Mimmo Lucano, όταν η δικαιοσύνη λειτουργεί ανάποδα
"Η καταχρηστική ανθρωπιά δεν είναι έγκλημα"
Ο πρώην δήμαρχος του Ριάτσε, που έγινε διάσημος ανοίγοντας το χωριό του στους μετανάστες, καταδικάστηκε σε κάθειρξη άνω των 13 ετών για διάφορες παρατυπίες.
Το πρωί της Πέμπτης 7 Οκτωβρίου, οι καραμπινιέροι της ερευνητικής μονάδας του Καταντζάρο (Καλαβρία) συνέλαβαν τον Cosimo Damiano Gallace, ηλικίας 60 ετών, σε ένα καταφύγιο κρυμμένο πίσω από έναν ψεύτικο τοίχο ενός διαμερίσματος στην Isca sullo Ionio. Είχε καταδικαστεί σε δεκατέσσερα χρόνια φυλάκισης για συνεργασία με τη μαφία και ήταν φυγάς για χρόνια.
Μια εβδομάδα νωρίτερα, όχι μακριά από εκεί, ένας άλλος άνδρας της ίδιας ηλικίας καταδικάστηκε σε παρόμοια ποινή (δεκατρία χρόνια και δύο μήνες φυλάκισης) από το δικαστήριο του Λόκρι, για περίπου είκοσι κατηγορίες, μεταξύ των οποίων εγκληματική οργάνωση, υπεξαίρεση και κατάχρηση εξουσίας. Το όνομά του: Mimmo Lucano, πρώην δήμαρχος της μικρής πόλης Riace, στο Ιόνιο Πέλαγος. Αυτός ο "δήμαρχος των μεταναστών" είχε αποκτήσει παγκόσμια φήμη καθώς είχε δημιουργήσει, γύρω στο 2010, ένα πρωτότυπο μοντέλο υποδοχής που επέτρεψε να δοθεί λίγη ζωή σε έναν τόπο που βρισκόταν σε διαδικασία ερημοποίησης (ο δήμος Riace αριθμούσε, το 2018, περισσότερους από 600 μετανάστες μεταξύ των 2.000 κατοίκων του).
Τον παραλληλισμό αυτόν μεταξύ των δύο ανδρών, οι οποίοι καταδικάστηκαν σχεδόν στην ίδια ποινή για πράξεις που δύσκολα συγκρίνονται σε σοβαρότητα, έγινε από τον μεγάλο συγγραφέα Sandro Veronesi, ο οποίος τιμήθηκε με δύο βραβεία Strega (το ιταλικό βραβείο αντίστοιχο του Goncourt), το βράδυ της 7ης Οκτωβρίου, κατά τη διάρκεια μιας διαδήλωσης υποστήριξης που συγκέντρωσε αρκετές εκατοντάδες άτομα στο κέντρο της Ρώμης, μπροστά από την έδρα της ιταλικής Βουλής των Αντιπροσώπων. Η ανακοίνωση του αποτελέσματος της δίκης αυτής την Πέμπτη 30 Σεπτεμβρίου προκάλεσε αμέσως ισχυρή κινητοποίηση της αριστεράς, καθώς και μεγάλου μέρους του ιταλικού επισκοπικού σώματος. Περισσότερο από την ίδια την ποινή, καθώς ορισμένες από τις κατηγορίες κατά του Mimmo Lucano έχουν αναγνωριστεί από τον κατηγορούμενο, καταγγέλλεται ο δυσανάλογος χαρακτήρας της ποινής σε σχέση με τη φύση των αδικημάτων.
"Δεν είναι η ίδια η φιλοξενία που καταδικάστηκε, αλλά η παραβίαση των κανόνων και των νόμων", δήλωσε στην εφημερίδα La Repubblica ο Michele Permunian, ο εισαγγελέας που είχε ζητήσει ποινή φυλάκισης επτά ετών και έντεκα μηνών κατά τη διάρκεια της δίκης, για να εξηγήσει γιατί ο δικαστής υπερέβη τα αιτήματά του κατά περισσότερο από πέντε χρόνια. Για τον ίδιο, είναι το αποτέλεσμα "μιας πολύ τεχνικής διαδικασίας, την οποία η κοινή γνώμη δεν θέλει να κατανοήσει". Ο Mimmo Lucano, είπε, ήταν "σαν ένας ληστής από γούστερν, ιδεαλιστής, μεθυσμένος από έναν ρόλο μεγαλύτερο από τον εαυτό του". Παραβιάζοντας τους κανόνες για να δώσει ζωή σε αυτό που τα μέσα ενημέρωσης χαρακτήρισαν σε ολόκληρο τον κόσμο ως "μοντέλο", ο πρώην δήμαρχος άξιζε κατά τη γνώμη του να καταδικαστεί, και ήταν η απλή πρόσθεση των αδικημάτων που διέπραξε που οδήγησε σε ένα τόσο βαρύ σύνολο. [...]
