Γιώργος Σεφέρης
Μέρες Η
Επιμέλεια: Κατερίνα Κρίκου-Davis, εκδόσεις Ίκαρος
Η φωνή του Σεφέρη, όπου και αν αντηχεί σήμερα, έχει περισσότερη μεγαλοσύνη από την πιο δημιουργική πένα, από τον πιο οργανικό διανοούμενο. Με γλώσσα πάντα καίρια και σταθερή και διαπιστώσεις που αποκτούν διαστάσεις αιωνιότητας, είναι σαφές πως όσα καταγράφει στις αρχές της πολυτάραχης δεκαετίας του '60 ο νομπελίστας ποιητής και διπλωμάτης έχουν απόλυτη αντιστοιχία στο τώρα: καίριες επισημάνσεις για τη θέση της χώρας μας, πολιτικές προβλέψεις, εσωτερικές αναζητήσεις και καινοφανή σπαράγματα για το ανεξάντλητο ελληνικό σύμπαν που ελάχιστοι κατάφεραν να συμβολοποιήσουν όπως εκείνος.
Για όλους αυτούς τους λόγους και ακόμα περισσότερους οι «Μέρες Η'» συνιστούν αναμφίβολα το εκδοτικό γεγονός της χρονιάς, αποδεικνύοντας πως η έλλειψη του Σεφέρη σήμερα είναι μεγαλύτερη από ποτέ. Μπορεί να περιμέναμε έτη πολλά γι' αυτή την έκδοση, αλλά άξιζε η αναμονή και η φιλόλογος Κατερίνα Κρίκου-Davis, η οποία ανέλαβε την επιμέλεια του τόμου, μαζί με τις εκδόσεις Ίκαρος μας χάρισαν το πιο πολύτιμο δώρο τη χρονιά που μας πέρασε.
Είναι πλέον σαφές πως τα φιλολογικά ημερολόγια του Γιώργου Σεφέρη ξεπερνούν τις όποιες κατηγοριοποιήσεις και ανοίγουν ένα παράθυρο στη θέα διαφορετικών κόσμων, όπως αυτός της ποίησης, της λογοτεχνίας, της εσωτερικής αναζήτησης και της πολιτικής.
Stephen Greenblatt
«Παρέγκλισις - Ο Λουκρήτιος και οι απαρχές της νεωτερικότητας»
Μτφρ. Δέσποινα Κανελλοπούλου, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης
Πώς ακριβώς διαμορφώθηκε η διαδικασία της μάθησης και γιατί το κυνήγι ενός χειρογράφου ήταν άμεσα συνυφασμένο με τα αγαθά της γνώσης και της ανάγνωσης;
Το χρονικό της αναζήτησης του σπάνιου χειρογράφου του Λουκρήτιου «Περί Φύσεως» μετατρέπεται εδώ σε μια ανίχνευση της ιστορίας της φιλαναγνωσίας, της αγάπης για τα γράμματα και της ανάδειξης του μέχρι πρότινος αναλφάβητου πολίτη σε εραστή των ιδεών.
Το άνω θρώσκειν και η κατάφαση στη ζωή σε συνδυασμό με την απόλυτη δύναμη που σου χαρίζει η γνώση στοιχειοθετήθηκαν από τη στιγμή που ο άνθρωπος οικειοποιήθηκε τα μεγάλα κείμενα και απέκτησε πρόσβαση στον ατελείωτο κόσμο των βιβλιοθηκών. Ήταν τότε ακριβώς που εγκαινιάστηκε ο κόσμος της νεωτερικότητας.
Και είναι απίστευτα όμορφος και ιδανικά μεγαλεπήβολος ο ηδονιστικός τρόπος που ο Γκρίνμπλατ περιγράφει τι σήμαινε αγάπη για την ανάγνωση και τις βιβλιοθήκες στο τέλος του Μεσαίωνα και πώς αυτή ήταν ικανή να αλλάξει το τοπίο του κόσμου στο μέλλον.
