Ένα νέο website αφιερωμένο στον ιδιοφυή φιλότεχνο και γκαλερίστα Αλέξανδρο Ιόλα (iolasofficial.com) μόλις έκανε την εμφάνισή του στον χώρο του διαδικτύου. Ιδιαίτερα καλαίσθητο και οργανωμένο από την ανιψιά του Ελένη Κουτσούδη-Ιόλα, η οποία υπογράφει και τη βιογραφία «Ο θείος μου Αλέξανδρος Ιόλας/Ο Άνθρωπος πίσω από τον Μύθο» (εκδ. Μίνωας, 2021), η οποία αποπειράται να αναδείξει, όπως έκανε και στο βιβλίο της, τον άνθρωπο πίσω από τον μύθο που άφησε πίσω του χάρη στη μυθιστορηματική του ζωή και τις περιπέτειες που είχε τα τελευταία χρόνια της ζωής του εξαιτίας της χυδαίας επίθεσης που δέχτηκε από τον ελληνικό Τύπο. Επιχειρεί να βάλει σε τάξη μια σπουδαία πορεία στον χώρο της τέχνης, απαλλαγμένη από φήμες και ανεδαφικά κουτσομπολιά, με τεκμηριωμένες πληροφορίες και τα πραγματικά μεγέθη, ιδίως όσον αφορά το περίφημο σπίτι της Αγίας Παρασκευής και τα εκθέματα μοντέρνας τέχνης και τα αρχαία ευρήματα που είχε νόμιμα στην κατοχή του, εκ των οποίων τα περισσότερα κλάπηκαν μετά τον θάνατό του.
Η πρώτη σελίδα ανοίγει με μια φωτογραφία του και ένα απόφθεγμά του στα αγγλικά: «I don't sell art. I make people fall in love with the artworks I adore» – «Δεν πουλάω τέχνη, κάνω τους ανθρώπους να ερωτευτούν τα έργα τέχνης που λατρεύω». Η ιστοσελίδα χωρίζεται σε μια σειρά από λήμματα. Το πρώτο παραπέμπει σε μια δίγλωσση βιογραφία του Ιόλα, που γεννήθηκε ως Κωνσταντίνος Κουτσούδης στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου (έτος γεννήσεως δεν αποκαλύπτεται), και στο οποίο αναφέρονται όλοι οι σημαντικοί σταθμοί της ζωής του από τη στιγμή που εγκατέλειψε τη γενέτειρα πόλη και την πατρική εστία για να αποδράσει στην Αθήνα και από εκεί, ακολουθώντας τη συμβουλή του Δημήτρη Μητρόπουλου, ως την εγκατάστασή του στο προπολεμικό Βερολίνο ώστε να αφοσιωθεί στον χορό. Ακολουθεί μια περιγραφή των καθοριστικών συναντήσεων που είχε όσο σταδιοδρομούσε σε όπερες και μπαλέτα ως χορευτής, το φευγιό στην Αμερική, οι μεγάλες φιλίες που τον οδήγησαν στην απόφαση να στραφεί στην τέχνη και να ανοίξει την πρώτη του γκαλερί στη Νέα Υόρκη, η μεγαλειώδης του πορεία σε Ευρώπη και Αμερική, και ο θάνατός του από επιπλοκές που σχετίζονταν με το AIDS το 1987.
Αν και ο συντάκτης της ιστοσελίδας ισχυρίζεται ότι ο κατάλογος έργων-δωρεών είναι πλήρης, ειδικά στην περίπτωση του ΜΜΣΤ της Θεσσαλονίκης, όπου μπορούμε να συγκρίνουμε από τα έργα που παρουσιάστηκαν στην έκθεση «Αλέξανδρος Ιόλας: Η κληρονομιά» του 2018, ο κατάλογος αυτός μοιάζει ελλιπής.
Και παρόλο που τα περισσότερα είναι γνωστά χάρη στις συνεντεύξεις, τα ντοκιμαντέρ και τα βιβλία που έχουν κυκλοφορήσει όλα αυτά τα χρόνια, έχει ωστόσο ιδιαίτερο ενδιαφέρον η ιστορία του σπιτιού της οικογένειας Κουτσούδη στην Αγία Παρασκευή, από την αρχική θεμελίωσή του το 1951 από τον πατέρα του, τις ανακαινίσεις μέσα στα χρόνια, μέχρι την τελική επέκταση και ανασκευή του παλιού οικήματος από τον ίδιο το 1971, του ίδιου που χρόνια τώρα χάσκει εγκαταλελειμμένο, κατεστραμμένο και αφημένο στη φθορά του χρόνου και στο έλεος των εισβολέων-βανδάλων του. Η εξιστόρηση περιλαμβάνει και έναν απολογισμό της συλλογής των εκατοντάδων έργων μοντέρνας τέχνης, των αρχαίων ελληνικών και ρωμαϊκών αντικειμένων, των βυζαντινών εικόνων αλλά και των εξαιρετικών εκδόσεων τέχνης, η πλειονότητα των οποίων λεηλατήθηκε ή κάηκε. Τα κείμενα διανθίζονται από σπάνιες φωτογραφίες αρχείου.
