«Μακάρι να ήσουν εδώ»: Το πιο πολιτικό μυθιστόρημα του Γκράχαμ Σουίφτ

«Μακάρι να ήσουν εδώ»: Το πιο πολιτικό μυθιστόρημα του Γκράχαμ Σουίφτ Facebook Twitter
Στο «Μακάρι να ήσουν εδώ», έστω και εμμέσως, ο Γκράχαμ Σουίφτ εκφράζει την αντίθεσή του στην ανάμειξη της Βρετανίας στον πόλεμο του Ιράκ, χωρίς ν’ απομακρύνεται στιγμή από τον ανθρωποκεντρικό στόχο του... GETTY
0

«ΕΤΣΙ ΚΙ ΑΡΧΙΣΕΙ Η ΤΡΕΛΑ δεν έχει τελειωμό», σκέφτεται ο Τζακ Λάξτον, ένας από τους βασικούς ήρωες του μυθιστορήματος του Γκράχαμ Σουίφτ «Μακάρι να ήσουν εδώ» (μετ. Θ. Σκάσσης, Εστία, 2014). «Ποιος θα το φανταζόταν», αναρωτιέται, «ότι θα τρελαίνονταν τα βοοειδή σ’ όλη την Αγγλία, ή ότι θα τα έχωναν κατά εκατοντάδες στους κλιβάνους απ΄ τον φόβο και τον κίνδυνο μήπως τρελαθούν;».

Ο Τζακ ανακαλεί τα περιστατικά που τον έφεραν –αυτόν, έναν άνδρα αλυσοδεμένο με τη γη– σ’ ένα παραθαλάσσιο σπιτάκι στο νησί Γουάιτ, μίλια μακριά από το Ντέβον που νόμιζε ότι δεν θα εγκαταλείψει ποτέ. 

Στην οθόνη του μυαλού του, οι φωτιές που έκαιγαν επί μερόνυχτα τα λιβάδια και τα ζωντανά της γενέτειράς του εναλλάσσονται με τις φωτιές που τύλιξαν αργότερα τους Δίδυμους Πύργους, σκηνές βγαλμένες από την κόλαση, παρανοϊκές. Να, όμως, που η τρέλα απειλεί και τον ίδιο…

Ο Γκράχαμ Σουίφτ αποτυπώνει δεξιοτεχνικά τις συνέπειες συσσωρευμένων κρίσεων και μας υπενθυμίζει κάτι τετριμμένο αλλά πέρα για πέρα αληθινό: κάθε σχέση –γονεϊκή, αδελφική, ερωτική– είναι ένας κήπος που χρειάζεται φροντίδα για να μη μαραθεί.

Ο ήρωας του Σουίφτ έχει μόλις παραλάβει το κουφάρι του μικρότερου αδελφού του, Τομ, σταλμένο αεροπορικώς από το μέτωπο του Ιράκ, κι όπως διαπιστώνει, όλες οι πληγές που είχαν σημαδέψει τη μεταξύ τους σχέση παραμένουν ορθάνοιχτες.

Επιπλέον, έχει ανταλλάξει τόσες πικρές κουβέντες με τη σύντροφό του, την Έλλη, που αμφιβάλλει αν θα καταφέρουν να τα βρουν ξανά. Αυτήν περιμένει τώρα, μόνος στην κρεβατοκάμαρά τους, αγκαλιά μ’ ένα τουφέκι, αναμοχλεύοντας τα περασμένα, παλεύοντας με φαντάσματα, κάνοντας τον προσωπικό του απολογισμό. Χρειάζεται υπομονή για τον ακολουθήσεις σ’ αυτό το ταξίδι, αλλά ανταμείβεσαι στο έπακρον. Όσα κι αν σε χωρίζουν απ’ αυτόν τον τραχύ, μονοκόμματο άντρα, νιώθεις πως τα βάσανά του σε αφορούν προσωπικά.