Όπως πολύ εύστοχα επισημαίνει ο σπουδαίος αυτός σαιξπηριστής, «η κατανόηση αυτή είναι μία από τις πιο βαθιές ηδονές της ανθρώπινης ζωής», και το πανέμορφο αυτό βιβλίο το επιβεβαιώνει.
Ράινερ Μαρία Ρίλκε
Οι σημειώσεις του Μάλτε Λάουριντς Μπρίγκε
Μτφρ. Αλέξανδρος Ίσαρης, εκδόσεις Κίχλη
Με αυτό το κομψοτεχνικά κεντημένο αριστούργημα ‒γιατί δεν είναι απλώς ένα βιβλίο‒ μαθαίνει κανείς να βλέπει, να ακούει, να γεύεται τον πιο αδιανόητο κρότο, τη χάρη που μπορεί να έχουν τα πιο ασήμαντα πράγματα, την καθολική σπουδαιότητα που αποκτά ακόμα και το πιο φευγαλέο.
Γιατί ο τρόπος που ο πρωταγωνιστής του αποφασίζει να δοθεί στον κόσμο των λέξεων είναι ολοκληρωτικός, όσο αποσπασματικές κι αν είναι οι διαπιστώσεις του, σαν τα κομμάτια από εμπειρίες, χρώματα και μνήμες που χώρεσαν σε έναν απερίγραπτης ομορφιάς πίνακα.
Οι αρμοί από τις συνδέσεις της αφήγησης σπάνε, όπως οι προκαταλήψεις για το τι σημαίνει ανάμνηση που ξεπερνά τη μνήμη, ενόσω ο συγγραφέας εισέρχεται στο παραμικρό αντικείμενο, το εμψυχώνει και μας το παραδίδει καινούργιο και ευφάνταστο ως σπάνιο κομμάτι ποιητικής έμπνευσης και οίστρου.
Το τρομερό είναι ότι σε όλα αυτά δεν υπάρχει τίποτα εξωραϊστικό, αφού η οσμή του θανάτου υπάρχει από την πρώτη σελίδα για να δώσει τη θέση της στον φόβο που απλώνεται στην ατελείωτη πόλη του Παρισιού και χαρίζει στον πλάνητα πρωταγωνιστή τα χαρακτηριστικά του πιο ανυπεράσπιστου λογοτέχνη.
Ξέρει όμως ότι όσο δύσκολες κι αν είναι οι συνθήκες διαβίωσής του, όσο οδυνηρές κι αν είναι οι αναμνήσεις της εφηβικής ηλικίας, όσο σκληρές κι αν είναι οι διαπιστώσεις του, έχει ως μοναδικό όπλο τη γραφή και ως ύστατο καταφύγιο τη φαντασία.
Το έργο, που γράφτηκε το 1910, δεν χαρακτηρίστηκε τυχαία «το πρώτο μοντέρνο μυθιστόρημα της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας», αποδεικνύοντας ότι η λογοτεχνία δεν είναι μόνο εξιστόρηση αλλά και ανίχνευση όλων των δυνάμεων που μπορεί να έχει στη διάθεσή του και ο Ρίλκε, τις οποίες και επιστρατεύει μέχρι τέλους.
Συγχαρητήρια στον Αλέξανδρο Ίσαρη για τη σπουδαία απόδοση στα ελληνικά και στις εκδόσεις Κίχλη που μας χάρισαν αυτό το δώρο, μαζί με τη «Καμπή Πνοής» του Τσέλαν, που προσωπικά θεωρώ πως συνιστά την έτερη σπουδαία και ξεχωριστή έκδοση της χρονιάς που μας πέρασε.
Μαρσέλ Προυστ
«Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο - Ο ανακτημένος χρόνος»
Μτφρ. Παναγιώτης Πούλος, Εκδόσεις της Εστίας
Δεν είναι μόνο ότι με τον παρόντα τόμο μπαίνει οριστικά τελεία στο «Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο», ένα από τα σπουδαιότερα μυθιστορήματα στην ιστορία της λογοτεχνίας.
