Η Πατησίων έχει ιστορία πολύ πριν το 1900 και η πλατεία Αμερικής ήταν πάντα ένα από τα σημεία αναφοράς της. Πριν τον 20ό αιώνα, στην περιοχή αυτή γιορταζόταν η Πρωτομαγιά, γι’ αυτό και την έλεγαν πλατεία Ανθεστηρίων.
Τότε, βέβαια, η περιοχή ήταν μια όμορφη εξοχή. Αργότερα ονομάστηκε πλατεία Αγάμων επειδή μια γνωστή παρέα εργένηδων σύχναζε σε ένα από τα καφενεία της αλλά και γιατί πολλά «παράνομα» ζευγαράκια έβρισκαν καταφύγιο στα μαγαζιά και τα παρκάκια της.
Μετά τον πόλεμο, η περιοχή άρχισε να αναπτύσσεται με γρήγορους ρυθμούς και να συγκεντρώνει όλους εκείνους που ήθελαν μια καλύτερη, αστική ζωή. Οι πρώτες πολυκατοικίες δημιουργήθηκαν, τα αρχοντικά πλήθυναν και η πλατεία γέμισε ζωή. Πράσινο, δέντρα, ένα όμορφο σιντριβάνι στο κέντρο της και πολλά τραπεζάκια ολόγυρα από τα ζαχαροπλαστεία και τις μικρές ταβέρνες που υπήρχαν επί της Πατησίων.
Εκεί βρισκόταν και το διάσημο ζαχαροπλαστείο του Κανδηλώρου αλλά και το εμβληματικό σινεμά Άττικα. Είναι σίγουρο ότι τόσο η πλατεία Αμερικής, που πήρε τελικά αυτό το όνομα το 1927 λόγω της φιλικής σχέσης της χώρας μας με τη μεγάλη ήπειρο, όσο και η ευρύτερη περιοχή της Κυψέλης είχαν συγκεντρώσει όλο τον καλλιτεχνικό και πνευματικό κόσμο της πόλης. Φιλήσυχη γειτονιά με παιδιά να παίζουν στους δρόμους και σπίτια με ανοιχτές σάλες και μεγάλα καλέσματα.
Δεν μπορείς εύκολα να διαλέξεις τα γλυκά που θα πάρεις από το Πελίτ. Για το καθένα υπάρχει ένας καλός λόγος για να το βάλεις στο χάρτινο κουτάκι σου και να μη βλέπεις την ώρα να το απολαύσεις.
Πίσω ακριβώς από αυτή την πλατεία αποφάσισε να ανοίξει το ζαχαροπλαστείο του ο Γιώργος Παπαγιάννης. Είχε έρθει στα τριάντα δύο του χρόνια στην Αθήνα από την Πόλη, με το κύμα των απελαθέντων τη δεκαετία του ’60, και ήθελε να φτιάξει με κάθε τρόπο ξανά τη ζωή του. Γνώρισε τη σύζυγό του Μαρία στον φούρνο όπου πρωτόπιασε δουλειά και, αφού παντρεύτηκαν, άνοιξαν το δικό τους μαγαζί.
Ο Παπαγιάννης φεύγοντας από τον τόπο που γεννήθηκε και μεγάλωσε έφερε μαζί του ζωντανές αναμνήσεις και μια σειρά από πολύτιμες, αυθεντικές συνταγές για γλυκά και νοστιμιές της Πόλης. Εξάλλου, εκεί δούλευε ως ζαχαροπλάστης στο διάσημο ζαχαροπλαστείο Baylan και αυτό του έδινε ένα μεγάλο πλεονέκτημα.