μακαρι να ησουν εδω
ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΤΟ ΑΓΟΡΑΣΕΤΕ: Γκράχαμ Σουίφτ, Μακάρι να ήσουν εδώ, Μτφρ.: Θωμάς Σκάσσης, βιβλιοπωλείο της Εστίας

Το «Μακάρι να ήσουν εδώ» θυμίζει πολύ το παλιότερο, βραβευμένο με Booker μυθιστόρημα του Σουίφτ «Τελευταίος γύρος» (ή «Τελευταίες εντολές», όπως είχε αποδοθεί αρχικά ο τίτλος του). Πυροδοτημένη κι εδώ από μια απώλεια, η δράση καλύπτει λίγες μόλις μέρες αλλά με διαδοχικά φλας μπακ, δοσμένα από διαφορετικές οπτικές γωνίες, έρχονται στην επιφάνεια ψυχικά σκαμπανεβάσματα, υπαρξιακά διλήμματα και πεπραγμένα συνηθισμένων ανθρώπων που καλύπτουν πολύ μεγαλύτερες περιόδους και αναφέρονται σε καταστάσεις ακραίες, τραυματικές.

Ο Βρετανός συγγραφέας δεν ανήκει σ’ εκείνους που συνηθίζουν να παρεμβαίνουν στην πολιτική σκηνή. Μεγαλωμένος, ωστόσο, με τις μνήμες του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου και με την αίσθηση ότι οι δικοί του επέζησαν μιας τεράστιας κοσμογονίας, φρόντιζε ανέκαθεν στα γραπτά του να συνδέει μικρούς, οικείους κόσμους με μεγάλα ιστορικά γεγονότα, αναζητώντας τις επιπτώσεις των τελευταίων στην καθημερινή ζωή των ηρώων του.

Κάτι ανάλογο επιχειρεί και στο «Μακάρι να ήσουν εδώ», το πιο πολιτικό ίσως έργο του, με το οποίο, έστω και εμμέσως, εκφράζει την αντίθεσή του στην ανάμειξη της Βρετανίας στον πόλεμο του Ιράκ, χωρίς ν’ απομακρύνεται στιγμή από τον ανθρωποκεντρικό στόχο του.

Ο Τζακ και η Έλλη νιώθουν ζευγάρι από τότε που θυμούνται τους εαυτούς τους. Μεγάλωσαν σε γειτονικές, πατροπαράδοτες φάρμες, έχασαν τις μανάδες τους νωρίς, είδαν τη γη τους να ερημώνει και τα ζώα τους να θερίζονται από τη νόσο των τρελών αγελάδων και, όταν έθαψαν και τους πατεράδες τους, πούλησαν τα πάντα, πήραν των ομματιών τους κι επιχείρησαν μια νέα αρχή.

Δεν απέκτησαν παιδιά – ιδού το τίμημα της επιμονής της Έλλης να ξεριζωθούνε. Διευθύνουν ένα τουριστικό κάμπινγκ με τροχόσπιτα, σ’ ένα τοπίο που δεν θυμίζει σε τίποτα τον γενέθλιο τόπο τους, ζούνε πια αλλιώς.

Μέχρι που ο Τομ, αυτός που πρώτος είχε βιαστεί να ντυθεί φαντάρος αφήνοντας άλλους ν’ αναμετρηθούν με την επερχόμενη καταστροφή και ο οποίος επί χρόνια θεωρούνταν αγνοούμενος, «επιστρέφει» από την άλλη άκρη της γης μέσα σ’ ένα φέρετρο. Κι όλες οι ισορροπίες που είχε κατακτήσει το ζευγάρι αφότου είχε κόψει τους δεσμούς με το παρελθόν του, αποδεικνύονται μάλλον εύθραυστες.

Ποιες μαύρες τρύπες κουβαλάνε ο Τζακ και η Έλλη; Πόσοι ανολοκλήρωτοι λογαριασμοί τούς αναλογούν; Ποιες μάχες απέφυγε να δώσει ο καθένας στους κόλπους της οικογένειάς του και ποιες θα μπορούσαν να δώσουν ακόμα, από κοινού; Πώς συνδυάζεται το πένθος με την αίσθηση της ελευθερίας;

Διαβάζοντας το «Μακάρι να ήσουν εδώ» αναπόφευκτα στρέφεις και πάνω σου αυτά τα ερωτήματα. Παράλληλα με τους ήρωες του Σουίφτ, συνομιλείς κι εσύ μ’ όσους έχεις αποχωριστεί κι αναρωτιέσαι με τη σειρά σου αν στάθηκες, όταν έπρεπε, στο ύψος των περιστάσεων.