Η αδιανόητη σπουδαιότητα του παρόντος τόμου ανιχνεύεται κυρίως στην ευφάνταστη ικανότητα του συγγραφέα να επαναφέρει ουσιαστικά τους χαρακτήρες όλων των προηγούμενων τόμων και να καταλήγει μέσα από ένα ιδανικό εσωτερικό παραλήρημα ατελείωτων σελίδων στην αναζήτηση του «αόρατου προορισμού» που μονάχα η λογοτεχνία οφείλει και ξέρει να ορίζει.
Άλλωστε, ο συγγραφέας Προυστ δεν σταματούσε πουθενά, αποδεικνύοντας στην πράξη ότι σε ένα αριστούργημα χωράνε ταυτόχρονα η λεπτή αγοραία καταγραφή, η διαστροφή, η χαμέρπεια, ο ελιτισμός, η στρεψοδικία, κάθε ανθρώπινη έκφανση και έκφραση που οφείλει να λαμβάνει υπόψη του ο συγγραφέας αν θέλει πραγματικά να υπηρετεί τον σκοπό της τέχνης του.
Ο ίδιος κατά βάθος ξέρει ότι την ίδια στιγμή που επικοινωνεί με τον σκοπό της αιωνιότητας δεν είναι παρά μια φευγαλέα στιγμή της, η άκρη στο περίγραμμα ενός σύννεφου και ένα απλό στιγμιότυπο στη διεκδίκηση της ανέφικτης ευτυχίας. Αριστούργημα, μάθημα λογοτεχνίας, φιλοσοφίας και ζωής, όπως και να 'χει είναι ένα κατόρθωμα. Ένα μεγάλο «μπράβο» στον μεταφραστή Τάκη Πούλο και στις εκδόσεις της Εστίας.
Ντάνιελ Μέντελσον
«Μια Οδύσσεια»
Μτφρ. Μαργαρίτα Ζαχαριάδου, εκδόσεις Πατάκη
Δεν είναι λίγο να μπορείς όχι μόνο να ανιχνεύσεις τις άπειρες υποδηλώσεις της «Οδύσσειας» αλλά και να τη φέρεις στα μέτρα των φοιτητών σου και εν τέλει να την οικειοποιείσαι σε τέτοιο βαθμό που να την ταυτίζεις με την προσωπική σου πορεία προς την αυτογνωσία.
Επομένως, αν κάτι κατάφερε ο Μέντελσον δεν είναι να καταθέσει άλλη μια προσέγγιση του ομηρικού έπους αλλά να αποδείξει στην πράξη, με το δικό του σώμα, τη δική του ιστορία και αίμα, πως πρόκειται για το τελειότερο και μοναδικότερο Bildungsroman που υπήρξε ποτέ.
Όπως ούτε ο Οδυσσέας παραμένει ίδιος μέχρι το τέλος του έπους και μετατρέπεται από έναν παράφορο νεαρό που σκοτώνει ελάφια στον πολυμήχανο ήρωα, έτσι και ο ίδιος ο Μέντελσον, ως πρωταγωνιστής της δικής του «Οδύσσειας», είναι ένας συνειδητοποιημένος γιος, συμφιλιωμένος με τα πλέον αντιφατικά κομμάτια του.
Το καλό είναι ότι στην προσέγγιση του ομηρικού έπους από τον Μέντελσον κάθε λεπτομέρεια του έπους μετράει, ειδικά οι Απόλογοι που μπορεί να μας υποδείξουν τεράστιας σημασίας εξηγήσεις για τις σχέσεις των ανθρώπων, όπως η δική του με τον πατέρα του.
Γι' αυτό και το «Μια Οδύσσεια, ένας πατέρας, ένας γιος, ένα έπος» μπορεί να διαβαστεί ως οδηγός ανάγνωσης στην πορεία μιας αυτογνωσίας μετατοπισμένης από το εσωτερικό του έπους στα βάθη της ανθρώπινης ψυχής.
