Κάπνισμα: Λύνουμε απορίες για την καύση, τη νικοτίνη και τη μείωση της βλάβης

Το κάπνισμα αποτελεί εδώ και δεκαετίες τεράστια απειλή για τη δημόσια υγεία. Τα τελευταία χρόνια ο διάλογος για τη μέριμνα που πρέπει να ληφθεί για εκείνους τους καπνιστές που δεν μπορούν ή δεν θέλουν να διακόψουν αυτήν τη βλαβερή συνήθεια γίνεται ολοένα εντονότερος.

Μέρος της επιστημονικής κοινότητας θέτει πια στο τραπέζι της συζήτησης και την πολιτική «μείωσης της βλάβης», συμπληρωματικά ως προς τα συστήματα πρόληψης και διακοπής, ενώ όλες οι μεγάλες καπνοβιομηχανίες έχουν κάνει βήματα προς αυτή την κατεύθυνση, παράγοντας εναλλακτικά προϊόντα νικοτίνης, σε μια φιλόδοξη προσπάθεια να αντικαταστήσουν το τσιγάρο. Πάμε να δούμε ποια είναι τα χαρακτηριστικά του που δημιουργούν τις βλαβερές συνέπειες, ώστε να μπορέσουμε να κάνουμε τη σύγκριση με τα νέας γενιάς προϊόντα και να αποτιμήσουμε την επίδρασή τους στην υγεία.

Η καύση ευθύνεται για τις βλάβες από το κάπνισμα

Τα τσιγάρα είναι καιόμενα προϊόντα, δηλαδή εκλύουν καπνό που παράγεται από την καύση του περιεχομένου του τσιγάρου και του περιτυλίγματός του. Η καύση είναι μια χημική αντίδραση που για να πραγματοποιηθεί χρειάζεται οξυγόνο και αρκετά υψηλή θερμοκρασία. Η θερμοκρασία που αναπτύσσεται στα τσιγάρα κατά την καύση φτάνει και ξεπερνάει τους 800°C και σε πραγματικές συνθήκες, επειδή δεν υπάρχει πάντα αρκετό οξυγόνο, πραγματοποιείται παράλληλα και η ατελής καύση, η οποία παράγει μονοξείδιο του άνθρακα και διάφορες άλλες χημικές ουσίες που οι Ανεξάρτητες Υγειονομικές Αρχές έχουν χαρακτηρίσει ως επιβλαβείς για την υγεία. Κατά την καύση του τσιγάρου ο καπνιστής εισπνέει τον παραγόμενο καπνό, ενώ το ίδιο κάνουν και όσοι βρίσκονται γύρω του (παθητικοί καπνιστές), με συνέπεια τα βλαβερά συστατικά των τσιγάρων να επηρεάζουν έναν σημαντικό αριθμό ανθρώπων.

Η θερμοκρασία που αναπτύσσεται στα τσιγάρα κατά την καύση φτάνει και ξεπερνάει τους 800°C και σε πραγματικές συνθήκες, επειδή δεν υπάρχει πάντα αρκετό οξυγόνο, πραγματοποιείται παράλληλα και η ατελής καύση, η οποία παράγει μονοξείδιο του άνθρακα και διάφορες άλλες χημικές ουσίες που οι Ανεξάρτητες Υγειονομικές Αρχές έχουν χαρακτηρίσει ως επιβλαβείς για την υγεία.

Τι είναι η μείωση της βλάβης

Το κάπνισμα είναι μια ανθυγιεινή συνήθεια η οποία δρα συσσωρευτικά, διότι οι άνθρωποι που δεν κόβουν το τσιγάρο καπνίζουν για χρόνια. Η καλύτερη λύση για να προστατέψουμε την υγεία μας από τα επιβλαβή συστατικά του καπνού των τσιγάρων είναι η διακοπή του καπνίσματος ή η πλήρης αποχή, δηλαδή να μην το αρχίσουμε ποτέ. Ωστόσο, στην πραγματικότητα οι άνθρωποι είτε δεν μπορούν να το διακόψουν –σταματάνε για λίγο και μετά ξαναρχίζουν–ή απλώς δεν θέλουν να το σταματήσουν, ακόμη και όταν γνωρίζουν τις βλαβερές επιπτώσεις του.   

Στο σημείο αυτό εγείρεται ένα σημαντικό ερώτημα: πώς θα μπορούσαμε να μειώσουμε τη βλάβη γι’ αυτήν τη μερίδα των καπνιστών;

Τα διαθέσιμα επιστημονικά στοιχεία δείχνουν πώς θα μπορούσε να γίνει απελευθέρωση της νικοτίνης –ο λόγος για τον οποίο καπνίζουν οι περισσότεροι–, χωρίς ταυτόχρονα να απελευθερώνονται οι υψηλά τοξικές ουσίες του τσιγάρου.

Αυτό μπορεί να γίνει εάν η διαδικασία της καύσης του καπνού αντικατασταθεί με εκείνην της θέρμανσης. Σε αυτόν τον μηχανισμό στηρίζεται η κατασκευή των εναλλακτικών προϊόντων νικοτίνης (προϊόντα θέρμανσης καπνού και προϊόντα ατμίσματος ή ηλεκτρονικά τσιγάρα), τα οποία θερμαίνουν τον καπνό ή το υγρό που περιέχουν σε πολύ χαμηλότερες θερμοκρασίες, οι οποίες δεν ξεπερνούν τους 350°C. Η νικοτίνη απελευθερώνεται στο σημείο βρασμού της, δηλαδή στους 247°C, οπότε ο χρήστης μπορεί να τη λάβει χωρίς να εκτίθεται στον εξαιρετικά τοξικό καπνό του τσιγάρου. Όμως είναι σημαντικό να επισημάνουμε ότι ούτε τα προϊόντα αυτά είναι ακίνδυνα και ότι η καλύτερη επιλογή είναι η πλήρης διακοπή.

Μπορούν να συμβάλουν τα εναλλακτικά προϊόντα στην προστασία της δημόσιας υγείας;

Αυτή είναι μια ερώτηση που μπορούν να απαντήσουν οι Ρυθμιστικές Αρχές. Η αξιολόγηση των επιστημονικών δεδομένων από ειδική επιστημονική επιτροπή, όπως προβλέπει η νομοθεσία στη χώρα μας, θα απαντήσει σε αυτά τα ερωτήματα και παράλληλα θα βοηθήσει τους καπνιστές να ενημερώνονται γι’ αυτά τα ζητήματα έγκυρα και αξιόπιστα.

ΔΙΕΘΝΗ

Πόσα τσιγάρα καπνίζουν οι Έλληνες καθημερινά- Η εικόνα στην Ευρώπη

13.11.2021