Τέσσερα (πολύ) δυνατά ιστορικά μυθιστορήματα

Τέσσερα (πολύ) δυνατά ιστορικά μυθιστορήματα Facebook Twitter
Μαφιόζικη δολοφονία στο Παλέρμο, 1975
0

Κλαούντιο Μάγκρις

Υπόθεση Αρχείου

μτφρ. Άννα Παπασταύρου, εκδόσεις Καστανιώτης.

Κάθε φορά που τύχαινε φέτος να ακούσω για κάποιο γνωστό ιστορικό μυθιστόρημα, για όλα αυτά τα μπεστ σέλερ που γράφονται με συγκεκριμένη συνταγή, σκεφτόμουν τι θα έλεγε σχετικά ο Κλαούντιο Μάγκρις, αυτός ο μεγαλοφυής συγγραφέας του Δούναβη, που ήξερε ότι σε κάθε ποτάμι και κάθε πλαγιά κρύβεται ένα κομμάτι πραγματικής και μεταφορικής σημασίας που ανασαίνει με σεφερικό τρόπο μέσα στην ίδια την Ιστορία – και ανάγεται σε σύμβολο. Και να που η απάντηση για τη σχέση μυθιστορήματος και Ιστορίας ήρθε ακριβώς από τον ίδιο με την αριστουργηματική Υπόθεση Αρχείου, γραμμένη κατόπιν εντολής από τα υψηλότερα κλιμάκια της συγγραφικής τέχνης, σαν να πρόκειται για παραγγελία από κάποιον άγνωστο θεό που ήρθε να ταρακουνήσει την Ευρώπη και τον κόσμο, οπλίζοντας το χέρι του συγγραφέα με την πένα. Έφτασαν και τα νέα της τρομακτικής ανόδου της ακροδεξιάς στις πρόσφατες εκλογές στη Γερμανία για να καταστήσουν το σπουδαίο αυτό πόνημα απτή απόδειξη των αμαρτημάτων που επανέρχονται στην καρδιά της γηραιάς ηπείρου σαν εφιάλτες, σαν ένα ανεξάντλητο αρχείο που αποκαλύπτει διαρκώς μουσεία καμένης σάρκας. Αφορμή για το συγκλονιστικό βιβλίο του Μάγκρις έδωσε, άλλωστε, ένα αληθινό γεγονός: τα στοιχεία σχετικά με τον θάνατο του Ντιέγκο ντε Ενρίκες, ενός καθηγητή ο οποίος συγκέντρωνε διάφορα τεκμήρια για ένα Μουσείο Πολέμου, τα οποία όμως τελικά κάηκαν μαζί με τον ίδιο σε πυρκαγιά που ξέσπασε στο υπόγειο του σπιτιού του. Η ιδέα του μουσείου φαίνεται να συνεπήρε τον Μάγκρις, που είναι ένα ολοζώντανο αρχείο γνώσεων και αναφορών από μόνος του, κι έτσι αναζήτησε όλες τις ανατριχιαστικές λεπτομέρειες των χαμένων ντοκουμέντων που αφορούσαν το μοναδικό στην Ιταλία κρεματόριο που λειτούργησε στον τόπο καταγωγής του, την Τεργέστη, την περίφημη «Ρυζιέρα του Αγίου Σάββα», όπου εξοντώθηκαν 5.000 Εβραίοι. Στοιχεία, όμως, για τη λειτουργία του δεν υπήρχαν πουθενά, καθώς αυτά κάηκαν από τον διοικητή του την ημέρα της αυτοκτονίας του Χίτλερ και οι σχετικές καταγραφές των ονομάτων στους τοίχους του κρεματορίου καλύφθηκαν επιμελώς με ασβέστη. Ωστόσο, όσο και αν οι ψυχές μοιάζουν να είναι απούσες από οποιοδήποτε αρχείο, τα φαντάσματά τους στοιχειώνουν ακόμα την Ιστορία μαζί με όλους αυτούς τους γνωστούς αγνώστους που έσπευσαν να αποσιωπήσουν τα ενοχικά τεκμήρια – και παρελαύνουν από τις σελίδες του βιβλίου. «Όλη η ανθρώπινη Ιστορία είναι μια απόξεση της συνείδησης» γράφει κάπου ο συγγραφέας γι' αυτή την ανάγκη να αποσιωπούμε το παρελθόν και αυτό να ξεπροβάλλει μπροστά μας, όπως συμβαίνει σήμερα, πιο τρομακτικό από ποτέ, καθιστώντας βιβλία σαν αυτό ανατριχιαστικά επίκαιρα.