Νοίκιασε, λοιπόν, ένα μικρό μαγαζί και άρχισε να φτιάχνει γλυκά. Το ζαχαροπλαστείο ονομάστηκε Πελίτ, που στα τούρκικα σημαίνει βελανίδι. Εύηχο όνομα, όμορφο. Δύσκολα το ξεχνάς. Επίσης, πολύ δύσκολα περνάς από το μαγαζί χωρίς να το προσέξεις, καθώς βρίσκεται σε μια υπέροχη πολυκατοικία του 1937, κλασικό δείγμα της μοντερνιστικής διάθεσης που είχαν τα κτίρια της εποχής.
Απέναντι από το μαγαζί βρισκόταν άλλο ένα όμορφο κτίριο εποχής, όπου στεγάζονταν τα γραφεία της ΑΕΚ. Πιο δίπλα το προποτζίδικο του ποδοσφαιριστή Αλέκου Σοφιανίδη, ένα μανάβικο, ένα καθαριστήριο, ένα ψιλικατζίδικο. Ήξερε ο κύριος Γιώργος πού άνοιγε το μαγαζί του. Οι περισσότεροι Πολίτες έχουν έντονο το επιχειρηματικό ένστικτο και αυτό, σε συνδυασμό με την αδιάκοπη δουλειά, φέρνει αποτελέσματα.
Δεν ήταν, όμως, μόνο αυτοί οι λόγοι που έκαναν διάσημο το Πελίτ μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα. Τόσο ο κύριος Γιώργος όσο και η σύζυγός του, η Μαρία, που είχε αναλάβει την πώληση, ήταν αγαπητοί, ζεστοί άνθρωποι. Από εκείνους που χαίρεσαι να τους λες καλημέρα και έχουν πάντα έναν καλό λόγο να σου πουν. Έτσι εξηγούνται καλύτερα οι μεγάλες ουρές των πελατών κάθε πρωί έξω από το κατάστημα, για να πάρουν την τυρόπιτα που έβγαινε με τη λαμαρίνα, το μιλφέιγ με την πλούσια κρέμα ή το μαστιχωτό τσουρέκι που το άρωμά του ξεχυνόταν έως ψηλά στην Πατησίων.
Τα χρόνια περνούσαν, η δουλειά πήγαινε καλά και ένα δεύτερο, μεγαλύτερο μαγαζί προστέθηκε στην οικογένεια το 1981, το ομώνυμο Πελίτ στο Μαρούσι. Αυτό το μαγαζί έχει αναλάβει ο Δημήτρης, γιος του ζευγαριού, που έχει την ίδια αγάπη με αυτήν του πατέρα του για τη ζαχαροπλαστική. Τις δεκαετίες του ’80 και του ’90, που άρχισε η πλατεία Αμερικής να χάνει την αίγλη της, το μαγαζί του Αμαρουσίου παρέμενε ακμαίο και δυνατό, με πληθώρα κόσμου να μαζεύεται στις βιτρίνες του, ιδιαίτερα τις ημέρες των γιορτών που γίνονται ανάρπαστα τα τσουρέκια και τα αυθεντικά πολίτικα γλυκά.
Για εμένα, όμως, το Πελίτ της οδού Σπάρτης έχει μοναδική ομορφιά και δικές του δονήσεις. Στέκεται εκεί 58 χρόνια με τις λιτές βιτρίνες του, τον μικροσκοπικό πάγκο εξυπηρέτησης και το ανοιχτό του εργαστήριο και δεν έχει φοβηθεί καμιά κρίση και καμιά αλλαγή της περιοχής. Μπαίνεις μέσα και σε υποδέχονται με χαμόγελο, ευγένεια και αμεσότητα. Όλα είναι φρέσκα και όλα παρασκευάζονται από την Ειρήνη, την κόρη Παπαγιάννη, τον μάστορα κύριο Σπύρο και τον βοηθό του Μάριο.
Δεν μπορείς εύκολα να διαλέξεις τα γλυκά που θα πάρεις από το Πελίτ. Για το καθένα υπάρχει ένας καλός λόγος για να το βάλεις στο χάρτινο κουτάκι σου και να μη βλέπεις την ώρα να το απολαύσεις.
