ΚΥΚΛΟΦΟΡΗΣΑΝ ΠΡΟΣΦΑΤΩΣ τέσσερα μουσικά βιβλία από τις εκδόσεις Όγδοο, που αφορούν σε τέσσερα μεγάλα ονόματα του ροκ και της ποπ. Στους Beatles, Jimi Hendrix, David Bowie και ABBA. Τα βιβλία, ως πρωτότυπα, είναι γραμμένα στα αγγλικά και βεβαίως, στην περίπτωσή μας, μεταφράζονται.
Και τα τέσσερα βιβλία, που αποτελούν προφανώς μέρος μιας ευρύτερης σειράς, έχουν μια πολύ ειδική εμφάνιση. Διαθέτουν σκληρά (hardback) εξώφυλλα, είναι έγχρωμα (άρα δεν είναι... σκέτο κείμενο) και αριθμούν 100 σελίδες το καθένα.
Κοντολογίς είναι σχεδιασμένα, για να διαβάζονται από νέους και νέες. Από ανθρώπους, με άλλα λόγια, που γεννήθηκαν μετά το 2000 ας πούμε, την Generation Z χονδρικώς, το μάτι των οποίων έχει συνηθίσει να διαβάζει on line, να βλέπει χρώματα, σχήματα, πλαίσια, πίνακες, κυκλάκια κ.λπ. Εξάλλου και τα σχολικά βιβλία ακολουθούν πλέον αυτό το σχεδιαστικό μοτίβο – οπότε δεν είναι κάτι, που θα πρέπει, σώνει και καλά, να μας παραξενεύει.
Αν και φαίνεται «λίγο» ένα βιβλίο 100 σελίδων με σχήματα και εικόνες για τους Beatles στην πράξη δεν είναι. Αναφέρονται πολλά ωραία και ενδιαφέροντα εδώ, γνωστά σε χοντρές γραμμές βεβαίως, αλλά το γεγονός πως συνοψίζονται μ’ έναν έξυπνο και σύγχρονο τρόπο δεν είναι ούτε προφανές, ούτε εύκολο, ούτε αμελητέο.
Η χρησιμότητα των συγκεκριμένων βιβλίων, έτσι όπως είναι αυτά σχεδιασμένα, είναι προφανής – για το κοινό, στο οποίο απευθύνονται.
Οι νέοι άνθρωποι ακούνε τις δικές τους μουσικές. Τη δική τους ποπ. Αν θέλουν να στρέψουν τ’ αυτιά τους και προς τα πίσω θα το κάνουν μόνο με τους δικούς τους όρους – και όχι με τους δικούς μας (των μεγαλύτερων εννοώ). Πρέπει λοιπόν να τους μιλήσεις «στη γλώσσα τους», για να αντιληφθούν ποιοι ήταν οι Beatles σ’ ένα πρώτο επίπεδο, τι έπραξαν ο Hendrix, ο Bowie ή οι ABBA. Και αν το κάνεις έτσι όπως εκείνοι θέλουν είναι σίγουρο πως θα σε ακούσουν. Αυτό επιχειρείται με τούτα τα τέσσερα βιβλία. Για να τα δούμε, όμως, ένα-ένα...
VIV CROOT: Beatles / Βιογραφήματα
[Όγδοο, 12/2023]
Το βιβλίο για τους Beatles είναι γραμμένο από την Viv Croot –μια συγγραφέα που ειδικεύεται σε τέτοιου τύπου βιογραφίες–, έχει εικονογράφηση από τον Matt Carr και είναι μεταφρασμένο στα ελληνικά από τον Γιάννη Καστανάρα.
Το βιβλίο πέρα από την «Εισαγωγή», τα «Βιογραφικά» και το «Ευρετήριο», αποτελείται από τέσσερα κεφάλαια, που έχουν τίτλους «Ζωή», «Ο Κόσμος», «Το Έργο» και «Παρακαταθήκη».
