Oι ABBA σαράντα χρόνια μετά

Αν μιλήσουμε για μουσικές επανασυνδέσεις θρυλικών συγκροτημάτων, τότε η επιστροφή των ABBA το φετινό φθινόπωρο μπορεί άνετα να θεωρηθεί η σημαντικότερη στην ιστορία της ποπ. Συγκριτικά, θα μπορούσε μόνο να επισκιαστεί από μια επανένωση των Beatles – αν φυσικά δεν είχαν φύγει τόσο νωρίς από τη ζωή ο John Lennon και ο George Harrison. Κι αυτό επειδή, είτε μας αρέσουν οι ABBA είτε όχι, όπως και να το δει κανείς, η μουσική τους διαχρονικά ξεχωρίζει.

Σήμερα θεωρούνται δικαίως ένα από τα καλύτερα γκρουπ όλων των εποχών. Κάτι που δεν ήταν εύκολο να παραδεχτεί κανείς τα χρόνια που ήταν ενεργοί. Μπορεί να γνώρισαν τεράστια εμπορική επιτυχία και να απόλαυσαν την υπέρμετρη αγάπη του κοινού, αυτό όμως δεν σήμαινε ότι είχαν και την αποδοχή των κριτικών. Στην εποχή της έκρηξης του πανκ ήταν ταμπού να πεις ότι σου άρεσε η μουσική τους, επειδή κυρίως ήταν ποπ – και η ποπ δεν θεωρούταν «σοβαρή» μουσική για πολλά χρόνια.

Όχι ότι αυτό τους ενοχλούσε ιδιαίτερα, όπως σχολίασε πρόσφατα ο Björn Ulvaeus σε μια τεράστια συνέντευξη που έδωσε μαζί με τον Benny Andersson στην «Guardian» – τα κορίτσια του γκρουπ, η Agnetha Fältskog και η Anni-Frid Lyngstad, απαίτησαν να μη συμμετάσχουν σε συνεντεύξεις σχετικά.

«Ξέρεις, στη Σουηδία υπήρχε αυτό το προοδευτικό κίνημα στη μουσική για το οποίο εμείς ήμασταν οι εχθροί», ανέφερε. «Προσωπικά δεν έδινα καμία σημασία σε όλα αυτά και δεν σήμαινε τίποτα για μένα ακόμη κι αν μας μισούσαν, επειδή είχαμε τόσο μεγάλη ανταπόκριση από ολόκληρο τον κόσμο. Από την αρχή είχαμε τη στήριξη των συναδέλφων μας μουσικών, που τους άρεσε αυτό που κάναμε».

Σύμφωνα με τον Ulvaeus, το καινούργιο τους υλικό γράφτηκε αγνοώντας παντελώς τις εξελίξεις στη σύγχρονη ποπ μουσική: «Αποφασίσαμε νωρίς ότι δεν πρόκειται να κοιτάξουμε τίποτε άλλο. Απλά θα γράφαμε τα τραγούδια, με τον καλύτερο τρόπο που θα μπορούσαμε αυτήν τη στιγμή».

Ο θρύλος των ABBA άρχισε να χτίζεται σταδιακά περίπου μια δεκαετία μετά τη διάλυσή τους. Η διαχρονική απήχηση της μουσικής τους έγινε ξεκάθαρη όταν κυκλοφόρησε το «ABBA Gold», το 1992, μια συλλογή με τις μεγαλύτερες τους επιτυχίες. Γρήγορα έγινε ένα από τα εμπορικότερα άλμπουμ παγκοσμίως, πουλώντας εκατομμύρια αντίτυπα. Επιπλέον, έκανε ένα ασύλληπτο ρεκόρ στα χρονικά των βρετανικών τσαρτ, παραμένοντας εκεί για πάνω από 1000 εβδομάδες.

Η δεκαετία του ’90 αποδείχτηκε καθοριστική και για τον τρόπο που η κριτική αντιμετώπιζε το έργο τους. Ξαφνικά τους αποθέωναν, κάτι που τα μέλη του συγκροτήματος δεν μπορούσαν ακριβώς να κατανοήσουν. Δεν ήταν τυχαία η επιτυχία του μιούζικαλ «Mamma Mia!» στο τέλος εκείνης της δεκαετίας και αργότερα των ομώνυμων φιλμ.

Facebook Twitter

Το αποτύπωμα που άφησαν στην ποπ κουλτούρα μπορεί να μην ήταν πάντοτε εμφανές, αλλά το ανακάλυπτες σε απρόσμενα σημεία: στο καταπληκτικό EP των Erasure, το «Abba-esque» (1992), το μόνο άλμπουμ τους που πήγε στο νούμερο 1 των αγγλικών τσαρτ ή μέσα από το σάουντρακ ταινιών όπως τα δυο αυστραλέζικα καλτ χιτ του 1994 The Adventures of Priscilla, Queen of the Desert και Muriel's Wedding ή, μεταγενέστερα, το 2005, στο «Hang Up» της Madonna και το ιδιοφυές sample από το κομμάτι τους «Gimme! Gimme! Gimme!» του 1979.