Για παράδειγμα το μιλφέιγ, που πρόσφατα το παρήγγειλα στο σπίτι, θέλεις να το τρως ξανά και ξανά. Το τραγανό και ανάλαφρο φύλλο σε συνδυασμό με την πλούσια, μεστή και αρωματική κρέμα, φτιαγμένη στο καζάνι με τον παραδοσιακό τρόπο, προσφέρουν ένα αξεπέραστο αποτέλεσμα. Υπάρχει, ακόμη, μιλφέιγ με κρέμα σοκολάτας. Γίνεται με την ίδια κρέμα που γεμίζονται τα εκλέρ και πραγματικά αξίζει να το δοκιμάσει κανείς. Το ίδιο εξαιρετικές είναι η σοκολατίνα με το απαλό γλάσο και η σεράνο, που λιώνει στο στόμα.
Αν είσαι λάτρης του προφιτερόλ, εδώ θα βρεις μεγάλη χαρά, καθώς εκτός από την κλασική εκδοχή της σοκολάτας με την κρέμα πατισερί στα σουδάκια, υπάρχει και η επιλογή να έχουν τα σουδάκια γέμιση σοκολάτας.
Ανάλαφρη και λεμονάτη η lemon pie με την απαλή μαρέγκα, βελούδινη η αμυγδάλου και γενναία η τάρτα με τα φρούτα εποχής. Εννοείται ότι υπάρχουν τα κλασικά κοκάκια, τα εκλεράκια, οι καριόκες και τα άλλα κεράσματα. Δεν θα μπορούσα να παραλείψω τα σοκολατάκια με βύσσινο και λικέρ, που όταν τα ξεκινάς δύσκολα τα σταματάς, αλλά και τα σοκολατάκια με το πορτοκάλι ή με τους ξηρούς καρπούς. Όλα φτιαγμένα στο εργαστήριο και όλα ιδανικά για να απολαύσεις μαζί τους τον απογευματινό καφέ σου.
Ιδιαίτερη μνεία οφείλω να κάνω στα μαρόν γλασέ, τυλιγμένα στο ασημόχαρτό τους, αλλά και στα μαρόν ντεγκιζέ, με επικάλυψη σοκολάτας, που κάθε φορά που τα βλέπω νιώθω ότι τα Χριστούγεννα όλο και έρχονται πιο κοντά.
Τα καλύτερα, βέβαια, τα άφησα για το τέλος και εννοώ τα πολίτικα καλύτερα, τα γλυκά που θα σε ταξιδέψουν στα στενά της Πόλης και θα σε μεταφέρουν νοερά σε μια άλλη εποχή. Τα πρωτεία έχει το τσουρέκι του Πελίτ για το οποίο έχουν να λένε όλοι. Μαστιχωτό, όπως πρέπει, βουτυράτο, αρωματισμένο με μαχλέπι και μαστίχα και διακοσμημένο με αμυγδαλάκι, είναι το τσουρέκι που θέλεις να έχεις κάθε πρωί με τον καφέ ή το γάλα σου. Θα το δοκιμάσεις και θα με θυμηθείς.
Και αν είσαι και της μερακλίδικης γεύσης, θα ξεκινήσεις τη γνωριμία σου με τη βασιλόπιτα του Πελίτ, που βγαίνει όλο τον χρόνο γιατί κάθε μέρα μπορεί να είναι και μια νέα αρχή. Εδώ, το τσουρέκι της πίτας είναι πασπαλισμένο με μαύρο σουσάμι γι’ αυτό και έχει άλλο άρωμα και πιο σπιρτάδικη γεύση.
Και συνεχίζουμε με τα αγαπημένα γιαγλίδικα, τα κουλούρια που βρίσκεις στους δρόμους της Πόλης. Τα άγλυκα και ελαφρώς αλατισμένα γιαγλί σιμίτ, που στην Τουρκία τα απολαμβάνουν συντροφιά με το τσάι τους, είναι ό,τι πρέπει για δεκατιανό αλλά τρώγονται το ίδιο ευχάριστα μαζί με κρασί, δίπλα σε μια ωραία γραβιέρα.