Στη «Ζωή» αναγράφονται τα βασικά βιογραφικά των «σκαθαριών» (John Lennon, Paul McCartney, George Harrison, Ringo Starr), προσεγγίζεται η πόλη από την οποία προήλθαν (Λίβερπουλ), γίνεται λόγος για τις προγενέστερες ονομασίες τους (The Black Jacks, The Quarrymen κ.ά.), για την περιπέτειά τους στο Αμβούργο, για τα υπόλοιπα πρόσκαιρα μέλη και για όσους θα βρίσκονταν κοντά στην τετράδα (Stuart Sutcliffe, Pete Best, Brian Epstein, George Martin, Klaus Voormann…), διαβάζουμε για το merseybeat και τα συγκροτήματά του (Gerry and the Pacemakers, Billy J. Kramer with the Dakotas, The Escorts, The Fourmost κ.ά.), ενώ προσεγγίζεται χοντρικά, από κοινωνικοπολιτικής άποψης, και η δεκαετία του ’60. Όλα αυτά, το ξαναλέμε, με πολλά χρώματα, σχήματα, σχέδια και λίγα (τα απαραίτητα) λόγια.
Στο κεφάλαιο «Ο Κόσμος τους» γίνεται λόγος για διάφορα θέματα, σε σχέση πάντα με τους Beatles, όπως για την εικόνα τους, το στυλ τους, τα ντυσίματα και τα χτενίσματά τους, το Cavern Club, την Beatlemania, τα ναρκωτικά, τον Maharishi Mahesh Yogi, την εταιρεία Apple, τις επιρροές τους, ενώ υπάρχει, ανάμεσα σε άλλα, κι ένας παραλληλισμός με τους Rolling Stones.
Στο «Έργο» παρακολουθούμε τις περιοδείες, τα τραγούδια και τα άλμπουμ των Beatles, τα ρεκόρ τους, γίνεται λόγος για τις ιδιαιτερότητες των δίσκων τους, τις ταινίες τους κι ένα σωρό κι ακόμη, που σχετίζονται με τα «νούμερά» τους (tops, πωλήσεις κ.λπ.).
Τέλος, στην «Παρακαταθήκη» διαβάζουμε για τα συγκροτήματα που επηρεάστηκαν από τους Beatles σε πρώτο χρόνο, όπως οι Monkees (αν και αυτά υπήρξαν χιλιάδες σε κάθε γωνιά του κόσμου) ή τους παρώδησαν (για παράδειγμα οι Rutles του Neil Innes), όπως και για τις προσωπικές πορείες των τεσσάρων, μετά τη διάλυση του γκρουπ.
Αν και φαίνεται «λίγο» ένα βιβλίο 100 σελίδων με σχήματα και εικόνες για τους Beatles στην πράξη (και για τον σκοπό, για τον οποίον γράφεται) δεν είναι. Αναφέρονται πολλά ωραία και ενδιαφέροντα εδώ, γνωστά σε χοντρές γραμμές βεβαίως, αλλά το γεγονός πως συνοψίζονται μ’ έναν έξυπνο και σύγχρονο τρόπο δεν είναι ούτε προφανές, ούτε εύκολο, ούτε αμελητέο. Όταν δε, στην αρχή, διαβάζεις το πιο κάτω, το βιβλίο της Viv Croot περνάει πάραυτα ένα αρχικό... crash-test κι έτσι συνεχίζεις την ανάγνωσή του:
«Υπήρχαν βέβαια κι άλλες μπάντες που τα κατάφεραν. Μερικές συνέχισαν για αρκετό καιρό αλλά κατά κάποιον τρόπο ήταν στατικές, περιοδεύοντας για πάντα με τις μεγαλύτερες επιτυχίες τους. Οι Beatles όμως ήταν κάτι πολύ περισσότερο απ’ αυτό. Ανέτρεπαν δεδομένα. Ήταν ένα πολιτιστικό (σ.σ. καλύτερα πολιτισμικό) γεγονός. Ενθουσιώδεις κοινωνικοί ανθρωπολόγοι τους αναγνωρίζουν ως “σύμβολα της αντικουλτούρας της δεκαετίας του ’60” και τους θεωρούν υπεύθυνους για την πολιτιστική αναπροσαρμογή της ποπ μουσικής ως τέχνη. Έγραψαν δικά τους τραγούδια, εδραιώνοντας ένα δημιουργικό προηγούμενο, για τα συγκροτήματα που ακολούθησαν. Ήταν πνευματώδεις, τραχείς και παιδιά της εργατικής τάξης. Ήταν επίσης το πρώτο αγγλικό ροκ συγκρότημα που κατέκτησε την παγκόσμια αναγνώριση».
