Η ΠΡΩΙΝΗ ΖΩΝΗ είναι εδώ και χρόνια το δυνατό «χαρτί» των τηλεοπτικών καναλιών. Εξάλλου, ακόμα και όσοι δεν βλέπουν τηλεόραση ή δεν βρίσκονται μπροστά στην οθόνη τις πρωινές ώρες, είναι μάλλον απίθανο να μην έχουν «συναντήσει» στο διαδίκτυο τους συντελεστές εκπομπών όπως το «Super Κατερίνα» (Alpha), το «Πάμε Δανάη» (Μega), το «Πρωινό Σουσού» (OPEN) ή οι «Αλήθειες με τη Ζήνα» (Star). Στην όλο και πιο ανταγωνιστική αγορά του πρωινού διαφημιστικού τηλεοπτικού χρόνου, κανάλια και παρουσιαστές χρειάζεται να επινοούν καθημερινά το «σωστό» μείγμα διασκέδασης και ενημέρωσης για να κερδίζουν μεγαλύτερο κομμάτι της «πίτας».
Και διασκέδαση, στον κώδικα της ιδιωτικής τηλεόρασης, σημαίνει ρευστά όρια: μεταξύ δημόσιου χώρου και ιδιωτικής ζωής, «ακομπλεξάριστης» χαλαρότητας και πολιτικής ορθότητας, προβολής «όσων θέλει ο κόσμος» και δημοσιογραφικής δεοντολογίας. Στην περίπτωση καθημερινών εκπομπών όπως «Το Πρωινό» του ΑΝΤ1, με κεντρικό παρουσιαστή τον Γιώργο Λιάγκα, η σύγχυση των ορίων δύσκολα διακρίνεται από το επίμονο φλερτ με απόψεις και φορείς της Ακροδεξιάς.
Σχολή Καρατζαφέρη
Κατά δική του δήλωση του (8.1.2024), ο Γιώργος Λιάγκας είναι απόφοιτος της δημοσιογραφικής «σχολής» Καρατζαφέρη. Το θύμιζε προ τριετίας ο ίδιος ο άλλοτε ηγέτης του ακροδεξιού ΛΑ.Ο.Σ., σχολιάζοντας με χυδαία ομοφοβικά υπονοούμενα την καταγγελία του Λιάγκα για κακοποίησή του από βουλευτή στα πρώτα χρόνια της καριέρας του: «Ο Γιωργάκης ήρθε σε μένα το ’90, και τον έφερε απ’ το χεράκι […] ο Κώστας ο Καραγιάννης, στράτα, στρατούλα. Κι έπεφτε καμιά φορά, γλίστραγε, έσκυβε το παιδί» (αρτ, 11.2.2021, βλ. εδώ).
Επιλέγοντας θέματα και προσκεκλημένους, ο Λιάγκας κατοχυρώνει συνειδητά τον ανορθολογισμό και τη «γραφική» Ακροδεξιά ως σταθερό «άλλο πόλο» στη δημόσια συζήτηση, εκθέτοντας ενίοτε ως θέαμα εμφανώς διαταραγμένους ανθρώπους, και επιφυλάσσοντας στο επιτελείο της εκπομπής του τον ρόλο της «κοινής λογικής».
Οι άθλιοι υπαινιγμοί δεν στάθηκαν εμπόδιο στη σχέση του Λιάγκα με τον «μέντορά» του: Στις 18.10.2023, ο Καρατζαφέρης φιλοξενήθηκε σε τηλεπαράθυρο του «Πρωινού» για να σχολιάσει τον γάμο του Στέφανου Κασσελάκη με τον Τάιλερ Μάκμπεθ. Προλογίζοντάς τον, ο συμπαρουσιαστής της εκπομπής, Τάσος Τεργιάκης, θύμισε στον Λιάγκα: «Εμείς οι δύο έχουμε περάσει αποκεί». Αναφερόταν, βεβαίως στο κανάλι Τele-city/ΤΗΛΕΑΣΤΥ, επικοινωνιακό «υπερόπλο» του Καρατζαφέρη στη δεκαετία του ‘90, χάρη στο οποίο στήθηκε ο ΛΑ.Ο.Σ στις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας (βλ. Δημήτρης Ψαρράς, Το κρυφό χέρι του Καρατζαφέρη, εκδ. Αλεξάνδρεια 2010).
