Άρτεμις Σίφορντ: «Όταν η δημοκρατία καταπίνει τον φιλελευθερισμό»

PREDATOR.gif
0

ΞΕΚΙΝΑΜΕ ΜΕ ΤΑ ΒΑΣΙΚΑ. Η φράση «φιλελεύθερη δημοκρατία» υποδηλώνει ότι η δημοκρατία από μόνη της –δηλαδή η κομματική αντιπαράθεση για την εξουσία μέσα από το κυνηγητό ψήφων– δεν αρκεί για τη διασφάλιση της υγείας και της ακεραιότητας των σύγχρονων πολιτευμάτων. Ο φιλελευθερισμός έρχεται να ισορροπήσει και να συνεισφέρει στη δημοκρατική διαδικασία.

Τι προσδίδει ο φιλελευθερισμός; Πρώτον, τη διασφάλιση βασικών δικαιωμάτων που με τη συνταγματική τους κατοχύρωση βγαίνουν «εκτός» δημοκρατικής διαδικασίας και πιθανής αμφισβήτησης. Δεύτερον, τον έλεγχο επιμέρους οργάνων του κράτους από άλλα όργανα. Ο διαχωρισμός των εξουσιών σε εκτελεστική, νομοθετική και δικαστική είναι το πιο γνωστό παράδειγμα θεσμικού αλληλο-ελέγχου, αλλά δεν είναι το μόνο.

Ακόμα ένα παράδειγμα είναι και η επίβλεψη της εκτελεστικής εξουσίας από ανεξάρτητες αρχές. Επίσης, η λειτουργία του ανεξάρτητου Τύπου ως τοποτηρητή της αλήθειας και επιτηρητή της εξουσίας είναι ένας απαραίτητος πυλώνας μιας ώριμης φιλελεύθερης δημοκρατίας.

Είναι μια άκρως προβληματική κατάσταση για όσους από εμάς, απλούς πολίτες, έχουμε εμπλακεί στην υπόθεση παρά τη θέλησή μας, με το όνομά μας να σέρνεται στον Τύπο σε «λίστες θυμάτων», χωρίς να μπορούμε να μάθουμε τι ακριβώς έχει συμβεί.

Εξετάζοντας τις επιδόσεις μας, ας τονίσουμε πρώτα τα θετικά. Η ανεξάρτητη ερευνητική δημοσιογραφία λειτούργησε. Χάρη στην καταπληκτική δουλειά μιας μικρής ομάδας πεισματάρηδων δημοσιογράφων η υπόθεση βγήκε και κρατήθηκε στα φώτα της δημοσιότητας.

Οι μήνες που πέρασαν από την πρώτη δημοσίευση της παρακολούθησης Κουκάκη μέχρι την αφύπνιση της δημόσιας προσοχής θυμίζουν το παλιό ρητό: «Πρώτα σε αγνοούν, μετά σε πολεμούν και στο τέλος νικάς». Αργά μεν, η εκτελεστική εξουσία εν μέρει αντέδρασε, αλλά αργά, και απομάκρυνε ανεύθυνα πρόσωπα από υπεύθυνες θέσεις.

Ερχόμαστε, λοιπόν, στο «ζουμί» μιας ώριμης φιλελεύθερης δημοκρατίας για να δούμε πώς αντέδρασαν οι μηχανισμοί θεσμικού ελέγχου. Και εδώ έχουμε αρχικά κάποια θετικά σημάδια. Η Αρχή Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών (ΑΔΑΕ), ακόμα και με οριακή πλειοψηφία, προσπάθησε να κυνηγήσει τα στοιχεία της υπόθεσης όσο μπορούσε.

ΑΡΤΕΜΙΣ
H Άρτεμις Σίφορντ

Μετά όμως αρχίζουμε να απογοητευόμαστε. Η δικαστική εξουσία φαίνεται μουδιασμένη, με τους απαραίτητους αστυνομικούς ελέγχους στα γραφεία της Intellexa, εταιρείας υπεύθυνης για το Predator στην Ελλάδα, να αργοπορούν επί μήνες.

