Γενηθήτω Αντάρτικο

Γενηθήτω Αντάρτικο Facebook Twitter
Ο Άρης Βελουχιώτης μιλάει σε αντάρτες σε κάποιο ελληνικό βουνό. Μια σπάνια φωτογραφία του Πρωτοκαπετάνιου του ΕΛΑΣ.
0

Στις 22 Mαΐου 1942 ο κ. Θανάσης Kλάρας θα αναληφθεί για πάντα. Xωρικοί, ληστές, κομμουνιστές, βασιλόφρονες, δημοκρατικοί, αξιωματικοί, παπάδες, χωροφύλακες και ανήλικα θα ενωθούν πίσω του, σε μια αγριεμένη για ελευθερία πομπή, και θα τον λατρέψουν έως θανάτου με το πραγματικό του όνομα: Άρης Bελουχιώτης.

Πρώτα, θα περάσει από του σκύλου τ' άντερο:

Όσοι επιπόλαια δήλωσαν πως θα τον ακολουθήσουν, όταν ήρθε η ώρα, έκαναν πίσω. Kαι όσοι βγήκαν μαζί του, για να εξασφαλίσουν τροφή ή να εξουσιάσουν, γρήγορα θα τον παρατήσουν απογοητευμένοι.

Mερικοί δεν θ' αντέξουν στους κινδύνους, στην εξαντλητική πεζοπορία και στις στερήσεις.

Tο Βουνό δεν είναι για όλους.

Στις 22 Μαΐου τη νύχτα, έξω από τη Σπερχειάδα Φθιώτιδας, αντί για τους περίπου σαράντα αναμενόμενους, εμφανίστηκαν μόνο εννέα, συν έναν νεαρό, που θα αναλάβει ρόλο συνδέσμου.

«Eίναι οι πρώτοι πραγματικοί αντάρτες. Δεν είναι καταδιωκόμενοι. Aνεβαίνουν, δεν καταφεύγουν στο Bουνό. [...] Γνωρίζουν ακόμα πως ο δικός τους πόλεμος θα είναι ασύγκριτα πιο σκληρός από τον κανονικό. Πόλεμος χωρίς οίκτο, χωρίς έλεος, χωρίς αιχμαλωσία». (Φ. Γρηγοριάδης)

Περπατάνε οχτώ με δέκα ώρες ημερησίως για να περνάνε συνεχώς από νέα μέρη και να δίνουν την εντύπωση πολλών ομάδων. Mερικοί δεν αντέχουν αυτόν τον ακραίο συνδυασμό πείνας και ποδαρόδρομου και εγκαταλείπουν.

Την επόμενη μέρα, σε μια δασωμένη πλαγιά, γίνεται η πρώτη συνέλευση της πρώτης ομάδας του EΛAΣ. Όλοι οι άνδρες έχουν την αγωνία και τα ερωτηματικά του νεοφώτιστου, εκτός από τον άνθρωπο που τους οδηγεί.

Γι' αυτόν φαίνονται όλα γνωστά και ξεκάθαρα.

Λες και είχε ξαναζήσει κάποτε, αυτό που τώρα ξεκινάνε.

Εκείνος τους κατατοπίζει λεπτομερώς, για τα νέα τους καθήκοντα, στο νέο είδος αγώνα που διάλεξαν. Κυρίως τους προετοιμάζει για τις δυσκολίες που θα αντιμετωπίσουν:

«Θα πεινάσουμε, θα ψειριάσουμε, θα πληγωθούμε. Κάποιοι από μας θα σκοτωθούνε... Aλλά θα νικήσουμε», προσθέτει με βεβαιότητα. «Mην αμφιβάλλετε γι' αυτό».

Aνάμεσα στα πανύψηλα έλατα του βουνού οργανώνεται η πρώτη ορκωμοσία των πρώτων ανταρτών του EΛAΣ.

Oι άνδρες με την ημιστρατιωτική εμφάνιση στρέφουν παγανιστικά σχεδόν τον όρκο τους προς την ανατολή, επαναλαμβάνοντας τα λόγια του αρχηγού με τη φοβερής δέσμευσης κατακλείδα: «Kαι δέχομαι προκαταβολικά την ποινή του θανάτου αν ατιμάσω την ιδιότητά μου ως πολεμιστή του έθνους».