Sebastian Barry
Μέρες δίχως τέλος
Μτφρ. Μαρία Αγγελίδου, εκδόσεις Ίκαρος
Αν η λογοτεχνία εξανθρωπίζει κάθε βάρβαρο συναίσθημα, η απόδειξη είναι σίγουρα αυτό το βιβλίο, ένα από τα πιο τρυφερά, όμορφα και αισιόδοξα στη σκληρότητά τους μυθιστορήματα των τελευταίων χρόνων.
Ο Τόμας Μακνάλτι είναι δεμένος για πάντα με τον φίλο και εραστή του Τζον Κόουλ, με τον οποίο όχι μόνο ξεπερνούν κάθε απόπειρα απανθρωποίησής τους αλλά με όπλο την αγάπη κρατούν ψηλά το σθένος, την αισιοδοξία και τη δημιουργικότητα.
Πόλεμοι, κακουχίες και φρικαλεότητες την πιο σκληρή περίοδο της αμερικανικής ηπείρου, αυτή των Ινδιάνικων Πολέμων του 1850 αλλά και του Αμερικανικού Εμφυλίου, όταν ο θάνατος δεν είναι καν γεγονός και η ανθρώπινη ζωή δεν έχει καμία αξία, συνιστούν το φόντο της τρυφερής αυτής ιστορίας.
Ίσως η αντίστιξη να είναι τόσο έντονη όσο αντίστοιχα δυνατή είναι η αγάπη αυτών των φίλων, οι οποίοι δεν πτοούνται ούτε από την αγριότητα ούτε από τις προκαταλήψεις. Όταν η αλήθεια θάλλει μέσα σου, τίποτα δεν μπορεί να σε πτοήσει και αυτό είναι ίσως το πιο παρεμβατικό κείμενο που έχει γράψει ο αναπόφευκτα πολιτικοποιημένος Ιρλανδός συγγραφέας.
Παραμένοντας πάντοτε ο γνωστός στυλίστας με τις όμορφες και υποβλητικές περιγραφές, εδώ πηγαίνει την αφήγηση ένα βήμα παραπέρα, θυμίζοντάς μας ότι η μυθοπλαστική μεταφορά μπορεί να φέρει το δικό της απερινόητο μήνυμα, το οποίο ισχύει για κάθε χρονική περίοδο και δύσκολη περίσταση, αρκεί να μπορούμε να το δούμε και να το μεταδώσουμε.
Χούλιο Κορτάσαρ
Κουτσό
Μτφρ. Αχιλλέας Κυριακίδης, εκδόσεις Opera
Όπως και να αποκαλέσει τον εαυτό του ο Οράσιο Ολιβέιρα ‒Μέλμοθ Περιπλανώμενο, Τρίστραμ Σάντι ή αλήτη που τριγυρνάει στα σοκάκια του Παρισιού και στο εσωτερικό των λέξεων‒, το σίγουρο είναι ότι ο αξέχαστος ήρωας του Κορτάσαρ έχει σταθεί με επιτυχία στις άκρες των βράχων της αφήγησης και έχει σηκώσει το βάρος τους μέχρι τέλους.
Έστω και άθελά του. Έστω και ως ανοιχτό λογοτεχνικό παιχνίδι. Έστω και ως πειραματισμός. Όπως και να 'χει, αυτό το μετα-καταστασιακό στις εξωτερικές αναλογίες μυθιστόρημα αναμετριέται με τρόπο αθώο με την έκφραση σαν να πρόκειται για μια ιδανική έρημο ή το σώμα της αγαπημένης του Μάγα που πρέπει να εξερευνήσει.
Εννοείται ότι το «Κουτσό», ένας μεταφραστικός άθλος του Αχιλλέα Κυριακίδη, δεν έχει περιεχόμενα αλλά οδηγίες χρήσης και καλεί τον αναγνώστη να νιώσει τι σημαίνει μυθιστόρημα, σαν ήχο μιας μουσικής ή βαθύ απωθημένο.
Κωμικό και τραγικό μαζί, αν και δεν του ταιριάζουν εύκολα οι χαρακτηρισμοί, το «Κουτσό» είναι το μυθιστόρημα που πρέπει να διαβάσει κανείς προτού βάλει στο στόμα του τι λέξη «μοντερνισμός» με τα παραφερνάλιά της ή προτού τολμήσει να σκεφτεί ότι μπορεί να γράψει ιστορίες ή ποίηση.