Απλά λόγια, που μπορούν εύκολα να προσελκύσουν τους νέους ανθρώπους, κάνοντας τους να ασχοληθούν, ακόμη πιο βαθιά, με το συγκρότημα των συγκροτημάτων.
The Beatles - Strawberry Fields Forever
LIZ FLAVELL: Hendrix / Βιογραφήματα
[Όγδοο, 12/2023]
Γυναίκα γράφει και για τον Jimi Hendrix. Είναι η Liz Flavell, που έχει περάσει και από την μουσικοκριτική, με την εικονογράφηση από τον Matt Carr να είναι σε όλα τα βιβλία σταθερή. Επίσης ο Γιάννης Καστανάρας είναι ξανά ο μεταφραστής. Και στο εν λόγω βιβλίο το κασέ είναι πολύ ευφάνταστο, με τα κεφάλαια να είναι επίσης σταθερά («Ζωή», «Ο Κόσμος», «Το Έργο», «Παρακαταθήκη»).
Στη «Ζωή» παρακολουθούμε το οικογενειακό δέντρο τού Jimi Hendrix, τα νεανικά του χρόνια και τη σχέση του με τη μουσική, τις περιπέτειές του στην Αμερική πριν γίνει γνωστός, το ταξίδι του στην Βρετανία, που θα τον μεταμόρφωνε σε «ήρωα», την κατάκτηση της κορυφής – ενώ μαθαίνουμε ακόμη για τα ανατομικά χαρακτηριστικά του, πως ήταν αριστερόχειρας φυσικά, με το κεφάλαιο να ολοκληρώνεται με τον θάνατό του, στις 18 Σεπτεμβρίου 1970.
Στο κεφάλαιο «Κόσμος» διαβάζουμε για τις επιρροές του Jimi Hendrix (το blues, η ραδιοφωνική εκπομπή Grand Ole Opry, που ήταν σχετική με την country, η ποίηση, η ζωγραφική...), για το Swinging London εντός του οποίου έδρασε, υπάρχει ακόμη ένας παραλληλισμός με τον Eric Clapton, γίνεται λόγος για τον τρόπο που ντυνόταν (βοημός στρατιωτικός, καουμπόι, εμφάνιση με κιμονό κ.λπ.), για την στρατιωτική του θητεία, τον τρόπο που έπαιζε κιθάρα και άλλα πολλά.
Στο επόμενο κεφάλαιο, που είναι το «Έργο», υπάρχει μια μεγέθυνση στα άλμπουμ του (“Are You Experienced”, “Axis: Bold as Love”, “Electric Ladyland”), μαθαίνουμε για τις κιθάρες που χρησιμοποιούσε, για τις ζωντανές εμφανίσεις του στο Woodstock και στο Isle of Wight, για τις περιοδείες του σε όλο τον κόσμο κ.λπ.
Το βιβλίο της Liz Flavell θα ολοκληρωθεί με την «Παρακαταθήκη», εκεί όπου διαβάζουμε για τις πατέντες του Hendrix στα παιξίματα, για τα πετάλια που χρησιμοποιούσε, τους ενισχυτές του και φυσικά για το πώς επηρέασε, σε όλες τις μετέπειτα δεκαετίες, κάθε κιθαρίστα, σε κάθε γωνιά του κόσμου. Και εδώ υπάρχουν τα «νούμερα» του Jimi Hendrix, οι δέκα «καλύτερες» διασκευές τραγουδιών του από άλλους και άλλα διάφορα, γνωστά ή λιγότερο γνωστά, trivia.