Σε ένα άλλο λήμμα ο επισκέπτης της ιστοσελίδας θα βρει όλα τα ονόματα των σημαντικών καλλιτεχνών, Ελλήνων και ξένων, με τους οποίους συνεργάστηκε ο θρυλικός γκαλερίστας. Ακολουθεί ένα πλήρες χρονολόγιο όλων των εκθέσεων που επιμελήθηκε, από το 1945 στη Νέα Υόρκη, στην πρώτη του αίθουσα τέχνης με το όνομα «Hugo Gallery», έως τον περίφημο «Μυστικό Δείπνο» του Γουόρχολ το 1987 στο Μιλάνο, λίγο πριν πεθάνει. Απαριθμούνται όλες οι σπουδαίες συνεργασίες στις γκαλερί που άνοιξε διεθνώς, στο Παρίσι το 1960, στη Γενεύη το 1963, στο Μιλάνο το 1967, στη Μαδρίτη το 1968, στην Αθήνα σε συνεργασία με τη Ζουμπουλάκη από το 1971, ενώ το επίκεντρο ήταν πάντα η Νέα Υόρκη. Συμπληρώνεται με υπέροχα σχέδια καλλιτεχνών, όπως του Μαγκρίτ, της Νίκι Ντε Σεν Φαλ, αλλά και με προσκλήσεις εγκαινίων του Πικάσο, του Μπράουνερ και άλλων.
Σε άλλο λήμμα αναφέρονται τα μεγάλα διεθνή και ελληνικά μουσεία στα οποία ο Ιόλας δώρισε έργα διάσημων καλλιτεχνών, όπως το ΜΟΜΑ της Νέας Υόρκης, το Centre Pompidou στο Παρίσι, το Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Θεσσαλονίκης και η Εθνική Πινακοθήκη της Αθήνας. Αν και ο συντάκτης της ιστοσελίδας ισχυρίζεται ότι ο κατάλογος έργων-δωρεών είναι πλήρης, ειδικά στην περίπτωση του ΜΜΣΤ της Θεσσαλονίκης, όπου μπορούμε να συγκρίνουμε από τα έργα που παρουσιάστηκαν στην έκθεση «Αλέξανδρος Ιόλας: Η κληρονομιά» του 2018, ο κατάλογος αυτός μοιάζει ελλιπής.
Τέλος, μπορεί ο επισκέπτης να παρακολουθήσει σχετικά βίντεο, όπως το πρόσφατο ντοκιμαντέρ «Βίλα Ιόλα, ταξίδι στον χώρο και χρόνο» του Θάνου Αγγελή, ένα βίντεο με τους συντελεστές της ταινίας –ανάμεσα τους και η Ελένη Κουτσούδη– οι οποίοι συζητούν τα προβλήματα που αντιμετώπισαν μέχρι να το ολοκληρώσουν. Επίσης, μέσω του αρχείου της δημόσιας τηλεόρασης μπορεί κανείς να δει το περίφημο αφιέρωμα της ΕΡΤ και της εκπομπής «Εικαστικά» σε σκηνοθεσία Γιώργου Εμιρζά και σε επιμέλεια της Μαρία Καραβία, με εκπληκτικά πλάνα μέσα από το σπίτι με τον ίδιο τον Ιόλα να μιλάει. Τέλος, ένα πεντάλεπτο φιλμάκι του 1983 του Centre Pompidou στο οποίο ο Ιόλας μιλάει για τον Τζόρτζιο Ντε Κίρικο, ένα έργο του οποίου, ως γνωστόν, τον μύησε στη μοντέρνα τέχνη όταν ακόμα ήταν νέος και απαίδευτος, κατά δική του ομολογία, όσον αφορούσε την τέχνη.
Στο άλλο λήμμα που αφορά τις εκδόσεις, γίνεται αναφορά σε μια σειρά βιβλίων σχετικά με την πορεία του Αλέξανδρου Ιόλα στον χώρο της τέχνης, όπως το «Alexander the Great: The Iolas Gallery, 1955-1987» που συνόδευε μια έκθεση στη μνήμη του από τη νεοϋρκέζικη γκαλερί KASMIN το 2014, και το «Casa Iola» του Citoforare Vezzoli. Τέλος, υπάρχει και ένα σύντομο βιογραφικό σημείωμα λογοτεχνικού χαρακτήρα, σε μια μέτρια μετάφραση στα ελληνικά από τη Natasha Fraser-Cavassoni. Συνολικά θα έλεγε κανείς ότι ως επίσημη ιστοσελίδα έχει αρκετές ελλείψεις και χρειάζεται πολλή δουλειά ακόμα ώστε να ολοκληρωθεί, καθώς υπάρχουν δεκάδες στοιχεία και φωτογραφικό υλικό που θα μπορούσε να συμπληρώσει την εικόνα του σημαντικού αυτού ανθρώπου, που έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη της τέχνης του 20ού αιώνα. Πάντως, όποιος ενδιαφέρεται να περιηγηθεί στο νέο αυτό website, η δημιουργία του οποίου μάς χαροποίησε έτσι κι αλλιώς, μπορεί να το επισκεφθεί και μέσω του Ιnstagram.
«Βίλα Ιόλα, ταξίδι στον Χώρο και Χρόνο» του Θάνου Αγγελή