Για τον ίδιο λόγο θα αγαπήσεις και τα αλμυρά μπατόν σαλέ, σκέτα ή με τύρι, τα τσέστερ, όπως λέγονται. Συνέχεια έχει το κιφέλ, το πολίτικο κρουασάν με γέμιση καρύδι και σοκολάτα. Σύνδύασέ το με ένα ζεστό τσάι στη δουλειά και ξέχνα την πείνα μέχρι το μεσημέρι.
Μετά, θα κυλήσεις σιγά-σιγά στην αμαρτία με ένα από τα πιο ωραία καζάν ντιπί της Αθήνας αλλά και με το αδερφό γλυκό του, το ταούκ γιοκσού, με την κρέμα που φτιάχνεται από ρυζάλευρο, στήθος μικρής κότας και μπόλικη κανέλα. Ένα από τα πιο παραδοσιακά γλυκά της Πόλης, που στο Πελίτ φτιάχνεται με την ίδια συνταγή εδώ και περίπου εξήντα χρόνια.
Εννοείται πως υπάρχουν σιροπιαστά, ταψάκια ή ατομικά, κανταΐφι και μπακλαβάς με καρύδι ή φιστίκι Αιγίνης, αλλά πες μου αν μπορείς να αντισταθείς και στο εκμέκ με τη βελούδινη σαντιγί του, που τα Χριστούγεννα φοράει τα καλά του και συνδυάζεται με καϊμάκι από αγνό, βουβαλίσιο γάλα.
Για τους μυημένους, υπάρχει ακόμη ασουρέ που είναι το γλυκό με το στάρι, τις σταφίδες και τα καρύδια, και για εκείνους που ξέρουν να περιμένουν, το Πελίτ στο Μαρούσι βγάζει κάθε Χριστούγεννα σεκέρ παρέ, το αφράτο, σιροπιαστό γλυκάκι που ομορφαίνει τις μέρες των γιορτών.
Κάθομαι ώρα στο ζαχαροπλαστείο. Αισθάνομαι άνετα, σαν να έχω πάει σε φιλικό σπίτι. Η Ειρήνη Παπαγιάννη δεν σταματά να μου μιλά για τους δικούς της με όμορφα λόγια. Μου λέει πως ακόμη έρχονται παλιοί κάτοικοι της περιοχής και αναζητούν τις γεύσεις αλλά και τις αναμνήσεις της εποχής που ήταν ακόμη παιδιά και περιμέναν πώς και πώς το καλοκαίρι για να απολαύσουν το ξακουστό παγωτό του Πελίτ. Από τη βιτρίνα περνάνε γείτονες και τη χαιρετούν. Όλοι την ξέρουν, αφού εκεί μεγάλωσε από παιδάκι. Και όχι μόνο οι Πολίτες όλης της Αθήνας που αγαπούν το μαγαζί γιατί κρατά ζωντανή την παράδοσή τους αλλά και όλοι οι κάτοικοι της πλατείας και της Κυψέλης.
Δεν σταματά να μου μιλά και για τον αδερφό της Δημήτρη, την αξιοσύνη του και το μαγαζί το άλλο, το πιο μεγάλο και επίσημο, που αγαπούν όλοι στα Βόρεια Προάστια. Καταλήγω ότι τα γλυκά του Πελίτ είναι τόσο νόστιμα γιατί έχουν τη ζεστασιά της οικογένειας. Όπως δεμένοι προχωρούν, έτσι δεμένα είναι και τα σιρόπια τους. Όπως αγαπιούνται μεταξύ τους, έτσι με αγάπη φτιάχνουν και τα γλυκά τους.
Πελίτ, Σπάρτης 8, Αθήνα, 210 8659914