Ακόμη, στα κεφάλαια, υπάρχουν σκόρπια και λόγια τρίτων για τον Hendrix, με κάτι που λέει ο Pete Townshend, στην αρχή, να είναι όλα τα λεφτά: «Η πιο ψυχεδελική εμπειρία που βίωσα ποτέ μου ήταν όταν πήγα να δω τον Hendrix να παίζει. Με το που άρχισε να παίζει κάτι άλλαξε: τα χρώματα άλλαξαν, τα πάντα άλλαξαν, ο ήχος άλλαξε...».
Περαιτέρω, κάτι που κάνει εντύπωση εδώ, και είναι κοινό και στα τέσσερα βιβλία, έχει να κάνει με το γεγονός πως δεν υπάρχει πουθενά μια αληθινή φωτογραφία του Jimi Hendrix ή ενός δίσκου του έστω. Διαβάζουμε κάπου, σε σχέση με το LP “Are You Experienced”:
«Ο Hendrix μισούσε το βρετανικό εξώφυλλο και προτιμούσε το αμερικανικό που έδειχνε το συγκρότημα στο Κιού Γκάρντενς του Λονδίνου, φωτογραφημένο μέσα από ευρυγώνιο φακό».
Κι ενώ κάπου περιμένει να δει ο αναγνώστης αυτά τα δύο εξώφυλλα, ώστε να καταλάβει καλύτερα εκείνο που γράφεται, αντ’ αυτών βλέπει κάτι χρωματιστά τετράγωνα!
Οι λόγοι είναι προφανείς. Τα «δικαιώματα» είναι πλέον τόσο αυστηρά, με αποτέλεσμα ούτε εξώφυλλο δίσκου να μην μπορείς να δείξεις, δίχως να πληρώσεις...
The Jimi Hendrix Experience - Foxey Lady (Miami Pop 1968)
LIZ FLAVELL: Bowie / Βιογραφήματα
[Όγδοο, 12/2023]
Η Liz Flavell γράφει και για τον David Bowie, με τον Matt Carr πάντα να εικονογραφεί και με τον Αλέξη Καλοφωλιά, τώρα, να μεταφράζει.
Και αυτό το βιβλίο ακολουθεί το ήδη γνωστό μοτίβο με τα δύο προηγούμενα. Έχουμε, δηλαδή, τα ήδη γνωστά κεφάλαια… και πάμε να τα δούμε ένα-ένα, και για την περίπτωση του David Bowie.
Στη «Ζωή» μαθαίνουμε τα βασικά βιογραφικά για τον καλλιτέχνη, ενώ δίδεται και μια ιδιαίτερη σημασία στο έτος 1947, που είναι το έτος γέννησης των David Bowie, Elton John, Marc Bolan, Brian May, Iggy Pop κ.ά. Παρακολουθούμε δε, ανάμεσα σε άλλα, την πορεία τού αγνώστου ή σχετικώς αγνώστου στο μεγαλύτερο μέρος των σίξτις τραγουδοποιού, τα χρόνια της μεγάλης δόξας του, στα σέβεντις και τα έιτις, κάποιες πολύ σημαντικές καμπές της διαδρομής του που συνέβαιναν, συμπτωματικά, τον μήνα Ιανουάριο, πληροφορούμαστε επίσης για τις ποικίλες όψεις της προσωπικής ζωής του, άλλες διάφορες λεπτομέρειες... και όλα τούτα έως τον θάνατό του, στις 10 Ιανουαρίου του 2016.
Στο δεύτερο κεφάλαιο («Ο Κόσμος») γίνεται λόγος για τις επιρροές του (τζαζ, Little Richard...), για τη σχέση του με τ’ αυτοκίνητα και το διάστημα (που πάντα τον γοήτευε), για το πώς δημιουργήθηκε η περσόνα Ziggy, παρακολουθούμε τον David Bowie ως οραματιστή καλλιτέχνη κ.λπ.
Στο «Έργο» διαβάζουμε για το τραγούδι του “Starman”, τα LP “Hunky Dory”, “Heroes”, και “Blackstar”, για τις διάφορες περσόνες του και τα side projects (Major Tom, Arnold Corns, Ziggy Stardust, Aladdin Sane, Thin White Duke…), για τον τρόπο που ντυνόταν, για την καλλιτεχνική σχέση του με τον Mick Jagger, για τις πάμπολλες συνεργασίες του (Pete Townshend, Queen, Iggy Pop, Lou Reed, Mick Ronson, John Lennon, Brian Eno, Giorgio Moroder…), ενώ γίνεται λόγος και για την δισκογραφία του συνολικά.