Κάρλο Μπονίνι & Τζανκάρλο ντε Κατάλντο

Suburra - Ρώμη, πρωτεύουσα της μαφίας

μτφρ. Έφη Καλλιφατίδη, Εκδόσεις της Εστίας

Για να καταλάβει κανείς τι σημαίνει αστική βαρβαρότητα-σκοτεινές διαδρομές της μαφίας και του χρήματος, πόρνες που συνυπάρχουν με γραβατωμένους πολιτικούς, αρκεί να διαβάσει αυτό το συναρπαστικό βιβλίο, ένα πραγματικά πυρακτωμένο μυθιστόρημα που είναι αποκαλυπτικό μέχρι την τελευταία σελίδα. Συγγραφείς του δύο άνθρωποι που ξέρουν όσα συνέβαιναν από μέσα: ο συγγραφέας και δημοσιογράφος της «Repubblica» Κάρλο Μπονίνι και ο δικαστής και μυθιστοριογράφος Τζανκάρλο ντε Κατάλντο, οι οποίοι καταθέτουν ένα συναρπαστικό χρονικό που θεωρήθηκε προφητικό: έναν χρόνο μετά τη συγγραφή του ξέσπασε το σκάνδαλο της Mafia Capitale με πρωταγωνιστές πρόσωπα που μοιάζουν να ξεπηδούν από τις σελίδες του βιβλίου, με καταστάσεις που περιγράφονται αυτούσια από τους δύο συγγραφείς-ερευνητές. O τίτλος του βιβλίου, που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις της Εστίας σε ωραία μετάφραση Εφης Καλλιφατίδη, Suburra - Ρώμη, πρωτεύουσα της μαφίας περιγράφει όσα συνέβαιναν στις σκοτεινές διαδρομές της Ρώμης κατά τους τελευταίους έξι μήνες της διακυβέρνησης Μπερλουσκόνι με επίκεντρο το τεράστιο κατασκευαστικό σχέδιο της μεταμόρφωσης της παραλιακής Όστια σε Λας Βέγκας ή, καλύτερα, Ντουμπάι. Το σχέδιο που τελικά έφερε στο φως απίστευτες ιστορίες, εμπλέκοντας 46 κατηγορούμενους –από τους οποίους οι 17 δεν εμφανίστηκαν γιατί φοβόντουσαν τη μαφία– είχε ως πρωταγωνιστές όχι μόνο τη μαφία της Ρώμης, ευυπόληπτους πολιτικούς φίλους του Μπερλουσκόνι, ιερείς του Βατικανού και υψηλά στελέχη της κοινωνίας, φέρνοντας στον νου πολλές σκηνές από τον Νονό, αλλά και κατασκευαστικές εταιρείες, ακόμα και οργανώσεις που εμπλέκονταν στο θέμα της στέγασης των προσφύγων. Η σχέση όλων αυτών διαμορφώνει ένα γαϊτανάκι που ξεδιπλώνεται με τρόπο γλαφυρό στο βιβλίο, καθώς άπειρα είναι τα ανεκδοτολογικά περιστατικά που επίσης αποκαλύπτουν τις ουσιαστικές ταξικές και μη διαφορές της ιταλικής μαφίας (την παλιά αριστοκρατία του εγκλήματος, τους Σάλε ή τους Αντάμι). Τελικά, είναι δύσκολο να ξεχωρίσει κανείς τι είναι πραγματικό και τι φανταστικό στο συναρπαστικό αυτό μυθιστόρημα που θυμίζει στις καλύτερες στιγμές των βιβλίων του Σαβιάνο στην αποκαλυπτική του δύναμη και στην ασθματική του διάρκεια.