Jérôme Gautheret
Le Monde, 08.10.2021
Η επιστολή συμπαράστασης που έστειλαν στην εφημερίδα Il Manifesto ο διάσημος ιταλός συγγραφέας Sandro Veronesi και ο ακαδημαϊκός -πρώην γερουσιαστής- Luigi Manconi
Αγαπητό Manifesto,
Πριν από μερικά χρόνια, στο Πράτο, τρεις Κινέζες εργάτριες πνίγηκαν σε μια πλημμυρισμένη υπόγεια διάβαση. Ήταν τρεις η ώρα το πρωί, πίσσα σκοτάδι και έβρεχε εδώ και ώρες, καθώς τα κορίτσια επέστρεφαν στο σπίτι τους μετά τη βάρδια τους στο εργοστάσιο.
Με το Panda τους πήραν μία από εκείνες τις βιαστικά κατασκευασμένες υπόγειες διαβάσεις, βαθιά σκαμμένες κάτω από τις σιδηροδρομικές γραμμές, και για τις οποίες είναι υποχρεωτική η χρήση αεραντλίας για να αδειάζουν από το νερό όταν βρέχει. Γλίστρησαν μέσα σε δυόμισι μέτρα νερό και λάσπη και πνίγηκαν. Η έρευνα που ακολούθησε διαπίστωσε ένα σοκαριστικό γεγονός: η αντλία, όπως απαιτούν οι κανονισμοί, είχε πράγματι λειτουργήσει κατά τη διάρκεια του κατακλυσμού, αλλά είχε λειτουργήσει αντίστροφα: αντί να αδειάσει το τούνελ, το είχε γεμίσει. Αφήνοντας τη δικαιοσύνη να εξακριβώσει τις αιτίες, αυτή η αντιστροφή της λειτουργίας είναι ενδεικτική αυτού που μπορεί να συμβεί μερικές φορές: πρέπει να βρούμε έναν μηχανισμό για να μας προστατεύσει ακόμη και από τους μηχανισμούς που υποτίθεται ότι μας προστατεύουν, αν αρχίσουν να λειτουργούν αντίστροφα.
Μία πρόταση της δικαστικής αρχής, η οποία είναι και κρατική εντολή, επιφορτισμένη με το καθήκον να μας προστατεύει, είναι προφανές ότι μπορεί να λειτουργήσει αντίστροφα, όπως στην περίπτωση της πρωτόδικης καταδίκης του Mimmo Lucano. Αντί να διορθώσει, με μια ήπια και λογική (και κυρίως ανθρώπινη) απόφαση, το εξαιρετικά βαρύ αίτημα της εισαγγελίας για ποινή φυλάκισης επτά ετών, που προέκυψε από την έντονη εκστρατεία δίωξης ενός συγκεκριμένου πολιτικού, το δικαστήριο του Λόκρι επέβαλε ποινή διπλάσια από την αιτούμενη. Εν ολίγοις, το περιστατικό - ας το πούμε έτσι - που σκότωσε τις τρεις εργάτριες επαναλήφθηκε: ο μηχανισμός προστασίας λειτούργησε αντίστροφα.
Τώρα, θα ήταν καλό να θέσουμε αυτή την αντιστροφή της λειτουργίας και αυτή την αντιστροφή του αισθήματος δικαίου στο συγκεκριμένο τους πλαίσιο: πρόκειται στην πραγματικότητα για το πιο καταστροφικό γεγονός που μπορεί να συμβεί σε μια εξελιγμένη κοινωνία όπως η δική μας, στην οποία υπάρχουν υποχρεώσεις προσοχής και προστασίας για σχεδόν κάθε κρίση και κάθε κοινωνική ομάδα. Σε μηχανικό επίπεδο, είναι πολύ εύκολο να το καταλάβει κανείς: ο διακόπτης ενεργοποιεί το βραχυκύκλωμα, τα φρένα επιταχύνουν, το αλεξικέραυνο μεταφέρει την εκκένωση στο κτίριο που υποτίθεται ότι προστατεύει. Ευτυχώς, αυτά τα συμβάντα είναι αρκετά σπάνια. Θα πρέπει να είναι εξίσου εύκολο να το καταλάβουμε σε κοινωνικό επίπεδο: ο εθελοντής πυροσβέστης που βάζει φωτιά στο δάσος, ο σκουπιδιάρης που σκορπάει τα σκουπίδια στο δρόμο, ο αστυνομικός που κόβει τα κεφάλια των ανθρώπων είναι δυστυχώς όχι και τόσο σπάνια γεγονότα που υπονομεύουν την εμπιστοσύνη μας στην κοινότητα της οποίας είμαστε μέρος.