Οι συζητήσεις για πιθανή επιστροφή τους στη σκηνή αναζωπυρώνονταν κατά καιρούς, με κουβέντες για μια ενδεχόμενη περιοδεία και αναφορές σε αστρονομικά ποσά. Εκείνοι όμως παρέμειναν αμετάκλητα αρνητικοί. Δεν ήταν θέμα σχέσεων μεταξύ τους, αυτές παρέμεναν πάντοτε άριστες, έστω κι αν επρόκειτο για δυο χωρισμένα ζευγάρια. Απλώς δεν φαίνεται να ήθελαν.

Τελικά τα πράγματα άρχισαν να αλλάζουν το 2016, όταν εμφανίστηκαν όλοι μαζί και ερμήνευσαν το «The Way Old Friends Do», για να γιορτάσουν τα 50 χρόνια μουσικής συνεργασίας των Andersson-Ulvaeus. Την ίδια χρονιά τούς έγινε μια εξωφρενική πρόταση από τον Simon Fuller – τον μάνατζερ των Spice Girls. Το πρότζεκτ με τον Fuller δεν ευδοκίμησε, αλλά μετά από αυτά τα δύο γεγονότα άρχισαν να σκέφτονται πιο θετικά την πιθανή επανασύνδεσή τους.

«Οι συναντήσεις μας είχαν μια απρόσμενη συνέπεια. Όλοι αισθανθήκαμε ότι μετά από 35 χρόνια θα είχε πλάκα να ενώσουμε πάλι τις δυνάμεις μας και να μπούμε σε ένα στούντιο ηχογραφήσεων. Και το κάναμε. Και ήταν σαν ο χρόνος να πάγωσε και να λείπαμε μόνο για διακοπές. Ήταν μια εξαιρετικά ευχάριστη εμπειρία», δήλωσαν από κοινού.

Fast forward στον Σεπτέμβριο που μας πέρασε, όταν ανακοινώνουν ξαφνικά ότι επιστρέφουν με ένα εντυπωσιακό φουτουριστικό live σόου –σύμφωνα με όσα διαβάζουμε, δεν έχει επιχειρηθεί ποτέ κάτι παραπλήσιο– και, το πιο σημαντικό, μια νέα δισκογραφική δουλειά.

Το «Voyage», όπως ονομάζεται το άλμπουμ, θα κυκλοφορήσει επίσημα στις 5 Νοεμβρίου και περιέχει δέκα κομμάτια – ανάμεσά τους και ένα χριστουγεννιάτικο τραγούδι.

Αυτόματα δημιουργείται μια σειρά από απορίες όπως, π.χ., τι θα μπορούσε να έχει επηρεάσει μουσικά το γκρουπ όλα αυτά τα χρόνια, αν ο ήχος τους έχει εξελιχθεί για να ακολουθήσει τις μεταγενέστερες μουσικές τάσεις, τελικά τι μπορούμε να περιμένουμε από ένα καινούργιο άλμπουμ των ABBA εν έτει 2021.

Αρχικά κυκλοφόρησαν δύο σινγκλ, τα «I Still Have Faith in You» και «Don't Shut Me Down». Σε αυτά, οι ABBA ακούγονταν σαν ABBA, έτσι απλά. Και αυτό ισχύει τελικά για ολόκληρο το άλμπουμ.

Παρ’ όλα αυτά, το «Voyage» δεν πέφτει στην παγίδα της νοσταλγίας, όπως ενδεχομένως να φοβάται κανείς. Τα δέκα τραγούδια του άλμπουμ δεν προκαλούν τόσο το συναίσθημα του ταξιδιού πίσω στον χρόνο, αν πάρει κανείς μεταφορικά τον τίτλο. Περισσότερο ακούγονται σαν τη λήξη μιας σύντομης παύσης, σαν οι ABBA να μην είχαν ποτέ διαλυθεί και να μην είχαν μεσολαβήσει τόσα χρόνια από την προηγούμενή τους δουλειά.

Η μουσική του άλμπουμ μας προσφέρει έναν ποπ λυρισμό που δεν έχει ηλικία, όπως εξάλλου ηλικία φαίνεται να μην έχει και το συγκρότημα. Και ο λυρισμός αυτός αποτελεί μια σταθερή αξία σε έναν κόσμο που γίνεται όλο και περισσότερο διχαστικός.

Σύμφωνα με τον Ulvaeus, το καινούργιο τους υλικό γράφτηκε αγνοώντας παντελώς τις εξελίξεις στη σύγχρονη ποπ μουσική: «Αποφασίσαμε νωρίς ότι δεν πρόκειται να κοιτάξουμε τίποτα άλλο. Απλά θα γράφαμε τα τραγούδια, με τον καλύτερο τρόπο που θα μπορούσαμε αυτήν τη στιγμή. Αυτό σήμαινε ότι έπρεπε να γράψω στίχους που θα μπορούσαν να αποτυπώσουν τις σκέψεις μου τα τελευταία 40 χρόνια, προσθέτοντας το βάθος που εύλογα έρχεται με την ηλικία και τους κάνει να διαφέρουν από τους στίχους που έγραφα πριν από 40 χρόνια», ανέφερε, με τον Andersson να προσθέτει ότι «επειδή στη σύγχρονη μουσική δεν υπάρχει τίποτα που να μας κάνει να στηριχτούμε, τίποτα που θα μπορούσαμε να αντιγράψουμε».