Η νομοθετική εξουσία σε ένα κοινοβουλευτικό καθεστώς όπως η Ελλάδα, συνδεδεμένη με την εκτελεστική (σε αντίθεση π.χ. με τις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου το Κογκρέσο είναι ανεξάρτητο από τον Πρόεδρο), αφαιρεί το δικαίωμα στην ενημέρωση για πιθανή παραβίαση συνταγματικά κατοχυρωμένων δικαιωμάτων ακριβώς τη στιγμή που όλα δείχνουν ότι μια κατάφωρη παραβίαση έχει όντως συμβεί.

Η μη δυνατότητα ενημέρωσης εν μέσω ενός τέτοιου σκανδάλου έχει μεγάλη σημασία – το πρώτο βήμα στη διόρθωση μιας αδικίας είναι το να κατανοήσει ένας αδικημένος τι πραγματικά συνέβη. Η έλλειψη δυνατότητας ενημέρωσης καταλύει κάθε ελπίδα δικαίωσης για τα θύματα αυτής της υπόθεσης, άρα την αποτελεσματική υπεράσπιση των δικαιωμάτων τους στο απόρρητο των επικοινωνιών και την ιδιωτικότητα.

Είναι επίσης μια άκρως προβληματική κατάσταση για όσους από εμάς, απλούς πολίτες, έχουμε εμπλακεί στην υπόθεση παρά τη θέλησή μας, με το όνομά μας να σέρνεται στον Τύπο σε «λίστες θυμάτων», χωρίς να μπορούμε να μάθουμε τι ακριβώς έχει συμβεί.

Η κατρακύλα του φιλελευθερισμού φτάνει στο αποκορύφωμά της με τη γνωμοδότηση Ντογιάκου, η οποία, ερμηνεύοντας νόμο που πέρασε πριν από το τέλος του προηγούμενου έτους η κυβέρνηση, αφαιρεί ουσιαστικά κάθε ελεγκτική αρμοδιότητα σχετικά με τη μη νόμιμη άρση του απορρήτου πολιτών… από την αρμόδια ανεξάρτητη αρχή για την άρση του απορρήτου.

Η ειρωνεία εδώ πολλαπλή: η δόλια ΑΔΑΕ καταλήγει να μην είναι πια ούτε αρμόδια ούτε ανεξάρτητη. Ένας σημαντικός, ίσως και ο μοναδικός αποτελεσματικός θεσμός εσωτερικού ελέγχου της εξουσίας παρακολούθησης πολιτών καταλύεται ακριβώς τη στιγμή που είναι πιο απαραίτητος από ποτέ.

Όταν η δημοκρατία καταπίνει τον φιλελευθερισμό Facebook Twitter
Η κατρακύλα του φιλελευθερισμού φτάνει στο αποκορύφωμά της με τη γνωμοδότηση Ντογιάκου.

Η πολιτική επιστήμη χρησιμοποιεί τον όρο «ισομορφικός μιμητισμός» για να περιγράψει πρώιμα συστήματα που έχουν αντιγράψει τις προδιαγραφές πιο ανεπτυγμένων συστημάτων, ενώ στην πραγματικότητα δεν λειτουργούν σωστά. Για παράδειγμα, οι θεσμοί μιας υποανάπτυκτης χώρας μπορεί να μοιάζουν στην όψη με τους θεσμούς ενός ανεπτυγμένου κράτους, αλλά στην πραγματικότητα δεν μπορούν να επιτελέσουν τις ίδιες λειτουργίες που εκπληρώνουν στο δεύτερο καθεστώς (π.χ. συλλογή φόρων).

Ο πρόσφατος εκσπλαχνισμός της ΑΔΑΕ δείχνει το εύρος του ισομορφικού μιμητισμού, που είναι σήμα κατατεθέν μη ανεπτυγμένων κρατών, και στη χώρα μας. Μένουμε με ανεξάρτητους θεσμούς μόνο στο όνομα, όχι στην πράξη.