Το βιβλίο ολοκληρώνεται με την «Παρακαταθήκη». «Ο Bowie σε αριθμούς», η συμβολή του στο άνοιγμα νέων κατευθύνσεων στην καθημερινή μουσική (στην pop, το rock, το punk, το post-punk, το indie κ.λπ.), η σχέση του με τον κινηματογράφο κ.λπ.
Ανάμεσα στα διάφορα δικά του λόγια να και κάτι, που είχε ειπωθεί για το περιοδικό Playboy, τον Σεπτέμβριο του 1976, και που έχει το νόημά του:
«Πάντα πίστευα ότι το μόνο πράγμα που χρειαζόταν να κάνω ήταν να ζήσω ως σούπερμαν, από την πρώτη στιγμή. Ένιωθα πολύ ασήμαντος ως άλλος ένας απλός άνθρωπος».
David Bowie - Starman (Top Of The Pops, 1972)
VIV CROOT: ABBA / Βιογραφήματα
[Όγδοο, 12/2023]
Το τελευταίο βιβλίο τούτης της παρτίδας των «Βιογραφημάτων» έχει να κάνει με τους ABBA. Γράφει η Viv Croot, εικονογραφεί ο Matt Carr και μεταφράζει εκ νέου ο Αλέξης Καλοφωλιάς.
Το ενδιαφέρον, εδώ, ξεκινά από το γεγονός πως οι ABBA δεν προέρχονταν από τις μήτρες της ποπ (την Μεγάλη Βρετανία και τις ΗΠΑ), μα από την Σουηδία – οπότε όλα τα κεφάλαια αποκτούν αμέσως ένα διαφορετικό νόημα.
Έτσι, στη «Ζωή», παρακολουθούμε το ξεκίνημα, καθενός και καθεμίας εκ των τεσσάρων ΑΒΒΑ, της Anni-Frid Lyngstad (Νορβηγίδα), του Benny Andersson (Σουηδός), του Björn Ulvaeus (Σουηδός) και της Agnetha Fältskog (Σουηδή). Μαθαίνουμε για τις πρώιμες επιρροές τους (για την Anni-Frid ήταν το νορβηγικό folk, οι big bands της τζαζ, η Peggy Lee και η Ella Fitzgerald, για τον Benny ήταν ο Brian Wilson και οι Beach Boys, το schlager και το folk, για τον Björn ήταν το skiffle, το αμερικάνικο folk και οι Beatles και για την Agnetha ήταν το σουηδικό folk, η Connie Francis, η Aretha Franklin και η Marianne Faithfull), διαβάζουμε για το ξεκίνημά τους στα σίξτις με τα πρώτα συγκροτήματα (ο Björn έπαιζε με τους Hootenanny Singers και ο Benny με τους Hep Stars), γίνεται λόγος για τον μάνατζερ του γκρουπ, τον Stig Anderson, όπως και για τα ντυσίματά τους, το λογότυπό τους και ακόμη για το τραγούδι τους “Waterloo” (από την εμφάνισή τους στον Διαγωνισμό Τραγουδιού της Eurovision, το 1974, που ουσιαστικά τους ανέδειξε).