I Still Have Faith in You

Οι δηλώσεις αυτές καθιστούν μάλλον άτοπο να χαρακτηρίσουμε καλό ή κακό το συγκεκριμένο άλμπουμ με τον ίδιο τρόπο που θα μιλάγαμε για τα σημερινά συγκροτήματα. Αντίθετα, ως ακροατές μπαίνουμε σε μια διαδικασία σύγκρισης των νέων ΑΒΒΑ με τους παλιούς ABBA και σε ένα παιχνίδι-σπαζοκεφαλιά, ψάχνοντας τι ακριβώς θυμίζει το κάθε νέο κομμάτι από την προηγούμενή τους δισκογραφία.

Το άλμπουμ ξεκινάει με το συγκινητικό και εμβληματικό «I Still Have Faith in You». Αποκλείεται να μη λυγίσεις από τα πρώτα δευτερόλεπτα με το που ακούγεται η φωνή της Anni-Frid Lyngstad. Είναι εντυπωσιακό πώς την αναγνωρίζεις αμέσως. Σαν σύνθεση φέρνει στο νου την εποχή του «The Winner Takes It All».

Ακολουθεί το εμβατηριακό upbeat του «When you danced with me», που φέρνει στο μυαλό την Arrival φάση τους. Αν πρέπει απαραίτητα να βρεις μια παραφωνία στο «Voyage», αυτό είναι το χριστουγεννιάτικο τραγούδι. Το «Little Things» είναι γλυκερό σαν τη Mέρι Πόπινς και σε κάνει να αναρωτιέσαι τι στο καλό σκεφτόντουσαν όταν το έγραφαν – προφανώς τα εγγόνια τους. Μετά θυμάσαι ότι έχουν γράψει και ένα πρωτοχρονιάτικο κομμάτι το 1980.

Το «Don’t shut me down» είναι αυτό που λέμε instant classic. Ίσως το πιο συναρπαστικό κομμάτι του δίσκου, με διαφορά. Ντίσκο απόηχοι του «Dancing Queen» με δόσεις από Visitors.

Στο «Just a notion» δεν μπορούν να γίνουν πιο ποπ ή πιο ΑΒΒΑ. Τo τραγούδι ηχογραφήθηκε αρχικά στα τέλη του 1978, την περίοδο των ηχογραφήσεων του «Voulez-Vous», αλλά για άγνωστους λόγους έμεινε στο ράφι. «Γιατί αποφασίσαμε να μην το κυκλοφορήσουμε τότε; Εκ των υστέρων, δεν έχω ιδέα. Είναι ένα μυστήριο, και θα παραμείνει», δήλωσε ο Björn.

Επόμενο είναι το «I can be that woman», ένα έξοχο κομμάτι που αφορά μια δυσλειτουργική σχέση και τις εντάσεις ανάμεσα στα ζευγάρια από τη ματιά της γυναίκας. Ένα άλλο προσωπικό αγαπημένο είναι το «Keep an eye on Dan». Τα τραγούδια των ABBA έχουν να κάνουν με ιστορίες που έχουν ήρωες καθημερινούς ανθρώπους και τα συναισθήματά τους, ακόμα και όταν είναι στα πιο χορευτικά τους. Το συγκεκριμένο δεν αποτελεί εξαίρεση, είναι μια άμεση αναφορά στο ομώνυμο τραγούδι από το «Voulez-Vous». Επίσης είναι η πρώτη –και μοναδική– φορά στο άλμπουμ που το συνθετικό ντουέτο εμφανίζεται στα backing vocals. H μελωδία του «Bumble Bee» σού δίνει την αίσθηση του χειμώνα που έρχεται. Το «No doubt about it» τους βρίσκει περισσότερο στην αρχή της δεκαετίας του ’80.

Τέλος, το άλμπουμ κλείνει με έναν μεγαλειώδη τρόπο, έναν ταιριαστό αποχαιρετισμό. Το «Ode to Freedom» είναι το τελευταίο βαλς που θα ακούσουμε από αυτούς. Είναι αξιοσημείωτο ότι μετά από αυτό το άλμπουμ το συγκρότημα δήλωσε πως θα αποσυρθεί και επίσημα.

«Οι ABBA έχουν γράψει ένα τραγούδι για κάθε στιγμή της ζωής μας», σχολιάζει ένας ανώνυμος χρήστης στο YouTube. Αυτό φαίνεται να μην αλλάζει όσα χρόνια κι αν περάσουν – και το «Voyage» το επιβεβαιώνει για μια ακόμη φορά.

Don't Shut Me Down

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

Το νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.