Hervé Le Corre

Άμμος στο στόμα

μτφρ. Γιάννης Καυκιάς, Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου

Είναι ωραίο που οι εκδόσεις του 21ου μεταφράζουν τα τελευταία χρόνια με συνέπεια τους καλύτερους τίτλους του περίφημου néo-polar, έχοντας ως πρώτα υλικά τα έντονα πολιτικά γεγονότα της εποχής και τα βασικά συστατικά στοιχεία του γαλλικού νουάρ. Δείγματα γραφής είχαμε στο παρελθόν με τα βιβλία του Ζαν Κλοντ Ιζό και του Ζαν Πατρίκ Μανσέτ, τον οποίο θυμίζει πολύ ο δυνατός Λε Κορ που μοιάζει να ξεπήδησε από τις εποχές κατά τις οποίες οι ιστορίες αυτές γράφονταν ακόμα με ψυχή και με αίμα. Ειδικά τις μέρες αυτές που έρχεται στο προσκήνιο το θέμα της αυτονόμησης της Καταλονίας, η περίοδος που η Ισπανία ταλανιζόταν από το βασκικό ζήτημα και την αυτονομιστική οργάνωση ETA δεν μοιάζει και τόσο μακρινή. Βασικοί ήρωες της υπόθεσης στην Άμμο στο Στόμα, που φαντάζει σχεδόν αληθινή, είναι ένα ζευγάρι, ο Πιερ και η Ματίλντ, οι οποίοι ζουν στο Μπορντό και διαθέτουν ένα διόλου αξιοκαταφρόνητο παρελθόν: και οι δυο υπήρξαν ενταγμένοι σε πολιτικές οργανώσεις και βρίσκονται, έστω και άθελά τους, μπλεγμένοι στην ιστορία της ανατίναξης ξενοδοχείου στη νότια Γαλλία από την ETA. Εκείνη είναι ηθοποιός και μάλιστα βρίσκεται να υποδύεται την Ισμήνη στην Αντιγόνη του Σοφοκλή –που σημαίνει κάτι για την εξέλιξη του βιβλίου– κι εκείνος ένας πρώην τροτσκιστής, με τις σπίθες της επαναστατικής αναπόλησης να καίνε ακόμα τα σωθικά του. Όπως και να έχει, ο Πιερ φαίνεται να εμπλέκεται στην υπόθεση εξαιτίας της πρώην ερωμένης του Εμιλία, η οποία ζητάει τη βοήθειά του όταν αυτή και η παρέα της αναγκάζονται να διασχίζουν τα γαλλο-ισπανικά σύνορα. Στο κατόπι τους βρίσκεται ο Ισπανός δολοφόνος Άνχελ Ματάνσας, ο ιδιοσυγκρασιακός υπαστυνόμος Γκαρσιά και ο αξιωματικός της Αντιτρομοκρατικής Μαρκέ. Καταιγιστικός ρυθμός, περιγραφές των τοπίων και των χωριών που κόβουν την ανάσα, ατμοσφαιρική κατάσταση, πολιτική ένταση και οι σκηνές της καταδίωξης κάνουν το μυθιστόρημα αυτό παραπάνω από περιπετειώδες: ένα γνήσιο αντιπροσωπευτικό δείγμα του εξαίσιου néo-polar, σαν το καλό κρασί που παραμένει ακόμα μεστό και γίνεται ολοένα γευστικότερο όσο περνούν τα χρόνια.