Ο Καρατζαφέρης αξιοποίησε τη φιλοφρόνηση, αποδίδοντας στην τηλεοπτική δημοσιογραφία του Λιάγκα ρόλο εφάμιλλο εκείνου των Βορίδη και Γεωργιάδη στην κεντρική πολιτική σκηνή: «Όπως έχω πολιτικά παιδιά, που είναι πρωταγωνιστές σήμερα στην κυβέρνηση (ο Βορίδης, ο Άδωνης, ο Πλεύρης), έτσι και εις την τηλεόραση είναι πρωταγωνιστές: ο Γιώργος ο Λιάγκας, η Καινούργιου, η Μαρία η Μπεκατώρου. Έτσι, λοιπόν, αισθάνομαι περήφανος για όλα αυτά τα παιδιά» (για την τάση αυτή, βλ. «Το φαιό λάιφ στάιλ», Ο Ιός της Ελευθεροτυπίας, 20.9.2009).
Ομοφυλοφιλία, ένα «ευαίσθητο» ζήτημα – αλλά για ποιον;
Για τον Λιάγκα, ωστόσο, το κρίσιμο ήταν η αποδόμηση του Κασσελάκη ως ομοφυλόφιλου: «Πλέον θα συστήνει τον Τάιλερ ως άντρα του, ως σύζυγό του. Πώς σας φαίνεται εσάς αυτό;», θα ρωτήσει δήθεν αποστασιοποιημένα τον σπεσιαλίστα στον στιγματισμό της ομοφυλοφιλίας. Πόσο «ευαίσθητο» είναι το θέμα αυτό για τον παρουσιαστή του «Πρωινού», το έδειχνε ο ίδιος μια δεκαετία πριν, μιλώντας στην τότε συμπαρουσιάστρια της εκπομπής, Φαίη Σκορδά, με τη χαρακτηριστική διπλή γλώσσα της «σχολής Καρατζαφέρη»: μια γλώσσα που να απευθύνεται στο «καφενείο» των ομοϊδεατών, μια άλλη, ευπρεπισμένη, για το γενικό κοινό: «Μα δεν θέλω να γίνει το παιδί μου γκέι. Φαίη μου, άκου να σου πω κάτι… Κανένας πατέρας δεν θέλει να γίνει το παιδί του γκέι. Κανένας. Ούτε θα χαρεί. Άμα γίνει δεν θα το σκοτώσω όμως!» (ΑΝΤ1, 27.11.2013).
Εν έτει 2023, ο Λιάγκας δηλώνει ότι μετατοπίστηκε. Στο εξής θεωρεί ρητά καλοδεχούμενο το νομοσχέδιο για τον γάμο ομοφύλων. Ωστόσο το δείχνει… με τον τρόπο του. Στις 9.10.2023, ακριβώς την επομένη των προκλητικών ομοφοβικών δηλώσεων on air του επανεκλεγέντα Αχιλλέα Μπέου κατά του Στέφανου Κασσελάκη, ο Λιάγκας δίνει βήμα στον δήμαρχο Βόλου για να συντηρήσει την ένταση της προηγούμενης νύχτας – όπως εξάλλου και προεκλογικά στο «Πρωινό», με αφορμή τις πλημμύρες στη Μαγνησία, αλλά και για να ξαναλιντσάρει λεκτικά τον Αλκίνοο Ιωαννίδη (28.9.2023).
Στις 30.11.2023, σειρά να τοποθετηθεί επί του «ευαίσθητου» ζητήματος παίρνει ο Κωνσταντίνος Μπογδάνος, που, αναμενόμενα, έρχεται σε αντιπαράθεση με τον Γρηγόρη Βαλλιανάτο: το «Πρωινό» αντιγράφει τον γνωστό τρόπο των τηλε-παραθύρων να διαμεσολαβούν «αντικειμενικά» όλες τις απόψεις, κυρίως όμως να συντηρούν μια τοξική ένταση προς μιντιακή εκμετάλλευση. Τη «συνταγή» της στημένης έντασης, που ακολουθεί ως δήθεν αδογμάτιστος ο Λιάγκας –πώς να προβάλλετε περσόνες που ασχημονούν, παριστάνοντας μετά τον έκπληκτο και κάνοντας μαθήματα καθωσπρεπισμού– σχολίαζε πρόσφατα η σατιρική εκπομπή “Mitsi VAR”, των Γιώργου Μητσικώστα και Σωτήρη Καλυβάτση (Action 24, 8.2.2024, βλ. εδώ).