Επιμένοντας, όπως πάντα, στη λεπτομέρεια, διατηρώντας, όπως πάντα, χαμηλούς τόνους, και κρατώντας αμείωτο το σασπένς, ο Γκράχαμ Σουίφτ αποτυπώνει δεξιοτεχνικά τις συνέπειες συσσωρευμένων κρίσεων και μας υπενθυμίζει κάτι τετριμμένο αλλά πέρα για πέρα αληθινό: κάθε σχέση –γονεϊκή, αδελφική, ερωτική– είναι ένας κήπος που χρειάζεται φροντίδα για να μη μαραθεί.

ΑΓΟΡΑΣΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΕΔΩ

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Έχει πέσει στα χέρια σας καμπίσιο κόμικ;

Βιβλίο / Έχει πέσει στα χέρια σας καμπίσιο κόμικ;

Όταν υπάρχει θέληση, πείσμα και μεράκι, η περιφέρεια «τα σπάει». Ο Μέλανδρος Γκανάς, «ψυχή» των Εκδόσεων του Κάμπου, μιλά για το σπιρτόζικο εκδοτικό πολυ-εγχείρημα από τη Λάρισα που αγαπά τα κόμικς και ό,τι σχετίζεται με αυτά, με αφορμή την επέτειο των 15 χρόνων τους.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Λουίς Μπουνιουέλ: Οι κόντρες με τον Νταλί, η αγάπη για τον Λόρκα, η λατρεία για το σινεμά

Βιβλίο / Λουίς Μπουνιουέλ: Οι κόντρες με τον Νταλί, η αγάπη για τον Λόρκα, η λατρεία για το σινεμά

Οι συμπάθειες και οι αντιπάθειες, ο ερωτικός πόθος που διαπερνούσε κάθε του κίνηση, μια ζωή συνώνυμη με τις μεγάλες αλλαγές του 20ού αιώνα και μια συνταγή για σωστό ντράι Μαρτίνι αποτυπώνονται στην αξεπέραστη αυτοβιογραφία του Λουίς Μπουνιούελ, «Η τελευταία μου πνοή», που κυκλοφορεί σε νέα έκδοση.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Στην Εκκλησία είναι ευπρόσδεκτοι και οι διαζευγμένοι και οι ομοφυλόφιλοι και τα τρανς άτομα»

Βιβλίο / «Στην Εκκλησία είναι ευπρόσδεκτοι και οι διαζευγμένοι και οι ομοφυλόφιλοι και τα τρανς άτομα»

Στην αυτοβιογραφία του ο Πάπας Φραγκίσκος αναφέρεται στα παιδικά του χρόνια, στους πειρασμούς, στον Αλέξη Τσίπρα, στο ποδόσφαιρο αλλά και στις ταινίες και τα βιβλία που τον καθόρισαν. 
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Yellowface»: «Κλέφτες» συγγραφείς, τα άπλυτα της εκδοτικής βιομηχανίας και τα προσωπεία στον δρόμο προς τη δόξα

Βιβλίο / Ένα μυθιστόρημα για τα «άπλυτα» και τα μυστικά της εκδοτικής βιομηχανίας

Το «Yellowface» της Ρεμπέκα Κουάνγκ είναι μια καυστική σάτιρα της εποχής μας που, πέρα από τα κακώς κείμενα στην εκδοτική βιομηχανία, σχολιάζει και ασκεί κριτική και σε άλλες όψεις της σύγχρονης ζωής, όπως η cancel culture, οι υπερβολές της πολιτικής ορθότητας, το hate speech στο ίντερνετ, η δολοφονία χαρακτήρων, το πώς κατασκευάζονται και προωθούνται συγκεκριμένα αφηγήματα και φαλκιδεύεται η αλήθεια.
ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ
Όταν τα «υποψιασμένα κορμιά» κυριαρχούσαν στους ομοφυλόφιλους έρωτες 