Το πρόβλημα δεν σταματά εκεί. Ας πάρουμε ένα ακόμα παράδειγμα, τον Τύπο. Με κάποιες λαμπρές εξαιρέσεις, ο Τύπος μας, αν και ελεύθερος κατά κανόνα, δεν είναι ανεξάρτητος. Παρόλο που το θέμα των υποκλοπών είναι ένα θεσμικό πρόβλημα που θα έπρεπε να μας απασχολεί όλους, ανεξαρτήτως πολιτικής ιδεολογίας, η έκταση που θα δώσει στο θέμα κάποιο μέσο μπορεί να προβλεφθεί σχεδόν ολοκληρωτικά από το κομματικό του πρόσημο.

Πού θα φτάσουν όλα αυτά; Εδώ μπαίνει μία ακόμα απαραίτητη παράμετρος της φιλελεύθερης δημοκρατίας, οι ενεργοί πολίτες. Ενεργοί πολίτες σημαίνει πολίτες που επαγρυπνούν όχι μόνο για τη σταθερότητα και την οικονομία αλλά και για την υγεία του κράτους δικαίου – πολλές χώρες άλλωστε έχουν θυσιάσει το τελευταίο στο όνομα των δύο πρώτων. Επίσης, σημαίνει πολίτες που ερμηνεύουν την πραγματικότητα και σχηματίζουν άποψη χρησιμοποιώντας την κριτική τους σκέψη και όχι μόνο μέσω της πολιτικής τους η άλλης ταυτότητας.

Ο χρόνος θα δείξει αν θα περάσουμε την τάξη και θα διατηρήσουμε όχι μόνο τα δημοκρατικά αλλά και τα φιλελεύθερα πρόσημά μας. Το μόνο σίγουρο είναι, όπως προέβλεψε η ξένη εφημερίδα POLITICO, και επιβεβαιώνεται ήδη, ότι οι φωνές που μιλούν για το κράτος δικαίου στην Ελλάδα ολοένα και θα εντείνονται.

* H Άρτεμις Σίφορντ είναι πολιτική επιστήμων και νομικός. Έχει εργαστεί στον τομέα της κυβερνοασφάλειας, ως πρώην στέλεχος πολιτικής κυβερνοασφάλειας για το Facebooκ και μέλος στο ευρωπαϊκό κέντρο του αμερικανικού think tank Atlantic Council.

Guest Editors
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Σταύρος Λυγερός: «Η αδέσμευτη δημοσιογραφία δεν παρέχεται τζάμπα»

Βιβλίο / Σταύρος Λυγερός: «Το μεγαλύτερο πλεονέκτημα του Μητσοτάκη είναι ότι έχει απέναντί του τον ΣΥΡΙΖΑ»

Με αφορμή την κυκλοφορία του νέου του βιβλίου για την Ουκρανία, ο γνωστός δημοσιογράφος και συγγραφέας μιλά στη LiFO για την πολιτική και διεθνή επικαιρότητα, τη δημοσιογραφία και τη «γενιά του Πολυτεχνείου», ενώ θυμάται άγνωστα περιστατικά απ’ την πολυετή καριέρα του.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Βασιλική Γεωργιάδου: «Οι αυτοδύναμες κυβερνήσεις δεν θα είναι πλέον ένα αυτονόητο σενάριο»

Θέματα / Βασιλική Γεωργιάδου: «Οι αυτοδύναμες κυβερνήσεις δεν θα είναι πλέον αυτονόητο σενάριο»

Μια επίκαιρη συζήτηση με την καθηγήτρια Πολιτικής Επιστήμης του Παντείου για την εκλογική συμπεριφορά των Ελλήνων, τα κόμματα, τις υποκλοπές, το Qatargate, την αποχή, καθώς και το φαινόμενο της πολιτικής βίας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Υπεράσπιση του ζωγράφου Μιχάλη Μαδένη

