόσιους περίπου τίτλους (από Μίλτον, Χάινε και Ντοστογιέφσκι μέχρι Μπέκετ, Κέρουακ και Στάινμπεκ), ενώ είναι πασίγνωστη, μεταξύ άλλων, η φωτογραφία στην οποία φαίνεται να διαβάζει τις τελευταίες σελίδες του Οδυσσέα του Τζέημς Τζόυς». Γεια στα χέρια σου, Γιάννη Δούκα!
5. Παραθέτω τον Δάσκαλο Δ. Ν. Μαρωνίτη, από το δοκίμιο Το πάθος του Οδυσσέα Ελύτη για την ελληνική γλώσσα (στις σσ. 61-68), ο οποίος παραθέτει Ελύτη: «Όταν άνοιξα τον Οδηγό μου, κατάλαβα, Μήτε σχεδιαγράμματα μήτε τίποτα. Μόνο λέξεις. Αλλά λέξεις που οδηγούσαν με ακρίβεια σ' αυτό που γύρευα. Έτσι, σιγά σιγά, φυλλομετρώντας, είδα να σχηματίζεται ο χώρος όπως το δάκρυ από τη συγκίνηση. Κι εγώ μέσα του».
ΣΥΛΛΟΓΙΚΟ
Ποιητική
Εκδόσεις Πατάκη
Σελίδες: 328
Τιμή: €18,70
σχόλια