Η ομοφοβική κατήχηση μπορεί, βεβαίως, να παρουσιάζεται και «πολιτισμένα»: Στις 8.1.2024 το «Πρωινό» καλεί ξανά τον Καρατζαφέρη, αυτή τη φορά στο στούντιο, να μιλήσει και πάλι για τον γάμο ομοφύλων. Σε ήπιους τόνους παλαίμαχου της πολιτικής και της δημοσιογραφίας, ο Καρατζαφέρης (τον οποίο ο Λιάγκας αποκαλεί «Πρόεδρο», ενώ δεν ηγείται κανενός κόμματος,) αναπτύσσει τις απόψεις του κατά του νομοσχεδίου, στηρίζοντας ωστόσο τον Κυριάκο Μητσοτάκη, και «αδειάζοντας» τον Κυριάκο Βελόπουλο:
Καρατζαφέρης: Ο ηγέτης πρέπει να έχει τις ιδιότητες του ΠΑΙ-Χ-Ε-H: παιδεία, χαρακτήρα, ευφυΐα, ήθος.
Λιάγκας: Ο Βελόπουλος δεν το ‘χει αυτό;
Καρατζαφέρης: Έχει πάρα πολύ το δεύτερο, την ευφυΐα. Τα άλλα δεν τά ‘χει.
Φουλ του Μπογδάνου με ολίγη (;) Κούγια
Η ατζέντα της εκπομπής, συχνά μονοθεματική, συνιστά για τον Λιάγκα απόκριση σε «ό,τι ζητάει ο κόσμος». Καταφανώς, ωστόσο, δεν πρόκειται γι’ αυτό. Αν ο αρχηγός του ΣΥΡΙΖΑ, για παράδειγμα, ιδίως τις πρώτες μέρες μετά την εκλογή του στην ηγεσία της αξιωματικής αντιπολίτευσης, ήταν «το πρόσωπο της ημέρας», τι εκπροσωπεί άραγε ο μόνιμος σχολιαστής της εκπομπής, Κωνσταντίνος Μπογδάνος, μετά την εξαφάνιση του κομματιδίου του «ΠΑΤΡΙΔΑ» και την εκλογική συντριβή του «Πατριωτικού Συνασπισμού» στις εθνικές εκλογές του 2023;
Ο Μπογδάνος έχει στο «Πρωινό» μια θέση που άλλοι ακροδεξιοί πολιτευτές θα ζήλευαν – θέση καθόλου αυτονόητη προ ετών. Το μακρινό 2014, ως γνήσιος μαθητής του Καρατζαφέρη, ο Λιάγκας άφηνε υπαινιγμούς για τον ανδρισμό του Μπογδάνου: «Πιστεύω ότι ο Μπογδάνος κρύβει μια ψιλή φωνή που δεν την έχει βγάλει προς τα έξω» (ΑΝΤ1, 31.1.2014). Πέντε χρόνια αργότερα θα γραφόταν ότι οι δυό τους συζητούν κοινή τηλεοπτική εκπομπή (Documento, 21.1.2019).
Όμως, ως και το φθινόπωρο του 2022, τα πράγματα ήταν σαφή: ο Λιάγκας ήταν δημοσιογράφος, ο Μπογδάνος πολιτικός – του οποίου, ωστόσο, τις συνεντεύξεις φιλοξενούσε το «Πρωινό». Επ’ αυτού, άλλωστε, ο Λιάγκας θα «μάλωνε» στον αέρα τον Τάσο Τεργιάκη, όταν εκείνος παρουσίαζε τον Μπογδάνο ως «δημοσιογράφο»: «Έχει περάσει απέναντι. Είναι πολιτικός και πρόεδρος κόμματος, δεν μπορείς να τον λες δημοσιογράφο» (23.9.2022, βλ. εδώ).