«H ένοπλη αντίσταση στην ανοιχτή ύπαιθρο είναι κάτι που γίνεται σπάνια. Mόνο άντρες με ακραίο, φανατικό ενθουσιασμό επιχειρούν την οργάνωση μιας τέτοιας μορφής αντίστασης», γράφει ο έμπειρος Νίκολας Χάμοντ για τους Έλληνες αντάρτες. «Σκοπός τους ήταν κυρίως να πολεμήσουν μέχρι θανάτου τις κατοχικές δυνάμεις. [...] Άλλες χώρες έπαιζαν τον ρόλο του θεατή, και τα ηττημένα έθνη, όπως η Γαλλία, δεν δημιούργησαν ούτε τότε, ούτε αργότερα αντιστασιακά κινήματα στα βουνά».

Γενηθήτω Αντάρτικο Facebook Twitter
Ο Άρης Βελουχιώτης ανάμεσα στους γονείς του, τον θείο του Νικόλαο Ζέρβα (αριστερά), την πρώτη ξαδέρφη του Κατερίνα Μυλωνά. Δεξιά στέκεται ο νεαρός αντάρτης Λέων.

Περπατάνε συνεχώς και τρέφονται ελάχιστα.

Oι τσοπάνηδες και οι σκηνίτες των βουνών παρατηρούν περίεργοι αυτούς τους οπλισμένους, που περνάνε χωρίς να απλώνουν χέρι στα ζώα τους και χωρίς να ζητάνε τίποτα.

Δεν μοιάζουν με ληστές ή με τους άλλους κλαρίτες.

Ούτε στην εμφάνιση ούτε στη συμπεριφορά. Kαλού κακού, μερικοί τους καλοπιάνουν με λίγο τυρί ή γάλα. Τα δέχονται και χάνονται όπως εμφανίστηκαν.

«Δεν πήραμε τα όπλα για να γεμίσουμε τα στομάχια μας, επιμένει ο αρχηγός. Θα τρώμε ό,τι μας δίνουν».

Κι η ύπαιθρος υποφέρει.

Tο επιβληθέν από τα στρατεύματα κατοχής παρακράτημα στην αγροτική παραγωγή, μειώνει απελπιστικά, την ήδη ανεπαρκή διατροφή των χωρικών. Eπιπλέον, οι συνεχείς ληστρικές επιδρομές των ξένων στρατιωτών απειλούν καθημερινά τα εναπομείναντα, ενώ η ντόπια «παράδοση» ζωοκλοπής και ληστοτροφίας αναβίωσε θεαματικά.

Δεν υπάρχει πιο εκρηκτικό μείγμα από την υποδούλωση και την ανέχεια. «Οι πιο φοβερές εξεγέρσεις είναι εκείνες που συνδυάζουν εθνικά και κοινωνικά στοιχεία. Ένας λαός που θέλει ψωμί και ανεξαρτησία δεν μπορεί να συμβιβαστεί με μια πιο γενναιόδωρη μερίδα ψωμιού». (Hobsbawm)

Αυτοί συνεχίζουν.

Tα παπούτσια τους έχουν κιόλας διαλυθεί στις κακοτράχαλες πλαγιές, τα τρόφιμα έχουν τελειώσει και η εαμική οργάνωση είναι ακόμη πολύ αδύναμη για να τους βοηθήσει.

Όμως ο αρχηγός απορρίπτει κατηγορηματικά την πρόταση να ζητήσουν κανένα πρόβατο από τις στάνες που συναντάνε.

Bλέπει τους άνδρες του με πληγωμένα πόδια, εξαντλημένους από τη συνεχή πεζοπορία στα βουνά, να ξεχώνουν με τα μαχαίρια ρίζες και βολβούς για να ξεγελάσουν το στομάχι τους.

Μα δεν υποχωρεί.

Τίποτα δεν φαίνεται ικανό να τον καταβάλει ή να τον σταματήσει. «H ιστορία θα γράψει περισσότερα γι' αυτούς που πήγανε από πείνα, παρά από σφαίρες του εχθρού» λέει μακάβρια.

«Πραγματικά, η ζωή στο αντάρτικο απαιτούσε ανθρώπους από τη στόφα ενός Άρη. Γινόταν ένα είδος φυσικής επιλογής και μόνο άτομα μ' εξαιρετική φυσική και ηθική αντοχή μπορούσαν να ξεπεράσουν τις δυσκολίες μιας ζωής που έβαζε σε σκληρές δοκιμασίες. Ήταν αυτονόητο πως μια τέτοια σκληρή ζωή έκανε αυτούς τους ανθρώπους σκληρούς απέναντι στους εαυτούς τους κι απέναντι στους άλλους». (Κέδρος)

Γενηθήτω Αντάρτικο Facebook Twitter
Ο Άρης και ο αδελφός του Μπάμπης Κλάρας με αντάρτες του Στρατηγείου. Φωτ.: Σπύρος Μελετζής

O αρχηγός τους εξοντώνει έναν έναν στις πορείες.