«Ο Κόσμος», σαν κεφάλαιο, έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Αυτό που μου κάνει εντύπωση, προσωπικά, σ’ ένα τέτοιου τύπου βιβλίο, είναι το γεγονός πως αντιδιαστέλλεται, εδώ, η παρουσία των ABBA στην τοπική σκηνή, με τις περιπτώσεις των σουηδικών progressive συγκροτημάτων, όπως ήταν εκείνη των πολύ καλών Hoola Bandoola Band. Γι’ αυτές τις μπάντες διαβάζουμε πως... «απεχθάνονταν τους ABBA για τη “γυαλισμένη” παραγωγή, την ποπ αισθητική τους και την απουσία πολιτικής δέσμευσης ή σοβαρών μηνυμάτων» και πως αποτελούνταν από «πρώην χίπις ή ριζοσπάστες της δεκαετίας του ’60», έχοντας επηρεαστεί «από τον Dylan πριν την ηλεκτρική εποχή του και τα αμερικάνικα τραγούδια διαμαρτυρίας». Στο ίδιο κεφάλαιο διαβάζουμε για τις συναυλίες των ABBA και άλλων στα folkets park (τα «πάρκα του λαού», που έπαιζαν σημαντικό ρόλο στην αναψυχή του μέσου Σουηδού), για την επίδραση του γερμανικού schlager και του βρετανικού glam rock και άλλα διάφορα, που προσανατολίζουν τον αναγνώστη να το ψάξει περαιτέρω, αν το επιθυμεί, και προς τη σωστή κατεύθυνση.
Το «Έργο» καταπιάνεται με τα τραγούδια των ABBA, δίνοντας πληροφορίες για τα κομμάτια που θα έλεγε ως πρώτη φωνή η Anni-Frid και ως πρώτη φωνή η Agnetha, διαβάζουμε για τον τρόπο που ηχογραφούσε το συγκρότημα στο στούντιο, δίνονται έξτρα πληροφορίες για το άλμπουμ τους “Arrival” (1976), παρουσιάζεται συνοπτικά η δισκογραφία τους, μεγεθύνεται η περίπτωση του τραγουδιού “Dancing queen”, καταγράφονται όλα τα επιτυχημένα singles τους, παρουσιάζεται η περιοδεία τους στην Αυστραλία το 1977 (εκεί όπου υπήρξαν ιδιαιτέρως δημοφιλείς), γίνεται λόγος για τις ταινίες τους και λοιπά, και λοιπά...
Τέλος, στην «Παρακαταθήκη» διαβάζουμε για την χαριτωμένη παρωδία των Αυστραλών Björn Again, για το μιούζικαλ “Mamma Mia!” (1999), όπως και για την ταινία “Mamma Mia” (2008), ενώ υπάρχουν πληροφορίες για το τι έκανε κάθε ένα από τα τέσσερα μέλη των ΑΒΒΑ, μετά την διάλυση του γκρουπ, το 1982, μαζί με διάφορα άλλα στοιχεία, που προσδίδουν οπωσδήποτε κι άλλα credits στον μύθο του σουηδικού σχήματος.
Να και κάτι συγκεκριμένο από τα διάφορα που διαβάζουμε στο βιβλίο της Viv Croot:
«Καθώς οι ABBA είχαν κάνει την πρώτη τους εμφάνιση στον εντελώς “ξενέρωτο” διαγωνισμό της Eurovision κάθε “ψαγμένος” νεαρός μουσικοκριτικός της εποχής τούς περιγελούσε ανελέητα. Η μουσική τους θεωρούνταν εύπεπτη, κακόγουστη και, το χειρότερο, ποπ. Ήταν αναλώσιμη. Μόλις πέρασαν τα χρόνια της δόξας τους έπεσαν σε δυσμένεια. Σε όλο το υπόλοιπο της δεκαετίας του 1980 οι ίδιοι και η μουσική τους έγιναν στόχοι χλευασμού, αλλά μια ομάδα φαν κράτησε τη φλόγα ζωντανή: Οι ΑΒΒΑ είχαν πάντα ένα σημαντικό γκέι κοινό, που δεν εγκατέλειψε ποτέ το συγκρότημα. Μιλώντας το 2011 o Björn (Ulvaeus) ήταν σίγουρος ότι η αναβίωση της δεκαετίας του 1990 συνέβη, επειδή το συγκρότημα είχε παραμείνει δημοφιλές στους γκέι κύκλους. Πράγματι ο Andy Bell του συνθ-ποπ ντουέτου των Erasure, δηλωμένος οπαδός των ABBA, συνέβαλε στην αναγέννηση με το EP των Erasure ABBA-esque (1992)».
ABBA - Summer Night City
Επαφή: www.ogdoobooks.gr