Τα πράγματα θα μπερδεύονταν πάλι, ωστόσο, καθώς το «Πρωινό» θα φιλοξενούσε πια τον Μπογδάνο σχεδόν μόνιμα και επί παντός:
• για να σχολιάσει την υπόθεση Καϊλή («υποκρισία», «έναν πιάνουν να τα πιάνει, εννέα κάνουν τους κριτές» – 15.12.2022, βλ. εδώ)
• για να δηλώσει ότι θα πάει στην κηδεία του Κωνσταντίνου Γλύξμπουργκ, αν και δεν είναι φιλοβασιλικός (13.1.2023, βλ. εδώ)
• για να αποδομήσει τον Κασσελάκη ως ομοφυλόφιλο (28.9.2023, 6.10.2023, 5.1.2024), ίσως δε και ως μασόνο («αν είσαι new money, πρέπει να περάσεις μέσα από στάδια και τελετές μύησης: αδελφότητες, όπως αυτά τα σκοτεινά που δείξατε πριν» – 22.10.2023)
• για να επιτεθεί στον Κωνσταντίνο Πολυχρονόπουλο («αντικοινωνική κουζίνα», «ο άλλος παλιάνθρωπος», 1.2.2024, βλ. εδώ), με τη συνδρομή και της εκπομπής, που παρουσιάζει τον Πολυχρονόπουλο ως αμφιβόλου ηθικής, όπως εύλογα διαμαρτύρεται ο συνήγορός του (αξίζει να προσεχτεί η απαξίωση του Πολυχρονόπουλου σε αντίθεση με την κατανόηση προς την κ. Καϊλή)
• για να νουθετήσει τον ηθοποιό Πάνο Βλάχο (12.2.2024, βλ. εδώ)
• και βεβαίως για να τσακωθεί με τους υποστηρικτές του νομοσχεδίου για τους γάμους ομόφυλων ζευγαριών (30.11.2023, 5.2. και 12.2.2024).
Το «Πρωινό» δεν είχε, βεβαίως, την αποκλειστικότητα στη φιλοξενία του Μπογδάνου. Στο ίδιο διάστημα, με την ίδια ατζέντα, ο άλλοτε βουλευτής της ΝΔ μίλησε «αποκλειστικά» και στην εκπομπή «Super Κατερίνα» της Κατερίνας Καινούργιου, δηλώνοντας για τον Στέφανο Κασσελάκη: «Είναι ο Κεν της Μπάρμπι made in USA Αριστεράς. Θα κερδίσει πιστεύω. Ο Κασσελάκης είναι ο απόλυτος υποψήφιος για την εποχή της εικόνας χωρίς να έχει κανένα περιεχόμενο. Δεν γνωρίζουμε τίποτα για τον κύριο Κασσελάκη. Γνωρίζουμε ότι έχει χρήματα. Δεν γνωρίζουμε πώς τα έβγαλε» (Alpha, 22.9.2023).
Τη σκυτάλη θα έπαιρνε το «Πρωινό Σουσού» στο OPEN: Μπογδάνος για Έλενα Ακρίτα και υιοθεσίες από ομόφυλα ζευγάρια (29.11.2023, βλ. εδώ)· Μπογδάνος για την έκκληση του Γιώργου Καπουτζίδη στον Κυριάκο Μητσοτάκη για την υιοθεσία παιδιών από ομόφυλα ζευγάρια (4.2.2024, εδώ)· Μπογδάνος για την οικογένεια παλαιοχριστιανών και την Εξεταστική Επιτροπή για τα Τέμπη (21.2.2024, εδώ). Αποδίδοντας τα εύσημα στους οικοδεσπότες - πολιτικούς σπόνσορές του, ο ίδιος θα δήλωνε: «Έχω αρχίσει να πιστεύω ότι το infotainment κάνει πολύ καλύτερη δουλειά στην ενημέρωση από τις κατευθυνόμενες ενημερωτικές εκπομπές» (OPEN, 21.2.2024).