Raymond Carver
«Δωμάτια όπου οι άνθρωποι ουρλιάζουν και πληγώνουν ο ένας τον άλλο»
Μτφρ.-ανθολόγηση: Χαράλαμπος Γιαννακόπουλος, εκδ. Γαβριηλίδης
Πρώτα είπε «Δεν μπορώ να σκεφτώ τίποτα καλύτερο που θα μπορούσαν να πουν για μένα παρά ότι υπήρξα συγγραφέας. Εκτός ίσως από ποιητής». Μετά αμφέβαλε. Μετά άρχισε να πίνει μέχρι θανάτου. Μετά ερωτεύτηκε μια ποιήτρια και νόμιζε ότι μέσα από τα ποιήματά του θα ξαναρχίσει να αφηγείται το τέλος του κόσμου. Μετά (ξανα)μφέβαλε.
Δεν έπαψε, όμως, στιγμή να ισορροπεί ανάμεσα στο διήγημα και την ποίηση, λέγοντας, επιμένοντας μάλλον, πως ξεκινάει να γράφει ποιήματα σαν μικρά διηγήματα. Ίσως αυτός ήταν τρόπος να χωρέσει μια ολόκληρη ζωή και ατελείωτες προσδοκίες, ολάκερες εμπειρίες σε απέριττους στίχους που τους διαβάζεις ξανά και ξανά και δεν τους αφήνεις γιατί εκεί βλέπεις να κατοικεί όλη σου η ζωή.
Ενίοτε είναι και ο φόβος σου που σε παραλύει και σε σώζει επειδή βρίσκεις καταφύγιο σε αυτούς τους στίχους: «Φόβος για τον γραφικό χαρακτήρα των παιδιών μου στους φακέλους/ φόβος ότι θα πεθάνουν πριν από μένα και ότι θα νιώθω ένοχος γι' αυτό/ Φόβος ότι θα πρέπει να ζήσω με τη μάνα μου στα γεράματά της, και στα δικά μου/ φόβος σύγχυσης/ φόβος ότι η μέρα θα τελειώσει μ' ένα άσχημο νέο/ φόβος ότι θα ξυπνήσω και θα έχεις φύγει/ φόβος ότι δεν ότι δεν αγαπάω και φόβος ότι δεν αγαπάω αρκετά/ φόβος ότι αυτό που αγαπάω θ' αποβεί ολέθριο γι' αυτούς που αγαπώ/ φόβος για τον θάνατο/ φόβος ότι θα ζήσω υπερβολικά πολύ/ φόβος για τον θάνατο. Το είπα όμως αυτό».
Μερικές φορές η αλήθεια είναι πως η ποίηση σε κάνει να μη φοβάσαι.
Άλις Όσβαλντ
Μνημείο Πεσόντων
Μτφρ. Μυρσίνη Γκανά, εκδόσεις Μελάνι
Αν σήμερα διαθέταμε επιγραμματιστές, ποιητές που ξέρουν να αφουγκράζονται τον θάνατο και τη δυνατότητα συμβολικής αναπαράστασής του στο βάθος της Ιστορίας, ένας από αυτούς θα ήταν σίγουρα η Άλις Όσβαλντ.
Φερμένη από τα μέρη της Γηραιάς Αλβιόνας, όπου έχει αποτίσει προ πολλού φόρο τιμής στον άγνωστο θεό της ποίησης, η Όσβαλντ αφουγκράζεται στα σκοτεινά τη μούσα του Ομήρου αλλά και κάθε νεκρό, κάθε βοή και κάθε κλαγγή από την ασπίδα που κρατούσαν οι ήρωες του ανεξάντλητου έπους.