Guest Editors / Υπεράσπιση του ζωγράφου Μιχάλη Μαδένη

«Η συγκεκριμένη απόφαση αντιτίθεται στην καλλιτεχνική ελευθερία και στην ελευθερία της έκφρασης και έτσι, στην ουσία, «κλείνει την πόρτα» σε ένα ιδιαίτερα διαδεδομένο και σημαντικό διεθνώς καλλιτεχνικό κίνημα, μέσα στο οποίο υπάρχοντα αντικείμενα, έργα τέχνης ή εικόνες τους προσλαμβάνουν, χωρίς ιδιαίτερη διαφοροποίηση, ή και κάποιες φορές, χωρίς καμία διαφοροποίηση, ένα άλλο νόημα»
THE LIFO TEAM
Έλον Μασκ: Η πηγή του κακού

Guest Editors / Έλον Μασκ: Η πηγή του κακού

Κατάλαβε πως μια δημοκρατική κυριαρχία στις ΗΠΑ θα αναγκαζόταν να συγκρουστεί μαζί του. Έτσι, ο άνθρωπος - «τοτέμ» του σύγχρονου καπιταλισμού έχει για πολιορκητικό κριό το κοινωνικό δίκτυο Χ που λειτουργεί πια ως μεγάφωνο για κάθε ακραίο στοιχείο.
ΑΛΚΗΣ ΚΟΥΠΕΤΩΡΗΣ
«Κι όμως»: Ο Δημήτρης Δημητριάδης για τον Χρήστο Γιανναρά

Guest Editors / «Κι όμως»: Ο Δημήτρης Δημητριάδης για τον Χρήστο Γιανναρά

«Η ελληνικότητα μόνο κατ’ όνομα ενδιαφέρει και παθιάζει τον Χρήστο Γιανναρά». Ένα άρθρο–απάντηση του συγγραφέα σε δύο κείμενα που δημοσιεύτηκαν μετά τον θάνατο του Έλληνα διανοητή.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ
Φίκος - Για το εκκλησάκι του Μυταρά

Guest Editors / «Το έφτιαξε όπως το ένιωσε εκείνη τη στιγμή»: Ο Φίκος γράφει για το κλείσιμο του παρεκκλησιού του Μυταρά

Το ιδανικό θα ήταν να έχουμε μια ζωντανή παράδοση στην οποία ο καλλιτέχνης εκφράζει (την κοινωνία του) και εκφράζεται. Δυστυχώς ξεμένουμε με δύο επιλογές: από τη μια ένα καλλιτεχνικό νεκροταφείο και από την άλλη ένα δυσλειτουργικό αλλά ζωντανό έργο.
ΦΙΚΟΣ
Ο Richie Hawtin παίζει ακόμα για τα παράξενα παιδιά 

Respublika / Onassis Stegi / Ο Richie Hawtin παίζει ακόμα για τα παράξενα παιδιά 

Ο DJ και παραγωγός που μπήκε σαν «φύτουλας» στην techno δεν σκοπεύει να την παρατήσει επειδή έγινε mainstream. Προσπαθεί να κάνει το κοινό να χορεύει με τα μάτια ερμητικά κλειστά, όπως θέλει να συμβεί και στο set του στη Μαλακάσα. 
ΦΩΦΗ ΤΣΕΣΜΕΛΗ
ASSISTED SUICIDE

Guest Editors / «Αξίζει να συνεχίσω να παλεύω για τη ζωή μου;»

Τι συμβαίνει στην Ευρώπη όσον αφορά την ευθανασία; Ποιο είναι το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο στην Ελλάδα; Ο δικηγόρος Βασίλειος Χ. Αρβανίτης γράφει για ένα ακανθώδες ζήτημα που επανέρχεται συνεχώς στο προσκήνιο.
ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Χ. ΑΡΒΑΝΙΤΗΣ
Η Ακροδεξιά, τα «ιμάτιά» της και μια υγειονομική ζώνη από λάστιχο

Guest Editors / Η Ακροδεξιά, τα «ιμάτιά» της και μια υγειονομική ζώνη από λάστιχο

Στο σημερινό όγδοο σημείωμα του Παρατηρητηρίου για την Ακροδεξιά, το Σημείο διερευνά τα νομικο-δικαστικά και πολιτικά μέσα αντιμετώπισης του δεξιού εξτρεμισμού στην Ελλάδα – αλλά και τους λόγους της παροιμιώδους αποτυχίας τους.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ ΠΑΠΑΔΑΤΟΣ-ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