Αν κάποιος μπορεί να ανταγωνιστεί επί ίσοις όροις τον Κωνσταντίνο Μπογδάνο στην πρωινή ζώνη, αυτός είναι μάλλον ο Αλέξης Κούγιας. Επιστρέφοντας στο «Πρωινό» του ΑΝΤ1, η εκπομπή του Γιώργου Λιάγκα του έδωσε βήμα για να λιντσάρει τον Κασσελάκη, και πάλι για την ομοφυλοφιλία του: «Τον κ. Κασσελάκη πώς θα τον αποκαλούν οι συνάδελφοί του, “η Στέφανος” ή “ο Στέφανος”; Ο κ. Κασσελάκης είναι ο σύζυγος ή η σύζυγος αυτού του ζευγαριού; Εμείς που συμμετέχουμε στη ζωή πραγματικά και με νύχια και με δόντια κάναμε κάτι, έχουμε και παιδιά, αγόρια και κορίτσια, και θέλουμε να είναι ευτυχισμένα, όχι μπερδεμένα» (15.9.2023).
Λίγο αργότερα, στην ίδια πάντα εκπομπή, ο Κούγιας θα σχολίαζε, διόλου αυτονόητα,
• τα τεκταινόμενα στον ΣΥΡΙΖΑ (24.11.2023)
• την υπόθεση Μένιου Φουρθιώτη, ως δικηγόρος του (12.2.2024)
• το νομοσχέδιο για τον γάμο ομόφυλων ζευγαριών την επομένη της ψήφισής του στη Βουλή, ως πολέμιός του («Η ψήφιση αυτού του νόμου δημιουργεί πρόβλημα στη δημοκρατία», 16.2.2024)
• το νομοσχέδιο και πάλι (20.2.2024)
• τη στάση ιερέων κατά των βουλευτών που ψήφισαν το νομοσχέδιο (27.2.2024).
Καθρέφτης της κοινωνίας ή προβολέας της Ακροδεξιάς;
Υποδυόμενο τον «καθρέφτη» της ελληνικής κοινωνίας, το «Πρωινό» διαμορφώνει καθημερινά αντιλήψεις για το τι συνιστά και τι όχι «επικαιρότητα» άξια προς συζήτηση, δηλαδή κατασκευάζει ατζέντα.
Το ρόλο αυτό επιβεβαιώνουν οι πολυήμερες, σχεδόν μονοθεματικές εκπομπές – για τον Κασσελάκη, τον τραυματία αστυνομικό του Ρέντη, το γάμο ομοφύλων ή τώρα για την υπόθεση Καλαϊτζιδάκη (του «παλαιοχριστιανού» της Κορίνθου και πρωταγωνιστή στα επεισόδια ακροδεξιών στο θέατρο «Χυτήριο» το 2012): ο ίδιος ήρθε επανειλημμένα στο στούντιο, η εκπομπή φιλοξένησε σχεδόν κάθε δυνατό εμπλεκόμενο και έδωσε βήμα ως και στον παλαιοημερολογίτη ρασοφόρο Κλεομένη, γνωστό για τους βανδαλισμούς μνημείων της γενοκτονίας των Εβραίων, συνοδοιπόρο του ακροδεξιού «Ιερού Λόχου» και φιλικά προσκείμενο στη Χρυσή Αυγή (27.2.2024).
Σε ένα θεατρικό ξέσπασμα, την επόμενη κιόλας μέρα εκείνης της εκπομπής, ο Λιάγκας δήλωνε απογοητευμένος για το επίπεδο των σχολίων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης υπέρ του αναμενόμενα εριστικού ρασοφόρου: «Αυτή είναι η χώρα μας, παιδιά. Άρα μη φωνάζετε γιατί είναι ένα μπορντέλο η χώρα μας».
Δεν επρόκειτο για αυτοκριτική: επιλέγοντας θέματα και προσκεκλημένους, ο Λιάγκας κατοχυρώνει συνειδητά τον ανορθολογισμό και τη «γραφική» Ακροδεξιά ως σταθερό «άλλο πόλο» στη δημόσια συζήτηση, εκθέτοντας ενίοτε ως θέαμα εμφανώς διαταραγμένους ανθρώπους, και επιφυλάσσοντας στο επιτελείο της εκπομπής του τον ρόλο της «κοινής λογικής».
Επικαιρότητα, από την άποψη αυτή, είναι ό,τι μπορεί να απολαύσει κανείς ως πολιτισμική/ηθική διαμάχη στην τηλεοπτική αρένα του πρωινού «ριάλιτι»: οι παρουσιαστές αρκεί να εναλλάσσονται στου ρόλους του εμπρηστή και του πυροσβέστη. Ο Καρατζαφέρης δικαιούται να είναι ικανοποιημένος.