Σχεδόν ξέρει, ως καλή μαθήτρια και πνευματική απόγονος του Χιουζ, πως κάθε λεπτομέρεια του ομηρικού έπους φέρει τη δική της δύναμη συμβολοποίησης και τη δική της παρακαταθήκη. Εδώ το δικό της επιτύμβιο ποίημα, το οποίο αποδίδει όμορφα η Μυρσίνη Γκανά, ο δικός της φόρος τιμής είναι προς τους αόρατους νεκρούς, αυτούς που δεν τους δόξασαν και διεκδικούν, όπως και οι ποιητές, το δικό τους μερτικό στην αναγνώριση και στην αιώνια μνήμη, επιμένοντας πως κανείς και τίποτα, όταν γράφει Ιστορία με αίμα και με λέξεις, δεν πρέπει να ξεχνιέται.
Προσωπικά, κρατάω την επιμνημόσυνη αυτή δέηση της Όσβαλντ σαν αναμμένο καντήλι στους δικούς μου νεκρούς τη χρονιά που μας πέρασε.
Patti Smith
«M Train»
Μτφρ. Αλέξης Καλοφωλιάς, εκδόσεις Κέδρος
Δεν ξέρω αν μπορεί κανείς να μην αγαπάει αυτήν τη γυναίκα με την ανόθευτη ματιά, τη βαθιά πίστη στην ποίηση και την ανάγκη να μετατρέπει σε δημιουργική αρχή ακόμα και τη μύγα που πετάει.
Αυτό κάνει με το αριστουργηματικό «M train» από το συνηθισμένο τραπεζάκι της ενός καφέ σε μια γωνιά του East Village, απ' όπου μπορεί να ονειρεύεται όλο τον κόσμο: τους νεκρούς αγαπημένους της συγγραφείς και ποιητές, τον Ρεμπό ή τον Μπολάνιο, τους αδικοχαμένους αγαπημένους, τα αντικείμενα που μπορούν να απελευθερώσουν ενέργειες συμπαντικές.
Πολλές φορές, μάλιστα, φτιάχνουν και ιστορίες, όπως αυτή ενός χαμένου παλτού που κάποια στιγμή ξαναβρίσκεται με μυθιστορηματικό τρόπο σαν την άκρη του νήματος που ξέρει η ίδια να κινεί με τρόπο μαγικό, αποδεικνύοντας πως κάθε άνθρωπος ή αντικείμενο μπορεί να βρει τη θέση που του αξίζει, όταν καταλαμβάνει την πρέπουσα θέση σε έναν άψογα σκηνοθετημένο κόσμο, όπως αυτός της Πάτι Σμιθ.
Αμάντα Μιχαλοπούλου
Μπαρόκ
Εκδόσεις Καστανιώτης
Ανάμεσα στα πολλά καλά βιβλία Ελλήνων συγγραφέων που κυκλοφόρησαν, θα ήθελα να εντοπίσω αυτή την εσωτερικευμένη, αλλά συνάμα τόσο βροντερή και τόσο πρωτότυπη φωνή της Αμάντας Μιχαλοπούλου.
Σε ένα υποδειγματικά γραμμένο autofiction ή μυθιστόρημα με τη μορφή της αυτοβιογραφίας, η συγγραφέας αποσυνθέτει τον εμπειρικό εαυτό της για να τον ξαναβρεί λογοτεχνικά και να μας τον χαρίσει με τον πιο φαντασιωτικό, μεταρσιωτικό και αδιανόητα γοητευτικά τρόπο.
Δεν είδα φέτος άλλη περίπτωση ενσωμάτωσης της πραγματικής εμπειρίας σε κάτι τόσο καινοφανές και ταυτόχρονα αναμέτρηση με τις βαθιές αρχές της λογοτεχνίας.
Δήμητρα Κολλιάκου
Αλφαβητάρι Εντόμων
Εκδόσεις Πατάκη
Αν δεν μας χάριζε τέτοια αναγνωστική απόλαυση το περιπαιχτικά δοσμένο και βαθιά μελετημένο αλφαβητάρι, θα έλεγα ότι πρόκειται για άθλο, γιατί πραγματικά δεν γνωρίζω άλλες ιστορίες που να διαθέτουν την ανατομική χάρη της γλωσσολογικής έρευνας ‒αναπόφευκτα σύμφυτη με τη συγγραφική ιδιότητα‒, ενώ ταυτόχρονα ανατέμνουν τα πολιτικά αδιέξοδα μιας ολόκληρης ηπείρου, εν προκειμένω της ευρωπαϊκής, και της εποχής μας, και κυρίως αναδεικνύουν τα αγαθά της αφήγησης.