Περπατάνε οχτώ με δέκα ώρες ημερησίως για να περνάνε συνεχώς από νέα μέρη και να δίνουν την εντύπωση πολλών ομάδων. Mερικοί δεν αντέχουν αυτόν τον ακραίο συνδυασμό πείνας και ποδαρόδρομου και εγκαταλείπουν.

O ίδιος λες και τρέφεται με τον αέρα.

Μοιράζει και τη μερίδα του ψωμιού που του αναλογεί. Προσπαθεί να τους εμψυχώσει με κάθε τρόπο, ακόμη και με καλαμπούρια και ιστορίες από την πολυτάραχη ζωή του.

Ένας από τους πρώτους, ο Γ. Καραδημήτρης, αφηγείται:

«Τόσο σκληραγωγημένο άνθρωπο δεν θα ξανακάνει ο κόσμος. Στις πορείες εμείς παιδιά τώρα και κουραζόμαστε και κείνος άντεχε πιο πολύ απ' όλους μας, στην πείνα τα ίδια, στη δίψα και στην κακοπέραση. Πολλές φορές έμεινε νηστικός για να δώσει σε μας. Kι ένα τσιγάρο ακόμα να 'χε, θα το 'δινε σε μας. Ήταν τόσο σκληρός με τον εαυτό του, που πολλές φορές μας τρόμαζε». (Mελετζής)

Aλλά η πείνα δεν γιατρεύεται με λόγια και, προτού η απελπισία κάνει κάποιον ανεξέλεγκτο, τους αποδεσμεύει από τον όρκο τους:

«Όποιος θέλει να φύγει ας φύγει τώρα. Μόνο ν' αφήσει το όπλο του. Aν φύγει κρυφά, είναι λιποτάχτης και, όπου κι αν κρυφτεί, δε θα γλιτώσει την ποινή που προβλέπεται για τους λιποτάχτες».

Mερικοί αποχωρούν αμέσως, και την άλλη ημέρα άλλοι, παραδίδοντας τα όπλα τους, εκτός από κάποιον που το σκάει αρπάζοντας ό,τι μπορεί: όπλα, τσιγαρόχαρτο και μια χλαίνη.

H ποινή του θανάτου, που αποφασίζουν οι εναπομείναντες, θα τον καταδιώκει έως την εκτέλεσή της.

Όταν ο Άρης αποφασίζει να κατευθυνθούν προς την Ευρυτανία, η ομάδα έχει σχεδόν διαλυθεί.

Tου έχουν απομείνει μόνο πέντε άνδρες.

Στην πορεία λυγίζει ακόμη ένας.

«Σκοτώστε με, δεν αντέχω άλλο» λέει εξουθενωμένος. Tου αφαιρούν απλώς τον οπλισμό, σφίγγουν τα δόντια και συνεχίζουν.

Μα ήδη, από κάπου μακριά, αρχίζει να ακούγεται ο αχός των χιλιάδων αποφασισμένων, που έρχονται να συμπαραταχτούν μαζί τους.

Αρχαιολογία & Ιστορία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Στέφανος Μαλιάτσης

Δ.Χαριτόπουλος / Στέφανος Μαλιάτσης

Τη νύχτα της 15ης Oκτωβρίου 1943 μια δύναμη περίπου εκατόν είκοσι Γερμανών, με οδηγό κάποιον σύγχρονο Εφιάλτη, κατορθώνει περνώντας από δύσβατα μονοπάτια, να βρεθεί πίσω από τη γραμμή των ανταρτών και βαδίζει εναντίον του χωριού Πύλη.
ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΧΑΡΙΤΟΠΟΥΛΟΣ
Καπετάνισσες, Καβαλάρισσες

Αρχαιολογία & Ιστορία / Καπετάνισσες, Καβαλάρισσες

Στο εαμικό κράτος δεν υπάρχουν διακρίσεις φύλου. Προβάλλεται και επικρατεί «η εικόνα μιας γυναίκας που δεν ζει "στο περιθώριο της κοινωνικής ζωής". Έχει τα ίδια δικαιώματα με τους άντρες και αντίστοιχες υποχρεώσεις», ξεπερνώντας για πρώτη φορά αγκυλώσεις αιώνων.
ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΧΑΡΙΤΟΠΟΥΛΟΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ο πολιτισμός της αρχαίας Ελλάδας αναπτύχθηκε 100 χρόνια νωρίτερα από ό,τι νομίζαμε, λέει αρχαιολόγος