Λου Γιουρένεκ

Η μεγάλη φωτιά

μτφρ. Χρήστος Καψάλης, εκδόσεις Ψυχογιός

Αλήθεια, πόσα ξέρουμε για τη Σμύρνη; Διαβάζοντας το συναρπαστικό βιβλίο του ερευνητή, δημοσιογράφου και ιστορικού Λου Γιουρένεκ μπορούμε να απαντήσουμε «σχεδόν τίποτα». Έπρεπε να έρθει ένας Αμερικανός, ο οποίος εντρύφησε στα αρχεία του στρατού και συνέλεξε όσο περισσότερες πληροφορίες μπορούσε από επιζώντες για να μας αποκαλύψει όσα τρομερά που συνέβησαν στην προκυμαία το βράδυ της Καταστροφής, δίνοντας έμφαση στο γεγονός της μοναδικής διάσωσης Ελλήνων, μαζί και Αρμενίων, που επετεύχθη από έναν μεθοδιστή πάστορα. Ο Έισα Τζένινγκς, ένας φοβικός και φιλάσθενος άνθρωπος, μετατρέπεται ξαφνικά σε ήρωα, όταν αποφασίζει να διασώσει όσο περισσότερους πρόσφυγες μπορεί με τη βοήθεια του κυβερνήτη του αντιτορπιλικού «Έντσαλ» Χάλσεϊ Πάουελ, πηγαίνοντας κόντρα στις επίσημες εντολές και καταστρώνοντας ένα σχέδιο που δεν βάζει ανθρώπου νους. Όλα αυτά όντως συνέβησαν, απλώς είναι γραμμένα με μυθιστορηματικό τρόπο. Γι' αυτό ακριβώς η Μεγάλη Φωτιά διαβάζεται με κομμένη την ανάσα από την πρώτη σελίδα έως την τελευταία, φέρνοντας στο φως στοιχεία όχι μόνο αναφορικά με την Καταστροφή της Σμύρνης αλλά και με το τι ακριβώς συνέβη με την κατάρρευση του ελληνικού μετώπου, ποιες εντολές δόθηκαν, γιατί χιλιάδες Έλληνες και Αρμένιοι που είχαν φύγει από την ενδοχώρα για να γλιτώσουν αναγκάστηκαν να βρουν καταφύγιο στη Σμύρνη. Η μεγάλη φωτιά που ξεκίνησε από την αρμένικη συνοικία εξαπλώθηκε ταχύτητα, απειλώντας τη ζωή όλων όσοι είχαν καταφύγει στο λιμάνι, εγκλωβίζοντάς τους στην προκυμαία. Οι εντολές που είχαν δοθεί στα πλοία ήταν σαφείς: να μην επιβιβαστεί κανείς στα αμερικανικά πλοία, εκτός από όμορους υπηκόους και κάποιες χιλιάδες τόνοι καπνά που κινδύνευαν να καούν. Πίσω από όλα αυτά κρύβεται η συνωμοτική συνέργεια του ναυάρχου Μαρκ Μπρίστολ, του τότε ύπατου αρμοστή των ΗΠΑ στην Κωνσταντινούπολη και βαθιά ανθέλληνα, με τον Κεμάλ Ατατούρκ, καθώς και μια σειρά από υπόγεια σχέδια που ξεδιπλώθηκαν στο παρασκήνιο των διπλωματικών επαφών (αναλυτικές πληροφορίες δίνονται και για τον τρόπο που οι σύμμαχοι ξεγέλασαν τον Ελευθέριο Βενιζέλο). Και όμως, κόντρα στα πολιτικά παιχνίδια και τις εντολές πήγαν τρεις άνθρωποι, η δόκτωρ Έστερ Πολ Λαβτζόι, ο αιδεσιμότατος Έισα Τζένινγκς και ο κυβερνήτης του αμερικανικού αντιτορπιλικού «Έντσαλ» Χάλσεϊ Πάουελ, οι οποίοι κατάφεραν το αδύνατο, δίνοντας ένα μάθημα ανθρωπιάς και καθιστώντας το βιβλίο αυτό συναρπαστικό στην ανάγνωσή του.