Η Δήμητρα Κολλιάκου έφτιαξε ένα εντελώς νεωτερικό αλφαβητάρι που δεν συντάσσεται με τις αρχές των γραμμάτων αλλά με την προσωπική μυθιστορία, η οποία ανιχνεύει μνήμες, εμμονές, αναλογίες ‒πόσο σύγχρονη, αλήθεια, μπορεί να κάνει κάποιος τη Σαπφώ!‒, διαμορφώνοντας έναν τρόπο νέο, αλλά ταυτόχρονα τόσο αρχέγονο. Πραγματικά αξιοθαύμαστο.
Michel Kaplan
Γιατί το Βυζάντιο;
Εκδόσεις Μεταίχμιο
Για χρόνια στις ιστορικές και πολιτισμικές σπουδές η λέξη "Βυζάντιο" ισοδυναμούσε με κάτι συντηρητικό, εχθρικό ως προς τις αξίες του Διαφωτισμού με τις οποίες ήταν άμεσα συνυφασμένες οι ανθρωπιστικές μελέτες και τα θεωρητικά τμήματα. Έως ότου μια ομάδα ιστορικών στην Οξφόρδη και στη Σορβόνη κατάφεραν να ανατρέψουν την εντελώς διαστρεβλωμένη εικόνα που είχε επιβάλει ο Έντουαρντ Γκίμπον και οι επίγονοί του για το "σκοτεινό" διακύβευμα της δεύτερης Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Η επαναπροσέγγιση της σπουδαίας κληρονομιάς του Βυζαντίου ουσιαστικά θεμελιώθηκε με την παρέμβαση σπουδαίων θεωρητικών και ιστορικών οι οποίοι τόνισαν το σπουδαίο πλούτο από χειρόγραφα, τους σπουδαίους υπομνηματιστές, ερμηνευτές και αντιγραφείς που έφεραν μια άλλη μετακένωση του ελληνικού πολιτισμού-και αυτούς ακριβώς μας συστήνει αυτή η σπουδαία σειρά από βιβλία των εκδόσεων Μεταίχμιο σχετικά με την αυτοκρατορία του Βυζαντίου. Η αρχή έγινε με την απόδοση στα ελληνικά του σπουδαίου έργου του Στήβεν Ράνσιμαν "Βυζαντινός Πολιτισμός" και ακολούθησαν άλλα σπουδαία έργα: από αυτά ξεχωρίζει το "Γιατί το Βυζάντιο;" του πανεπιστημιακού και πρώην Προέδρου της Σορβόρνης Μισέλ Καπλάν ο οποίος εντόπισε τις σπουδαίες αρχές του Βυζαντίου και της αυτοκρατορίας στην ιδεολογική αυτεπίγνωση του μεγαλείου της. Οι αυτοκράτορες δεν έφεραν τυχαία αυτό τον μεγαλόσχημο τίτλο καθώς γνώριζαν ότι είναι συνεχιστές της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας διατηρώντας τον τεράστιο πλούτο από χειρόγραφα όχι μόνο θρησκευτικού περιεχομένου αλλά και φιλοσοφικού. Πέραν τούτου το Βυζάντιο διέθετε ένα ξεχωριστό σύστημα διοίκησης-πρότυπο για τις σημερινές κοινωνίες-ενώ δεν είναι τυχαίο ότι άντεξε, παρά τις επιδρομές και τους πολέμους, έντεκα ολόκληρους αιώνες. Και τους λόγους τους εξηγεί αναλυτικά στο εύληπτα δοσμένα αυτό βιβλίο-μια από τις σημαντικότερες θεωρητικές μελέτες της χρονιάς που μας πέρασε.
σχόλια