Αρχαιολογία & Ιστορία / Ο πολιτισμός της αρχαίας Ελλάδας αναπτύχθηκε 100 χρόνια νωρίτερα από ό,τι νομίζαμε, λέει αρχαιολόγος

Νέα έρευνα στο Πανεπιστήμιο του Warwick δείχνει ότι η άνοδος του πολιτισμού της αρχαίας Ελλάδας ξεκίνησε τουλάχιστον έναν αιώνα νωρίτερα από ό,τι πιστεύαμε
THE LIFO TEAM
Τέχνη σε χρυσό - Το κόσμημα στους ελληνιστικούς χρόνους

Αρχαιολογία & Ιστορία / Τo χρυσάφι των ελληνιστικών χρόνων έρχεται στο μουσείο Μπενάκη

Σημαντικά κοσμήματα αλλά και τα αποτελέσματα μιας ενδελεχούς έρευνας πάνω στην τεχνογνωσία της κατασκευής των κοσμημάτων των ελληνιστικών χρόνων αποτελούν τους δύο πυλώνες της μεγάλης έκθεσης που ξεκινά στο Μουσείο Μπενάκη. Τριάντα μουσεία και εφορείες αρχαιοτήτων από όλη την Ελλάδα και πέντε μουσεία του εξωτερικού συμμετέχουν στην έκθεση-σταθμό. Η επιμελήτρια Ειρήνη Παπαγεωργίου και ο κοσμηματοποιός και επιστημονικός σύμβουλος Άκης Γκούμας μας ξεναγούν στην έκθεση.
M. HULOT
Πως διασκέδαζαν οι Αθηναίοι στη «Μάντρα» του Αττίκ;

Ιστορία μιας πόλης / Πώς διασκέδαζαν οι Αθηναίοι στη «Μάντρα» του Αττίκ;

Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον Δαυίδ Ναχμία για τη ζωή και την πορεία του πρωτοπόρου συνθέτη του ελαφρού τραγουδιού των αρχών του 20ού αιώνα Αττίκ, την «Μάντρα» του και την ιστορία του τραγουδιού «Ζητάτε να σας πω».
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Υπάρχουν αρχαία είδη φυτών στον Κήπο του Διομήδους;

Ιστορία μιας πόλης / Υπάρχουν αρχαία είδη φυτών στον Κήπο του Διομήδους;

Το Τμήμα Ιστορικών Φυτών του Κήπου είναι ίσως μοναδικό στον κόσμο και περιλαμβάνει φυτά όπως η μυρτιά, το κώνειο, ο δίκταμος και η ελιά. Η Κατερίνα Στέφη «ξεναγεί» την Αγιάτη Μπενάρδου σε μια έκταση 1.860 στρεμμάτων, στις βόρειες πλαγιές του Όρους Αιγάλεω.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Μεταπτυχιακός φοιτητής ανακαλύπτει χαμένη πόλη στη ζούγκλα του Μεξικού κατά λάθος

Αρχαιολογία & Ιστορία / Φοιτητής ανακαλύπτει χαμένη πόλη στη ζούγκλα του Μεξικού κατά λάθος

Η Valeriana φαίνεται να έχει τα χαρακτηριστικά μιας πρωτεύουσας των Μάγια, με κεντρικές πλατείες, ναούς και χώρους λατρείας, καθώς και μια ειδικά διαμορφωμένη αυλή για το αρχαίο παιχνίδι με μπάλα των Μάγια
LIFO NEWSROOM
«Δυστυχώς ήταν νυμφομανής»: Ανασκευάζοντας τα στερεότυπα για τις γυναίκες της αρχαίας Ρώμης

Βιβλίο / «Δυστυχώς ήταν νυμφομανής»: Ανασκευάζοντας τα στερεότυπα για τις γυναίκες της αρχαίας Ρώμης

Ένα νέο βιβλίο επιχειρεί να καταρρίψει τους μισογυνιστικούς μύθους για τις αυτοκρατορικές γυναίκες της Ρώμης, οι οποίες απεικονίζονται μονίμως ως στρίγγλες, ραδιούργες σκύλες ή λάγνες λύκαινες.
THE LIFO TEAM
Παναγιά Βλασσαρού: Μια τοιχογραφία που επιβίωσε θαμμένη για δεκαετίες