Η απόφαση του Δικαστηρίου του Λόκρι, η οποία είναι τόσο εξωπραγματική που προβλέπει κι ως χρηματική ποινή ένα ποσό το οποίο οι καταδικασθέντες δεν διαθέτουν και δεν θα μπορέσουν ποτέ να διαθέσουν, ανήκει, δυστυχώς, σε αυτήν την περιπτωσιολογία.
Μπροστά σε όλα αυτά, μπορούμε να θλιβόμαστε - πολύ κιόλας - αλλά ίσως μπορούμε να κάνουμε κάτι περισσότερο. Κάτι συγκεκριμένο και χειροπιαστό, ο καθένας από την πλευρά του, και στο βαθμό των δυνατοτήτων του. Για το λόγο αυτό, προωθήσαμε έναν πανελλαδικό έρανο για να βοηθήσουμε στην καταβολή του υπέρογκου ποσού που, σε περίπτωση τελεσίδικης καταδίκης, ο Lucano και οι άλλοι κατηγορούμενοι καλούνται να πληρώσουν. Εάν, από την άλλη πλευρά, ο δεύτερος και ο τρίτος βαθμός δικαιοσύνης αθωώσουν τον καταδικασθέντα ή μειώσουν το πρόστιμο, θα χρησιμοποιήσουμε τα κεφάλαια που θα συγκεντρωθούν για τη δημιουργία προγραμμάτων υποδοχής στην ίδια περιοχή της Καλαβρίας όπου γεννήθηκε το μοντέλο Riace.
Προκειμένου να διασφαλιστεί η διαφάνεια και να χρησιμοποιηθούν σωστά τα χρήματα, συστήσαμε μία επιτροπή εγγυητών (Marco Tarquinio, Armando Spataro, Gherardo Colombo, Cesare Manzitti, Cesare Fragassi), η οποία θα μεριμνήσει για τα ορθά κριτήρια χρήσης των ποσών που συγκεντρώνονται. Με αυτή την πρωτοβουλία θέλουμε να δώσουμε φωνή και πρακτική εφαρμογή σε ένα αίτημα για κινητοποίηση γύρω από το βαθύτερο νόημα που αντιπροσωπεύει αυτή η κοινωνική και διοικητική εμπειρία της υποδοχής και της ειρηνικής συνύπαρξης μεταξύ κατοίκων και νεοαφιχθέντων. Αυτό που διακυβεύεται είναι η επιβεβαίωση και η διάδοση μιας αντίληψης για τις μεταναστευτικές πολιτικές που βασίζεται στην αξιοποίηση της κοινωνικής, οικονομικής, πολιτιστικής και - αν θέλετε - ηθικής συμβολής που προσφέρουν οι μεταναστευτικές ροές, που γίνονται δεκτές και ρυθμίζονται έξυπνα.
Ο κίνδυνος είναι μην επικρατήσει αντίθετα η αντίληψη του φαινομένου ως "ποινικού ζητήματος", ως προβλήματος του κοινωνικού περιθωρίου ή της δημόσιας τάξης. Αυτό θα οδηγούσε, όπως συνέβη στην περίπτωση της απόφασης του Locri, στην εξομοίωση των πολιτικών και πολιτικών πρωτοβουλιών, που εμπνέονται από κριτήρια ορθολογισμού και ανθρωπιάς, με ποινικά αδικήματα, ακόμη και με το εξωφρενικό έγκλημα της εγκληματικής οργάνωσης. Αυτή είναι ίσως η τάση για την οποία προειδοποίησε ο Walter Benjamin, φοβούμενος μην ο δικαστής "επιβάλει τυφλά το πεπρωμένο σε κάθε ποινή".
Sandro Veronesi, Luigi Manconi
Il Manifesto, 07.10.2021
[Marco Tarquinio. Ιταλός δημοσιογράφος.
Armando Spataro. Ιταλός πρώην δικαστής και νομικός, πρώην εισαγγελέας στο Δικαστήριο του Τορίνο, πρώην αντιεισαγγελέας στο Δικαστήριο του Μιλάνου, συντονιστής της αντιτρομοκρατικής ειδικής ομάδας. Πρώην Εθνικός Γραμματέας του Κινήματος για τη Δικαιοσύνη (ένα από τα αριστερά ρεύματα της Εθνικής Ένωσης Δικαστών).
Gherardo Colombo. Ιταλός πρώην δικαστής, νομικός, δοκιμιογράφος και συγγραφέας, ο οποίος έγινε διάσημος επειδή ηγήθηκε ή συνέβαλε σε διάσημες έρευνες όπως η ανακάλυψη της Στοάς P2, η δολοφονία του δικηγόρου Giorgio Ambrosoli, η επιχείρηση Καθαρά χέρια, οι δίκες Imi-Sir/Lodo Mondadori/Sme.
Cesare Manzitti. Ιταλός δικηγόρος.
Cesare Fragassi. Λογιστής.]