Βιβλίο / Όταν τα «υποψιασμένα κορμιά» κυριαρχούσαν στους ομοφυλόφιλους έρωτες 

Η κυκλοφορία του βιβλίου-ντοκουμέντου «Ανδρικές ομοερωτικές σχέσεις στη μεταπολεμική Ελλάδα» πυροδότησε μια συζήτηση με τον Κώστα Γιαννακόπουλο για έναν «αλλιώτικο» έρωτα, που παρέμενε ισχυρός ακόμα και σε καιρούς όπου κανείς δεν τολμούσε να προφέρει το όνομά του.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Ποιοι ήταν στ' αλήθεια οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες;

Βιβλίο / Ποιοι ήταν στ' αλήθεια οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες;

Η πανεπιστημιακός και «celebrity historian» Μαίρη Μπίαρντ αλλάζει τον τρόπο που βλέπουμε τους Ρωμαίους αυτοκράτορες, αποκαλύπτοντας άγνωστες λεπτομέρειες – όπως ότι ο Νέρωνας, που έχει μείνει στην ιστορία ως πυρομανής και μεγαλομανής, ήταν επίσης ριζοσπάστης φιλότεχνος.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Πάτρικ Λι Φέρμορ «Η εποχή της δωρεάς»

Το πίσω ράφι / Το «χωριατόπουλο χωρίς χαλινάρι» που εξελίχθηκε σε ρομαντικό ταξιδιωτικό συγγραφέα

Ο Πάτρικ Λι Φέρμορ και το συναρπαστικό χρονικό της νεανικής του περιπλάνησης στην Ευρώπη, πριν αρχίσει να ακούει στο όνομα «Μιχάλης» στην Κρήτη και «Παντελής» στη Μάνη, προτού γίνει ο «ξένος» που διαφήμισε την Ελλάδα όσο ελάχιστοι.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
H «Διεθνής» της Alt-right, τα γνωρίσματα, τα μέσα, οι στόχοι και το αποτύπωμά της στην Ελλάδα  

Βιβλίο / H «Διεθνής» της Alt-right, τα μέσα, οι στόχοι και το αποτύπωμά της στην Ελλάδα  

Οι διαστάσεις του αντιεμβολιαστικού αντι-κινήματος, η πολιτικοποίηση της θρησκείας, ο ακροδεξιός κυβερνοχώρος, οι αντιδράσεις απέναντι στη λεγόμενη woke ατζέντα: Μια επίκαιρη συζήτηση με τους συγγραφείς του βιβλίου «Η Εναλλακτική Δεξιά στην Ελλάδα».
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
«Δεν μπορεί να μην υπήρχαν queer επαναστάτες ή αγωνιστές. Πού είναι αυτές οι ιστορίες;»

Βιβλίο / «Δεν μπορεί να μην υπήρχαν queer επαναστάτες ή αγωνιστές. Πού είναι αυτές οι ιστορίες;»

Το βιβλίο της «Εκείνοι που δεν έφυγαν» μπήκε στις λίστες με τα καλύτερα του 2024. Η Αταλάντη Ευριπίδου έγραψε εφτά ιστορίες-χρονικά ανθρώπων στο περιθώριο της Ιστορίας, queer ατόμων, γυναικών και εθνικών και θρησκευτικών μειονοτήτων, σε μια συλλογή που συνδυάζει τη μαγεία του παραμυθιού και τη λαϊκή παράδοση με τη σύγχρονη ματιά για τον κόσμο.
M. HULOT
Η Σαντορίνη σε βιβλία

Βιβλίο / Η Σαντορίνη των ποιητών, των φωτογράφων, των περιηγητών

Το φημισμένο νησί των Κυκλάδων ανέκαθεν κέντριζε τη συγγραφική φαντασία και κινητοποιούσε την επιστημονική έρευνα με πολλαπλούς τρόπους. Μια συλλογή από τις πιο σημαντικές εκδόσεις για τη Σαντορίνη.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Χρήστος Τσιόλκας: «Μπαρακούντα»

Το Πίσω Ράφι / Πώς αναμετριέται κανείς με την αποτυχία και την ντροπή που τον τυλίγει πατόκορφα;

Ο Χρήστος Τσιόλκας, ο συγγραφέας που μεσουράνησε με το «Χαστούκι» δεν σταμάτησε να μας δίνει λογοτεχνία για τα καυτά θέματα της εποχής μας. Και το «Μπαρακούντα» δεν αποτελεί εξαίρεση.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