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Michel Gaubert: Ο dj που βάζει μουσικές στα σημαντικότερα catwalks

Βιβλίο / Michel Gaubert: Ο dj που βάζει μουσικές στα σημαντικότερα catwalks

Chanel, Dior και πολλοί ακόμα οίκοι υψηλής ραπτικής «ντύνουν» τα shows τους με τη μουσική του. Στο «Remixed», την αυτοβιογραφία-παλίμψηστο των επιρροών και των εμμονών του, ο ενορχηστρωτής της σύγχρονης catwalk κουλτούρας μας ξεναγεί σε έναν κόσμο όπου μουσική και εικόνα γίνονται ένα.
ΣΤΕΛΛΑ ΛΙΖΑΡΔΗ
Ρωμανός ο Μελωδός: Ο ουρανόθρεφτος ποιητής του Θείου Δράματος

Βιβλίο / Ρωμανός ο Μελωδός: Ο ουρανόθρεφτος ποιητής του Θείου Δράματος

Λίγοι είναι οι ποιητικά γραμμένοι εκκλησιαστικοί στίχοι που δεν φέρουν τη σφραγίδα αυτού του ξεχωριστού υμνωδού και εκφραστή της βυζαντινής ποιητικής παράδοσης που τίμησαν οι σύγχρονοί μας ποιητές, από τον Οδυσσέα Ελύτη μέχρι τον Νίκο Καρούζο.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Τα 5 πιο σημαντικά βιβλία του Μάριο Βάργκας Λιόσα

Βιβλίο / Τα 5 πιο σημαντικά βιβλία του Μάριο Βάργκας Λιόσα

Η τελευταία μεγάλη μορφή της λατινοαμερικάνικης λογοτεχνίας που πίστευε πως «η λογοτεχνία μπορεί να αλλάξει την πραγματικότητα» έφυγε την Κυριακή σε ηλικία 89 ετών. Ξεχωρίσαμε πέντε από τα πιο αξιόλογα μυθιστορήματά του.
ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ
bernhard schlink

Πίσω ράφι / «Φανταζόσουν ότι θα έβγαινες στη σύνταξη ως τρομοκράτης;»

Το μυθιστόρημα «Το Σαββατοκύριακο» του Μπέρνχαρντ Σλινκ εξετάζει τις ηθικές και ιδεολογικές συνέπειες της πολιτικής βίας και της τρομοκρατίας, αναδεικνύοντας τις αμφιλεγόμενες αντιπαραθέσεις γύρω από το παρελθόν και το παρόν.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Φοίβος Οικονομίδης

Βιβλίο / Φοίβος Οικονομίδης: «Είμαστε έτοιμοι ανά πάσα στιγμή να σπάσουμε σε χίλια κομμάτια»

Με αφορμή το νέο του βιβλίο «Γιακαράντες», ο Φοίβος Οικονομίδης, ένας από τους πιο χαρακτηριστικούς συγγραφείς της νεότερης γενιάς, μιλά για τη διάσπαση προσοχής, την αυτοβελτίωση, τα κοινωνικά δίκτυα, το βύθισμα στα ναρκωτικά και τα άγχη της γενιάς του.
ΙΩΝΑΣ ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ
Σερζ Τισερόν «Οικογενειακά μυστικά»

Το Πίσω Ράφι / «Το να κρατάμε ένα μυστικό είναι ό,τι πιο πολύτιμο και επικίνδυνο έχουμε»

Μελετώντας τις σκοτεινές γωνιές των οικογενειακών μυστικών, ο ψυχίατρος και ψυχαναλυτής Σερζ Τισερόν αποκαλύπτει τη δύναμη και τον κίνδυνο που κρύβουν καθώς μεταφέρονται από τη μια γενιά στην άλλη.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Το ηθικό ζήτημα με τις μεταθανάτιες εκδόσεις με αφορμή το ημερολόγιο της Τζόαν Ντίντιον