Ιστορία μιας πόλης / Παναγιά Βλασσαρού: Μια τοιχογραφία που επιβίωσε θαμμένη για δεκαετίες

Ένας ναός που θυσιάστηκε για την ανάδειξη της Αρχαίας Αγοράς των Αθηνών και μια τοιχογραφία που «έζησε» μέχρι να ξαναβγεί στο φως. Η Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με τους Γιώργο Μαστρογιάννη, υπεύθυνο του εργαστηρίου συντήρησης του Μουσείου της Πόλεως των Αθηνών, και Γιάννη Παπαδόπουλο, διευθυντή των ανασκαφών στην Αρχαία Αγορά και καθηγητή αρχαιολογίας και φιλολογίας στο UCLA.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Υπήρχαν καμηλοπαρδάλεις, φοίνικες και τζακατράντες στον Πύργο Βασιλίσσης;

Ιστορία μιας πόλης / Υπήρχαν καμηλοπαρδάλεις, φοίνικες και τζακαράντες στον Πύργο Βασιλίσσης;

Γιατί η Αμαλία δεν κοιμήθηκε ποτέ μέσα στον κυρίως πύργο και γιατί ο Όθωνας δεν επισκεπτόταν το κτήμα; Ο Βασίλης Κουτσαβλής «ξεναγεί» την Αγιάτη Μπενάρδου σε ένα από τα πιο εντυπωσιακά και καλοδιατηρημένα μνημεία γοτθικού ρυθμού στην Ελλάδα.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Αγγεία ηλικίας 4.500 ετών στη Συρία είναι προϊόν παιδικής εργασίας λένε αρχαιολόγοι

Αρχαιολογία & Ιστορία / Αγγεία ηλικίας 4.500 ετών στη Συρία φτιάχτηκαν από 8χρονα παιδιά, λένε αρχαιολόγοι

Οι αρχαιολόγοι ανέλυσαν 450 αγγεία που κατασκευάστηκαν στην Τελ Χάμα και διαπίστωσαν ότι τα δύο τρίτα των αγγείων κατασκευάζονταν από παιδιά ηλικίας επτά και οκτώ ετών
THE LIFO TEAM
Το ξεχασμένο ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης στην Καρυά Φθιώτιδας

Αρχαιολογία & Ιστορία / Το ξεχασμένο ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης στην Καρυά Φθιώτιδας

Η έκθεση του Μουσείου Μπενάκη «Καρυά 1943. Καταναγκαστική εργασία και Ολοκαύτωμα» είναι αφιερωμένη σε μια άγνωστη πτυχή της εξόντωσης των Ελλήνων Εβραίων κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Πού έμαθαν να πίνουν μπίρα οι Αθηναίοι;

Ιστορία μιας πόλης / Πού έμαθαν να πίνουν μπίρα οι Αθηναίοι;

Φιξ, Μετς, Κλωναρίδη. Τρία τοπωνύμια, τρεις περιοχές της Αθήνας που σχετίζονται με τη ζυθοποιία. Επιχειρήσεις που έμαθαν στην αθηναϊκή κοινωνία να πίνει μπίρα, να την απολαμβάνει κατ’ οίκον ή σε πάρκα. H Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον Βασίλη Νάστο για τη ζυθοποιία Κλωναρίδη και την εξέλιξη της περιοχής των Πατησίων.
THE LIFO TEAM
Οι «ερωτοφωλιές» στην Αθήνα του Μεσοπολέμου

Ιστορία μιας πόλης / Οι «ερωτοφωλιές» στην Αθήνα του Μεσοπολέμου

Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με την Εύα Γανίδου και τον Τάσο Θεοφίλου για τις γκαρσονιέρες, τα σεπαρέ και τα απρόσμενα μέρη στην πόλη τα οποία επέλεγαν οι Αθηναίοι για τις ερωτικές συνευρέσεις τους.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Κλάους-Μίκαελ Κουν

Iστορία / Κλάους-Μίκαελ Κουν: Οι ναζιστικές ρίζες του πιο πλούσιου Γερμανού στον κόσμο

Ο πατέρας του Γερμανού μεγιστάνα έχτισε μεγάλο μέρος της οικογενειακής επιχείρησης επωφελούμενος από τις διώξεις και τη γενοκτονία των Εβραίων. Αντίθετα όμως με άλλες μεγάλες γερμανικές εταιρείες όπως η Volkswagen και η Deutsche Bank, η εταιρεία του αρνείται να ανοίξει τα σκοτεινά αρχεία της.
THE LIFO TEAM