Βιβλίο / Μεταθανάτιες εκδόσεις και ηθικά διλήμματα: Η Τζόαν Ντίντιον στο επίκεντρο

Σύντομα θα κυκλοφορήσει ένα βιβλίο με τις προσφάτως ανακαλυφθείσες «ψυχιατρικές» σημειώσεις της αείμνηστης συγγραφέως, προκαλώντας ερωτήματα σχετικά με τη δεοντολογία της μεταθανάτιας δημοσίευσης έργων ενός συγγραφέα χωρίς την επίσημη έγκρισή του.
THE LIFO TEAM
Στα «Μαθήματα Ζωγραφικής» του Τσαρούχη αποκαλύπτεται όλος ο ελληνικός κόσμος

Ηχητικά Άρθρα / Γιάννης Τσαρούχης: «Η ζωγραφική μου θρέφεται από τη μοναξιά και τη σιωπή»

Στα εκπληκτικά «Μαθήματα Ζωγραφικής» του Γιάννη Τσαρούχη αποκαλύπτεται όλος ο ελληνικός κόσμος, από τις μινωικές τοιχογραφίες έως τα λαϊκά δημιουργήματα του Θεόφιλου.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
George Le Nonce: «Εκτός από τα φέικ νιουζ, υπάρχει η φέικ λογοτεχνία και η φέικ ποίηση»

Ποίηση / George Le Nonce: «Εκτός από τα fake news, υπάρχει η fake λογοτεχνία και ποίηση»

Με αφορμή την έκδοση του τέταρτου ποιητικού του βιβλίου, με τίτλο «Μαντείο», ο Εξαρχειώτης ποιητής μιλά για την πορεία του, την ποίηση –queer και μη–, και για την εποχή του Web 2.0, αποφεύγοντας την boomer-ίστικη νοοτροπία.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Χατζιδάκις, Ιωάννου, Χιόνης, Βακαλόπουλος, Κοντός: 5 βιβλία τους κυκλοφορούν ξανά

Βιβλίο / Χατζιδάκις, Ιωάννου, Χιόνης, Βακαλόπουλος, Κοντός: 5 βιβλία τους κυκλοφορούν ξανά

Μια σειρά από επανεκδόσεις αλλά και νέες εκδόσεις, που αφορούν ποιητές και λογοτέχνες που έχουν φύγει από τη ζωή μάς θυμίζουν γιατί επιστρέφουμε σε αυτούς, διαπιστώνοντας ότι παραμένουν, εν πολλοίς, αναντικατάστατοι.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Η νέα μετάφραση των «Μεταμορφώσεων» είναι ένας άθλος και εκδοτικό γεγονός.

Βιβλίο / Οβίδιος: Η νέα μετάφραση των «Μεταμορφώσεων» είναι ένας άθλος και εκδοτικό γεγονός

Ο κορυφαίος μελετητής του ρωμαϊκού κόσμου Θεόδωρος Δ. Παπαγγελής ολοκλήρωσε την απόδοση στα ελληνικά των 12.000 στίχων του έργου του Οβίδιου, εκφράζοντας ταυτόχρονα τον άκρως μοντέρνο χαρακτήρα του ποιητή.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Τροχιές»: Η Samantha Harvey κέρδισε πανάξια το Booker

Βιβλίο / «Τροχιές»: Η Samantha Harvey κέρδισε πανάξια το Booker

Με θέμα την καθημερινότητα έξι αστροναυτών σε έναν διεθνή διαστημικό σταθμό, το μυθιστόρημα που κέρδισε το Booker 2024 μόλις μεταφράστηκε στα ελληνικά, είναι ένα ποίημα για τον πλανήτη Γη και μας καλεί να τον εκτιμήσουμε ξανά.
ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